Bouwen aan vertrouwen ROC Midden Nederland - MBO Raad

Bouwen aan vertrouwen
Jaarbericht 2009 – 2010
van de bedrijfstakgroep
Gezondheidszorg, Dienstverlening en Welzijn

Bouwen aan vertrouwen
Jaarbericht 2009 – 2010
van de bedrijfstakgroep Gezondheidszorg,
Dienstverlening en Welzijn
Bedrijfstakgroep
gdw Gezondheidszorg,
Dienstverlening en Welzijn

Inhoudsopgave
Voorwoord 5
1. Onze vier speerpunten in studiejaar 2009 - 2010 7
Speerpunt 1: kennisdeling moet blijven 7
Speerpunt 2: maatschappelijk vertrouwen in mbo-diploma 9
Speerpunt 3: goede beroepspraktijkvorming 11
Speerpunt 4: scholing van gastouders 13
2. Praktijkvoorbeelden uit de vijf sectoren 17
Onderwijsberoepen (OB) 17
Stefanie Tielens is blij met haar keuze voor het mbo
Sport & Bewegen (S&B) 19
Roc’s starten met opleiding BeweegKuur-instructeur
Assisterende beroepen in de gezondheidszorg (AG) 21
Meesterproef Zadkine-West garandeert waarde van een mbo-diploma
Verpleging & Verzorging (V&V) 23
Nieuwe examens op de campus Winschoten
Welzijn (WZ) 25
Achterbanberaad werkt blikverruimend
3. Cijfers 29
Zadkine, Rotterdam
Bijlage 31
Afkortingen

Kerngroep v.l.n.r.:
Dhr. H.A.M. (Harrie) Bemelmans, ROC Nova College, Haarlem (secretaris)
Mw. A. (Annet) van den Berg-Ram, ROC Zadkine, Rotterdam (portefeuille algemeen)
Mw. A.J. (Anky) Veldman, ROC Aventus, Apeldoorn (voorzitter)
Dhr. B.M.J. (Ben) van de Giessen, Albeda College, Rotterdam (portefeuille S&B)
Mw. A.P. (Toinny) Gründemann, MBO Raad (senior beleidsadviseur)
Dhr. B. (Bert) Fintelman, Horizon College, Alkmaar (portefeuille WZ)
Mw. J. (Jeannie) Bertens, Koning Willem I College, Den Bosch (portefeuille AG)
Dhr. T.C. (Theo) Blom, Graafschap College, Doetinchem (penningmeester)
Mw. T. (Tiny) Verbeek, MBO Raad (secretaresse)
Afwezig:
Mw. J. (Jenny) Drost, ROC Midden Nederland, Utrecht (portefeuille V&V)
Dhr. C. (Cor) Dijks, Deltion College, Zwolle (portefeuille OB)

Voorwoord
Onderwijs heeft laten zien dat zijn imago - dat het
meestal traag reageert op ontwikkelingen die zich in de
samenleving voordoen - onjuist is. Door in een tijdsbestek
van enkele maanden vele duizenden gastouders te
scholen, al direct nadat de nieuwe wet kinderopvang van
kracht werd, heeft het middelbaar beroepsonderwijs
(mbo) aangetoond dat het wel degelijk in staat is snel en
doeltreffend op veranderingen in te spelen. Uiteraard
vermeldt ons jaarbericht 2009 - 2010 dit wapenfeit. Het
vertelt ook hoe de sector Sport & Bewegen anticipeert op
een scholingsbehoefte die nog vorm moet krijgen. Een
waagstuk? In elk geval een scherp oog voor nog ongekende
verbindingen tussen zorg, sport en bewegen.
Natuurlijk is niet alles nieuw en flitsend in dit jaarbericht.
Er is ook aandacht voor onderwijsprocessen die nu
eenmaal naar hun aard jaren vergen. Zoals het voortdurend
werken aan de kwaliteit van competentiegerichte
opleidingen, examens en beroepspraktijkvorming. U treft
sprekende voorbeelden daarvan aan in de speerpunten
van ons beleid, maar zeker ook in de praktijk van de vijf
sectoren die met elkaar de bedrijfstakgroep GDW (btg
GDW) vormen. Laat ik er twee uitlichten. Lees hoe ROC
Midden Nederland er in slaagt om studenten tot op
strategisch niveau mee te laten spreken over de verbinding
tussen de beroepspraktijk en hun opleiding. En
ontdek waarom de kersverse pabo-studente Stefanie
Tielens blij is dat ze als vooropleiding het mbo en niet de
havo heeft gekozen.
Regelmatig komt in dit jaarbericht vanuit heel verschillende
invalshoeken het begrip vertrouwen op tafel.
Vertrouwen komt langzaam en verdwijnt snel. We vinden
het belangrijk het vertrouwen dat de samen leving heeft
in het mbo te bevestigen, te onderhouden en waar nodig
te versterken. Veel voorbeelden uit dit jaarbericht tonen
aan dat jaren lang opgebouwde vertrouwensrelaties
tussen roc’s en de instellingen en organisaties in het
werkveld een stevig fundament vormen onder de onderwijsvernieuwingen,
ondanks alle hectiek. Die relaties
hebben in de loop der tijd hun waarde bewezen. Zij
kunnen - mits goed onderhouden - wel een stootje
hebben. Om in de waan van de dag het bestaan van dit
fundament van vertrouwen op waarde te schatten
hebben wij dit jaarbericht de titel Bouwen aan vertrouwen
gegeven.
Anky Veldman, voorzitter bedrijfstakgroep GDW
5

