Mensen met een Missie in het kort - CBF

Jaarverslag 2009
Vertrouwen in samenwerking

2 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Inhoud
Woord vooraf 3
Mensen met een Missie in het kort 5
Vrede en Verzoening 11
Geloof in Bevrijding 21
Mondiale Gerechtigheid 33
Belangenbehartiging Missionarissen 41
Fondsenwerving en Voorlichting 51
De organisatie 59
Op weg naar de toekomst 69
Financiën 73
Personalia 82
Colofon 83

woord vooraf | 3
Vertrouwen in
samenwerking
Werken aan vrede en gerechtigheid
is voor Mensen met een Missie
samen werken aan de ontwikkeling
van mensen en gemeenschappen.
Met onze partners in het Zuiden, in
verbondenheid met en ondersteund
door de religieuze instituten die ons
hebben opgericht en met steun van
vele donoren. Meer dan ooit ben ik
ervan overtuigd dat de toekomst ligt
in samenwerking. Dat kunnen we
afleiden uit de ontwikkelingen in
2009 die in dit jaarverslag aan de orde
komen.
Ontwikkeling gaat gepaard met verandering.
Dat ervaart Mensen met een
Missie dagelijks aan den lijve en met
haar de hele sector die zich bezighoudt
met internationale samenwerking.
De vraag die wij onszelf aan het begin
van 2009 stelden, was hoe Mensen
met een Missie op de veranderende
omstandigheden moet reageren.
Die vraag konden en wilden wij niet
alleen beantwoorden. Zoals in de titel
van dit jaarverslag is aangegeven, vertrouwen
wij bij het formuleren van ons
beleid in sterke mate op onze partners.
De verbindingen tussen Mensen met
een Missie en haar partners, en tussen
haar partners onderling zijn zodanig
dat de mensen en organisaties elkaar
tot steun en leermeester zijn. Onze
partners hebben ons geholpen om
scherper op het netvlies te krijgen op
welke manier wij het verschil kunnen
maken. Samen vormen we een sterk en
wijdvertakt netwerk.
We hebben goed geformuleerd wat
ons uniek maakt en waarin onze kracht
schuilt. Bij dat denkproces, maar ook
bij de uitvoering van ons werk, heb-
ben we opnieuw ervaren dat er onuitwisbare
sporen zijn gelegd vanuit de
ordes en congregaties die in de vorige
eeuw vele missionarissen uitzonden.
Daardoor is een stevig fundament
gelegd voor het katholieke missionaire
ontwikkelingswerk.
In het kort: Mensen met een Missie
werkt aan de basis, vanuit een gelovige
inspiratie en zet zich actief in voor kennisoverdracht
van en tussen basisorganisaties.
Vanuit dat heldere zelfbeeld hebben we
in een tweetal allianties deelgenomen
aan de nieuwe subsidieronde van het
ministerie. Het is verheugend te constateren
dat onze eigen positie herkenbaar
en van waarde blijkt te zijn in de
samenwerking met collega-organisatie
binnen deze allianties.
Resultaten van samenwerking en van
ontwikkeling zijn lang niet altijd zo direct
zichtbaar. Dat maakt dat het afgelopen
jaar niet altijd gemakkelijk was.
Noodzakelijke veranderingen in de organisatie
hebben tot een reorganisatie
geleid die in 2010 zal worden afgerond.
Daardoor is in 2009 een extra beroep
gedaan op het doorzettingsvermogen
en de spankracht van de medewerkers.
Zeker niet alle voornemens zijn
gerealiseerd. Aan de goede onderlinge
samenwerking heeft het niet gelegen
en zal het ook niet liggen en daar ben
ik dankbaar voor.
Manon Vanderkaa
Samenwerken is mensenwerk. Je kunt
niet goed samenwerken als je geen
vertrouwen hebt in mensen, in elkaar.
Het raakt de kern van onze katholieke
identiteit: vanuit een gelovig perspectief
is ieder mens gelijkwaardig is en
dat de mens tot bloei komt in zijn relatie
tot de ander. Waar de menselijke
waardigheid in het geding is, klinkt
een gezamenlijke oproep tot verzet en
herstel van die waardigheid vanuit het
vertrouwen op een gezamenlijk gelovig
visioen.
Ik dank iedereen met wie wij in 2009
hebben mogen samenwerken: partners,
religieuze instituten, donoren,
collega-organisaties en overheden. Ik
hoop dat u uit dit verslag kunt proeven
dat ons werk is gebaseerd op ‘vertrouwen
in samenwerking’ en dat daarmee
een stevige basis is gelegd voor de
toekomst van Mensen met een Missie.
Manon Vanderkaa
Directeur

