10 jaar Grundtvig, Europees programma voor ... - Epos
10 jaar Grundtvig, Europees programma voor ... - Epos
10 jaar Grundtvig, Europees programma voor ... - Epos
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Het Europese<br />
‘Een Leven Lang Leren’-<strong>programma</strong><br />
en de Interculturele Dialoog<br />
Genomineerde <strong>voor</strong>beelden van goede praktijk<br />
uit de gedecentraliseerde projecten<br />
<strong>10</strong> JAAR GRUNDTVIG<br />
<strong>Europees</strong> <strong>programma</strong> <strong>voor</strong> volwasseneneducatie<br />
een leven lang leren
INHOUD<br />
Voorwoord 3<br />
Introductie: Het <strong>Grundtvig</strong>-<strong>programma</strong> in een notendop 4<br />
VERSCHEIDENE GRUNDTVIG-ACTIES<br />
CVO Het Perspectief, Gent<br />
Coördinator Internationalisering Carine Devolder 5<br />
Deelnemer Workshop Lucien Van Damme 6<br />
Cursist in Leerpartnerschap Nicole de Craene 8<br />
CVO Deurne<br />
Directeur Nicole brooymans 9<br />
Leraar Talen Hilde Van Eyken 12<br />
FARO Brussel<br />
Stafmedewerker Anita Caals 14<br />
LEERPARTNERSCHAPPEN<br />
ReTHiNKit! – ART27, Heusden-Zolder<br />
Deelnemer Karel Vangerven 15<br />
Deelnemer Tjen Heyligen 16<br />
Make-Able – Senaedin, Zulte<br />
Bestuurder Walter Baeten 17<br />
Opening Doors – CC Leopoldsburg<br />
Begeleidster van Het Brugske Anny Camps 18<br />
Deelnemers uit Het Brugske en Beukenhof<br />
ARTE en NEW – LBC-NVK Borgerhout<br />
Coördinator Internationalisering Frans Van Beek 23<br />
Forest and Climate Protection – FERN, Brussel<br />
F&C Campaigner – Congo Basin Indra Van Gisbergen 24<br />
Beyond Open Doors – CAW Artevelde, Gent<br />
Organisatieondersteuner Stefaan Segaert 25<br />
MULTILATERALE PROJECTEN<br />
ANT en FamCompass<br />
Hoger Instituut <strong>voor</strong> Gezinswetenschappen, Joris Dewispelaere 28<br />
Brussel<br />
Gaby Jennes, Lut Verstappen<br />
ECTS-LLL<br />
Associatie Universiteit Gent Frederik De Decker 31<br />
SPECIAL, SEALLL, COMNET, ACTNet, GINCO, VIP, ECHOE, VILMA<br />
Landcommanderij Alden Biesen, Bilzen Guy Tilkin 34<br />
NASCHOLING<br />
Talencursus Spaans<br />
CVO Westhoek – Westkust, Ieper Micheline Sandelé 35<br />
Erfgoededucatie<br />
Erfgoedklassen & Burgerschap, Brussel Karen Van Den Bossche 37<br />
Vredesopvoeding<br />
Mondiale Raad Wuustwezel Mieke Augustijns 38<br />
WORKSHOPS<br />
Summer Open Singing, Warsaw, Polen Wasyl Radilicki 39<br />
Transitions in Later Life, London, Groot-Brittannië Jan Wouters 40<br />
2
VOORWOORD<br />
Nikolaj Frederik Severin <strong>Grundtvig</strong> was een priester, dichter, filosoof,<br />
historicus, politicus en leraar in het Denemarken van de 19de eeuw.<br />
Hij wordt beschouwd als de ideologische vader van de volkshogeschool<br />
en slaagde erin om de idee van een leven lang leren te promoten bij<br />
brede lagen van de bevolking, van verschillende leeftijden en sociale achtergronden.<br />
Voor <strong>Grundtvig</strong> was volwasseneneducatie heel wat meer dan<br />
beroepsopleiding: <strong>voor</strong> hem betekende het niet enkel een persoonlijke, culturele verrijking,<br />
maar ook dé sleutel tot actief burgerschap, sociale inclusie, gelijkheid en democratie.<br />
Voor de opvolger van de actie ‘Volwasseneneducatie’ kon geen andere naam dan <strong>Grundtvig</strong><br />
beter de lading dekken <strong>voor</strong> het <strong>programma</strong>, dat in het <strong>jaar</strong> 2000 boven de doopvont<br />
werd gehouden in Socrates-II en in het Europese ‘Een Leven Lang Leren’-<strong>programma</strong><br />
verder groeien kon.<br />
Ondanks het beperkte budget heeft <strong>Grundtvig</strong> heel wat teweeg gebracht in het werk en<br />
leven van mensen en organisaties. In deze publicatie bieden wij u een aantal getuigenissen<br />
van cursisten en begeleiders, docenten en directeurs, coördinatoren en project managers.<br />
Het was onmogelijk om alle inzendingen op te nemen; de overige kan u lezen op onze<br />
EPOS-website.<br />
Leerpartnerschappen, multilaterale projecten, nascholingsbeurzen en workshops... Voor elk<br />
van deze acties doen <strong>Grundtvig</strong>-begunstigden uit de afgelopen <strong>10</strong> <strong>jaar</strong> hun verhaal. Telkens<br />
weer blijkt dat volwasseneneducatie, formeel of non formeel, ook in de 21ste eeuw<br />
bijdraagt tot persoonlijke en interculturele verrijking, actief burgerschap, sociale inclusie,<br />
gelijkheid en democratie.<br />
We danken al diegenen die reageerden op onze oproep om hieraan mee te werken. Het<br />
is belangrijk om deze verhalen te vertellen en te verspreiden: ze illustreren het belang van<br />
het <strong>Grundtvig</strong>-<strong>programma</strong> en hoe dit een wezenlijk verschil kon en kan maken. Ze zijn een<br />
mooi geschenk <strong>voor</strong> het <strong>10</strong>de <strong>Grundtvig</strong>-ver<strong>jaar</strong>dagsfeest !<br />
Annemie Dewael<br />
Algemeen directeur<br />
EPOS vzw<br />
Renilde Reynders<br />
<strong>Grundtvig</strong>-coördinator<br />
EPOS vzw<br />
3
GRUNDTVIG – IN EEN NOTENDOPJE<br />
I. Voor alle organisaties uit de volwasseneneducatie, dit zijn zowel de organisaties die<br />
diploma’s uitreiken aan volwassenen (zoals CVO, TKO, Basiseducatie, H.O.) als organisaties<br />
die dat niet doen maar toch vorming geven aan volwassenen (zoals bibliotheken,<br />
vakbonden, musea, lokale overheden, socio-culturele organisaties …)<br />
1. LEERPARTNERSCHAPPEN (LP) : eerder kleinschalige projecten bedoeld om informatie<br />
& ervaringen uit te wisselen; de betrokkenheid van cursisten is belangrijk.<br />
2. MULTILATERALE PROJECTEN (MP): <strong>voor</strong>al resultaatgericht; bv materiaal aanmaken<br />
ten behoeve van de volwasseneneducatie.<br />
3. NETWERKEN (NW): Grootschalige projecten; vnl de kennis op het vlak v.e. bepaald<br />
relevant thema in de volwasseneneducatie over de landen ‘linken’. Voornamelijk virtueel<br />
netwerken (o.a.via een website), ze organiseren ook internationale conferenties.<br />
II. Voor individuen die in de volwasseneneducatie (zoals hierboven omschreven) werken:<br />
leraren – administratief personeel – directies – begeleiders – beleidsmakers …<br />
1. VOORBEREIDENDE BEZOEKEN: ontmoeting met mogelijke partners om gezamenlijk<br />
een project<strong>voor</strong>stel <strong>voor</strong> te bereiden of deelname aan een contactseminarie om partners<br />
te vinden.<br />
2. NASCHOLINGSBEURZEN: deelname aan een gestructureerde cursus in het buitenland.<br />
Cursusaanbod in de COMENIUS & GRUNDTVIG-databank.<br />
3. BEZOEKEN en UITWISSELINGEN: bezoek aan een organisatie uit de volwasseneneducatie:<br />
‘jobshadowing’; een studie ondernemen, werken of lesgeven, deelname aan<br />
een conferentie.<br />
4. ASSISTENTSCHAPPEN: “assisteer” in het buitenland in een organisatie in de volwasseneneducatie.<br />
Ook <strong>voor</strong> mensen uit het buitenland die in Vlaanderen in de volwasseneneducatie<br />
willen gaan werken.<br />
III Voor volwassenen:<br />
1. GRUNDTVIG-WORKSHOPS: Interactieve leermogelijkheden <strong>voor</strong> volwassenen; je<br />
kan een keuze maken uit de GRU-Workshop-catalogus. Niet <strong>voor</strong> professionelen.<br />
2. SENIOR VRIJWILLIGERS PROJECTEN: 50-plussers doen vrijwilligerswerk in het buitenland.<br />
Ze worden uitgestuurd door een Vlaamse organisatie die op haar beurt vrijwilligers<br />
ontvangt.<br />
IV Voor iedereen met ervaring op het vlak van volwassenenvorming:<br />
1. ORGANISATIE VAN GRUNDTVIG-WORKSHOPS: WS organisatoren ontvangen een<br />
vergoeding <strong>voor</strong> het opzetten van een WS <strong>voor</strong> de WS-deelnemers uit het buitenland.<br />
4
In november 2002 ging ik naar Santiago de Compostela , niet op bedevaart maar naar mijn<br />
eerste contactseminarie. Toen nog in mijn functie als taalcoordinator van PCVO Gent. Daar<br />
hoorde ik <strong>voor</strong> het eerst over <strong>Grundtvig</strong>. Als een onwetend schoolkindje stond ik erbij en…<br />
stapte op de Lifelong Learning Programme-trein.<br />
Oktober 20<strong>10</strong>, 8 <strong>jaar</strong>, 6 partnerschappen, 7 assistenten,<br />
2 assistentschappen, <strong>10</strong> workshops, 6 contactseminaries,<br />
2 studiebezoeken en ontelbare individuele opleidingen<br />
later. <strong>Grundtvig</strong> is al lang geen illustere onbekende meer.<br />
Socrates werd LLP, PCVO Gent Het Perspectief en ik werd<br />
diensthoofd internationalisering.<br />
Met de LLP-trein heeft Het Perspectief de muren van het<br />
klaslokaal doorbroken en stations in de vier windstreken<br />
van Europa aangedaan. Overal werd een wagon aangehangen,<br />
soms een piepkleintje, soms een hele grote. En een<br />
enkele keer haakte er eentje af.<br />
Op de LLP-trein leren, vertellen we elkaar onze verhalen,<br />
lezen elkaars boeken, ontsluieren we de raadselen van de<br />
ICT, scholen we ons bij, leren we talen. We leren elkaar kennen,<br />
breken clichés af en bevestigen andere en bouwen<br />
vriendschappen op over de grenzen heen… Kortom, we leren ontzettend veel van elkaar en dit<br />
alles in een razendsnel tempo.<br />
De passagiers van deze trein zijn cursisten en lesgevers, jong en oud, vrijwilligers en vaste medewerkers,<br />
hoog- en laaggeschoolden. Iedereen mag mee!<br />
Maar men weze gewaarschuwd! Eens erop wil je er gewoon niet meer af.<br />
Carine De Volder<br />
diensthoofd internationalisering<br />
Het Perspectief - Gent<br />
Het Perspectief, Gent<br />
Carine Devolder<br />
VERSCHEIDENE GRUNDTVIG-ACTIES<br />
5
Het Perspectief, Gent<br />
Lucien en Margriet Van Laere-Leysen<br />
Workshop<br />
HET SPAANS DOORHEEN ZIJN CULTUUR<br />
of INSTRUCTIES OM SPANJAARD TE WORDEN<br />
30 MEI - <strong>10</strong> JUNI 20<strong>10</strong>, LA CORUÑA (SPANJE)<br />
Een vriendelijke Spaanse taxichauffeur leidt ons perfect vanuit de luchthaven door het<br />
soms chaotische verkeer van de languitgestrekte stad La Coruña. Maar de deuren van<br />
het hotel Cristal langs de avenida de San Roque de Afuera, vlak aan de prachtige baai,<br />
staan wagenwijd open om ons als ‘los bienvenidos’ te verwelkomen.<br />
Hier logeren we dus <strong>10</strong> dagen, in het gezelschap van 18<br />
andere jongere en oudere mensen, op zoek naar de ziel<br />
van de Span<strong>jaar</strong>d.<br />
Er wordt echter één beslissende <strong>voor</strong>waarde gesteld :<br />
vanaf de aankomst mag je in alle talen denken, maar slechts<br />
één taal spreken: Spaans !<br />
De toren van Babel stort heel snel als een kaartenhuisje<br />
in elkaar, en wordt omgevormd tot een heerlijk kransje<br />
Spaanse babbelaars, die meteen alle Europese grenzen met<br />
plezier van tafel vegen. Deze contacten worden elke keer<br />
weer aangezwengeld bij de heerlijke maaltijden.<br />
Eén zaak hebben we alvast allemaal gemeen zoals in de<br />
<strong>voor</strong>opgestelde doelstelling: we willen o zo graag onze<br />
bescheiden (spreek)kennis van het Spaans naar een hoger<br />
niveau brengen, de cultuur van Spanje en in het bijzonder<br />
aan de toren van Hercules<br />
Gallicië leren kennen, en niet in het minst de persoonlijke<br />
levensstijlen van onze medegasten uitwisselen.<br />
Bij het begin van deze workshop tracht iedereen een beeld op te hangen van zijn land, stad<br />
of streek. Een bonte verscheidenheid en soms verrassend mooie presentaties. Iedereen<br />
heeft, op aanvraag, enkele typische producten meegebracht uit zijn of haar land. Van Belgische<br />
of Letse (lekkere!) chocolade, over Cypriotische soutzioukos(worst), langs Italiaanse<br />
zeemzoete pastaatjes(roldeegjes), de speciale kaasjes uit het Tatragebergte, overgoten met<br />
een Poolse “Old Krupnik” honingdrank van 38° of een nog iets sterker, heel lekker vijfsterren<br />
pruimendrankje Schinduc uit Roemenië… En er is nog zoveel meer dat de tongen<br />
losmaakt en de kelen verwarmt…<br />
Het hele <strong>programma</strong> was zo opgevat dat de lessen afgewisseld werden met culturele<br />
activiteiten in de stad en daarbuiten. Alle aangeboden lessen waren van zeer hoog niveau.<br />
Om te beginnen kregen we het overzicht van Spanje anno 20<strong>10</strong>, en werden we onder-<br />
6
Verenigd Europa in La Coruña...<br />