Onze vier speerpunten
in studiejaar 2009 - 2010
Speerpunt 1: kennisdeling moet blijven
7
8e GDW Kennisdeling
De bedrijfstakgroep GDW heeft vanaf november 2006 tot
februari 2010 samen met kenniscentrum Calibris en MBO
2010 acht kennisdelingsbijeenkomsten georganiseerd.
Deze landelijke conferenties met in totaal meer dan
tweeduizend deelnemers zijn uitgegroeid tot de parel in
de kroon van de omvangrijke GDW-netwerkstructuur.
Kenmerkend voor deze succesvolle conferenties,
waarvan de achtste in februari ook de laatste was, is hun
veel zijdige deelnemersbestand. Middenmanagers,
onderwijsontwikkelaars, teamleiders, docenten,
onderwijsinspecteurs, beleidsmakers en werkveldvertegenwoordigers
hebben de workshops en plenaire
sessies met hun inbreng verrijkt. Juist die veelzijdigheid in
combinatie met de breedte van de onderwerpen maakt
dit soort conferenties onmisbaar, blijkt uit de evaluatie
van de laatste bijeenkomst. Een deelnemer vermeldde op
het evaluatieformulier: “We delen hier niet alleen kennis,
maar ook een gemeenschappelijk gevoel: dit is het
onderwijs waar we voor willen staan.”
Rennie ten Dam (ROC Horizoncollege) was op alle acht
kennisdelings bijeenkomsten de dagvoorzitter. Hij
formuleert enkele ideeën over een mogelijk vervolg. “Voor
docenten en onderwijsontwikkelaars speelt een rol dat de
clusterbijeenkomsten van MBO 2010 binnenkort verdwijnen.
Die voorzagen in een behoefte om aan de hand van
kwalificatiedossiers innovaties uit te wisselen. We zouden
in de activiteitenplannen van de GDW-achterbannen
kenniskringen voor docenten kunnen opnemen. Hier en
daar gebeurt dat al een aantal jaren, bijvoorbeeld bij
sociaal-cultureel werk. Wat de werkvelden betreft is mijn
ervaring dat veel scholen lokaal en regionaal hun werkveld
inlichten over vernieuwingen in de opleidingen.”
Start en finish
“Daarnaast blijven er voldoende grensoverstijgende en
gemeenschappelijke onderwerpen over, waar we ook
landelijk opererende sociale partners bij kunnen
betrekken. Zoals een GDW-specifieke invulling van
landelijke mbo-thema’s als het bpv-protocol en de
examenprofielen. We doen er goed aan om, waar mogelijk
samen met Calibris, een vervolg op de kennisdeling
van de grond te tillen. Want het is zoals een kennisdelingsdeelnemer
(met een verwijzing naar het thema
van de laatste bijeenkomst) op zijn evaluatieformulier
noteerde: ‘Het is niet verstandig om tussen start en finish
te stoppen, en bovendien schuift in het onderwijs de
finish toch altijd op’.”
Kenniscentrum Calibris is een vertrouwde samenwerkingspartner
van de bedrijfstakgroep GDW, die tal
van bijdragen aan workshops heeft geleverd. Daarnaast
spitsten deelnemers uit de roc’s tijdens plenaire bijeenkomsten
steevast hun oren om Hanny Vroom, teammanager
Ontwikkeling & Innovatie en programmamanager bij
Calibris, te horen vertellen over de nieuwste versies van
kwalificatiedossiers. “De jarenlange samenwerking heeft
de band tussen Calibris en de bedrijfstakgroep aanzienlijk
versterkt”, aldus Hanny. “We zijn gestopt met deze kennisdeling
in de verwachting dat het competentiegerichte
onderwijs (cgo) in augustus 2010 mbo-breed ingevoerd
zou zijn. Nu dat niet zo is pleit ik er voor dat we dit traject
samen afmaken, in elk geval tot en met het eerste jaar dat
cgo wel breed is ingevoerd.”
Domeinoverstijgende thema’s
Maria Wessels, die als beleidsadviseur van MBO 2010 de
laatste twee kennisdelingsbijeenkomsten heeft

8e GDW Kennisdeling
8e GDW Kennisdeling
8 meegemaakt, wijst vanuit de optiek van docenten op het
belang van kennisuitwisseling in breder verband. “Deels
kun je de doelgroepen van kennisdeling via andere
bestaande gremia bereiken. Maar dan nog, op scholen is
veelal sprake van interne gerichtheid. Vaak is het voor
docenten binnen één roc al lastig om collega’s te spreken.
Buiten de deur ervaringen uitwisselen leert dat het gras
elders niet altijd groener is en biedt mogelijkheden om
bij elkaar enthousiasme op te doen. Via haar achterbannen
heeft de bedrijfstakgroep GDW een goede
structuur om docenten te bedienen. Maar ook dan blijven
domeinoverstijgende thema’s als examinering, taal en
rekenen, moderne vreemde talen en Leren, Loopbaan en
Burgerschap nog jaren lang actueel.”
Investeringsagenda mbo:
nu of nooit om mondiale top 5 te halen
Jan van Zijl: “Het mbo zelf investeert in ontwikkeling door samenwerking met het bedrijfsleven
en in nieuwe technieken, methoden en kennisvergrotende leerwerkomgevingen.” Tegelijkertijd
weet het mbo zich voor een aantal uitdagingen geplaatst, zoals grootstedelijke problematiek en
krimp in regio’s als Limburg en Zeeland.
“Om de bijdrage aan de economische ontwikkeling versneld verder te versterken pleiten we voor
extra investeringen. Door het mbo zelf en - in financiële, faciliterende en waar nodig stimulerende
zin - door het Rijk.”
Mei 2010

Zadkine, Rotterdam
ROC ID College, Zoetermeer
Speerpunt 2: maatschappelijk vertrouwen in
mbo-diploma
9
Een mbo-diploma moet herkenbaar zijn en staan voor
kwaliteit. Tegelijkertijd moet het recht doen aan de
diversiteit van het mbo met zijn veelzijdig opleidingsaanbod
en verschillende opleidingsniveaus. Om het maatschappelijk
vertrouwen in het diploma te bevestigen en
te vergroten werkt het mbo in het project Examenprofiel
aan de kwaliteit van de examens. De GDW-sector doet
mee aan dit project, waarvan de tweede fase eind juni
2010 is afgesloten.
In dit project heeft elke sector zijn eigen werkgroep en
Marieke Wentink leidt de GDW-werkgroep. “Er zijn het
afgelopen studiejaar op vier gebieden resultaten
geboekt”, vertelt Marieke. “Ten eerste hebben we de
ontwikkelde examenprofielen voor de kwalificatiedossiers
van Helpende Zorg en Welzijn en Onderwijsassistent
in het format van de tweede fase gezet. Voor
Maatschappelijke Zorg hebben we een examenprofiel
ontwikkeld en we zijn gestart met een examenprofiel
voor Sport & Bewegen. Uit de gesprekken met de diverse
werkgroepen bleek dat de sectorale afspraken in de
examenprofielen niet erg afwijken. Vandaar dat we voor
Onderwijsassistent, Helpende Zorg en Welzijn en
Maatschappelijke Zorg de afspraken in één examenprofiel
hebben gezet. Specifieke afspraken hebben we in een
bijlage opgenomen. Dit document is een basis voor
afspraken in het examenprofiel voor Sport & Bewegen.”
“Daarnaast zijn we voor de GDW-sector als geheel begonnen
met de ontwikkeling van een competentieprofiel
voor beoordelaars. Doel is te bevorderen dat overal de
beoordeling van nieuwe examenvormen als portfolio’s en
proeven van bekwaamheid professioneel gebeurt. Bij
deze ontwikkeling was zowel het onderwijs als het
bedrijfsleven en het kenniscentrum betrokken. Het
concept-compententieprofiel ligt nu voor bij de kerngroep
van de bedrijfstakgroep GDW.”
Duidelijkheid bevordert vertrouwen
“Ten tweede hebben we binnen het landelijk project
Examenprofiel onderzoek gedaan naar de consequenties
van examenprofielen op regionaal niveau, dus voor roc’s
en werkveldinstellingen. Deze onderzoeken zetten we
komend studiejaar voort. De voorlopige conclusie is dat
die consequenties erg meevallen. Roc’s hoeven niet veel
aan de huidige examenpraktijken te veranderen. Wel is
het nodig dat ze hun afspraken met de instellingen beter
vastleggen. Ten derde zijn alle processen die te maken
hebben met examinering in een landelijk traject in de
juiste volgorde beschreven, inclusief een overzicht van
wie waarvoor verantwoordelijk is. Bij deze zogenoemde
procesarchitectuur is een concept-begrippenlijst
gevoegd die geldt voor het hele mbo. Als nu bijvoorbeeld
het begrip ‘proeve van bekwaamheid’ aan de orde komt,
dan heeft iedereen daar hetzelfde beeld bij. Ik denk dat
duidelijkheid over de procesarchitectuur het vertrouwen
van het bedrijfsleven in de examinering bevordert.”
“Ten vierde hebben we geregeld dat onderwerpen uit de
diverse werkgroepen tijdig ter sprake komen in bestuurlijke
trajecten. Dat oogt niet spectaculair, maar voor een
goede voortgang is het onontbeerlijk. Wanneer wij
afspraken maken over zaken die extra geld kosten, dan
kunnen we op een gegeven moment niet verder als we