4 | mensen met een missie - jaarverslag 2009

hoofdstuk 1
Mensen met een
Missie in het kort

6 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Mensen met een
Missie in het kort
Wie zijn we en wat doen we
Missie
Mensen met een Missie zet zich in voor
internationale samenwerking vanuit de
katholieke missionaire traditie. Omwille
van de menselijke waardigheid
werkt Mensen met een Missie aan een
wereld van gerechtigheid en vrede en
aan het veranderen van machtsverhoudingen
ten gunste van uitgeslotenen in
het Zuiden.
Historie
De geschiedenis van Mensen met een
Missie gaat terug tot 1931, toen een
bureau werd opgericht ter ondersteuning
van de duizenden Nederlandse
missionarissen die overzee en met hun
voeten in de modder bruggen sloegen
tussen het Zuiden en het Noorden. De
belangenbehartiging van missionarissen
is nog altijd een centrale taak.
Tegelijkertijd heeft Mensen met een
Missie zich telkens weer vernieuwd.
Wat we willen bereiken
Samen met haar partners wil Mensen
met een Missie een netwerk vormen
dat zich inzet voor een wereld waarin
minderheden volwaardig kunnen
participeren, waarin basisgroepen
de dialoog zoeken met het oog op
conflictpreventie en vredesopbouw,
waarin man en vrouw gelijkwaardig zijn
en open, pluriforme geloofsgemeenschappen
een positieve rol spelen.
Waar we werken
Mensen met een Missie ondersteunt
kleinschalige ontwikkelingsinitiatieven
in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Het
gaat om mensen en gemeenschappen
die zelf de strijd aangaan voor sociale
gerechtigheid en tegen onrecht. Wij
investeren in mensen, niet in stenen.
Verandering moet van onderop komen!
Wat we doen
Mensen met een Missie versterkt
de kracht van gelovig geïnspireerde
basis organisaties in het Zuiden, die
zich vreedzaam inzetten voor sociale
gerech tigheid. Een centrale taak
is ook de belangenbehartiging van
Nederlandse (oud-)missionarissen.
Daarnaast draagt Mensen met een
Missie bij aan beleidsbeïnvloeding en
voorlichting in Nederland.
Hoe we dat betalen
De inkomsten van Mensen met
een Missie bedroegen in 2009
€ 10.563.904. Het grootste deel betrof
de baten uit eigen fondsenwerving,
welke worden gevormd door bijdragen
van religieuze instituten en particuliere
donateurs. Daarnaast ontvangt
Mensen met een Missie subsidies van
de overheid en zijn er inkomsten uit
het vermogen.
CBF-keurmerk en ANBI-status
Mensen met een Missie heeft het CBFkeurmerk
voor fondsenwervende organisaties
die zich op verantwoorde wijze
bezighouden met het inzamelen en
besteden van geld voor een goed doel.
Ook is Mensen met een Missie door de
overheid erkend als een Algemeen Nut
Beogende Instelling.
Mensen met een Missie in cijfers
In totaal was Mensen met een Missie
in 2009 actief in 22 focuslanden of
-regio’s. Er zijn 466 projecten ondersteund
en 65 mensen uitgezonden
naar 23 landen. Bij Mensen met een
Missie in Nederland werkten per
31 december 2009 27 mensen.
Strategie en beleid
Mensen met een Missie werkt aan
versterking en verzelfstandiging van
gemeenschapsinitiatieven aan de
basis. Kennisuitwisseling en leren van
elkaar staan daarbij centraal. Mensen
met een Missie concentreert zich daarbij
op drie thema’s: Vrede en Verzoening,
Geloof in Bevrijding en Mondiale
Gerechtigheid.