Panorama La Coruña van op de toren van Hercules<br />
gedompeld in de “cultura gallega”. Vervolgens maakten we kennis met de Spaanse poëet<br />
Miguel Hernandez. Een bijdrage over stereotypen gaf ons inzicht in enkele staaltjes van<br />
bijzonder fijne Spaanse humor. “Van de A van Aragon tot de Z de Zaragoza” was een les<br />
die een warme blik wierp op het noorden van Spanje met zijn bijzondere culturele rijkdom.<br />
Een hele reeks boeiende onderwerpen passeerde de revue, maar ik voelde me het<br />
meest aangesproken door de schitterende en heel opmerkelijke lezing van Lucía Garzón<br />
Cuadrado over de “Theoretische en linguïstische analyse van Don Quijote” . Op een korte<br />
tijdspanne bracht ze op een fantastische wijze het boek tot leven..<br />
Dat dit <strong>Grundtvig</strong>project weerklank vond in Galicië bleek alras bij het bezoek van de heuse<br />
Spaanse pers : het dagblad La Opinión maakte een hele reportage met interviews en blokletterde<br />
de volgende dag : “ Instructies om Span<strong>jaar</strong>d te worden in <strong>10</strong> lessen”.<br />
De organisatie algemeen was er eentje om U tegen te zeggen. Susana en García kweten<br />
zich <strong>voor</strong>treffelijk van hun taak en alle ingrediënten waren aanwezig om er een bijzonder<br />
fijn project van te maken. Dat is <strong>voor</strong> iedereen <strong>voor</strong>treffelijk gelukt. Bij het afscheid op de<br />
laatste dag vloeiden toch menige traantjes, want iedereen was ervan overtuigd een prachtige<br />
tiendaagse te hebben beleefd.<br />
Bedankt, <strong>Grundtvig</strong>, <strong>voor</strong> dit beklijvend verblijf in het heerlijk mooie Galicië !<br />
Lucien en Margriet Van Laere – Leysen<br />
Cursisten Spaans<br />
Het Perspectief - Gent<br />
VERSCHEIDENE GRUNDTVIG-ACTIES<br />
7
Het Perspectief, Gent<br />
Nicole de Craene<br />
Leerpartnerschap: Senior Storyboard<br />
Ik volgde al een aantal jaren Spaans aan het PCVO-Gent (thans “Het Perspectief”) en<br />
schreef mij in 2005 in bij de seniorcursisten . Daar hoorde ik <strong>voor</strong> het eerst over het Europese<br />
<strong>programma</strong> ‘ Een Leven lang Leren’. We kregen zelfs de kans om deel te nemen aan het<br />
<strong>Grundtvig</strong>-Leerpartnerschap ‘A Senior Storyboard’ met Universidad Senior de La Coruña.<br />
Tot dan had ik slechts summiere noties<br />
van ICT. Omdat <strong>voor</strong> deelname aan het<br />
project enige ICT-kennis vereist was,<br />
schreef ik mij in <strong>voor</strong> ’Computerinitiatie’<br />
zodat ik mijn kennis kon uitbreiden. Windows,<br />
Word, Excel, Powerpoint, internetten,<br />
chatten… er ging <strong>voor</strong> mij een<br />
nieuwe wereld open.<br />
In de Spaanse cursus gingen we, onder impuls van onze begeesterende leerkracht aan het werk:<br />
in het Spaans verhalen schrijven over ons Vlaams erfgoed <strong>voor</strong> het ‘Senior Storyboard’. We<br />
maakten eveneens 3 lezingen over Vlaanderen, Gent en Het Lam Gods en we stoffeerden die<br />
met een powerpointpresentatie, om <strong>voor</strong> te stellen in La Coruña.<br />
In februari 2005 togen we met 15 cursisten en de leerkracht naar Galicië, waar we onze Spaanse<br />
collega’s senioren <strong>voor</strong> het eerst in levende lijve ontmoetten. Drie volle dagen zouden we samenzijn<br />
om hun cursussen en lezingen te volgen, onze eigen lezingen te geven; uitstappen te<br />
maken en veel te praten. Het werd een echt Spaans taal- en cultuurbad.<br />
Een bezoek aan Santiago de Compostela kon niet ontbreken. De directeur van de Universidad<br />
Senior leidde ons op boeiende wijze rond. In de namiddag konden we zelfs de daken van de kathedraal<br />
op. Dat gaf een apart gevoel en was het summum van die dag. Tijdens het afscheidsdiner<br />
werd er gezellig getafeld, uitvoerig verteld, maar <strong>voor</strong>al veel gezongen. Tijdens deze drie dagen<br />
werden mooie vriendschappen gesloten en dure eden gesmeed. Ze waren niet ijdel. Terug thuis<br />
werd er in de lessen regelmatig een chatsessie ingelast en er werd veel over en weer gemaild.<br />
In maart 2006 kwam een twintigtal Spaanse cursisten naar Gent <strong>voor</strong> een kennismaking met<br />
Vlaanderen. Met veel genoegen leidden we hen door onze “Fiere stede” en toonden hen andere<br />
bezienswaardigheden in Vlaanderen. Wederom werd er via lezingen en presentaties heel wat<br />
over mekaars erfgoed gepraat. Ik was blij te mogen vertellen over de historiek van Gent als<br />
bloemenstad en in het kort de azalea- en begoniateelt uit de doeken te doen.<br />
Het project is nu afgesloten, maar nog altijd zijn er regelmatig contacten tussen de seniorencursisten<br />
van Gent en La Coruña.<br />
Nicole De Craene,<br />
deelnemer aan Leerpartnerschap Senior Storyboard<br />
Het Perspectief – Gent<br />
8
Centrum <strong>voor</strong> Volwassenenonderwijs, Deurne<br />
Nicole Brooymans<br />
Getuigenis vanuit het management over een boeiend<br />
<strong>Europees</strong> traject door en <strong>voor</strong> lesgevers.<br />
In 2003 vertrok lesgever Hilde naar een contactseminarie in Finland om er contacten<br />
te leggen <strong>voor</strong> een project <strong>voor</strong> de vakgroep Frans. Niet <strong>voor</strong> Frans of vreemde talen,<br />
maar eerder <strong>voor</strong> Nederlands als een van de minst onderwezen talen in de Unie bleek<br />
er interesse te zijn. Vermits Nederlands <strong>voor</strong> Anderstaligen als nieuwe opleiding aan<br />
het CVO al enkele jaren een spectaculaire groei kende, werd het startsein gegeven om<br />
deze contacten verder te zetten. Hilde en Marianne (NT2) werden als coördinatoren<br />
aangesteld en kregen de opdracht om met enkele Europese partners naar inhoudelijke<br />
synergieën te zoeken <strong>voor</strong> de opstart van een project waarbij onze deelname een<br />
meerwaarde zou betekenen <strong>voor</strong> het docentenkorps.<br />
De contacten werden verzilverd in een <strong>Grundtvig</strong> leerpartnerschap<br />
met 3 partners en met het thema : ‘Developing skills for<br />
efficient communication with people from different cultural<br />
backgrounds’.<br />
De vaardigheden en methodiek die hierbij nodig zijn, werden opgetekend<br />
in het projectresultaat ‘Catalogue of skills’. De inhoud van<br />
het project was dermate boeiend en leerverrijkend dat het werd<br />
verdergezet en uitgediept in een <strong>Grundtvig</strong> Multilateraal Project,<br />
UNEC (2005-2007), met versterking van nog 2 andere partners. Het eindproduct hiervan<br />
werd een 5-daagse cursus ‘Stars under the cobblestones : Multicultural training for<br />
trainers and teachers’.<br />
Het curriculum van de cursus werd dynamisch opgebouwd rond diverse leerstijlen en<br />
een leerproces waarbij aandacht gaat naar concreet ervaren, waarnemen en intervisie,<br />
abstracte begripsvorming, discussie en actief experimenteren.<br />
Sinds 2007 wordt de cursus <strong>jaar</strong>lijks gevolgd door deelnemers uit verschillende Europese landen<br />
en deelstaten, waar<strong>voor</strong> zij een <strong>Grundtvig</strong>-of Comenius-nascholingsbeurs aanvroegen.<br />
Voor de totstandkoming werd ook vanuit de expertise van de lesgevers gewerkt.<br />
Het enthousiasme en de gedrevenheid van beide coördinatoren en partnerleden was<br />
van in het begin merkwaardig. Maar Europese samenwerking en hoe dat in praktijk werd<br />
vertaald, was nog een brug te ver <strong>voor</strong> velen in ons centrum. Via briefing op personeelsvergaderingen,<br />
via vakgroepwerking, via partnermeetings in het CVO en via gastsprekers<br />
op de proclamaties werd de kloof gedicht.<br />
De komst van een Franse en later een Portugese taalassistente die gedurende een <strong>jaar</strong> actief<br />
participeerden in de vreemde taalopleiding en de cvo-werking bracht Europa al een stuk<br />
dichter.<br />
VERSCHEIDENE GRUNDTVIG-ACTIES<br />
9
De prille multilaterale samenwerking resulteerde al snel in een bilateraal project met Finland<br />
waarbij ieder <strong>jaar</strong> een lesgever gedurende 2 weken een cursus Nederlands en recent<br />
ook Portugees in Finland geeft. De verschillende lesgevers getuigden dat de ervaring en<br />
de deelname <strong>voor</strong> hen verrijkend was en<br />
grensverleggend. Hoewel vertrouwd met<br />
de dynamiek van een multiculturele klasgroep<br />
op het thuisfront, heeft het leerproces<br />
bij de deelnemers in Europese context<br />
het intercultureel bewustzijn verscherpt en<br />
de interculturele competenties verbeterd.<br />
Ook de implementatie van multimedia in<br />
het project had impact op het eigen leerproces<br />
daar het cvo instond <strong>voor</strong> de uitwerking<br />
van de websites van de projecten.<br />
Overleg en intervisie met de coördinator<br />
Informatica zorgde <strong>voor</strong> het verbeteren van multimediale vaardigheden binnen het eigen<br />
leerproces van de onderwezen taal.<br />
Een kroon op het werk <strong>voor</strong> alle partners en medewerkers was dan ook het nieuws dat<br />
in 2008 de Europese commissie de bronzen award toekende aan het UNEC-project als<br />
‘Example of best practice’.<br />
Voor het derde multilateraal project ‘EuroPol: Politics revisited-Thinking<br />
crudely’ dat van start ging in september 2008 met 8 Europese<br />
partnerlanden werd een grotere groep lesgevers ingeschakeld om het<br />
te ontwikkelen cursusmateriaal (handboek, de DVD en de electronische<br />
tool) te testen en te evalueren. Het hier ontwikkeld didactisch materiaal brengt vanuit<br />
een gezamenlijk <strong>Europees</strong> standpunt over politieke participatie de politiek dichter bij de<br />
burger en toont op een attractieve wijze hoe politieke rechten en plichten verweven zijn<br />
in ieders dagdagelijks leven binnen de gemeenschap<br />
waartoe men behoort. De intervisie over het cursuspakket<br />
waarin verschillende traditionele werkvormen<br />
alternerend worden aangeboden met meer innovatieve<br />
werkmethodes was eveneens zeer verrijkend<br />
<strong>voor</strong> de participerende lesgevers. Het lesmateriaal<br />
kan binnen een ruim opleidingscurriculum van het<br />
volwassenenonderwijs gebruikt worden en is tevens<br />
bestemd <strong>voor</strong> een zeer brede doelgroep (ook doven,<br />
laag geschoolden en migranten).<br />
Als directie was ik al die jaren getuige van een positief<br />
groeiproces op vlak van internationale belangstelling<br />
binnen het cvo en van de dynamische werkmethodes<br />
en intense samenwerking met de partners. Een<br />
zeer grote verdienste <strong>voor</strong> het succesvol slagen van<br />
<strong>10</strong>
alle projecten gaat ongetwijfeld naar de Finse partnerschool ‘Västra Nylands Folkhögskola’<br />
(K. Romberg en R. Szekely). Nog significanter is dat ik heb kunnen vaststellen hoe de<br />
betrokken coördinatoren evolueerden in hun opdracht op vlak van professionaliteit, autonome<br />
inhoudelijke uitwerking en opvolging van het project. Zij werden uiteindelijk auteur<br />
en eindverantwoordelijke van het projectdeel en het daar<strong>voor</strong> doorlopen leerproces.<br />
Hier<strong>voor</strong> verkregen zij de erkenning, de ruimte en de vrijheid vanuit het management in<br />
ruil <strong>voor</strong> een efficiënte en correcte rapportering en feedback en een positieve uitstraling<br />
van het cvo in de partnerlanden..<br />
Verschillende lesgevers verwoordden hun Europese ervaring als een persoonlijke ontplooiïng<br />
en competentieverrijkend.<br />
De activiteiten en ervaringen rond deze<br />
Europese, interculturele projectwerken<br />
werden getoetst bij de lesgevers van<br />
het thuisfront. Ook hier speelde de expertise<br />
en actieve participatie van de<br />
lesgevers binnen het centrum een rol.<br />
Het implementeren van de projectresulaten<br />
zal <strong>voor</strong> de personeelsleden<br />
ook in de toekomst bijdragen tot competentieontwikkeling<br />
zowel op pedagogisch-didactisch<br />
vlak als methodologisch<br />
gebied (gedifferentieerd werken,<br />
hanteren van innoverende leerstrategieën<br />
en werkmethodes, omgaan met doelgroepen).<br />
Alle projectresultaten werden via de website gepromoot en de expertise werd door de<br />