ROC ID College, Zoetermeer
10 niet weten wie dat betaalt. En als wij aan de slag willen
met profielen voor kwalificatiedossiers waar verschillende
kenniscentra bij betrokken zijn, dan moet ook dat
bestuurlijk worden geregeld. Al met al geven de
resultaten op de diverse gebieden aan dat het ontwikkelen
van examenprofielen een proces is dat nog volop in
beweging is en voortdurend heen en weer gaat tussen
landelijk, sectoraal en regionaal niveau”, aldus Marieke.
Voortzetting onder voorwaarden
De landelijke Regiegroep Examinering die het project
Examenprofiel voor het gehele mbo aanstuurt heeft na
achterbanberaad in juni 2010 besloten het project voort
te zetten. Wel heeft de Regiegroep aan dit besluit enkele
voorwaarden verbonden. Er moet sprake zijn van een
gelijkwaardige betrokkenheid van het georganiseerde
bedrijfsleven, de invoering van profielen moet betaalbaar
zijn, het toezicht van de onderwijsinspectie moet proportioneel
zijn en het eindresultaat concreet. Eind 2010
bekijkt de Regiegroep in hoeverre aan deze voorwaarden
is voldaan. Daarnaast vormt komend studiejaar de
communicatie over dit project een speerpunt. Naast
informatie via www.examenprofiel.nl komen er regionale
bijeenkomsten om alle betrokkenen te informeren over
de voortgang van het project.

Zadkine, Rotterdam
Zadkine, Rotterdam
Speerpunt 3: goede beroepspraktijkvorming
11
Nadat werkgeversorganisaties VNO-NCW en
MKB-Nederland onderzoek lieten doen naar ervaringen
van leerbedrijven bij de beroepspraktijkvorming (bpv) in
het mbo, hebben de bij het mbo betrokken landelijke
organisaties ruim een jaar geleden het zogenoemde
bpv-protocol getekend. Doel van dit protocol is vertrouwen
creëren tussen leerbedrijven, onderwijsinstellingen
en studenten. De afdeling Maatschappelijke Zorg van
ROC Midden Nederland (ROC MN) hanteert een samenwerkingsmodel
dat op wederzijds vertrouwen is
gebaseerd en bijdraagt aan succesvol competentiegericht
leren en opleiden.
Voordat Alje Drost, praktijkcoördinator van de opleidingen
Medewerker Maatschappelijke Zorg van ROC MN, dit
model toelicht benadrukt hij dat de bpv daarvan een
onderdeel is. “Bij competentiegericht opleiden gaat het
om de vraag: welke gevolgen heeft het voor de opleiding
als de student al vanaf het begin de beroepspraktijk
centraal stelt? Over de consequenties van dit leren op de
werkplek hebben we intensieve contacten met onze
werkveldorganisaties. In ons samenwerkingsmodel zitten
in de zogenoemde microdriehoek een student, een
werkbegeleider uit de praktijk en een loopbaanbegeleider
uit de school aan tafel. De microdriehoek zorgt voor
een optimaal leerproces van de individuele student in de
praktijk en op school.”
“Een microdriehoek draagt studentoverstijgende zaken,
die op het organisatieniveau van instelling en opleiding
spelen en belangrijk zijn voor de afstemming tussen
onderwijs en praktijk, over aan de mesodriehoek. Die
bestaat uit twee vertegenwoordigers namens de studenten,
twee namens de instelling (waaronder één met
beslissingsbevoegdheid) en twee namens de opleiding
(eveneens inclusief één beslisser). De mesodriehoek zorgt
voor een inhoudelijk en organisatorisch goede aansluiting
tussen onderwijs en praktijk, met zonodig beleidsaanpassingen.
Instellingsoverstijgende zaken dragen zij
over aan de macrodriehoek.”
Studentenparticipatie
“De macrodriehoek bestaat uit studentenvertegenwoordigers,
twee vertegenwoordigers per werkveldinstelling
(inclusief beslisser) en vier vertegenwoordigers van de
opleiding (inclusief één beslisser, één onderwijsontwikkelaar
en één bpv-verantwoordelijke). De macrodriehoek
zorgt op strategisch niveau van werkveld en opleiding
voor een goede afstemming en agendeert relevante
externe ontwikkelingen. De microdriehoek functioneert
overal waar dat nodig is en voldoet heel goed. De samenwerking
in de meso- en macrodriehoek is nog in opbouw.
Om in elke driehoek en dus op alle niveaus de stem van
de studenten goed te kunnen laten horen, heeft iedere
lesgroep per opleidingsfase eens per twee maanden een
vast overlegmoment. De bevindingen uit de lesgroepen
worden ingebracht in het studentenoverleg van de
afdeling.”
Afdelingsmanager Gerrit van Arkel van ROC MN geeft aan
dat de roc’s, de werkveldinstellingen en de studenten in
de geest van de driehoek ook breder samenwerken.
“Instellingen nemen deel aan onderwijsontwikkeling en
leveren gastdocenten, vertegenwoordigers in
sub examencommissies en assessoren om de proeven van
bekwaamheid aan het eind van een opleiding te beoordelen.
Wij trainen die assessoren, evenals de werkbegeleiders
uit de praktijk, voor de rol die wij van hen

Zadkine, Rotterdam
Zadkine, Rotterdam
12 verwachten bij competentiegericht opleiden. Instelling
en opleiding begeleiden samen en beoordelen samen,
onder eindverantwoordelijkheid van de school.”
Fundament van vertrouwen
“Onder al deze vormen van samenwerking ligt een stevig
fundament van vertrouwen tussen opleiding en werkveld,
dat door jarenlange contacten is gevormd. Al
zestien jaar geleden maakte de Vereniging
Gehandicaptenzorg Nederland een beroepsprofiel voor
werkers in de zorg. Roc’s, hbo-scholen en werkveldinstellingen
houden zich nog steeds intensief bezig met de
vraag: hoe vertalen we een dergelijk profiel in opleidingen?
Wij zijn zelf vorig jaar gestart met een opleiding
Maatschappelijke Zorg, ontwikkeld samen met de werkveldorganisaties
Sherpa, Amerpoort en Reinaerde. Ook
daarbij blijkt dat het laten wegvallen van de traditionele
schotten tussen zorg en welzijn, zoals in deze opleiding
gebeurt, een langdurig proces is dat vraagt om vertrouwen
in elkaar.”
De noodzaak van harde technische
vaardigheden
Innovatie moet beginnen in de schoolbanken. Hier dienen de studenten de eerste kennis en
ervaring op te doen met nieuwe technologieën, apparatuur en werkwijzen. Met het competentiegericht
beroepsonderwijs is geprobeerd studenten bredere algemene kennis en meer zelfstandigheid
bij te brengen. Dat was en is een loffelijk en zinvol streven. Vooral als het gecombineerd
kan worden met aandacht voor het eerlijke ambacht en vakmanschap.
Een roc-directeur in Trouw, de Verdieping, 22 juni 2010