hoofdstuk 1 - mensen met een missie in het kort | 7
Drie kenmerken die Mensen met een
Missie bijzonder maken.
1. Samenwerken met grass roots
organisaties
Grote ontwikkelingsorganisaties
richten zich op semi-overheden en
geïnstitutionaliseerde verbanden. Het
particulier initiatief werkt samen met
individuen. Mensen met een Missie bereikt
het niveau daartussen: kansrijke,
ontluikende gemeenschapsinitiatieven
aan de basis die als vliegwiel voor
maatschappelijke verandering fungeren.
Mensen met een Missie heeft een
fijnmazig en ijzersterk netwerk waarin
mensen worden gestimuleerd om zichzelf
te organiseren.
2. Levensbeschouwelijk betrokken
Mensen met een Missie onderscheidt
zich door steun aan een sterk netwerk
van gemeenschappen en organisaties
die zich vanuit een gelovige inspiratie
inzetten voor sociale gerechtigheid.
Deze organisaties beschouwen de samenleving
als hun werkterrein en slaan
daarbij een brug naar anderen. Mensen
met een Missie en haar partners weten
van binnenuit welke positieve rol
religie kan spelen in maatschappelijke
processen. Mensen met een Missie
ziet haar christelijk-katholieke inspiratie
niet als enig zaligmakend, maar
juist als opening naar dialoog en een
diepere verstandhouding met andere
religies en andersdenkenden.
3. Linking & Learning
Mensen met een Missie is een van de
weinige organisaties die zich inzetten
voor Zuid-Zuid kennisoverdracht tussen
basisorganisaties. Kennisuitwisseling
en leren van elkaar staan centraal
binnen de partnernetwerken en tussen
Mensen met een Missie en haar Zuidelijke
partners. Dit leidt tot een meer
gelijkwaardige rol ten opzichte van de
partnerorganisaties. Mensen met een
Missie streeft dan ook nadrukkelijk
naar verzelfstandiging van de partners.
En: Mensen met een Missie committeert
zich in goede en slechte tijden.
Juist door die trouw en een wederzijdse
kritische relatie hebben we grondige
kennis van zowel de partners als de
context waarin ze opereren.

8 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Mensen met een Missie
Vertrouwen in samenwerking
Deze wereldkaart laat zien in welke focuslanden
Mensen met een Missie in 2009 actief was.

hoofdstuk 1 - mensen met een missie in het kort | 9
Projecten uitzendingen
Het programma Vrede en Verzoening telde in 2009 Het programma Geloof in Bevrijding telde in 2009 Het programma Mondiale Gerechtigheid telde in 2009
186 projecten 25 uitgezondenen 197 projecten 22 uitgezondenen 67 projecten 10 uitgezondenen
In totaal was Mensen met een Missie in 2009 actief in 22 focuslanden of -regio’s. Er zijn 466 projecten ondersteund en 65 mensen uitgezonden naar 23 landen.

10 | mensen met een missie - jaarverslag 2009

hoofdstuk 2
Vrede en Verzoening

12 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Vrede en Verzoening
De coördinator van de Kameroenese
Commissie voor Vrede en Veiligheid
Laura Anyola:
‘In mijn jeugd ben
ik verkracht. Dus
ik weet wat het
betekent om fysiek en
geestelijk te worden
verwond. En hoe
moeilijk het is om
daarvan te herstellen.’
Het programma Vrede en
Verzoening telde in 2009:
186 projecten
25 uitgezondenen
Actief in de volgende focuslanden
Afrika: Burundi, Kameroen, Kenia,
DR Congo, Rwanda, Soedan,
Oeganda, Zuid-Afrika
Azië: Filippijnen, India, Indonesië,
Pakistan
Latijns-Amerika: Bolivia, Brazilië,
Colombia, Ecuador, Mexico, Peru
Het totale bedrag dat werd besteed
aan Vrede en Verzoening bedroeg
€ 3.588.354.
In de politiek en daarbuiten is de
laatste jaren het inzicht gegroeid dat
vredes opbouw een cruciaal element
vormt van ontwikkelingssamenwerking.
Met haar programma Vrede en Verzoening
steunt Mensen met een Missie
initiatieven gericht op het beëindigen
en voorkomen van oorlog en conflict.
Daartoe ondersteunt ze organisaties
die zich beijveren om dialoog tot stand
te brengen en haat en achterdocht proberen
om te zetten in samenwerking en
vertrouwen.
Om het thema Vrede en Verzoening
praktisch vorm te geven, heeft Mensen
met een Missie vier deelprogramma’s
opgesteld. Deze voorzien in de versterking
van sociale organisaties die op
hun beurt de deelname van burgers
aan interreligieuze dialoog en politieke
besluitvorming stimuleren. Een van
de deelprogramma’s draait om het
sterker maken van de zelforganisaties
van inheemse en gemarginaliseerde
bevolkingsgroepen in Azië en Latijns-
Amerika.
In conflicten betalen vooral vrouwen
de tol. Daarom ondersteunt Mensen
met een Missie in het bijzonder
organisaties die bescherming bieden
aan vrouwen en meisjes, die opkomen
voor vrouwenrechten, en organisaties
die huiselijk of seksueel geweld helpen
bestrijden.
Verbeteringen
In 2008 en 2009 is het programma
Vrede en Verzoening tussentijds geëvalueerd.
De evaluaties van de achttien
landenprogramma’s laten zien dat zij
in een duidelijke behoefte voorzien.
Steeds gaat het om het financieren
en versterken van kleinschalige
organisaties die lokale veranderingen
teweegbrengen door te investeren in
de vorming en bewustwording van
groepen die door de samenleving worden
uitgesloten. Zij leren die groepen
voor hun belangen op te komen en
deel te nemen aan de politieke besluitvorming.
Daarnaast heeft Mensen met een Missie
bijgedragen aan netwerkvorming
tussen groepen. In India bijvoorbeeld
heeft netwerkvorming de samenwerking
onder Dalits en Adivasi verbeterd
en de slagkracht van organisaties
versterkt.
De evaluaties hebben aangetoond dat
de landenprogramma’s m.b.t. Vrede
en Verzoening aansluiten op de lokale
context en relevant en effectief zijn.
Maar ook hebben ze aangetoond hoe
binnen en tussen de programma’s de
synergie, impact en duurzaamheid
verder versterkt kunnen worden.
In diverse Afrikaanse landen zijn trainingen
georganiseerd om de effectiviteit,
professionaliteit en efficiëntie van
de partnerorganisaties te vergroten.
Dat gebeurde onder andere bij CCRI-
Bunia, een interreligieuze organisatie
die zich in het zwaar geteisterde Oost-
Congo inzet voor vrede en verzoening.
In de Filippijnen hebben boeren en

