Veerman: 'Ruimte voor creativiteit' - Kivi Niria

interview
leven met water
leven met water
Perfecte veiligheid is valse belofte
Overstromingsrisico’s
verzekeren?
Tekst: Peter Lindeboom,
Dat we in Nederland slecht zijn voorbereid op
sommige rampen hoeft helemaal geen reden
voor bezorgdheid te zijn, zo stelt onderzoeker
Ruben Jongejan, die in oktober promoveerde aan
de TU Delft op het onderwerp ‘How safe is safe
enough?’
“Bij rampen die een heel lage kans van optreden hebben,
zoals een grote overstroming, kun je je schaarse geld
veel beter investeren in preventie zoals dijkversteviging
dan in het verbeteren van de rampenbestrijding", zegt
Verzekeringen
wetenschapper Ruben Jongejan. “Vaak wordt gesteld
Binnen het programma Klimaat voor ruimte zijn er twee
44 dat de 'veiligheidsketen' (proactie, preventie, preparatie, zodat we tijdig kunnen bijsturen. Maar zo'n voorzichtige
projecten die over verzekeren meer kennis ontwikkelen. Informatie: dr. ir.drs. R.B. (Ruben) Jongejan, faculteit Civiele
45
repressie) net zo zwak is als de zwakste schakel. Maar dat
is niet juist want er is geen sprake van een seriesysteem.
Dit heeft belangrijke gevolgen voor het beleid: slecht
presterende 'schakels' hoeven lang niet altijd te worden
versterkt.”
Voorzorgprincipe
Jongejan deed onderzoek naar het overheidsbeleid ten
aanzien van industriële rampen en overstromingen.
Rampen kunnen nooit geheel worden voorkomen.
Jongejan adviseert tevens om het 'voorzorgprincipe' niet als
richtsnoer te hanteren bij de beoordeling van risico's. “Veel
interpretaties van dit principe zijn niet verdedigbaar uit
economisch perspectief. Dat wil niet zeggen dat voorzorg
altijd onverstandig is. Soms weegt een risico niet op tegen
de baten van een activiteit. Ook is het soms verstandig
om een nieuwe technologie voorzichtig te introduceren
aanpak is niet altijd zinvol: soms bestaat er simpelweg
geen mogelijkheid om tijdig lessen te trekken, of zijn de
potentiële gevolgen reversibel of beperkt. In zulke gevallen
Ruben Jongejan: “ Laat je mensen
vrij dan creëer je het dilemma of je
de meerderheid, die zich mogelijk
niet verzekert en toch de dupe
wordt van een ramp, maar aan zijn
lot moet overlaten"
kan voorzorg onnodig belastend zijn. Voorzorg is dus soms
verstandig, maar dat is lang niet altijd het geval.”
Verzekeringen
Een apart onderdeel van het onderzoek van Jongejan
betrof de verzekering van grote overstromingsrisico's. Dat is
op dit moment niet mogelijk. Volgens Jongejan zou de staat
hier een nuttige rol kunnen vervullen. Een arrangement
waarin de nationale overheid verzekeringscapaciteit
beschikbaar stelt, en dus niet de verzekeraars, zou de
onverzekerbaarheid van
grootschalige overstromingen in
Nederland op efficiënte wijze
kunnen opheffen. Wel zouden
verzekeraars betrokken kunnen
worden bij de uitvoering van het
arrangement.
Jongejan: “Binnendijkse
gebieden worden beschermd
door primaire waterkeringen,
zoals dijken en duinen. Bij
een overstroming is de schade
veelal groot. Om die reden
ligt het voor de hand de staat partij te laten zijn in een
verzekeringsprogramma voor overstromingsrisico’s in
binnendijkse gebieden. Daarnaast is de prikkel voor een
overheid om voldoende te investeren in waterkeringen
dan het grootst. De staat zou bijvoorbeeld regels en
procedures voor de tegemoetkoming van slachtoffers bij
wet kunnen vastleggen. Voor het afwikkelen van claims kan
ze eventueel verzekeraars inschakelen”..