Zadkine, Rotterdam
Zadkine, Rotterdam
Speerpunt 4: scholing van gastouders
13
Een klus van forse omvang kwam eind 2009 op het mbo
af. In 2010 moeten voor 1 september tienduizenden
gastouders worden geschoold. Zij moeten gaan voldoen
aan de deskundigheidseisen die de nieuwe wet kinderopvang
stelt. Ouders die de opvang van hun kinderen
laten verzorgen door gastouders krijgen vanaf 2010
alleen nog kinderopvangtoeslag als hun gastouder voor
1 september 2010 is aangemeld bij de gemeente en per
1 januari 2011 in het Landelijk Register Kinderopvang
staat vermeld. Alleen gastouders die aan de nieuwe eisen
voldoen komen in aanmerking voor vermelding in dit
register.
De MBO Raad en de bedrijfstakgroep GDW stelden half
december 2009 een Taskforce Gastouders Kinderopvang
in. Die stond vanaf dat moment dagelijks paraat om tal
van vragen van roc’s te beantwoorden. Van ingewikkelde
bekostigingskwesties tot simpele maar belangrijke
vragen als: Wat houdt goed gastouderschap in? Welke
eisen stelt de overheid aan ons als we die scholing gaan
aanbieden? Hoe zien de verschillende scholingsroutes er
uit? “Hectisch, maar boeiend. En uitermate nuttig”, zo
kijkt taskforce-voorzitter Bert Fintelman op die periode
terug. “We hielden samen met het ministerie van OCW de
beleidsontwikkelingen scherp in het oog. Zo konden we
in een aanloopperiode vol onduidelijkheden de roc’s
voorzien van actuele en juiste informatie.”
Voorkeur voor diplomaroute
De circa 50.000 gastouders waar het hier om gaat,
moeten voldoen aan alle eisen die worden gesteld voor
het diploma Helpende Zorg en Welzijn of Helpende
Welzijn (niveau 2). Dat kan via een route waarin men bij
een roc dit diploma haalt (de diploma- of extraneüsroute).
Of langs de certificeringsroute waarin men geen diploma,
maar wel het certificaat goed gastouderschap verkrijgt.
Die route loopt via het gastouderbureau of de contractafdeling
van een roc. De taskforce heeft een voorkeur
voor de diplomaroute. Bert geeft aan waarom. “De
deelnemer heeft er meer aan. Die haalt een diploma met
een civiel effect. Daarmee kan hij of zij later ook terecht
bij een werkgever of een vervolgopleiding op een hoger
niveau gaan doen. En voor de roc’s geldt dat de diplomaroute
beter aansluit bij hun manier van werken. Daarmee
kunnen zij de scholingsmarkt sneller bedienen.”
De onderwijsinspectie ziet scherp toe op de kwaliteit van
de twee routes. Bij het Graafschap College in Doetinchem
stonden de inspecteurs al in februari 2010 op de stoep.
“Dat gebeurde overigens op ons eigen verzoek”, vertelt
Theo Blom, directeur van de sector Zorg en Welzijn van
dit roc. “Dankzij onze jarenlange goede contacten met de
instellingen voor kinderopvang en gastouderbureaus in
onze regio konden we snel met onze diplomaroute van
start. Meteen vanaf het begin wilden we weten of ons
aanbod voldeed aan de kwaliteitscriteria van de inspectie.
Die kwam tot een positief oordeel en zo had het
Graafschap College als eerste roc een goedgekeurde
opleiding voor gastouders in huis. Onze ervaringen
hebben we ingebracht in de taskforce en uitgewisseld
met andere roc’s in de laatste kennisdelingsbijeenkomst
van de bedrijfstakgroep GDW.”
Gemengd publiek
Onder gastouders leeft het idee dat ze bij een diplomaroute
weer maanden in de schoolbanken moeten gaan
zitten om een opleiding te volgen, en dat een certificeringsroute
veel vlugger en eenvoudiger gaat. Theo maakt

ROC ID College, Zoetermeer
14 duidelijk dat dit niet het geval is. “De eisen zijn in beide
routes dezelfde. Met een doorlooptijd van vier of vijf
weken hebben bij ons 400 gastouders via examentrainingen
hun diploma gehaald. Een heel gemengd publiek.
Sommigen haakten tussentijds af en anderen vonden
deze scholing makkelijk. Weer anderen waren buitengewoon
trots op hun diploma. Vooral die man van 63 jaar
uit Armenië, vergezeld van zijn hele familie, aan wie ik het
eerste diploma van zijn leven mocht uitreiken.”
Werken of doorleren na mbo-diploma?
Opleidingen voor de zorg-, welzijns- en sportkwalificaties hebben een hoog rendement. Het
overgrote deel van de gediplomeerden (zo’n 80%) die gaan werken komt terecht in de bedrijfstak
die aansluit op hun opleiding (CBS, 2009). Maar hoeveel studenten zijn direct na de opleiding
beschikbaar voor de arbeidsmarkt? Sinds een aantal jaren kiezen steeds meer studenten ervoor
om door te leren, bijvoorbeeld via de route mbo-hbo. De economische crisis en de oproep van
de overheid aan gediplomeerden om verder te leren, hebben dit extra gestimuleerd. Ook uit
onderzoek van Calibris blijkt een groot gedeelte van de studenten te kiezen voor een
vervolgopleiding.
Onderwijs & Gezondheidszorg, vakblad voor opleiders in het gezondheidszorgonderwijs, maart 2010
ROC ID College, Zoetermeer