hoofdstuk 2 - vrede en verzoening | 13
mensrechtenactivisten op Luzon en
Mindanao voortgang gemaakt met een
verdere versterking van hun organisaties.
De aanbevelingen van een externe
organisatiedeskundige vormden
daarbij de leidraad. Het Mexicaanse
Frayba en het Braziliaanse CIMI hebben
de eigen organisatie onder de loep
genomen en waar nodig aangepast.
CIMI lukt het daardoor steeds beter
om bij het grote publiek en de overheid
aandacht te vragen voor de situatie van
de inheemse bevolking.
Lobby
De consistente lobby-activiteiten van
de Pakistaanse partners van Mensen
met een Missie hebben eraan bijgedragen
dat de situatie van religieuze minderheden
en vrouwen op de agenda
staat van bilaterale overleggen met de
Pakistaanse regering.
Mensen met een Missie heeft in 2009
samen met andere Nederlandse
organisaties actief lobby gevoerd in
gesprekken met beleidsambtenaren en
politici. Dit om het bezoek van de Nederlandse
minister van Buitenlandse
Zaken aan Indonesië voor te bereiden
en de gesprekken van het parlement
over Indonesië (Papua). De minister
heeft daardoor bij zijn Indonesische
collega’s opnieuw aandacht kunnen
vragen voor de mensenrechtenschendingen
in Papua. En parlementariërs
hebben EU-steun aan de orde gesteld
voor een dialoog tussen de Indonesische
overheid en Papua, voor vrijheid
van meningsuiting en zij hebben aandacht
gevraagd voor de achterblijvende
ontwikkeling van Papua.
Voor de lobby ten behoeve van de
Grote Merenregio heeft Mensen met
een Missie aansluiting gezocht bij de
Brusselse lobby-organisatie Eurac, het
samenwerkingsverband van 46 Europese
(meest religieus geïnspireerde)
organisaties die in Centraal-Afrika
werkzaam zijn. Mensen met een Missie
investeerde samen met Justitia et Pax
in lobby en beleidsbeïnvloeding in
Den Haag en Genève i.v.m. de situatie
in Congo. Inhoudelijk gevoed door
Congolese partnerorganisaties vroeg
Mensen met een Missie nationale en
internationale aandacht voor het feit
dat de strijdende partijen in Congo
verkrachting als wapen gebruiken.
Met financiële steun van Mensen met
een Missie werd de documentaire
Weapons of War geproduceerd, een
film over seksueel geweld vanuit het
perspectief van de dader.
Focus
Met het oog op een nieuw beleidskader
voor de periode 2011-2015 heeft Mensen
met een Missie in 2009 gewerkt
aan de ontwikkeling en vernieuwing
van de programma’s. Vrede en Verzoening
krijgt een scherpere focus.
Ook in het aangepaste programma
staat het voorkómen en beëindigen
van gewelddadige conflicten centraal.
Dat moet gebeuren via het stimuleren
van dialoog en het wekken van begrip
en vertrouwen tussen de (voormalige)
strijdende partijen. Omdat vredesopbouw
samen dient te gaan met
gerechtigheid, zal Mensen met een
Missie aandacht schenken aan vormen
van waarheidsvinding en compensatie
aan slachtoffers van geweld. Het
bevorderen van interreligieuze dialoog
en samenwerking blijft onderdeel van
het programma Vrede en Verzoening
in gevallen waar de religieuze achtergrond
van strijdende partijen direct
van invloed is op het conflict en/of
vredesproces.
Voorlichting en lobby: een voorbeeld
Mensen met een Missie heeft in 2009
een vierdaagse trainingsworkshop
gefinancierd en van input voorzien
voor ruim dertig medewerkers van
zeventien organisaties over nationale
en internationale lobby voor mensenrechten.
Gewapend met nieuwe
kennis hebben partners van Mensen
met een Missie een verklaring van de
Pakistan Support Group gepresenteerd
tijdens de 12e zitting van de
Mensenrechtenraad van de Verenigde
Naties in Genève. Via de VN oefenen
de partners internationale druk uit op
beleidsmakers en politici in Pakistan
om de mensenrechten van vrouwen
en religieuze minderheden te respecteren.