Voor buitendijkse gebieden ligt de situatie volgens Jongejan
anders. “Komt er een polis voor buitendijkse gebieden, de
uiterwaarden, dan moeten juist de burgers worden aangezet
tot het treffen van voorzorgsmaatregelen. Daarom zou hier
vooral een rol zijn weggelegd voor private verzekeraars
en herverzekeraars. Zij zijn over het algemeen strenger op
het gedrag van de verzekeringsnemer. Via hun aanvullende
voorwaarden kunnen zij mensen prikkelen tot preventieve
maatregelen, zoals tegeltjes in plaats van parket op de
begane grond.”
Zo’n verzekering werkt echter alleen als de staat burgers
ertoe kan verplichten, mogelijk via een combinatie met de
opstal, waarschuwt de promovendus. “Mogelijk is dat een
heikel punt. Laat je mensen vrij dan creëer je het dilemma
of je de meerderheid, die zich mogelijk niet verzekert en
toch de dupe wordt van een ramp, maar aan zijn lot moet
overlaten.”
Overheden en verzekeringsmaatschappijen maken daar
nu al gebruik van. Jeroen Aerts bepleit bijvoorbeeld dat
overstromingen moeten kunnen worden verzekerd. Hij is
als hoogleraar Klimaatrisico’s en verzekeringen verbonden
aan de Vrije Universiteit Amsterdam en o.a projectleider
van het Leven met Water project Aandacht voor veiligheid.
Dat project is inmiddels afgerond en de resultaten daarvan
zijn aangeboden aan de Deltacommissie.
Desgevraagd licht hij toe dat de mogelijkheid om je te
verzekeren tegen overstromingsrisico’s met name van
belang is voor mensen die buitendijks wonen. “Over
die mensen wordt vaak gezegd dat zij een grotere eigen
verantwoordelijkheid hebben om overstromingsschade te
voorkomen, maar het probleem is dat veel buitendijkse
mensen niet weten dat ze buitendijks wonen. Daar zou
ook wel wat aan gedaan kunnen worden. Door aandacht
in de media is de verzekerbaarheid van overstromingen wel
in een stroomversnelling gekomen. Met het Verbond van
Verzekeraars wordt daar nu serieus over gesproken.”
Die gesprekken vinden plaats binnen de Taskforce
Overstromingen Verzekeren. Aerts: “Het draait natuurlijk
ook om de risico’s en de premies die mensen dan
zouden moeten betalen. Als je alleen kijkt naar de
mensen die buitendijks wonen, vinden verzekeraars die
markt waarschijnlijk te klein. Maar het is toch raadzaam
om er goed naar te kijken, omdat het om aanzienlijke
stedelijke uitbreidingen gaat in onder meer Dordrecht en
Rotterdam”.
Ook het Leven met Water project ‘Van neerslag tot schade’
bestudeert de verzekerbaarheid van overstromingsrisico’s.
Projectleider is Matthijs Kok van HKV Lijn in water
en huisadviseur bij het Verbond van Verzekeraars op het
gebied van de verzekerbaarheid van overstromingen:
“Samen met het KNMI kijken we naar de regionale
verschillen in extreme neerslag, met de Universiteit van
Twente onderzoeken we hoe mensen de risico’s beleven
en als adviesbureau HKV Lijn in water kijken we naar
verschillende oorzaken en typen van risico’s.”
“Voor de verzekerbaarheid hebben we de ervaringen van
de orkaan Katrina in New Orleans in beeld gebracht.
Afhankelijk van de oorzaak passeren verschillende
mogelijkheden in de schadeafhandeling de revue.
Bijvoorbeeld dat er een maximum gesteld wordt aan het
uit te keren bedrag of dat burgers meebetalen via een
verplichte toeslag op de opstalpolis. Het verschil tussen
binnendijks en buitendijks verliezen we hierbij niet uit het
oog. Welke oplossingen we ook bedenken: het hoeft niet
per se zo te zijn dat de verzekeraars daarin een rol spelen.”
Het project ‘Van neerslag tot schade’ is in november
afgerond. De resultaten daarvan kunnen meegenomen
worden in de uitwerking van het advies van de Commissie
Veerman.
Techniek en Geowetenschappen / faculteit Techniek, Bestuur en
Management How safe is safe enough? The government's response
to industrial and flood risks en www.levenmetwater.nl