Praktijkvoorbeelden uit de vijf
sectoren
Onderwijsberoepen (OB)
Stefanie Tielens, ROC Eindhoven:
“Blij met keuze voor mbo”
17
Delton College Zwolle
Drie jaar geleden had Stefanie Tielens na het behalen van
haar vmbo-t-diploma twee mogelijkheden om naar de
pabo te gaan: via de havo of via het mbo. Zij koos voor de
mbo-route. Stefanie volgde op de School voor Welzijn,
Cultuur & Onderwijs van ROC Eindhoven de driejarige
opleiding tot onderwijsassistent. Nu, aan het eind van
deze opleiding, is zij er van overtuigd dat zij destijds de
goede keuze maakte.
In vergelijking met het algemene en meer theoretische
karakter van de havo zijn het vooral de praktijkgerichtheid
van het mbo en de gedegen voorbereiding op de
pabo die Stefanie bijzonder aanspreken. “Al vanaf het
begin kreeg ik een beeld van wat mij later te wachten
staat. Na oriënterende stages in het eerste studiejaar heb
ik in de volgende twee studiejaren drie dagen per week
stage gelopen op een basisschool. Zo leer je de praktijk
alvast kennen. En wat de pabo betreft, mijn doorstroomportfolio
en de taal- en rekentoetsen die ik inmiddels heb
afgelegd geven goed inzicht in mijn sterke en minder
sterke punten bij het gaan volgen van die opleiding. Al
met al ben ik blij met mijn keuze voor het mbo.”
Vooraf toetsen
Mbo’ers die doorstromen naar de pabo zijn verplicht
toetsen af te leggen om hun taal- en rekenvaardigheid te
testen. Dat kan op de pabo zelf, maar in Eindhoven ook al
halverwege het laatste jaar van de opleiding tot onderwijsassistent.
Een groot voordeel, vindt Stefanie. “Vooraf
dacht ik dat ik er niet zo goed in was. Maar inmiddels ben
ik voor mijn rekentoets geslaagd en bij taal moet ik nog
aan enkele punten verder werken. En de inhoud van mijn
doorstroomportfolio is afgestemd op de zeven competenties
die leraren primair onderwijs moeten bezitten om
goed te kunnen werken. Tijdens het assessment bij mijn
toelating tot de pabo kwam naar voren dat ik op het
gebied van twee competenties een aantal vrijstellingen
krijg.”
Marjan Emck, docent en coördinator derde leerjaar van de
Eindhovense opleiding tot onderwijsassistent, benadrukt
dat inzicht in eigen kennen en kunnen voor doorstromers
van groot belang is. “Wij merken dat onze studenten last
hebben van negatieve publiciteit over taal- en rekenvaardigheden
van pabo-studenten. Daardoor is al gauw
de gedachte: de pabo halen we toch niet. Door vooraf te
toetsen met de wetenschap dat ze het later nog eens
mogen proberen kun je al in het mbo met speciale lessen
en individuele tips tijdig lacunes aanvullen. De inmiddels
twee jaar lange ervaring leert dat vooraf toetsen succesvol
is. Van de dertig deelnemers die dit vorig studiejaar
deden heeft meer dan de helft de rekentoets inmiddels
gehaald. Bij taal is dat een kwart en de anderen zitten er
dicht tegenaan.”
Regionaal overleg
“Goede doorstroom regelen is echter meer dan alleen
toetsen. Al een aantal jaren zitten roc’s en pabo’s uit onze

Delton College Zwolle
Delton College Zwolle
18 regio aan tafel om onderwijsprogramma’s en de aanpak
van vakdocenten op elkaar af te stemmen. Onze doorstromers
volgen al een aantal maanden lessen op de
Fontys-pabo, gastdocenten van de pabo geven hier les en
eerstejaars pabo-studenten komen onze derdejaars
studenten voorlichting geven over het verloop van hun
studie. Een zorgvuldige intake, het portfolio en een
assessment vormen het sluitstuk van een gedegen
voorbereiding waarmee onze studenten hun vervolgopleiding
met vertrouwen tegemoet kunnen zien.”

Delton College Zwolle
Zadkine, Rotterdam
Sport & Bewegen (S&B)
Roc’s starten met opleiding
BeweegKuur-instructeur
19
Op veel manieren wordt aan het onderwijs gevraagd in te
spelen op maatschappelijke ontwikkelingen. Meestal is
dat een kwestie van reageren op trends die zich in de
samenleving voordoen. Soms vervult het onderwijs een
voortrekkersrol door te anticiperen op zaken die nog uit
de verf moeten komen. Een voorbeeld daarvan leveren
de achttien roc’s die in september 2010 beginnen met het
opleiden van BeweegKuur-instructeurs.
Drie jaar geleden startte het Nederlands Instituut voor
Sport en Bewegen (NISB) samen met een groot aantal
partners uit de zorgsector de ontwikkeling van de
BeweegKuur. Deze kuur is onderdeel van het beleid van
het ministerie van VWS dat de nadruk gaat leggen op
preventie van chronische ziekten. “In dit stadium is de
BeweegKuur bedoeld voor mensen met diabetes (type 2)
en met overgewicht”, vertelt NISB-adviseur implementatie
Robby Aldenkamp. “Na verwijzing door de huisarts
kunnen zij in samenspraak met een leefstijladviseur
kiezen uit drie beweegprogramma’s. Die variëren in duur
en intensiteit, en in twee van de drie programma’s spelen
ook de fysiotherapeut en diëtist een rol.”
Keuze voor mbo
“Doel van de BeweegKuur is een opstap te zijn naar een
actieve leefstijl met meer beweging. Welk programma
men ook kiest, er komt vroeger of later (maximaal na een
jaar) altijd een moment dat de begeleiding door zorgprofessionals
afloopt en mensen zelf hun weg zoeken in
het plaatselijke sport- en beweegaanbod. Op dat
moment moeten in dat lokale aanbod professioneel
geschoolde instructeurs beschikbaar zijn, die wat de
BeweegKuur betreft van de hoed en de rand weten. Die
behoefte aan scholing was voor het NISB aanleiding om
contact te leggen met het beroepsonderwijs. Daar waar
wij door onze activiteiten als kenniscentrum tot nu toe
vooral relaties hadden met het hbo, hebben we nu
- vanwege de aard van de opleiding die ons voor ogen
staat - gekozen voor het benaderen van het mbo.”
Het contact tussen het NISB en het mbo werd gelegd in
het achterbanberaad Sport & Bewegen van de bedrijfstakgroep
GDW. Daar reageerde de achterban enthousiast
op de vraag om scholing. Dorien Duindam, docent
sportmassage en teamcoördinator op de School voor
Sport en Bewegen van ROC Tilburg, schreef een handleiding
voor de opleiding tot BeweegKuur-instructeur.
“Het is geen compleet nieuwe opleiding”, geeft Dorien
aan. “Daarvoor is het bereik van de BeweegKuur nog te
klein. Dat kan anders worden, wanneer de kuur door
politieke besluitvorming ook wordt gebruikt als preventieprogramma
bij ziekten als COPD en bij hartfalen. In dit
stadium gaat het om een verdiepingsmodule binnen
bestaande opleidingen. Deze module is samen met
kenniscentrum Calibris ontwikkeld, past binnen de
kwalificatiestructuur van de opleidingen Sport &
Bewegen en vormt daardoor voor het ministerie van OCW
en de buitenwereld een herkenbaar geheel.”