coördinatoren gedeeld met externen via workshops, lezingen en cursussen.<br />
Via een brede netwerking <strong>voor</strong> de disseminatie, ook vanuit EPOS, hebben de projecten<br />
ook bijgedragen tot sensibilisering van andere lesgevers en centra in Vlaanderen om <strong>Europees</strong><br />
te gaan werken.<br />
Onze internationale samenwerking binnen <strong>Grundtvig</strong> resulteerde in nuttige en interessante<br />
eindproducten die bestemd zijn <strong>voor</strong> zeer diverse doelgroepen binnen een waaier<br />
van lerende organisaties.<br />
Dit internationaliseringsproces heeft ons cvo in Europa gebracht maar nog veel belangrijker<br />
is dat Europa meer betekenis heeft gekregen binnen het cvo en dat dit wellicht de start<br />
betekent <strong>voor</strong> nieuwe projecten binnen andere opleidingsdomeinen.<br />
Nicole Brooymans<br />
directeur<br />
CVO Deurne-Antwerpen<br />
VERSCHEIDENE GRUNDTVIG-ACTIES<br />
11
Centrum <strong>voor</strong> Volwassenenonderwijs, Deurne<br />
Hilde Van Eyken<br />
Zweden, november 20<strong>10</strong><br />
De <strong>voor</strong>bije jaren werd er in mijn onmiddellijke omgeving, bij<br />
wijze van grap, meer dan eens geopperd dat er eigenlijk twee<br />
mannen in mijn leven zijn : diegene met wie ik getrouwd ben,<br />
maar ook hij die sinds een hele tijd op mijn onverdeelde aandacht<br />
kan rekenen: ‘Mister <strong>Grundtvig</strong>’… ! Hoe ‘hij’ mijn beroepsleven<br />
veranderde, kan ik best aantonen met de getuigenis<br />
die ik bracht tijdens de Europese <strong>Grundtvig</strong>-conferentie in Hasselt<br />
over de professionalisering van leraren en directies in de<br />
volwasseneneducatie (<strong>10</strong>-13 dec 2009):<br />
Mijn activiteiten als lesgever talen in het formele volwassenenonderwijs veranderden sterk sinds<br />
2003, toen ik kon deelnemen aan een <strong>Grundtvig</strong> contactseminarie. Dat is het moment waarop<br />
het allemaal begon.<br />
Na een eerste leerpartnerschap kwamen mijn collega’s en ik tot de conclusie dat dit project ons<br />
heel wat algemene positieve resultaten en boeiende internationale contacten had opgeleverd.<br />
We leerden zoveel nieuwe dingen dat we gewoonweg niet anders kónden dan ermee verder<br />
gaan. Ons leerpartnerschap groeide uit tot een multilateraal project waarin we met 6 partners<br />
een <strong>Grundtvig</strong> nascholingscursus ontwikkelden. Ook dit project werd een succes. Het resultaat<br />
ervan, een cursus over interculturele vaardigheden <strong>voor</strong> lesgevers en trainers, werd sindsdien<br />
een tiental keren op verschillende plaatsen in Europa aangeboden.<br />
Zonder overdrijven kan ik stellen dat die opeenvolging van ervaringen <strong>voor</strong> mij een unieke<br />
gelegenheid tot verdere professionele ontwikkeling was. De lijst met vaardigheden die ik erdoor<br />
ontwikkelde, is erg uitgebreid en ik beperk me hier tot de vermelding van een aantal zaken die<br />
<strong>voor</strong> mij op beroepsgebied het belangrijkst zijn.<br />
• Het gebruik van ICT in het communicatieproces : learning by doing wat betreft discussiefora<br />
en partnerplatforms. Door de verantwoordelijkheid <strong>voor</strong> de websites van 2 projecten leerde<br />
ik nieuwe dingen over servers, IP-adressen en domeinnamen, paswoorden en hun beveiliging,<br />
tele- en videoconferenties enz. Bovendien was het fantastisch om te zien hoe we onze<br />
samenwerking met collega’s van andere vakgroepen binnen onze eigen school verbeterden.<br />
Meer dan eens stelden we vast dat we dankzij de internationale samenwerking ook de kwaliteit<br />
van onze eigen samenwerking op lokaal en regionaal niveau konden verbeteren.<br />
• Ik leerde een heleboel over evaluatie en dit <strong>voor</strong>namelijk dankzij een 2-daagse training die georganiseerd<br />
werd door ons Nationaal Agentschap i.s.m. Alden Biesen. Deze cursus verschafte<br />
me waardevolle informatie over evaluatietechnieken en kwaliteitscontrole. Het geleerde kon ik<br />
onmiddellijk na de training toepassen, niet alleen in onze projecten maar ook in mijn lessen..<br />
• Dankzij <strong>Grundtvig</strong> leerde ik om te gaan met problemen en uitdagingen die specifiek zijn<br />
<strong>voor</strong> interculturele groepen en hoe je de communicatie er kan verbeteren. Ik kreeg een<br />
12
eter inzicht in de culturen van de partnerlanden van onze projecten en begrijp mijn Poolse,<br />
Zweedse of Bulgaarse cursisten nu veel beter omdat ik meer weet over hun achtergrond.<br />
• Bij alle projecten werd ik nauw betrokken bij de disseminatie-activiteiten. Ik verbeterde mijn<br />
know-how in verband met het maken van publiciteit, het ontwikkelen van folders en films,<br />
netwerking, enz.<br />
• Dankzij <strong>Grundtvig</strong> kon ik twee keer zelf deelnemen aan een nascholing in een ander <strong>Europees</strong><br />
land. Ik leerde op die manier hoe we de internationale cursus die we zelf gaven, konden<br />
verbeteren. Dankzij de uitwisseling van ideeën en <strong>voor</strong>beelden van goede praktijk met<br />
lesgevers uit verschillende landen van Europa ontdekte ik nieuwe dingen over didactiek en<br />
mentoring van nieuwe lesgevers.<br />
• Mijn professionele ontwikkeling haalde ook <strong>voor</strong>deel uit een andere <strong>Grundtvig</strong>-actie : de assistentschappen.<br />
Twee keer onthaalden we een taalassistente in ons centrum <strong>voor</strong> volwassenenonderwijs.<br />
Beiden waren jong en onervaren maar erg gemotiveerd en motiverend omdat<br />
zij een andere kijk hadden op het onderwijzen van vreemde talen. Daarenboven kregen we<br />
de kans om het onderwijs van de Portugese taal op te nemen in het curriculum van onze<br />
instelling dankzij een jonge assistente uit Porto. Zij overtuigde me om één van haar cursisten<br />
te worden; dit was een interessante ervaring!<br />
• Kansen: we kregen er heel wat en aanvaardden ze met open armen. <strong>Grundtvig</strong> opent deuren<br />
naar goede samenwerking. Dankzij een erg geslaagd samenwerkingsverband met één van de<br />
partners van ons allereerste project uit Finland, konden we een bilaterale samenwerking met<br />
hen opstarten. Zeven keer al gingen lesgevers Nederlands <strong>voor</strong> Anderstaligen naar Finland<br />
om er een 2 weken durende intensieve cursus Nederlands aan Finse volwassenen te geven!<br />
Niet alleen op professioneel vlak had dit alles impact. De woorden ‘Europa’ en ‘Europese samenwerking’<br />
kregen <strong>voor</strong> mij een heel andere invulling. ‘Eenheid in verscheidenheid’ werd zichtbaar<br />
en concreet.<br />
Ondertussen ben ik in augustus 20<strong>10</strong> naar Stockholm verhuisd. Neen, dit heeft helemaal<br />
niets met <strong>Grundtvig</strong> te maken. Toch verdenk ik ‘Mister G.’ ervan om ook hier zijn steentje te<br />
hebben bijgedragen. Als romaniste was ik altijd op de Latijnse wereld gefocust en het zou<br />
waarschijnlijk nooit spontaan in me opgekomen zijn om naar Scandinavië te trekken. Maar<br />
<strong>Grundtvig</strong> zette me aan het reizen en deed me van onbekende landen proeven. De overgang<br />
van België naar Zweden leek me nu niet meer zo groot. Uiteindelijk zou ik toch enkel verhuizen<br />
van Europa naar Europa, niet? De stap naar het buitenland leek ook onze kinderen niet<br />
echt af te schrikken : lesgeven in Oostenrijk, mailen met Finland, vergaderen in Roemenië,<br />
teleconferentie met Spanje, op cursus in Polen… dat was inmiddels ook <strong>voor</strong> hen evident<br />
geworden en als het ware allemaal een beetje bekend terrein.<br />
Ik zal op 9 december niet in Brussel zijn <strong>voor</strong> de grote ver<strong>jaar</strong>dagsviering. Toch plan ik m’n<br />
eigen <strong>Grundtvig</strong>-feestje in Stockholm. Mét taart en wie weet zet ik er wel <strong>10</strong> kaarsjes op!<br />
Hilde Van Eyken<br />
Leraar talen<br />
CVO Deurne<br />
VERSCHEIDENE GRUNDTVIG-ACTIES<br />
13
FARO - Steunpunt <strong>voor</strong> cultureel erfgoed<br />
Anita Caals<br />
Lang leve de creatieve aanpak !<br />
In 2005 tuimelde ik <strong>voor</strong> de eerste keer in een <strong>Europees</strong> avontuur dat later een <strong>Grundtvig</strong> 1<br />
project zou blijken. Ik werkte toen <strong>voor</strong> een kleine organisatie (Kwasimodo) die tot op dat moment<br />
nog weinig ervaring had met Europese projecten. Maar het thema waarrond het project<br />
zou werken behoorde wel tot de speerpunten van onze werking: zelfevaluatie. Aldus was onze<br />
deelname aan het SEALLL-project (Self Evaluation in Adult Lifelong Learning) evident. Alden<br />
Biesen was de coördinator van dit project. Samen met partners uit Nederland, Litouwen, Polen,<br />
Duitsland, Oostenrijk, Zweden en Turkije werd een systematiek uitgewerkt om zelfevaluatie op<br />
te zetten, te promoten en een creatieve invulling te geven. Tijdens een workshop in Antalya werd<br />
met een brede groep geïnteresseerden uit het werkveld de systematiek uitgetest en praktische<br />
<strong>voor</strong>beelden uitgewerkt. Sinds de afronding van het project heb ik vele organisaties ondersteund<br />
in het uitwerken van een creatieve evaluatie; Kwasimodo zelf heeft hierin ook steeds een <strong>voor</strong>beeldfunctie<br />
opgenomen. Dit project is <strong>voor</strong> mij een enige ervaring geweest. Ik heb er op een<br />
aangename manier toch zeer veel bijgeleerd. Uiteraard is mijn visie over evaluatie en zelfevaluatie<br />
enorm bijgeschaafd; ook over groepsdynamiek, mijn eigen leeraspecten en organisatorische aanpak<br />
heb ik veel bijgeleerd. Sindsdien ben ik een hevige pleitbezorger geworden van zelfevaluatie<br />
in het algemeen en van een creatieve aanpak in het bijzonder.<br />
In 2008 werd de subsidie van Kwasimodo opgeheven en kwam ik terecht bij FARO, Steunpunt<br />
<strong>voor</strong> cultureel erfgoed. Deze – zeer expertgerichte – organisatie was tot op dat moment niet<br />
echt bekend met het <strong>Grundtvig</strong>-<strong>programma</strong> en de principes van volwasseneneducatie. Op zoek<br />
naar meer creativiteit binnen erfgoededucatie <strong>voor</strong> volwassenen schreef ik in <strong>voor</strong> een nascholing<br />
georganiseerd binnen het project CONNECTION – Adult Education in cultural organisations.<br />
Deze nascholing had als doel enerzijds een strategisch beleid te promoten binnen culturele<br />
organisaties en anderzijds meer inzicht te geven in de mechanismen die volwasseneneducatie<br />
typeren. Hierbij werden niet alleen een aantal creatieve werkmethoden aangereikt, maar ook<br />
toegepast tijdens het geheel van de workshop. Zo maakte een werkbezoek aan een museum<br />
en een zoektocht in de lokale markt deel uit van het werkpakket. Ook hier heb ik als deelnemer<br />
veel bijgeleerd over de dynamiek en de organisatorische aspecten van dergelijke projecten. Maar<br />
meer dan dat werd ik gesterkt in mijn overtuiging dat er wat leerprocessen in de erfgoedsector<br />
nog veel werk aan de winkel is. Intussen tracht ik mijn collega’s, en daarbij ook de professionelen<br />
binnen de erfgoedsector warm te maken om meer gebruik te maken van creatieve methoden.<br />
Wat ik intussen opmerk is dat collega’s die eens met een <strong>Grundtvig</strong>-activiteit hebben te maken<br />
gehad, steeds gemotiveerd blijven om aan nieuwe initiatieven binnen <strong>Grundtvig</strong> deel te nemen.<br />
Het aanbod is zeer breed maar spijtig genoeg moeten wij 2 <strong>jaar</strong> wachten om opnieuw <strong>voor</strong><br />
tussenkomst in aanmerking te komen. Nieuwe collega’s zijn dan weer moeilijk te overtuigen om<br />
hieraan prioriteit te geven.<br />
Anita Caals,<br />
Stafemedewerker<br />
FARO<br />
14 VERSCHEIDENE GRUNDTVIG-ACTIES
ReTHINK it!<br />
Karel van Gerven<br />
Een onverwachte samenwerking tussen kalligrafe<br />
Vivian Majevski en fotograaf Karel Van Gerven<br />
Toen ik twee <strong>jaar</strong> geleden – uigenodigd door Artikel27 vzw - in het <strong>Grundtvig</strong>-project<br />
“ReTHINK it!” stapte, was dat onder een dubbel label: dat<br />
van fotograaf en dat van senior, het ene flatteerde wat meer dan het andere.<br />
