1991-13-03 - Vrienden van Blijdorp

Nijlpaarden
Nijlpaarden worden over het algemeen
gezien als grote, dikke, goedige,
ietwat sullige kolossen. Zoals ze grote
delen van de dag in groepen doorbrengen,
elkaar als hoofdkussen gebruikend,
krijg je inderdaad dat idee. Toch
is het hier (soms) de schijn die bedriegt.
We zullen dit fascinerende dier
eens wat dichterbij bekijken (alhoewel
niet tè dichtbij, dat zou gevaarlijk
kunnen worden).
Nijlpaarden behoren tot de orde der evenhoevigen (Artiodactyla), superfamilie Nijlpaardachtigen,
familie Nijlpaarden met twee geslachten: dwergnijlpaarden en nijlpaarden. Het
Dwergnijlpaard komt alleen voor in West-Afrika (voornamelijk Liberia). De heer Büttikofer,
later directeur van de Rotterdamse Diergaarde, was een van de eersten die het dier levend te
zien kreeg nà zijn ontedekking in 1841. Helaas is de soort, 150 jaar na dato, in het wild een
sterk bedreigde diersoort. Dierentuinen halen gelukkig redelijke fokresultaten (weer eens
een bewijs van het nut van moderne dierentuinen!).
Het "gewone" nijlpaard komt algemeen voor ten zuiden van de Sahara tot aan Zuid-Afrika.
Als je het goed bekijkt klopt de naam Nijlpaard dus niet helemaal. Het dier is zeker geen
paard en rond 1800 verdween het al uit het Nijl-gebied, waar het aan het begin van onze
jaartelling vrij algemeen was.
Het dier is zeer goed aangepast
aan het leven in en rond het water:
neus, ogen en oren liggen bovenop
de kop (en zijn vaak de
enige delen van het beest, die te
zien zijn! ), de neusgaten worden
tijdens het duiken gesloten. Een
nijlpaard kan het meer dan 5 minuten
onder water uithouden. 's
Nachts gaat het dier aan land
om voedsel te zoeken; het dier
graast in grote gebieden rondom
zijn waterverblijf en legt daarbij
paden aan die gemarkeerd zijn
met mest (goede "wegwijzers" in
de nacht!).
Het dier lijkt enorm log (wat wil
je, het weegt zo'n 3.000 kilo); onderwateropnamen
laten ons verrassende
beelden zien, sierlijk
bewegende nijlpaarden, een Nijlpaard in Blijdorp
soort ballet in slow-motion. Bovendien
kan een nijlpaard op
het land ook goed uit de voeten, zelfs rennend. De tanden van een nijlpaard zijn een geducht
wapen. De onderste hoektanden groeien voortdurend, dankzij het slijpen langs de boventanden
worden zij in vorm en vlijmscherp gehouden. Slijtage van de tanden en het vaak voorkomende
uitgroeien van die ondertanden hebben een grote invloed op de levensduur van een
dier. Eten met versleten of doorgegroeide tanden lukt immers niet of nauwelijks.
Omdat veel mensen mensen het idee van "lobbes" hebben, denken ze vaak dat een nijlpaard
geeuwt als hij zijn bek opentrekt. Natuurlijk zitten daar best wel echte geeuwen tussen,
maar het betekent meestal: pas op! Het dreigende gebaar geldt andere mannetjes, vooral in
"dichtbevolkte" nijlpaardgebieden ontstaan vaak bloedige gevechten waarbij met die machtig,e
tanden diepe wonden worden toegebracht.
Ik herinner me een televisieopname van een geheel verbijsterde duiker, die zijn duikbril,
doorboord door een nijlpaardtand, aan de cameraman toonde. Territoriumverdediging geldt
dus iedere indringer! De afbakening van een territorium gebeurt door het met behulp van de
staart rondslingeren van mest (tot meters ver in de omtrek, overigens!).
Toch staat het hierboven geschrevene niet in de weg dat het nijlpaard een gezelligheidsdier
is. Het dwergnijlpaard is veel minder sociaal, leeft niet in grote groepen en is heel schuw. Bij
benadering door mensen vlucht het dier onmiddellijk.
Paartje Dwergnijlpaarden
In Blijdorp waren tot voor enige jaren zowel het nijlpaard als het dwergnijlpaard te vinden.
"Big brother" is ondertussen niet meer in Rotterdam aanwezig. De huidige behuizing van de
dwergnijlpaarden laat wel het een en ander te wensen over. Desondanks zullen ze geen
plaatsje krijgen in het nieuwe dikhuidengebouw, want dat maakt onderdeel uit van het Aziëcontinent
van Blijdorp. Voor de dwergnijlpaarden wordt te zijner tijd een beter plekje in het
Afrika-deel van Blijdorp ingeruimd!
Hennie Hagen
yR.IENDENNlEUWS
14 .
yRIENDENNlEUWS
15