Zadkine, Rotterdam
Zadkine, Rotterdam
20 “Afgelopen jaar hebben drie roc’s (Arnhem, Haarlem en
Tilburg) de handleiding in de praktijk getest. In september
2010 starten achttien roc’s met de opleiding. De roc’s
ontwikkelen ook cursussen voor mensen die al in de
S&B-sector werkzaam zijn. Wanneer de zorgverzekeraars
de BeweegKuur opnemen in het basispakket, dan stelt
het NISB als eis dat elk deelnemend roc naast initiële
opleidingen ook dergelijke cursussen gaat aanbieden.
Hier is sprake van een potentiële groeimarkt, maar veel
hangt af van de vraag of opname in het basispakket er
ook komt. De ambitie van minister Klink is om dit in
januari 2012 geregeld te hebben, maar besluiten hierover
hangen af van komende begrotingsbesprekingen. Hoe
het ook uitpakt, de BeweegKuur legt in elk geval een
nieuwe verbinding tussen de zorg en de sector Sport &
Bewegen. Het is goed dat we daar als mbo vanaf het
begin bovenop zitten.”
Arbeidsmarkt Zorg, Welzijn en Sport
De arbeidsmarkt in de zorg is minder gespannen geworden. Toch blijft er een aanzienlijke
vervangings- en uitbreidingsvraag. Vooral voor verpleegkundigen (niveau 4 en hbo) en voor
verzorgenden (niveau 3) is de kans op werk goed. Jeugdzorg en Kinderopvang zijn groeiers
binnen welzijn. De kans op werk voor mbo-gediplomeerden in Jeugdzorg is ongunstig, omdat
de branche vooral werkt met oudere, ervaren krachten. Bij Kinderopvang is vooral niveau 3
populair. Sportgediplomeerden komen niet alleen in sporteigenbranches (fitness, zwembaden)
terecht, maar ook steeds meer in buurtwerk en kinderopvang. De arbeidsmarktsituatie bij
apothekers is precair. De branche kent een mobiliteitscentrum om opgeleiden te behouden.
COLO Barometer van de stageplaatsen- en banenmarkt juni 2010 (bron: Calibris).

Zadkine, Rotterdam
ROC ID College, Zoetermeer
Assisterende beroepen in de gezondheidszorg
(AG) Wim Brittijn, Zadkine-West:
“Onze meesterproef garandeert waarde van
een mbo-diploma”
21
Competentiegericht beroepsonderwijs brengt andere
vormen van examinering met zich mee dan de traditionele
eindexamens. Zo kunnen deelnemers gedurende
hun opleiding een portfolio opbouwen met bewijzen van
hun opgedane kennis en bekwaamheden, en daarover
een eindgesprek voeren. Een andere mogelijkheid is om
aan het eind van de opleiding een proeve van bekwaamheid
af te leggen. De opleidingen voor apothekers-,
dokters- en tandartsassistenten van Zadkine in Rotterdam
kiezen voor het laatste en noemen deze vorm van examinering
- net als in de tijd van de gilden - de meesterproef.
Bij Zadkine zijn deze drie opleidingen voor assisterenden
in de gezondheidszorg (AG) gevestigd in het Lokaal
Opleidingen Centrum Zadkine-West. Wim Brittijn, onderwijsleider
op West, vertelt wat er bij het afnemen van die
meesterproef komt kijken. “De eerste vraag is: neem je
die meesterproef af in de praktijk - bijvoorbeeld in een
apotheek - of op school? Tot nu toe kiezen wij meestal
voor een praktijksimulatie in de school. Daar hebben wij
een aantal redenen voor. Om te beginnen hebben wij
behoorlijke aantallen studenten die een meesterproef
moeten afleggen. Dat verstoort de dagelijkse gang van
zaken bij een apotheek, dokter of tandarts behoorlijk.
Daarnaast heb je in de zorg te maken met privacy; niet
elke patiënt zit te wachten op een student die examen
komt doen.”
“Verder moeten alle relevante aspecten van de opleiding
bij examinering tot hun recht komen. De inhoud van
AG-opleidingen is - zoals in het hele mbo - gebaseerd op
een analyse van de beroepspraktijk. Op grond van die
analyse zijn kerntaken van het beroep en daarvan afgeleide
werkprocessen vastgelegd. Om de waarde van een
mbo-diploma te kunnen garanderen, moet je zeker
weten dat die werkprocessen allemaal bij een meesterproef
aan de orde komen. Bij zo’n proef in de praktijk zal
dat lang niet altijd het geval zijn. Bij simulatie in de school
heb je dat meer in de hand.”
Deskundige beoordelaars
“Een ander belangrijk aspect bij de meesterproef is de
deskundigheid van degenen die het resultaat van de
meesterproef moeten beoordelen. Zadkine organiseert
speciale cursussen voor deze beoordelaars. Mensen uit
het werkveld, zoals apothekers, doen enthousiast aan die
cursussen mee. Ook evalueren zij samen met ons de gang
van zaken bij meesterproeven, en tijdens de opleiding
zetten wij apothekersassistenten in als onderwijsinstructeurs.
Zo zijn velen uit het werkveld aan onze
opleidingen verbonden. Vooral de betrokkenheid van
apothekers bij onze schoolsimulaties is groot. Daarom
willen we voorzichtig gaan proberen om bij die opleiding
bij de meesterproef een mix te maken van schoolsimulatie
en examinering in de beroepspraktijk. Zelf hebben wij
daar ook baat bij. Schoolsimulaties voor een grote groep

Zadkine, Rotterdam
Zadkine, Rotterdam
22 studenten betekenen een fors tijdsbeslag op onze interne
organisatie, en vanwege het veelvuldig gebruik van
praktijklokalen een verstoring van het onderwijs aan
andere studenten.”
Goedkeuring van inspectie
Binnen het mbo hebben 27 roc’s AG-opleidingen in huis.
Zij zijn allemaal aangesloten bij de Stichting Examinering
Assisterende Beroepen in de Gezondheidszorg (STeAG).
Deze stichting heeft begin 2009 voorbeelden van
proeven van bekwaamheid ontwikkeld. Die heeft de
onderwijsinspectie beoordeeld en goedgekeurd.
Wim Brittijn daarover: “Zadkine gebruikt die voorbeelden
graag, maar ook dan blijf je als roc nog altijd zelf verantwoordelijk
voor de kwaliteit van je examinering. Wij
hebben er dan ook baat bij om in het achterbanberaad
van de AG-opleidingen met de andere roc’s te overleggen
over het toespitsen van het STeAG-materiaal op de
eigen praktijk. Zo blijven we extra scherp op de kwaliteit
van onze meesterproef en kunnen we de waarde van ons
mbo-diploma garanderen.”
VWS Stagefonds Zorg: “Je kunt in Den Haag
veel regelen, maar het moet op regionaal
niveau gebeuren…”,
Aldus Aloys Kersten, coördinator arbeidsmarktbeleid van het ministerie van VWS. Hoog op de
agenda staan de te verwachten tekorten. Om jongeren te stimuleren om voor de zorg te kiezen,
financiert het ministerie -aanvullend op hetgeen het zorgveld zelf doet- een aantal projecten.
Langs verschillende wegen wordt al het nodige gedaan om scholieren te bewegen om voor de
zorg te kiezen.
… Er komen geluiden uit het veld dat het niet alleen moeilijker wordt om goede stages te
bieden, maar ook om voldoende stageplaatsen te bieden. Met Calibris, de MBO Raad, HBO-raad
en zorginstellingen, dus aan opleidingskant en zorgkant, wordt gezocht naar nieuwe wegen.
Onderwijs & Gezondheidszorg, vakblad voor opleiders in het gezondheidszorgonderwijs, juni 2010