Dat leverde een (in nogal wat betekenissen) spannende en interessante<br />
uitwisseling op met groepen uit Berlijn en Forssa (Finland).<br />
De groep uit Forssa heeft haar basis in<br />
Wahren Opista, een centrum <strong>voor</strong> volwassenenopleiding.<br />
Op de allereerste dag van<br />
ons bezoek daar stonden we even in de<br />
klas van kalligrafe Vivian Majevski. Het werk<br />
van de cursisten zag er behoorlijk origineel<br />
uit, niet zomaar mooie letters of teksten in<br />
die of die stijl. Al gauw bleek dat zoiets geen<br />
toeval was: het persoonlijk werk van Vivian<br />
was nog origineler. Vivian schept beelden<br />
met letters en teksten op een <strong>voor</strong> mij<br />
nieuwe manier. Ik wist meteen dat ik te<br />
doen had met (vergeef me de versleten<br />
term) een ‘authentieke’ kunstenares. Het<br />
heeft nog even geduurd eer ik haar een samenwerking<br />
durfde <strong>voor</strong>stellen.<br />
We zijn nu anderhalf <strong>jaar</strong> later: we hebben intensief ideeën uitgewisseld, op onze ontmoetingen<br />
uitvoerig gepraat, allerlei dingen uitgeprobeerd, allerlei evenwichten uitgezocht, en<br />
jawel, al twee keer gezamenlijk werk geëxposeerd: in november 2009, in Heusden-Zolder<br />
(BE), en in juni 20<strong>10</strong> in Forssa (FI). En het werkt, want we hebben een aantal van onze<br />
werken ginds simpelweg verkocht.<br />
We zijn zeker nog niet aan het einde van onze samenwerking: we willen in België een expo<br />
organiseren, we bereiden ook nieuw werk <strong>voor</strong>, vanuit een nieuwe verwerking van oude<br />
portretten. ReTHINK it! was dus <strong>voor</strong> ons niet zomaar een <strong>Europees</strong> project: het is een<br />
ontmoeting geweest, het begin van een samenwerking en een vriendschap. Heel wat meer<br />
dan ik ooit had durven hopen.<br />
Karel Van Gerven uit Genk,<br />
deelnemende lerende in het Leerpartnerschap “ReTHINK it !”<br />
vzw Art27 - Heusden-Zolder<br />
LEERPARTNERSCHAPPEN<br />
15
ReTHINK it!<br />
Tjen Heyligen<br />
In november 2008 stapte ik op uitnodiging van Art27 vzw in het ReTHINK it!<br />
project, naar ik vernam een leerpartnerschap onder de grote mantel van<br />
de <strong>Grundtvig</strong>-projecten. <strong>Grundtvig</strong> was toen nog totaal onbekend <strong>voor</strong> me,<br />
maar de idee van een Europese uitwisseling op mensenmaat sprak me onmiddellijk<br />
aan.<br />
Twee <strong>jaar</strong> en vele intense gesprekken en<br />
ervaringen later, kan ik niet anders dan<br />
jullie uitnodigen om naar deze foto te<br />
kijken en de diepere betekenis proberen<br />
te achterhalen …<br />
<strong>Grundtvig</strong> bracht licht, warmte, kennis…<br />
met mezelf aan de tondeldoos om de<br />
Europese contacten brandend te houden<br />
of desnoods weer van een vlammetje<br />
te <strong>voor</strong>zien.<br />
Tjen Heyligen uit Oostham,<br />
deelnemende lerende in het Leerpartnerschap “ReTHINK it!”<br />
vzw Art27 – Heusden-Zolder<br />
16
Make-able<br />
Walter Baeten<br />
<strong>Grundtvig</strong>: lekker lang leren<br />
Als resultaat van mijn omzwervingen in het Socrates- en LLP-<strong>programma</strong>, bracht<br />
het <strong>voor</strong>beeld van Frederik - officieel Nikolaj of ook N.F.S. -<strong>Grundtvig</strong> mij tot het inzicht<br />
dat leren best leuk mag zijn, juist omdat de vreugde van het leren door doen, ervaren,<br />
kennis verwerven, enz. een uitstekend middel is om dit levenslang vol te houden en<br />
ervan te genieten. Uiteraard hoop ik dat het budget van <strong>Grundtvig</strong> sneller mag stijgen<br />
dan de gemiddelde levensverwachting van de Vlaming, maar dat is een ander verhaal.<br />
Ik zal niet vlug vergeten hoe tijdens mijn eerste contactseminarie<br />
<strong>voor</strong> een <strong>Grundtvig</strong> leerpartnerschap in Malaga<br />
de medewerkers van het Spaanse Nationale Agentschap<br />
aanvankelijk gechoqueerd waren omdat ik het <strong>voor</strong>tdurend<br />
had over “ nice long learning “ als leitmotiv. Pas toen<br />
ik hen <strong>voor</strong>hield dat dit mijn vrolijke versie was van de<br />
pedagogiek van de onderdrukten van Paolo Freire, zagen<br />
zij mee in hoe de volwasseneneducatie gebaseerd is op<br />
de intrinsieke waarde van het leren. Het hoeft niet langer,<br />
zoals in het leerplichtonderwijs. Het hoeft niet strikt utilitair<br />
te zijn, zoals in de competentie-markt-gerichte professionele<br />
bacheloropleidingen. Het hoeft niet uitsluitend<br />
intellectueel te zijn. Daarin schuilt de verleidelijke charme<br />
van het <strong>Grundtvig</strong>-<strong>programma</strong>: het gaat om zowel formeel, als informeel leren van, met en<br />
door volwasssenen. En wie laat zich niet graag zoals Europa verleiden en ontvoeren… ?<br />
Doordat <strong>Grundtvig</strong> verloopt in een Europese context, laat je heel snel je monoculturele<br />
opvoeding achter je, want de toegevoegde waarde van Europa schuilt o.a. in zijn verscheidenheid<br />
aan talen, rijkdom aan culturen en historische achtergronden. Het <strong>Grundtvig</strong><strong>programma</strong><br />
laat opnieuw ervaren dat er niet één waarheid is en dat lerenden en leerverstrekkers<br />
levenslang van elkaar kunnen leren zo zij dit wensen. Het is nu nog wachten op<br />
een eerste variant van de Europese hymne de ode aan de vreugde van het leren.<br />
Ik wil alvast lekker lang leren.<br />
Walter Baeten<br />
Bestuurder<br />
Senaedin vzw - Zulte<br />
LEERPARTNERSCHAPPEN<br />
17
Opening Doors<br />
Anny Camps<br />
2008. Het begin van een fantastisch project met CC Leopoldsburg i.s.m. de dagcentra ‘t<br />
Brugske en vzw Berkenhof.<br />
Dit project kon van start gaan dankzij de financiële steun van <strong>Grundtvig</strong>, ook al wist niemand<br />
hoe alles zou draaien of keren. Het werd een uitdaging <strong>voor</strong> iedereen. Door het geld dat<br />
we ter beschikking kregen, konden we vele nieuwe ervaringen opdoen. We spelen wekelijks<br />
in een echte theaterzaal, we krijgen les van een echte acteur, we hebben onze Europese<br />
collega’s in Malta en Engeland mogen ontmoeten en met hen spelen op verschillende podia.<br />
Dankzij de financiële steun konden zij ook naar België komen. Vriendschapsbanden werden<br />
gesmeed <strong>voor</strong> het leven en ervaringen werden uitgewisseld.<br />
We zijn enorm dankbaar dat Cultureel Centrum Leopoldsburg wekelijks zijn deuren open<br />
zet <strong>voor</strong> ons. Zowel directie als al het personeel dragen ons een warm hart toe. In het begin<br />
schoorvoetend en aftastend, niet wetende wie of wat en hoe…. Nu is het een beetje onze<br />
tweede thuis geworden. Wij hebben onze weg gevonden naar het CC en zij hebben hun weg<br />
gevonden naar onze instellingen. Super is dat… om maar een klein <strong>voor</strong>beeld te geven van het<br />
effect van dit project.<br />
Wisper is de andere organisatie die één van zijn beste drama coaches uitleende om ons de<br />
beginselen te leren van het “toneelspelen”. Wim, je bent het beste wat onze “acteurs” (want zo<br />
mag ik ze toch wel noemen) is overkomen. Alleen dankzij je inzet en aanmoediging geven ze het<br />
beste van zichzelf. Omgekeerd leer je ook van ons en gebruik je dit nu in je andere projecten.<br />
En zijn er nog de twee dagcentra <strong>voor</strong> personen met een mentale beperking die hun “acteurs”<br />
en begeleiding ter beschikking stellen nl. ’t Brugske en Berkenhof. Ook jullie een hartelijk dankjewel<br />
want het is niet zo evident om een project als dit in te passen in het wekelijkse schema.<br />
Met het project “Opening Doors” schreef ieder <strong>voor</strong> zich een stukje geschiedenis en bewandelde<br />
een weg op zijn eigen tempo. Het is ook deze weg, die we verder in dit verhaal gaan<br />
gebruiken om onze ervaringen en evoluties uit te drukken. De weg geeft een kleine impressie<br />
van de verschillende sessies waar we wekelijks aan deelnemen, ondersteund met foto’s.<br />
Naast de weg lees je getuigenissen en ervaringen van onze “acteurs”.<br />
Veel lees – en kijkgenot!!!!<br />
18
Dankzij toneel valt het<br />
niet op dat ik een<br />
beperkt korte termijn<br />
geheugen heb. Ik ben<br />
super als ik kan<br />
improviseren en<br />
daardoor voel ik me<br />
gelukkiger dan<br />
vroeger.<br />
Ik ben superman<br />
geworden dankzij<br />
toneel. Ik praat nu<br />
meer in zinnen, iets<br />
wat ik vroeger nooit<br />
deed.<br />
Ik volg nu zang in het CC<br />
dank zij het toneel. Ook<br />
kom ik geregeld naar de<br />
<strong>voor</strong>stellingen kijken<br />
samen met mijn mama.<br />
Ik ben zelfstandiger<br />
geworden. Ik durf<br />
nu veel meer dan<br />
vroeger. Zoals<br />
alleen blijven in<br />
beschermd wonen.<br />
Ik ben een heel verlegen en schuwe<br />
jongeman. Af en toe durf ik me nu<br />
eens laten horen, al schrik ik dan wel<br />
van mijn eigen stem, stoer en sterk.<br />
LEERPARTNERSCHAPPEN<br />
19
Ik heb geleerd beter<br />
met mijn boosheid om<br />
te gaan. Ik gooi ze<br />
gewoon in de zee. Ik<br />
ben veel zelfstandiger<br />
en mondiger<br />
geworden, zegt mijn<br />
mama.<br />
Ik ben beste maatjes<br />
geworden met Sara<br />
van Malta. Ik zou ze zo<br />
graag nog eens<br />
terugzien!<br />
Voor het eerst in een vliegtuig, een metro<br />
een hotel, champagne,… whaw. En<br />
luidkeels een zin zeggen. Iets wat ik zelden<br />
of nooit doe. Er zijn zelfs mensen die mij<br />
nog nooit hadden horen praten. Nu dus<br />
wel!!!!<br />
Voor het eerst in een<br />
vliegtuig. Amaai, daar<br />
had ik wel heel veel<br />
schrik van. Nu niet meer<br />
hoor. Ik praat er nog<br />
steeds over!!!!<br />
Hé,… ik kan nog<br />
meer dan alleen<br />
drummen. Ik<br />
ontdek<br />
verborgen<br />
talenten tijdens<br />
de toneellessen.<br />
20
Ik heb meer zelfvertrouwen gekregen. De<br />
uitwisselingen met andere culturen waren<br />
zeer fijn. Ik heb nieuwe mensen ontmoet waar<br />
ik nu nog steeds mee communiceer via msn.<br />
Mijn droom is uitgekomen. Ik<br />
wordt acteur en krijg les van<br />
een echte acteur. Mijn stem<br />
weet nu dat hij op de grond<br />
moet blijven (borststem i.p.v.<br />
kopstem). Nu nog een echte<br />
rol!!!!<br />
Ik mag me uitleven<br />
op het podium. Ik<br />
ben zelfstandiger<br />
geworden.<br />
Ik heb mijn angst overwonnen<br />
om op een podium te staan.<br />
We hebben grappige<br />
momenten beleefd met de<br />
mensen van Malta en<br />
Engeland. Ik durf me nu meer<br />
te uiten en zeggen wat ik<br />
voel…<br />
Als oudste deelneemster heb ik de<br />
liefde van mijn leven gevonden,<br />
waardoor ik opengebloeid ben.<br />
Ook de contacten met de<br />
Europese collega’s waren zeker<br />
een verrijking, net als de reizen.<br />
LEERPARTNERSCHAPPEN<br />
21
Ik hoop dat je er een beetje van genoten hebt.<br />
Met hen zijn we op weg gegaan gedurende een heel vol <strong>jaar</strong> met een fantastische apotheose<br />
in het CC samen met de deelnemers van Malta en Engeland.<br />
Ondertussen zijn we alweer een <strong>jaar</strong>tje verder en ja hoor, we bestaan nog steeds, dankzij<br />
de inzet en steun van nog steeds dezelfde partners met uitzondering van <strong>Grundtvig</strong>. En<br />
ja hoor, wij zijn zelfs gegroeid. Onze groep is behoorlijk uitgebreid met een aantal beginnende<br />
“acteurs” die net zoals de “gevorderden” met evenveel enthousiasme en geestdrift<br />
wekelijks naar de sessies komen. Ook <strong>voor</strong> hen gaat er een nieuwe wereld open met<br />
duizend en één mogelijkheden.<br />
Aan alle begeleiders, medewerkers, lesgever :<br />
DANK U THANK YOU MERCI GRAZZI…<br />
Anny Camps<br />
Begeleidster<br />
vzw Berkenhof<br />
22
ARTE en NEW<br />
Frans Van Beek<br />
Een tiental jaren geleden kwam ik in het volwassenonderwijs<br />
terecht. Voorheen had ik al ervaring in een secundaire school<br />
met Comeniusprojecten. Maar van vergelijkbare acties in cvo’s<br />
had ik geen weet.<br />
Tot ik op een dag een mailtje van een ex-collega kreeg waarin gezocht<br />
werd naar partners <strong>voor</strong> een <strong>Grundtvig</strong>-project. Een wat? Al<br />
gauw bleek de bedoeling ervan en na de nodige contacten en telefoontjes<br />
werd onze school ingeschreven in het leerpartnerschap<br />
ARTE, waarin lerenden dmv handvaardigheden zichzelf en anderen beter leerden kennen. Dit<br />
smaakte naar meer! Na dit driejarig project waaraan een flink deel van het CVO meewerkte, werd<br />
uitgekeken naar een nieuw. De school heeft vele soorten opleidingen en dit gaf de kans een gemakkelijke<br />
keuze te maken uit de soorten Contactseminaries. In Cyprus werd een project opgezet<br />
met goede partners en een degelijke uitwerking. Het leerpartnerschap NEW loopt nu <strong>voor</strong> twee<br />
<strong>jaar</strong>! Het gaat om het uitwisselen van leermethodes. Door de contacten met buitenlandse partners<br />
blijven we zoeken naar innovatieve en betere lesmethodes of benaderingen van de lerenden.<br />
Deze leerpartnerschappen hebben een grote impact gehad , op mezelf, mijn collega’s en het cvo.<br />
De onderlinge bezoeken hebben soms geen directe nawerking maar blijken op langere termijn<br />
toch heel lang na te zinderen. Bij de contacten is het steeds weer een moment van openstaan en<br />
bijleren wanneer we zien dat we niet de enigen zijn die het “best weten”. Er bestaan vele wegen<br />
om een doel te bereiken en het zijn juist deze projecten die ons tonen wat een verscheidenheid<br />
Europa biedt op het vlak van volwassenvorming. Er zijn tientallen vormen van verenigingen<br />
of instituten om volwassenen naar een hoger plan te tillen of gewoon weer in zichzelf te leren<br />
geloven. Een veelkleurige manier van aanbrengen... Alles kom je tegen en steeds weer worden<br />
we verbaasd door de vindingrijkheid van onze buitenlandse collega’s.<br />
De school heeft er een Europese attitude aan over gehouden; we participeren niet alleen in<br />
<strong>Grundtvig</strong> , maar we vragen nu ook taalassistenten aan zodat buitenlandse leerkrachten bij ons<br />
stage lopen. Sommige collega’s vragen stages aan in het buitenland om daar in het kader van<br />
bijscholingen hun kennis bij te spijkeren en te toetsen aan wat buitenlandse collega’s doen. Door<br />
de samenwerkingen in de projecten hebben vele collega’s elkaar beter leren kennen en wordt<br />
er nu veel meer over de vakken heen samengewerkt.<br />
Zelf hou ik er een pak nieuwe en zeer goede vrienden aan over. Meestal ga ik na de projecten<br />
nog eens op bezoek bij al deze mensen; een aantal onder hen komt ook in België even langs.<br />
Er blijft als het ware een persoonlijk <strong>Europees</strong> netwerk ter beschikking, waarop we allen een<br />
beroep kunnen doen. We worden een Europese familie. Mijn kinderen vinden het steeds weer<br />
fantatstisch als er nieuwe mensen met een een andere cultuur bij ons logeren.<br />
Europa, <strong>Grundtvig</strong> doe zo <strong>voor</strong>t! Ik doe zeker verder mee.<br />
Frans Van Beeck<br />
coördinator Europa<br />
LBC-NVK Borgerhout<br />
LEERPARTNERSCHAPPEN<br />
23
Forests and Climate Protection<br />
Indra Van Gisbergen<br />
Uitwisseling rond Bossen en Klimaat<br />
Wie vandaag rond de bescherming van Bossen en klimaat werkt dient goed geïnformeerd<br />
en alert te zijn en moet snel kunnen inspelen op relevante international beleidsontwikkelingen.<br />
De bescherming van bossen en de strijd tegen klimaatsverandering eist<br />
een multidisciplinaire aanpak over de grenzen heen.<br />
Voor Europese milieuorganisaties die internationaal campagne voeren rond deze brandend<br />
actuele thema’s is het van fundamenteel belang de nationale context los te kunnen laten en<br />
ervaringen uit te wisselen met collega’s . Uitwisseling van informatie, analyses en strategieën<br />
is de hoeksteen van een wederzijds leerproces dat inspireert en aanzet om milieu-educatie<br />
in Europa op een vernieuwde manier aan te pakken.<br />
Sinds 2009 werken zes organisaties uit zes Europese landen samen in het kader van het<br />
<strong>Grundtvig</strong> Learning Partnership: ‘Forests and climate protection merging topics in environmental<br />
education’. ARA (Duitsland), Les Amis de la Terre (Frankrijk), FERN (België),<br />
Rainforest UK, Norges Naturvernforbund (Noorse vereniging <strong>voor</strong> natuurbescherming) en<br />
Euronatura (Portugal) maken deel uit van dit partnerschap. Dankzij het <strong>Grundtvig</strong> Learning<br />
Partnership kunnen deze organisaties elkaar geregeld ontmoeten.<br />
In het licht van een reeks vormingen in diverse Europese steden werd op 18 oktober jl op<br />
initiaitief van de Portugese partner Euronatura, een training georganiseerd in Lissabon, Portugal.<br />
Vertegenwoordigers van de Duitse organisatie ARA, het Belgische luik van FERN en<br />
Euronatura namen actief deel aan deze vorming. Vertrekkende vanuit een Portugese context<br />
werd het internationale en complexe debat rond bossen en klimaat aangesneden. Met de<br />
internationale klimaattop in Cancun, Mexico, <strong>voor</strong> de deur was dit een uitgelezen moment<br />
<strong>voor</strong> <strong>Grundtvig</strong> partners om hun plannen, werking en activiteiten rond deze belangrijke top<br />
toe te lichten. Andere relevante partners zoals het Portugese Ministerie van milieu en organisaties<br />
zoals WWF-Portugal werden ook bij dit vormingsmoment actief betrokken. “De<br />
samenkomst in Lissabon zette ons aan onze strategie in Portugal rond de bescherming van<br />
bossen en het klimaat in een internationale context te plaatsen. De analyses van onze Britse,<br />
Belgische en Duitse collega’s hebben onze visie op deze complexe materie verrijkt en verscherpt”,<br />
verklaarde Alba Valle Basanta van Econatura (Portugal) achteraf.<br />
Indra Van Gisbergen,<br />
Forest and Climate Campaigner - Congo Basin<br />
FERN<br />
24
Turning the corner in a different world?<br />
Beyond Open Doors<br />
Stefaan Segaert<br />
Ik ben gestopt met uitleggen dat ik bij het Justitieel Welzijnswerk Gent werk, een deelwerking<br />
van vzw CAW Artevelde en dat mijn functie organisatieondersteuner is. Dat<br />
krijg je aan een niet-ingewijde niet verkocht, dus hou ik het liever simpel : ik heb een<br />
standplaats in de gevangenis van Gent en sta mee in <strong>voor</strong> het activiteitenaanbod naar<br />
de gedetineerden. Dan kunnen ook mijn ouders vatten wat hun zoon godganse dagen<br />
achter die hoge muren uitvoert. En waarom. Wat meestal al wat meer debat oplevert<br />
dan een droge functieomschrijving op menig familiefeestje.<br />
In 2007 hadden we een reeks<br />
info-avonden waarbij fietsers naar<br />
Teheran, stappers naar Jeruzalem<br />
of lifters naar Albanië hun verhalen<br />
en foto’s toonden, gebundeld in<br />
de verzameling ‘Venster op de wereld.<br />
Het waren immens populaire<br />
avonden in de Nieuwewandeling.<br />
Ons <strong>Grundtvig</strong>-Leerpartnerschap<br />
‘Beyond Open Doors’ zat van<br />
meet af aan helemaal in die sfeer.<br />
We nodigden gedetineerden uit<br />
om na te denken over de vele<br />
hindernissen die zij ervaarden na een lange detentie, na lange tijd van de buitenwereld te<br />
zijn afgesneden. De interviews die stagaire Julie afnam zijn nog altijd interessante ‘documents<br />
humains’. Vanaf toen was de Europese trein niet meer te stoppen: gedurende drie<br />
<strong>jaar</strong> koppelden we ervaringen van de bezoeken aan Denemarken, Roemenië en Griekenland<br />
terug naar de betrokken gedetineerden. In 2009 werden 3000 exemplaren van de<br />
Ik KOMPAS Vrij-gids geprint: een gids die een wegwijzer wil zijn <strong>voor</strong> wie de gevangenis<br />
verlaat, met bevattelijke informatie, gebaseerd op de vragen en behoeften die gedetineerden<br />
zelf aangaven in tal van gesprekken.<br />
Bij een derde Europese projectweek in Timisoara (Roemenië) werd de Europeaan in mij<br />
pas echt wakker toen ik een pijl zag staan: Belgrado 150 kilometer. Van toen af besloot ik<br />
niet langer te vliegen maar de projectmeetings met trein en fiets te combineren. Ik hou er<br />
tot op vandaag een fascinatie aan over <strong>voor</strong> het <strong>voor</strong>malige ex-Joegoslavië, ik heb me lange<br />
tijd verdiept in die vreselijke recente oorlog aan de rafelranden van Europa.<br />
Terug naar het project.<br />
Oost-, West- , Noord- en Zuid-Europa waren vertegenwoordigd in ‘Beyond Open Doors’<br />
en juist die diversiteit en sterk uiteenlopende contexten maakte het nadenken over reïntegratie<br />
<strong>voor</strong> gedetineerden ongemeen boeiend. De concrete focus op een gids op poc-<br />
LEERPARTNERSCHAPPEN<br />
25
ketformaat zorgde ook <strong>voor</strong> een scherp afgebakend doel en een stevige dynamiek. Het<br />
meest bijzonder waren de bijdragen van Max, Walter en Peter. De gedrevenheid waarmee<br />
ze teksten schreven, hoofdstukken becommentarieerden en de persconferentie op 6 mei<br />
2009 kleur gaven zal me altijd sterk bijblijven. Ik herinner me in het bijzonder een Europese<br />
avond op de Zorgzaal. De vier landen stelden zichzelf <strong>voor</strong> aan de hand van folders, postkaarten,<br />
collages. Grenzen tussen wie binnen zat en wie buiten mocht vervaagden. Mijn<br />
collega Ward bakte intussen de grootste hoeveelheid frieten die hij ooit al bakte.<br />
Woorden wekken, <strong>voor</strong>beelden strekken. Projectbijeenkomsten waren steevast mentaal<br />
erg prikkelend; er was zoveel anders en zoveel gelijk.<br />
Van ons bezoek aan Norre Snede en Horsens in Denemarken herinner ik me de goed<br />
uitgebouwde drugshulpverlening en de sterke betrokkenheid van lokale besturen bij de<br />
invrijheidsstelling van gedetineerden.<br />
In Griekenland was ik getuige van een evocatie van een nationale feestdag verzorgd door….<br />
80 gedetineerden. Ik zag het bij ons in Gent nog niet meteen te realiseren op 21 juli...<br />
Roemenië was ook een hoofdstuk apart. Het immense verschil tussen de splinternieuwe<br />
gevangenis van Arad en de afgeleefde bajes van Timisoara illustreerde hoe gevaarlijk het<br />
is in stereotypen te denken over verschillen in Europa. Toen we in Buzias , een jongerencentrum<br />
vergelijkbaar met De Hutten in Mol een lange rondleiding genoten, waren we<br />
sterk onder de indruk van de progressieve visie van de instelling. De activiteiten <strong>voor</strong> de<br />
geplaatste jongeren bij<strong>voor</strong>beeld hadden tentakels in de lokale gemeenschap .<br />
De Europeanen die de gevangenis van Gent bezochten waren onder de indruk van het<br />
kinderbezoek, het open leercentrum gerund door Basiseducatie en de video van het sociaal-artistiek<br />
project ‘Het huis dat tussen doornen staat’ .<br />
26
U had het als lezer al geraden: we zijn trots op ‘Beyond Open Doors’. Met een bescheiden<br />
budget is er veel gebeurd en de toekomst is springlevend. We zijn trots op het netwerk<br />
dat we binnen de gevangenis konden mobiliseren. De gids werd immers geschreven met<br />
gedetineerden maar ook met steun van de VDAB-consulent, met Steven van het Steunpunt<br />
Algemeen Welzijnswerk, met vrijwilligers, met collega’s van JWW, het Justitiehuis en<br />
de culturele dienst, met een stevige inbreng van het VOCVO.<br />
In 2011 willen we een tweede gids realiseren, met verbeterpunten gebaseerd op klanken<br />
en evaluatie van de eerste druk. Ik heb het geluk het plan in Turnhout <strong>voor</strong> het <strong>Europees</strong><br />
project EDUKIT te mogen <strong>voor</strong>stellen. In november 2009 werden we zelfs in Griekenland<br />
een tweede keer uitgenodigd (het project was al afgelopen) om ‘Beyond Open Doors’ op<br />
een druk bijgewoond seminarie <strong>voor</strong> te stellen. Er is een productendag gepland door het<br />
Steunpunt, met collega’s willen we stilstaan bij het gebruik van de gids. De 3000 gidsen<br />
bleven immers niet in de kelders van de gevangenis van Gent liggen maar werden over<br />
heel Vlaanderen verdeeld. De gids zal in 2011 als kapstok dienen om info-avonden in Gent<br />
over het thema wonen, OCMW, justitiehuis... aan op te hangen. In Boedapest ontmoette<br />
ik een onderwijsverantwoordelijke van de gevangenis van Vught in Nederland, in maart<br />
brengen we er een bezoek met een volle bus Gentse veldwerkers. ‘Beyond Open Doors’<br />
lijkt wel een “Never ending story”.<br />
De toekomst kriebelt. Natuurlijk. Mijn persoonlijke droom is om met enkele landen in<br />