Delton College Zwolle
Delton College Zwolle
Verpleging & Verzorging (V&V)
Nieuwe examens op de campus Winschoten
“Onze eerste verantwoordelijkheid is talenten
ontwikkelen”
23
Op de campus Winschoten van het Noorderpoort-college
waren het de laatste twee weken van juni 2010 spannende
tijden voor de tweedejaars studenten aan de
opleiding Helpende Zorg en Welzijn. Zij voerden het
eindgesprek over hun portfolio en waren de eersten die
op deze manier hun opleiding afsloten.
In Winschoten heeft het Noorderpoort-college met de
invoering van het competentiegerichte onderwijs ook de
examinering van de opleiding Helpende Zorg en Welzijn
(niveau 2) ingrijpend veranderd. Deze bestaat nu uit twee
delen. In het eerste studiejaar leggen de deelnemers een
proeve van bekwaamheid af en aan het eind van het
tweede studiejaar is er een assessment aan de hand van
hun portfolio. “Aan deze nieuwe werkwijze is een grondige
voorbereiding vooraf gegaan”, vertelt Joke de Jonge,
die als senior beleidsmedewerker de docenten in
Winschoten ondersteunt en de kwaliteit van de examens
bewaakt. “Al in mei 2008 is voor deze twee examenmomenten
gekozen. Daarmee hoeven de deelnemers
niet meer gespannen naar één eindexamen toe te werken
waar alles van afhangt. Daarnaast doet de opzet van het
portfolio recht aan het zelfstandig leren onder
begeleiding.”
Kwaliteitsgaranties
“Het Consortium Beroepsonderwijs heeft het
sturingsmateriaal ontwikkeld dat wij gebruiken om
deelnemers te beoordelen. Dat geldt voor alle zorg- en
welzijnsopleidingen binnen het Noorderpoort. Daarmee
verschaffen we duidelijkheid aan het werkveld. Verder
zijn alle werkprocessen en alle daaraan verbonden prestatie-indicatoren
die in de opleidingen voorkomen gedekt
door de examens. Dat is een harde eis, die we al vanaf het
begin van alle opleidingen stellen. Binnen deze kaders,
die de nodige kwaliteitsgaranties bieden, is de campus
Winschoten als zelfstandige school binnen het
Noorderpoort vrij om zelf te bepalen hoe deze school de
gestelde doelen bereikt. Daarmee kunnen we inspelen op
de specifieke scholingsbehoefte van onze regio.”
Die maatschappelijke verantwoordelijkheid voor de regio
weegt zwaar in Winschoten. Richard Prins, docent
omgangskunde en stagecoördinator van het
Noorderpoort, is daar heel duidelijk over. “Wij willen
bijdragen aan de sociaal-economische ontwikkeling van
Oost-Groningen. Onze eerste verantwoordelijkheid is de
talenten van onze studenten te ontwikkelen. In ons
minder zakelijk en meer op de mens gerichte schoolklimaat
stimuleren we waar mogelijk doorstroming naar
een hoger niveau. Van onze studenten Helpende Zorg en
Welzijn haalt 98 procent het diploma. Daarvan stroomt
weer 80 procent door naar een verwante opleiding op
niveau 3, en ook daar redden ze het. Voor studenten die

24 na hun proeve van bekwaamheid in het eerste studiejaar
niet verder blijken te kunnen, hebben we gewaarborgd
dat ze op niveau 1 uitstromen met een diploma
Zorghulp.”
Ruimte voor maatwerk
Het assessment aan de hand van het portfolio stond
gepland voor week 25 en 26. “Maar er was ruimte voor
flexibiliteit en maatwerk”, benadrukt Grieta Konings,
teammanager mbo van de campus Winschoten. “Van de
zeventig tweedejaars ging tweederde op voor het
assessment. Een enkeling had dat al eerder gedaan. De
anderen moesten nog meer bewijzen verzamelen. Daar
kregen ze de nodige tijd voor. Daarna konden deze
studenten op een geschikt moment tussentijds
uitstromen, zodat ze niet weer een heel studiejaar aan de
opleiding vastzitten. Het verzamelen en selecteren van
relevante bewijzen doen alle studenten samen met hun
studieloopbaan begeleider. Voorafgaand aan het assessment
beoordelen twee assessoren van buiten onze
school onafhankelijk van elkaar het portfolio, waarna zij
hun bevindingen op elkaar afstemmen en samen het
afrondend gesprek met de student voorbereiden. Al met
al een aanpak waar onze studenten veel baat bij hebben
en waarvan de kwaliteit gewaarborgd is.”
Zadkine, Rotterdam
ROC ID College, Zoetermeer
ROC ID College, Zoetermeer

Zadkine, Rotterdam
Welzijn (WZ)
Achterbanberaad werkt blikverruimend
25
Kennisdelingsconferenties, werkconferenties, ledenvergaderingen,
clusterbijeenkomsten, platforms, kerngroepen,
commissievergaderingen, achterbanberaden.....de werknemers
in het mbo kunnen vele bijeenkomsten bezoeken
om hun inzichten en ervaringen bij de tijd te houden. Wat
betekenen dit soort bijeenkomsten voor het echte werk
binnen de school?
Twee deelnemers aan het achterbanberaad van de sector
Welzijn, beiden gepokt en gemazeld in het vergadercircuit,
brengen de betekenis van dit beraad voor het
voetlicht. Hannette Tiemersma, domeinleider Welzijn van
het Da Vinci-college in Dordrecht, neemt er inmiddels
dertien jaar aan deel. “Sinds 1997 vervul ik een managementfunctie.
Ik mis de achterbanbijeenkomsten niet
graag, en ik kan wel zeggen dat ik er een deel van het vak
heb geleerd. Het halen en brengen van kennis verloopt in
een heel open sfeer. Er heerst geen benepen koopmanschap;
tips, visies en ervaringen komen zonder terughoudendheid
op tafel. Een belangrijk aspect ervan is het
doorspreken van nieuwe kwalificatiedossiers. Dat levert
mij de nodige inzichten op over hoe ik die binnen ons
eigen roc moet lezen en toepassen.”
Specifiek karakter
“Uitwisselen van kennis is sinds jaren een cultuurkenmerk
van de sector Welzijn. Dat gebeurde al in 1999 bij de
toenmalige kwalificatiestructuur welzijn. Ook toen had ik
daar baat bij, want het leverde mij met mijn achtergrond
(de inservice-opleidingen uit de gezondheidszorg) een
behoorlijke versnelling van mijn kennisproces op.
Doordat jarenlang dezelfde mensen bij elkaar komen
bouw je een hecht netwerk op, dat speciaal gericht is op
middenmanagers. Dat specifieke karakter maakt ook dat
je de kennisdelingsconferenties die de bedrijfstakgroep
GDW, Calibris en MBO 2010 organiseerden voortaan niet
via een achterbanberaad kunt laten lopen. Het gaat daar
om andere onderwerpen en andere doelgroepen. Ook
die kennisdelingsconferenties hebben hun waarde
inmiddels bewezen en ik ga er dan ook van uit dat ze
langs andere weg behouden kunnen blijven.”
Janny van den Oever is van origine verpleegkundige,
werd in 1970 docent en vervolgens teamleider en manager.
Momenteel ondersteunt zij als senior-adviseur de
directie Welzijn en Onderwijs van het Rotterdamse
Albeda College. “Juist omdat het achterbanberaad rocoverstijgend
is, werkt het op mij erg inspirerend”, geeft zij
aan. “Er is nooit naijver; je zit er niet aan elkaars boterham.
Bedenk wel dat het voor managers vaak heel lastig is om
in hun eigen organisatie buiten de geijkte kaders te
treden. Dat kan gevolgen hebben voor je eigen afdeling
en je eigen mensen. Een achterbanberaad verruimt je
referentiekader. Dat is nodig, want ik zie in het onderwijs
weer de neiging om lijnen hiërarchisch van boven naar
beneden te laten lopen. Die ontwikkeling is niet goed
voor het denken in een breder perspectief en het delen
van elkaars zorgen.”
Het papier regeert
“Iets soortgelijks zie je bij docenten. Steeds meer is het
onderwijs gaan denken in modules, eindtermen en
kwalificatiedossiers. Systematiek en ordening maken een
docent ondergeschikt aan documenten, waardoor zijn