de Balkan en Noorwegen en Malta een project op te zetten rond sociaal-cultureel vormingswerk<br />
en geïnterneerden, om hen een stem te geven via een theaterproject of een<br />
musical. Maar u begrijpt: we zijn nog even zoet met de boeiende naweeën van ‘Beyond<br />
Open Doors’.<br />
Stefaan Segaert,<br />
coördinator ‘Beyond Open Doors’<br />
CAW Artevelde – Gent.<br />
Organisatieondersteuner<br />
Justitieel Welzijnswerk Gent<br />
LEERPARTNERSCHAPPEN<br />
27
ANT, SCWW en FamCompass<br />
Joris Dewispelaere, Gaby Jennes, Luc Verstappen<br />
Verscheidenheid is de rijkdom,<br />
verbondenheid de warmte!<br />
Sinds 1999 werkte het Hoger Instituut <strong>voor</strong> Gezinswetenschappen aan drie internationale<br />
projecten onder de <strong>Grundtvig</strong>-paraplu. De contacten met partnerorganisaties in diverse Europese<br />
landen verruimde onze blik op werken met volwassenen en stimuleerde onze professionalisering.<br />
In onze contacten met <strong>voor</strong>al Oost-Europese partners voelden we het dynamisme<br />
en de drang naar vernieuwing die volgden op hun aansluiting bij de Europese Unie.<br />
GRUNDTVIG TREKT MANNEN AAN!<br />
Het <strong>Grundtvig</strong>-<strong>programma</strong> kwam in 1999, nog in zijn oude Socrates-jas, ons instituut binnen.<br />
Samen met een Finse, een Portugese en een Slovaakse partner gingen we op zoek<br />
naar methoden en strategieën om nieuwe doelgroepen aan te trekken <strong>voor</strong> het volwassenenonderwijs.<br />
Het project liep tot 2002 onder de titel ANT: Attracting New Target<br />
Groups in Adult Education.<br />
Ons doel was om het aandeel mannen in Gezinswetenschappen, toen minder dan 15%,<br />
trachten te vergroten. Zoals bekend zijn mannen in de welzijnssector, waar de meeste van<br />
onze afgestudeerden werken, ondervertegenwoordigd. Nochtans is daar een sterke behoefte<br />
aan mannelijke hulpverleners om de diverse doelgroepen beter te ondersteunen.<br />
Een meer gelijke tewerkstelling van mannen en vrouwen in deze sector zou het zorgwerk<br />
van vrouwen tevens opwaarderen.<br />
We maakten een profiel van de mannen die tot dan toe wel de weg vonden naar Gezinswetenschappen.<br />
Bleek dat zij doorgaans jonger, vaker single en lager geschoold waren dan<br />
hun vrouwelijke medestudenten. We gingen met hen praten over hun wensen, hun motivatie,<br />
hun drijfveren om de opleiding te volgen. We stelden een promotieplan op waarin<br />
meer mannen een stem kregen, en de mannen genoten van onze aandacht!<br />
Andere partners kozen andere doelgroepen en zo raakten we vertrouwd met noden van<br />
allochtonen in Finland (Turku-adult education centers), van vroegtijdige schoolverlaters<br />
in Lissabon (Camara Municipal de Lisboa), en met het aantrekken van ouderen <strong>voor</strong> de<br />
universiteit van Bratislava (Katedra andragogiky, Comenius University). Met deze partner<br />
werkten we later opnieuw samen in het FamCompass-project.<br />
OUDEREN AAN HET WERK MET GRUNDTVIG<br />
Van augustus 2005 tot juli 2007 werkten we mee aan het <strong>Grundtvig</strong> LP ‘Second Chance<br />
Working Winners’ (SCWW), met als doel methoden te ontwikkelen om competenties<br />
van oudere lerenden en werknemers te meten.<br />
28
Onze partners in dit project waren:<br />
• Third Age Foundation (London) (coördinator)<br />
• Komvux/Municipal Adult Education (Eskilstuna, Zweden)<br />
• Föderverein Akademie 2.Lebenshälfte (Teltow, Duitsland)<br />
• IQ-Akademie GmbH (Nagold, Duitsland)<br />
• Initiative 40 (Salzburg, Oostenrijk)<br />
• Agora (Lorient, Frankrijk)<br />
Onze inbreng concentreerde zich op de ontwikkeling van een portfoliomethodiek die<br />
45-plussers aanzet om grondig te reflecteren over hun verworven competenties in <strong>voor</strong>bereiding<br />
op een sollicitatie.<br />
Bij het project waren ook ‘oudere<br />
lerenden’ uit Vlaanderen betrokken.<br />
De ontmoetingen met de partners<br />
uit de andere landen waren hartverwarmend:<br />
we leerden inspirerende,<br />
krachtige initiatieven kennen, van het<br />
vroegere Oost-Duitsland met zijn<br />
hoge werkloosheidsgraad tot de multiculturele<br />
projecten in Frankrijk en<br />
Zweden.<br />
Einde mei 2007 waren de projectpartners<br />
drie dagen te gast op ons instituut. Hoogtepunt van de bijeenkomst was de disseminatieconferentie<br />
op het Comité van de Regio’s van de Europese Unie.<br />
GEZINSCOMPETENTIES ZICHTBAAR MAKEN EN VALIDEREN<br />
Van november 2007 tot oktober 2009 coördineerden we het <strong>Grundtvig</strong> Multilateral<br />
Project ‘Family Competences Portfolio’, kortweg FamCompass. We ontwikkelden een<br />
instrument om de kennis, vaardigheden en competenties te meten die volwassenen hebben<br />
verworven in familie en gezin. Doel is deze weinig zichtbare competenties te valideren,<br />
niet alleen op de arbeidsmarkt maar ook als mogelijke instap in formele opleidingen, al dan<br />
niet in verkorte studietrajecten.<br />
Onze partners:<br />
• Deutsches Jugend Institut (Duitsland)<br />
• Institute for Creative Proceedings (Polen)<br />
• Västra Nylands Folkhögskola (Finland)<br />
• Romanian Institute for Adult Education (IREA) (Roemenië)<br />
• Department of Andragogy, Philosophical Faculty of Comenius University (Slowakije)<br />
• Vilnius College of Higher Education (Litouwen)<br />
MULTILATERALE PROJECTEN<br />
29
Memorabel zijn de vergaderingen waarin we werkten aan de bouwstenen van het instrument:<br />
de lijst met de functievereisten die gesteld worden door de jobs waar<strong>voor</strong> de<br />
partners in hun land de validering van gezinscompetenties relevant achtten. We maakten<br />
kennis met nieuwe beroepen zoals de Litouwse ‘onderwijsassistenten’ en Roemeense<br />
‘moederbegeleiders’.<br />
Bij het testen bleek dat dit instrument het zelfvertrouwen<br />
kan opkrikken van volwassenen die weinig of geen<br />
formele scholing genoten. Een Duitse deelnemer aan de<br />
testing vertelde:<br />
‘Dankzij FamCompass realiseerde ik me hoeveel ‘vergeten’<br />
of bijna onzichtbare competenties ik had verworven<br />
in mijn gezinsleven. Ik besefte hoeveel ik kon en<br />
kende, ondanks het feit dat ik alleen mijn lagere school<br />
had kunnen afmaken.’<br />
Het project sloot af met een conferentie die geopend<br />
werd door de toenmalige Europese Commissaris <strong>voor</strong><br />
Onderwijs en Vorming, Jeugd en Cultuur Maroš Šefčovič.<br />
Hij wou hiermee zijn waardering uitdrukken <strong>voor</strong> een initiatief dat de competenties van<br />
individuen, los van diploma’s en certificaten en over de Europese grenzen heen, wil zichtbaar<br />
maken. En of de Slovaakse partners fier waren dat ze er in geslaagd waren om de<br />
commissaris naar de conferentie te halen!<br />
Deelnemen aan Europese projecten bracht ons vele mooie ontmoetingen, die de rijkdom<br />
van de Europese verscheidenheid en initatieven tot een persoonlijke beleving maakt.<br />
Leren samenwerken met partners van Litouwen tot Polen en van Zweden tot Oostenrijk<br />
en Portugal was een intense ervaring die ons aanmoedigt te leren van elkaar en <strong>voor</strong>al:<br />
elkaar te ondersteunen. Zonder deze <strong>Grundtvig</strong>-trajecten zouden we de ‘regenboog’ van<br />
mogelijke samenwerking en de gemeenschappelijke uitdagingen nooit zo ‘aan den lijve’ en<br />
persoonlijk hebben beleefd!<br />
Joris Dewispelaere<br />
Gaby Jennes<br />
Lut Verstappen<br />
Hoger Instituut <strong>voor</strong> Gezinswetenschappen<br />
Partner in de Hogeschool-Universiteit Brussel<br />
Brussel<br />
30
Hoe <strong>Grundtvig</strong> mijn leven veranderde<br />
(of toch op z’n minst mijn professionele loopbaan)<br />
ECTS-LLL<br />
Frederik De Decker<br />
Rond de millenniumwende participeerde ik in het <strong>Grundtvig</strong>project<br />
“ECTS-LLL: European methodology for<br />
accreditating prior experiential learning in lifelong<br />
learning”.<br />
ECTS (European Credit Transfer (and Accumulation) System)<br />
was toen een systeem dat binnen de Europese studentenmobiliteit<br />
gehanteerd werd om de erkenning van<br />
wat studenten in het buitenland volgden te faciliteren.<br />
Maar het potentieel was heel wat groter, om het bij<strong>voor</strong>beeld<br />
ook te gebruiken <strong>voor</strong> niet-formele of informele<br />
leerervaringen en <strong>voor</strong> de accumulatie van studiepunten (dat laatste is ondertussen<br />
zelfs geïncorporeerd in de volledige benaming van het systeem).<br />
Het leek dan ook een veelbelovend project op het juiste moment met een interessante<br />
schare aan betrokkenen: een Britse coördinator die een autoriteit is op het vlak<br />
van wat we nu in Vlaanderen EVC (erkenning van verworven competenties) noemen,<br />
een aantal van Europa’s ECTS-pioniers, twee Vlaamse hogescholen en één Vlaamse<br />
universiteit, werkveld- en onderwijsspecialisten uit 4 verschillende maar goed gekozen<br />
disciplines samen…<br />
Maar al na de eerste projectbijeenkomst werd duidelijk dat wat zo mooi leek op papier<br />
in werkelijkheid een heel moeilijk verhaal leek te worden. De Britse coördinator (die<br />
naast zijn werk op de universiteit ook een eigen consultancy bedrijfje had…) merkte<br />
dat het financieel allemaal toch niet zo interessant was en de ECTS-specialisten en<br />
werkveldvertegenwoordigers stuurden meestal hun kat. Maar de Vlaamse partners<br />
(van wat toen nog UIA, KHMechelen en KaHoG heette, instellingen die ondertussen<br />
allemaal fusiewaters doorzwommen hebben) leken overtuigd van het potentieel. We<br />
beslisten vrij snel na de rampzalige start, ondanks het gebrek aan inhoudelijke coördinatie<br />
(met alle begrip en bewondering <strong>voor</strong> de Roemeense collega die het coördinatorschap<br />
overnam) en methodologische ondersteuning, er toch het beste van te<br />
maken. Het potentieel van het project enerzijds en anderzijds de gemotiveerde club<br />
collega’s die onder onze hoede kwam trokken ons over de streep. Tijdens de eerste<br />
vergadering werd immers beslist dat het Vlaamse triumviraat als coördinator mocht<br />
optreden <strong>voor</strong> het luik “verpleegkunde”, dat samen met opleidingen als “informatica”<br />
en “lerarenopleiding” geselecteerd was om als pilootopleiding te fungeren.<br />
Tien <strong>jaar</strong> na datum terugblikkend, kan ik alleen maar vaststellen dat we de juiste beslissing<br />
namen om er toen onze schouders onder te zetten. Als toenmalig coördinator van<br />
MULTILATERALE PROJECTEN<br />
31
een dienst internationalisering van een Vlaamse hogeschool, was ik tot dan toe <strong>voor</strong>al<br />
verantwoordelijk geweest <strong>voor</strong> alle aspecten van… ja “internationalisering”, in de brede<br />
zin van het woord. Met ECTS was ik wel al jaren vertrouwd. Maar dit project heeft me<br />
op een zeer intensieve en diepgaande manier laten kennismaken met onderwijsmaterie<br />
als “competenties”, “EVC”, “levenslang leren” enz. Dit mag anno 20<strong>10</strong> allemaal zeer hoog<br />
op de Europese en Vlaamse hogeronderwijs-agenda staan, dat was <strong>10</strong> <strong>jaar</strong> geleden zeker<br />
nog niet het geval. Het “Bologna-proces” was kakelvers en de impact daarvan konden we<br />
toen niet vermoeden.<br />
Ik wil in deze getuigenis niet al te veel op de details ingaan, maar we slaagden er in met een<br />
boeiende combinatie van verpleegkundigen uit alle windstreken van Europa en een paar<br />
gedreven onderwijservaringsdeskundigen om een “methodologie” te ontwikkelen om<br />
ECTS-studiepunten te koppelen aan competenties. Het systeem was gebaseerd op een<br />
methode om het relatieve belang van een bepaalde competentie in het totaal van de kwalificatie<br />
in te schatten. Daardoor kon ook wie via informeel of niet-formeel leren bepaalde<br />
competenties had verworven, <strong>voor</strong> een aantal “studiepunten” vrijgesteld worden. Samen<br />
met prof. Julie Hyde schreef ik hier destijds een artikel over, dat m.i. nog steeds actueel is.<br />
Zoveel <strong>jaar</strong> later bleek overigens ook ECVET, de ECTS-prendant <strong>voor</strong> beroepsopleidingen,<br />
van dezelfde premisse vertrokken te zijn om hun systeem op poten te zetten…<br />
Bovendien –en nu kom ik tot het punt hoe <strong>Grundtvig</strong> mijn professionele loopbaan veranderde–<br />
kreeg ik de kans, eerst in een aantal projecten, later ook in mijn dagdagelijkse<br />
32
verantwoordelijkheden, een aantal zaken die toen ontkiemden tot grotere wasdom te<br />
laten komen.<br />
Dat was bij<strong>voor</strong>beeld het geval via het project “De impact van internationalisering op de<br />
Vlaamse hoger onderwijscurricula” (2003-04) waarin (o.a. ook <strong>voor</strong> verpleegkunde…)<br />
werd nagegaan welk effect internationalisering heeft op welke competenties van afgestudeerden.<br />
Een insteek die tegenwoordig zelfs gehanteerd wordt bij de pilot van de Nederlands-Vlaamse<br />
Accreditatieorganisatie <strong>voor</strong> het toekennen van een “bijzonder (kwaliteits)<br />
kenmerk internationalisering”.<br />
Ook in het <strong>Europees</strong> project “Tuning Educational Structures in Europe” (alweer <strong>voor</strong><br />
verpleegkunde) kon ik de opgedane ideeën inbrengen. Al blijft het <strong>voor</strong> veel betrokkenen<br />
(vaak ECTS-pioniers) tot op de dag van vandaag moeilijk om de traditionele koppeling van<br />
“studiepunten” aan “studietijd” los te laten. Terwijl er eigenlijk een volledige paradigmawissel<br />
plaatsvond en in het hoger onderwijs steeds meer in “outcomes” gedacht wordt (vandaar<br />
ook dat we het tegenwoordig eerder over “leerresultaten” dan over “competenties” hebben)<br />
en niet zozeer meer in “input” (terwijl studietijd natuurlijk eerder aan die kant zit).<br />
In mijn jobs, de eerste jaren na het project als diensthoofd onderwijsontwikkeling & internationalisering<br />
van de Arteveldehogeschool en nadien als stafmedewerker onderwijs van<br />
de Associatie Universiteit Gent, maakte ik die paradigmawissel van nabij mee en ik werk<br />
nog dag in dag uit aan aspecten die daartoe bijdragen.<br />
Mijn participatie aan het vermelde <strong>Grundtvig</strong>-project zorgde er ongetwijfeld <strong>voor</strong> dat ik<br />
mentaal hierop <strong>voor</strong>bereid werd en kon inzien hoeveel potentieel het denken in termen<br />
van competenties in het hoger onderwijs wel had, zeker in het kader van levenslang leren.<br />
Ik besef dat niet iedereen hiervan overtuigd is. Misschien moeten zij ook maar eens actief<br />
participeren in een <strong>Grundtvig</strong>-project! Wellicht kunnen zij dan ook getuigen over wat het<br />
<strong>voor</strong> hen betekende bij het 20-jarig bestaan van het <strong>programma</strong>.<br />
Frederik De Decker<br />
Stafmedewerker<br />
Associatie Universiteit Gent<br />
MULTILATERALE PROJECTEN<br />
33
SPECIAL, SEALLL, COMNET, ACTnet, GINCO,<br />
VIP, VILMA, ECHOE<br />
Guy Tilkin<br />
Gecentraliseerde projecten: creatief en innovatief<br />
De Landcommanderij Alden Biesen is een cultuur- en seminariecentrum van de Vlaamse<br />
overheid met een internationale missie. Het is deze missie die vanaf 1993 de samenwerking<br />
inluidde met het departement Onderwijs <strong>voor</strong> de promotie van de Europese<br />
dimensie en de begeleiding van de gedecentraliseerde Socrates/LLP-acties in het Vlaams<br />
onderwijs en de volwasseneneducatie.<br />
Ikzelf kwam in 1992 in Alden Biesen aan om de Europese ambities van het centrum waar te<br />
maken. Maar, als je internationalisering wil promoten en ondersteunen, waar haal je dan zelf de<br />
nodige know how? Gelukkig kwam het toenmalige Socrates<strong>programma</strong> met de oplossing: gecentraliseerde<br />
projecten. Deze projecten, met een gecentraliseerde Europese selectieprocedure boden<br />
de ideale formule <strong>voor</strong> Alden Biesen: innovatieve know how helpen creëren en die uitdragen<br />
in Vlaanderen en Europa via de kanalen van de Europese werking van het centrum: contactseminaries<br />
en internationale nascholingen, studiedagen, conferenties, workshops en netwerking.<br />
Alden Biesen behoorde tot de afdeling Volksontwikkeling en vanaf 2000 ging de wereld van<br />
<strong>Grundtvig</strong> <strong>voor</strong> mij open waarbij <strong>voor</strong>al de socioculturele sector goed paste bij de missie van het<br />
centrum. Vanaf 2007 stond erfgoed meer centraal.<br />
<strong>10</strong> jaren <strong>Grundtvig</strong> leverde een hele reeks mooie en boeiende projecten<br />
op met ronkende namen als SPECIAL: Strengthening and Promoting European<br />
Citizenship In Adult Learning, SEALLL: Self Evaluation in Adult<br />
LifeLong Learning, The Art of Networking, COMNET: COMpetences for<br />
NETworking, ACTnet: Validation of Informal Learning, VILMA: Validation<br />
of Informal Learning in Mobility Activities, GINCO: <strong>Grundtvig</strong> International Network of<br />
Course Organisers, ECHOE: Education for Heritage, Outdoor Education… We leerden<br />
heel veel over de betrokken thema’s maar ook over de rijkdom aan verschillen in Europa,<br />
over de sterktes van de ene en de zwaktes van de andere. De projecten gaven ons de<br />
gelegenheid om juist de innoverende en sterke elementen te verzamelen en te hertalen<br />
<strong>voor</strong> Vlaanderen en Europa.<br />
<strong>Grundtvig</strong> bracht mij een leven van creativiteit in projecten, het gevoel innovatie en <strong>Europees</strong><br />
beleid in de volwasseneneducatie te ondersteunen, een internationale blik en vele vrienden in<br />
LLP-landen, een leven van reizen, vergaderen, internationale conferenties, seminaries, nascholingen<br />
en studiedagen en vele, vele gesprekken. Een leven lang leren heeft mooie vormen.<br />
Guy Tilkin<br />
Coördinator Europese Werking<br />
Alden Biesen<br />
34<br />
MULTILATERALE PROJECTEN
CVO Westhoek-Westkust Ieper<br />
Micheline Sandelé<br />
“Eén zaak is duidelijk, <strong>Grundtvig</strong> heeft van mij gemaakt wie ik nu ben en heeft een duidelijke<br />
stempel gedrukt op mijn privéleven en op de organisatie van mijn school. “<br />
Een statement om U tegen te zeggen en dat moesten we uitzoeken.<br />
Wanneer kwam je <strong>voor</strong> het eerst in contact met <strong>Grundtvig</strong>?<br />
In 2003-2004 was ik uitgeblust. De lessen Frans gaven geen voldoening meer. Ik had geen<br />
uitdaging meer en wilde iets nieuws. Toen kwam het idee om terug Spaans te geven in de<br />
avondschool, iets wat ik omwille van de gezinssituatie <strong>10</strong> <strong>jaar</strong> had stil gelegd. Ik wilde me bijscholen<br />
en terug op niveau komen en vond via <strong>Grundtvig</strong> een nascholing in Leon, Spanje.<br />
Veranderde die cursus dan je leven?<br />
Voor een stuk wel. We kregen interessante lessen waardoor ik nieuwe ideeën kreeg <strong>voor</strong><br />
mijn lessen maar <strong>voor</strong>al de uitwisseling tussen de collega’s was boeiend. In verschillende<br />
landen wordt anders gewerkt dan bij ons en dat is verrijkend. Ik hield er trouwens een heel<br />
goede vriendschap aan over met een leraar uit Wenen. We blijven corresponderen in het<br />
Spaans, de voertaal van de cursus en onze doeltaal <strong>voor</strong> de lessen. Dankzij deze vriendschap<br />
heb ik ook Oostenrijk leren kennen want we bezoeken elkaar regelmatig en tonen dan de<br />
mooie dingen van ons land.<br />
Waarom volgde je na 2 <strong>jaar</strong> een nieuwe cursus?<br />
Ik had de smaak te pakken. Het ene <strong>jaar</strong> verwerkte ik cursussen tijdens de zomervakantie<br />
en het andere <strong>jaar</strong> wilde ik bijleren. In Madrid was het wel zwaar omdat de cursus 3 weken<br />
duurde en <strong>voor</strong> het gezin dat je achterlaat is het een hele opdracht. Maar ik kwam gelukkig<br />
en vol ideeën terug thuis. Dankzij een collega die ook die cursus volgde leerde ik een<br />
organisatie in België kennen van leerkrachten Spaans (SBPE) en zo word je in je thuisland<br />
op de hoogte gehouden van wat er hier allemaal rond Spaans gebeurt. Ik heb er ook mijn<br />
‘soulmate’ gevonden, een vriendin <strong>voor</strong> het leven. Ook wij mailen, bellen of zien elkaar soms<br />
en altijd in het Spaans. Op die manier leer je nog elke dag bij.<br />
Spanje en Spaans lijken je erg te boeien.<br />
Dat klopt. Maar <strong>voor</strong>al de combinatie om cultuur op te snuiven en geen echte toerist te<br />
zijn maar cursist, vind ik een boeiend gegeven. Het land toont zich op een andere manier.<br />
Daarenboven word je ook geconfronteerd met vragen over je eigen land want de collega’s<br />
tonen voldoende interesse in wat er zich buiten Spanje afspeelt. De Europese gedachte<br />
leeft tijdens zo’n cursus en als één grote groep wordt er gewerkt, gedanst, gepraat, materiaal<br />
uitgewisseld… Dat stuk neem je ook mee naar huis en naar je school. Het verruimt je blik<br />
en je leven.<br />
NASCHOLING<br />
35
En nu geef je geen les meer…<br />
Dat klopt. Ik heb nog een cursus Spaans gevolgd in Jaca samen met mijn vrienden die ik had<br />
leren kennen in Leon en in Madrid. Dat was een topper. Twee weken samen zijn, Spaans spreken,<br />
en een super goede cursus volgen die heel praktisch en interactief was. Nog in diezelfde<br />
zomer werd ik directeur van een dag- en avondschool CVO Westhoek-Westkust. Ik sta nu<br />
nog in een betere positie om de Europese gedachte te verspreiden.<br />
Hoe doe je dat als directeur van een CVO ?<br />
Ik vertel over mijn ervaringen tijdens de verschillende vakvergaderingen taal en deze zomer<br />
zijn 3 van onze leerkrachten met <strong>Grundtvig</strong> naar Italië, Engeland en Spanje vertrokken. Vorig<br />
school<strong>jaar</strong> hadden we ook een <strong>Grundtvig</strong> Assistente op school. Dankzij haar dubbele nationaliteit<br />
kon ze onze lessen Italiaans en Engels als native speaker een duidelijke meerwaarde<br />
geven.<br />
We zijn van plan om volgend school<strong>jaar</strong> opnieuw een assistente aan te vragen.<br />
Vlaamse burger uit de Westhoek<br />
Zet de deur <strong>voor</strong> Europa open.<br />
<strong>Grundtvig</strong> in zicht<br />
Maakt dromen waar.<br />
Lessen verbeteren<br />
Enthousiasme vergroot<br />
Collega’s verruimen de blik.<br />
Europese vrienden <strong>voor</strong> het leven!<br />
Micheline Sandelé<br />
Directeur<br />
CVO Westhoek-Westkust - Ieper<br />
36
Ik werk <strong>voor</strong> Erfgoedklassen & Burgerschap, een educatief<br />
project over onroerend erfgoed op initiatief van<br />
het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Samen met mijn<br />
Franstalige collega Céline kon ik in april 2009 deelnemen<br />
aan een opleiding “A different view on heritage<br />
education”, georganiseerd door De Veerman en de cel<br />
internationalisering van het Gemeenschapsonderwijs in<br />
het Franse Saint-Jean-d’Angély.<br />
Erfgoedklassen & burgerschap<br />
Karen Van De Bossche<br />
Het doel <strong>voor</strong> ons was <strong>voor</strong>namelijk om leerkrachten te kunnen ontmoeten buiten het strikt professionele<br />
kader, om te kunnen horen wat hun wensen en verzuchtingen zijn rond erfgoededucatie.<br />
Verder vonden we het razend interessant om andere leermethodes te ontdekken en om deze<br />
aanpak aan den lijve te ondervinden door gewoon zelf leerling te zijn tijdens deze opleiding.<br />
We logeerden in de abdij van Saint-Jean-d’Angély, een <strong>Europees</strong> ontmoetingscentrum en overnachtingsplek<br />
<strong>voor</strong> pelgrims op weg naar Santiago de Compostella. In deze omgeving werd het<br />
een heel actieve en leerrijke week, waarbij tal van onderwerpen en kunstendisciplines aan bod<br />
kwamen. Onroerend erfgoed in Aulnay, waar een Romaans kerkje het label Unesco werelderfgoed<br />
draagt. Via dans, geluid en tekenopdrachten brachten we eeuwenoude standbeelden tot<br />
leven. In het museum van Cognac maakten we kennis met oude ambachten in de druiventeelt<br />
en <strong>voor</strong> de productie van cognac. Maar ook immaterieel erfgoed kwam aan bod: op de markt<br />
van Saint-Jean-d’Angély gingen we op zoek naar streekproducten en traditionele recepten.<br />
Tijdens deze <strong>Grundtvig</strong> nascholing werd een lezing gehouden over wat maakt erfgoed <strong>Europees</strong>?<br />
Dankzij de lezing van Klaus Kösters zagen we al gauw enkele rode draden. Onze organisatie<br />