26 eigen ontwikkeling in het gedrang komt. Het papier
regeert. Toen ik in 1980 lessen verpleegkunde kwam
geven op een voorloper van het Albeda College, kreeg ik
één A-viertje met aanwijzingen. Daar kon ik drie jaar mee
vooruit. Naar de rest van de lesinhoud moest ik zelf in de
praktijk op zoek gaan. Het competentiegerichte onderwijs
van nu biedt een gigantische kans
om de beroepspraktijk weer leidend te maken. Bij alle
competenties, kennis, houdingen en vaardigheden die
momenteel de revue passeren doet een docent er goed
aan om de clou van zijn vak niet uit het oog te verliezen:
waarom sta ik voor de klas? Ik denk: om goed beroepsonderwijs
te geven.”
Zadkine, Rotterdam

Zadkine, Rotterdam
Zadkine, Rotterdam
Zorgsector positief over eerste effecten
modernisering beroepsonderwijs
27
Leidinggevenden in de zorgsector zijn positief over de kwaliteiten van beginnende verpleegkundigen
en helpenden zorg en welzijn met een mbo-opleiding. Dit blijkt uit onderzoek van
TNO in samenwerking met Calibris, GGZ Nederland, NVZ Vereniging van Ziekenhuizen en A+O
VVT.
In het onderzoek is gekeken naar de effecten van de modernisering van het beroepsonderwijs
(competentiegericht) versus het oude, eindtermgerichte onderwijs. Het doel van deze modernisering
is onder andere om het onderwijs beter te laten aansluiten op de arbeidsmarkt.
Met ruim 500.000 studenten is het mbo de grootste onderwijssector van ons land. Sinds 2004
werkt de sector aan de modernisering van het onderwijs. Dit betekent dat nu ook in de zorgsector
de eerste mbo’ers met een competentiegerichte opleiding aan het werk zijn.
De belangrijkste conclusie van het onderzoek is dat leidinggevenden vinden dat de nieuwe
lichting studenten het beter doen dan de studenten die zijn opgeleid volgens
eindtermenonderwijs.
Aan de andere kant leiden de verbeteringen van het onderwijs nog niet tot een aantoonbare
versterking van de inzetbaarheid en kwaliteit van beginnende beroepsbeoefenaren. Onderwijs
en zorg zien dat dan ook als belangrijkste verbeterpunt en gaan de komende tijd samen daarop
inzetten.
MBO Raad Extra editie Beleidsinformatie Beroepsonderwijs, 10 juni 2010

Cijfers
Tabel 1 Aantal deelnemers GDW (per kalenderjaar)
GDW 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Welzijn 61.746 66.359 68.152 68.922 67.638 64.126 62.084
V&V 48.921 46.031 44.915 47.381 52.693 55.485 59.693
S&B 9.139 10.379 13.082 14.736 15.395 15.601 16.515
AG 6.949 6.904 6.934 7.172 7.146 7.189 7.549
Specialist 398 291 235 172 251 337 294
Totaal 127.153 129.964 133.318 138.383 143.123 142.738 146.135
29
Toelichting
BRON: MBO Raad 2009
Tabel 2 Ontwikkeling aantal deelnemers GDW (per kalenderjaar)
GDW 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Welzijn 100% 107% 110% 112% 110% 104% 101%
V&V 100% 94% 92% 97% 108% 113% 122%
S&B 100% 114% 143% 161% 168% 171% 181%
AG 100% 99% 100% 103% 103% 103% 109%
Specialist 100% 73% 59% 43% 63% 85% 74%
Totaal 100% 102% 105% 109% 113% 112% 115%
Toelichting
BRON: MBO Raad 2009
Meer weten over de feiten en cijfers van de GDW-kwalificatiestructuur? www.coordinatiepunt.nl
Zadkine, Rotterdam

Bijlage
Afkortingen
31
De meesten van u kennen onderstaande afkortingen. Voor diegenen die nieuw zijn of interesse hebben
in onze branche staan hieronder alle, in dit jaarbericht, genoemde afkortingen.
AG
Calibris
cgo
COPD
Fontys
GDW
havo
hbo
mbo
NISB
OCW
pabo
roc
STeAG
vmbo-t
VWS
Assisterende beroepen in de Gezondheidszorg
Kenniscentrum voor leren in de praktijk in zorg, welzijn en sport
competentie gericht onderwijs
Chronic Obstructive Pulmonary Disease (chronisch obstructieve longziekte)
opleidingscentrum speciale onderwijszorg (hogeschool)
Gezondheidszorg, Dienstverlening en Welzijn
hoger algemeen voortgezet onderwijs
hoger beroepsonderwijs
middelbaar beroepsonderwijs
Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen
Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen
pedagogische academie voor basisonderwijs
regionaal opleidingscentrum
Stichting Examinering Assisterende beroepen in de Gezondheidszorg
voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs- theoretische leerweg
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Delton College Zwolle

32
Colofon
Uitgave: oktober 2010
Tekst: Ruud Sneller
Redactie: MBO Raad / btg GDW kerngroep
Fotografie: Marina Popova, oud-student ROC A12 Ede
Vormgeving en druk: Drukkerij Libertas, Bunnik
Oplage: 1500
Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten
worden ontleend. Ondanks de uiterste zorgvuldigheid
waarmee deze uitgave tot stand is gekomen, is de
MBO Raad niet aansprakelijk voor eventuele drukfouten.
Noch voor het gebruik van de inhoud van de teksten en
de daaruit vloeiende feiten, omstandigheden en gevolgen.
Overname van teksten is uitsluitend toegestaan na
schriftelijke toestemming van de MBO Raad.

Bedrijfstakgroep
gdw
Gezondheidszorg,
Dienstverlening en Welzijn