staat <strong>voor</strong> de uitdaging om met deze vraag nog een stapje verder te gaan, want hoe maken<br />
we dat <strong>Europees</strong> erfgoed toegankelijk en zinvol <strong>voor</strong> mensen die uit immigratie afkomstig zijn?<br />
Dat kan je alleen door in een opbouwende dialoog te gaan, en met kennis van alle pijlers die<br />
de brug moeten ondersteunen.<br />
Deze opleiding was een positieve ervaring, een ideale gelegenheid om te reflecteren over ons<br />
dagelijks werk en om er op een andere manier mee om te gaan. Deze opleiding bracht de nodige<br />
stimuli aan en neemt tegelijk afstand van de regels of praktische bezwaren waar iedereen<br />
binnen de eigen organisatie wel eens mee te maken krijgt. Namens mezelf en namens Erfgoedklassen<br />
& Burgerschap wil ik daarom het “Leven lang leren”-<strong>programma</strong> alle succes toewensen<br />
en bedanken <strong>voor</strong> het ons toekennen van de <strong>Grundtvig</strong> opleidingsbeurs.<br />
Karen Van den Bossche<br />
Projectmedewerker Erfgoedklassen & Burgerschap<br />
vzw Paleis van Keizer Karel<br />
NASCHOLING<br />
37
Mondiale Raad Wuustwezel<br />
Mieke Augustyns<br />
WAT doe je als de schoolmuren te klein worden ? Wat doe je als er alleen nog eindtermen<br />
en scores en zones zijn ? Dan moet je uitbreken!<br />
Zo kwam Comenius onze school binnen, als grote redder, bevrijder van ons kleine Vlaanderen.<br />
Hij koos perfect dit moment uit! En we stapten met hem mee!<br />
We reisden naar Europese scholen in alle windrichtingen, en overal lieten we sporen achter.<br />
Er staat nog altijd een koffer van mij in Rome en in de prachtige Fjorden van Noorwegen heb<br />
ik een vriendin <strong>voor</strong> het leven gevonden! Solveig heeft me ingewijd in de historische waarde<br />
van story-telling! En nog zoveel meer !!!<br />
GRUNDTVIG was de volgende held!<br />
<strong>Europees</strong> kunnen bijscholen als volwassene op een schitterend niveau!<br />
Ik was altijd al een wereldreiziger, maar ik kende Europa niet!<br />
<strong>Grundtvig</strong> heeft dat bijzonder mooi opgelost!<br />
Hij bracht me naar Cyprus met een adembenemende bijscholing over vredesopvoeding<br />
en onze historische wortels! We brachten theater in oude Romeinse ruïnes en we kregen<br />
<strong>voor</strong>goed onze bakermat mee.<br />
Met de Vlaamse deelnemers speelden we ‘het verksken ‘ van Felix Timmermans.<br />
Reigers brachten in maart al hun nesten op daken en palen in Zuid-Europa, terwijl het in<br />
België nog winterde. We keken er verbaasd en verwonderd naar… maar zo gaat het ook in<br />
ons dagdagelijks omgaan met jonge mensen…<br />
En morgen mag ik wellicht naar Praag: ik ben als gepensioneerde leerkracht, verantwoordelijk<br />
<strong>voor</strong> de lokale mondiale raad en ik wil er een bijscholing volgen over leiderschap in snel<br />
veranderende tijden!<br />
Dat is wat <strong>Grundtvig</strong> doet met een mens: verder kijken, wereldburger proberen te worden,<br />
vriendschap - over grenzen heen - kansen geven, levenslang blijven leren - als bunker tegen<br />
verzuring en eenzaamheid - en <strong>voor</strong>al: blijven dromen en ook bouwen aan een wereld waar<br />
het goed is <strong>voor</strong> IEDEREEN!<br />
Ooit schreef een dichter uit Nicaragua dit: solidariteit is tederheid onder alle volkeren!<br />
Ik denk dat <strong>Grundtvig</strong> dat probeert waar te maken!!!<br />
Mieke Augustyns<br />
Educatieve Medewerker<br />
Mondiale Raad - Wuustwezel<br />
38<br />
NASCHOLING
Transitions in later life<br />
Jan Wouters<br />
Ik leerde <strong>Grundtvig</strong> kennen via mijn dochter die bij Linguapolis<br />
in Antwerpen werkt. Dit bedrijf had de nieuwe lijst met mogelijke<br />
workshops verspreid onder zijn medewerkers. Aangezien ik<br />
recent een punt had gezet achter mijn professionele loopbaan,<br />
en bijgevolg (volgens haar) veel vrije tijd had, dacht ze dat ik<br />
misschien wel geïnteresseerd was. Dat van die vrije tijd klopte<br />
niet, de interesse was er wel!<br />
Ik heb dan in juni 20<strong>10</strong> als individu (niet vanuit een of andere groep) deelgenomen aan<br />
de workshop “Transitions in later life” in Londen. We werden er opgevangen in een rustige<br />
en aangename omgeving door een team van Engelse specialisten in het domein van<br />
“reminiscence” (herinnering) onder leiding van Pam Schweitzer. De deelnemers kwamen<br />
uit diverse Europese hoeken: Finland, Letland, Litouwen, Polen, Turkije, Roemenië, Italië,<br />
Portugal, Duitsland, Ierland en ikzelf als enige uit Vlaanderen.<br />
Gedurende een week werden we ondergedompeld<br />
in allerlei oefeningen en<br />
maakten we kennis met nieuwe (en<br />
oude) technieken die moesten helpen<br />
om ons verleden weer even heel dichtbij<br />
te brengen. Daarbij werd <strong>voor</strong>al<br />
gefocust op de momenten en op de<br />
oorzaken die beslissend waren <strong>voor</strong> de<br />
wendingen in ons leven. De oefeningen<br />
vonden soms plaats in kleine groepjes<br />
maar ook waren er elke dag een aantal<br />
oefeningen met de hele groep. Op die manier hoorde ik verhalen van achter het ijzeren<br />
gordijn, de grote omwenteling na Ceausescu in Roemenië en de Anjerrevolutie in Portugal.<br />
Dit deed me <strong>voor</strong>al beseffen dat wij hier in België, en meer algemeen in het centrum van<br />
Europa, tijdens de <strong>voor</strong>bije 60 <strong>jaar</strong> een uitzonderlijk <strong>voor</strong>spoedige en vredevolle periode<br />
hebben gekend.<br />
Ik geloof vast dat ik, als gevolg van deze workshop, in de toekomst meer aandacht zal hebben<br />
<strong>voor</strong> en meer plaats zal geven aan herinneringen in mijn leven. Toch geloof ik ook dat<br />
<strong>voor</strong>al de contacten met gewone mensen uit heel Europa het meest zullen bijblijven. En<br />
ik hoop ook dat een aantal van die contacten blijvend zullen zijn. Dat zou een weliswaar<br />
kleine maar toch heel mooie bijdrage zijn tot een beter begrip tussen de volkeren van<br />
Europa. En was dat niet de bedoeling?<br />
Jan Wouters uit Brasschaat,<br />
deelnemer aan de Workshop: “Transitions in later life” in UK, juli 20<strong>10</strong><br />
WORKSHOPS<br />
39
Summer Open Singing in Warsaw, Polen<br />
Wasyl Radilicki<br />
Je hart begint sneller te slaan vanaf het ogenblik dat je een onderwerp gevonden hebt<br />
uit de ruime keuze die het <strong>Grundtvig</strong>-<strong>programma</strong> je aanbiedt.<br />
Dan gaat het alleen nog maar in crescendo !!<br />
Op een avond zitten we knusjes thuis met vrienden en tegen het einde, laat tegen middernacht,<br />
komt er toch nog een zoveelste thema aan bod en jawel, <strong>Grundtvig</strong>-<strong>programma</strong>…<br />
Er is een deadline om in te schrijven… één dag later!!<br />
T’jonge jonge mijn hart begint hier in een ware staccato om zich heen te slaan. Diezelfde<br />
avond <strong>voor</strong> het slapen gaan de workshop-catalogus van het <strong>Grundtvig</strong>-<strong>programma</strong> doorgenomen<br />
en ja hoor, het thema van mijn <strong>voor</strong>liefde zat erbij!!!<br />
Maar gezien het deuntje van middernacht uit mijn slakkenhuis al ver weggeëbd was , was er enig<br />
overleg hieromtrent met partner niet meer mogelijk.<br />
De dag erop naar het werk. Nog heel vlug bezonnen… En jawel, mijn besluit stond vast: dit zou<br />
ik niet door mijn vingers laten glippen!!!<br />
Kordaat stapte ik richting chef en sprak hierover met hem en legde mijn verlof vast.<br />
Mijn chef probeerde mij te temperen, moest ik eerst niet thuis overleggen? Neen zei ik , de<br />
deadline is vandaag en trouwens dit kan, mag en zal geen probleem zijn!!<br />
OK, verlof is in kannen en kruiken.<br />
Eindelijk een diminuendo <strong>voor</strong> mijn hart dat in een prestissimo-mode tokkelde.<br />
Met een allegro-gevoel ging ik verder werken.<br />
Deze allegro-modus bleef aanhouden ook toen ik ’s avonds thuis kwam.<br />
Aan tafel “het” thema <strong>Grundtvig</strong> natuurlijk!! Tafelen was zeer geanimeerd. Van enthousiast tot<br />
zeer positief. Oh dat zou <strong>voor</strong> mij geen probleem zijn vond men. Zeker weten was mijn reactie<br />
en…<br />
Gezien de deadline heb ik reeds mijn verlof in functie ervan vandaag ook al vastgelegd!!!<br />
Oej , is het waar, even een momentje van stilte, maar zoals eerder bezongen…kan, mag en zal…<br />
klonk dit nu nog steeds niet vals!!!<br />
Verder weerklonken enkel nog mooie adagio-geluiden. Tot er een bericht kwam als reactie op<br />
mijn sollicitatie. Auditie was niet nodig, wel een nogal ‘uitgebreide’ motivatie met als gevolg<br />
alweer een prestissimo-mode in afwachting van een aanvaarding of niet. En jawel, een e-mail<br />
40
volgde met daarin ergens het woord proficiat , dat geheel mijn gezichtsveld overnam!!!!<br />
Yes, yes, yes weergalmde het uit volle borst!!!! Ik kan u verzekeren dat er op dat moment geen<br />
decrescendo in zicht kwam. De spanning bleef.<br />
Bij tijds kwam er vanuit het bestemmingsland Polen een bericht van nog te vervullen formaliteiten.<br />
De reis mocht geboekt en betaald worden, terugbetaling verzekerd. Hoe sneller hoe beter,<br />
ook <strong>voor</strong> de organisatoren, een kwestie van een beetje de prijzenpot de baas te blijven.<br />
En <strong>voor</strong> mij betekende deze snelle boeking een stap naar het volgend bedrijf in deze toch wel<br />
zeer spannende opera.<br />
Zo gezegd zo gedaan, het valiesje kon klaargemaakt worden maar er moest zeker een fototoestel<br />
met annex video erbij, alsook een bandopnemertje om later op het thuisfront iedereen<br />
mee te laten genieten.<br />
En jawel hoor , het bleef niet bij een droom alleen, de vlieger ging wel degelijk <strong>voor</strong> mij op!!<br />
In Warsaw had ik meteen de juiste toon te pakken bij het zien van de workshop-organisator<br />
die de sleutel was van het mysteriestuk.<br />
Tegen de avond vulde de inkomhal zich met de andere deelnemers en... het koor was gevormd!!!<br />
U hebt het allicht goed geraden, mijn workshop was “zingen”!!!<br />
Grandioos, enig, was deze Summer Open Singing in Warsaw!!! Pure openbaring, een week<br />
samen met een dertig-tal mensen van over geheel Europa, vijf liedjes in verschillende talen...<br />
Dit lijkt misschien niets spectaculairs , maar je moet het maar doen met enkel een parochiekoortje<br />
als background, op een onbekende plaats, samen met onbekende mensen barokmuziek<br />
leren, zelfs madrigalen!!!! Bovendien ook in het Pools! Na zeven dagen waren we er allen klaar<br />
<strong>voor</strong> en hebben een concert gegeven met als afsluitende noot een staande ovatie van het<br />
publiek!!! Amaai, heeft dat gesmaakt.<br />
Het ging er echt professioneel aan toe, met een zangcoach die ons muziekgeschiedenis bijbracht<br />
, en ons leerde hoe we onze stem het best kunnen optimaliseren. Een overenthousiaste<br />
dirigent begeleidde ons eveneens; hij blonk niet alleen uit op vlak van muziek maar ook op vlak<br />
van sociaal-psychologische intelligentie. De muziekpedagogische kwaliteiten van de organisatoren<br />
maakte deze SOS kompleet af.<br />
Dit kan je niet anders dan meenemen naar je thuisfront en het gewoon aan iedereen vertellen!!!<br />
Wasyl Radilicki uit Tienen,<br />
deelnemer aan de workshop: Summer Open Singing in Warsaw, Polen, juli 20<strong>10</strong><br />
WORKSHOPS<br />
41
COLOFON<br />
Verantwoordelijke uitgever:<br />
Samenstelling:<br />
Eindredactie:<br />
Ontwerp en drukwerk:<br />
Mevr. Annemie Dewael - Algemeen directeur<br />
EPOS vzw - Hendrik Consciencegebouw,<br />
Koning Albert II-laan 15 - 12<strong>10</strong> Brussel<br />
Landcommanderij Alden Biesen<br />
Kasteelstraat 6 - 3740 Bilzen<br />
COMMiX graphic solutions - www.commix.be<br />
Deze publicatie kwam tot stand met de steun van de Europese Commissie<br />
De inhoud van dit document behoort tot de verantwoordelijkheid van de uitgever;<br />
de Europese Commissie is niet aansprakelijk <strong>voor</strong> de inhoud ervan.<br />
Verantwoordelijke uitgever: Mevr. A. Dewael, EPOS vzw<br />
Depotnummer: D/20<strong>10</strong>/3241/456<br />
42
Nikolai Frekerik Severin <strong>Grundtvig</strong><br />
43
www.epos-vlaanderen.be
Change language