14 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
NJCP op de bres
voor mensenrechten
De National Commission for Justice en Peace (NCJP) zet zich met steun van
Mensen met een Missie in voor de mensenrechten in Pakistan. Gevaarlijk,
maar noodzakelijk en inspirerend werk waarvoor NCJP alle steun kan
gebruiken, onder meer voor haar verzet tegen de Blasfemiewet.
Roken is een van zijn vele slechte
gewoonten, zegt de Pakistaan Peter
Jacob (49) verontschuldigend. Voor
een sigaret was de uitvoerend secretaris
van de National Commission
for Justice and Peace (NCJP) bereid
de ochtendkou te trotseren. Voor vijf
minuten welteverstaan. Eenmaal terug
in de lobby van het hotel in Den Haag
vertelt hij bibberend dat hij 27 jaar was
toen hij zich meldde bij de NCJP. Een
door de katholieke bisschoppenconferentie
in 1985 opgerichte commissie
voor vrede en gerechtigheid die toeziet
op naleving van de mensenrechten in
Pakistan.
Gezamenlijk
Peter Jacob was jaren politiek actief in
de studentenbeweging alvorens hij in
dienst kwam van de NCJP. ‘Als politiek
activist heb ik me indertijd samen met
mijn medestudenten fel verzet tegen
de staat van beleg in Pakistan (1977-
1985). We publiceerden artikelen
en kalkten leuzen op de muren van
gebouwen. Na de terugkeer van de
democratie besloot ik me volledig in te
zetten voor de opbouw en versterking
van de samenleving. Maar niet als lid
van een politieke partij. Ik vond dat ik
de democratisering van Pakistan een
betere dienst kon bewijzen door buiten
het politieke systeem te blijven. De
politieke cultuur in mijn land is namelijk
fundamenteel ondemocratisch en
wordt gekenmerkt door corruptie en
nepotisme.’
Als christen behoort Peter Jacob tot
een religieuze minderheid. En dat
maakt het leven er in Pakistan over
het algemeen niet makkelijker op, zegt
hij. ‘Minderheden in Pakistan hebben
politiek en sociaal weinig in de melk
te brokkelen en zijn vaak arm tot zeer
arm. Dat lijkt hopeloos maar je moet je
wel bedenken dat een minderheid ook
altijd de sympathie kan krijgen van een
deel van de meerderheid. Het invloedrijke
maatschappelijk middenveld in
Pakistan – advocaten, journalisten en
andere beoefenaren van vrije beroepen
– staat niet afwijzend tegenover
christenen en andere religieuze
minderheden. Dat betekent dat we als
christenen een beroep op hen kunnen
doen. Om gezamenlijk het beleid een
verandering ten goede te geven. De
situatie in Pakistan is grimmig maar ik
denk dat het mogelijk is om het land
uit de huidige misère te halen.’
Gevaarlijk
Peter Jacob erkent dat zijn pleidooi
voor een ander, democratisch Pakistan
niet bij alle machthebbers in de goede
smaak valt en niet geheel van gevaar is
ontbloot. ‘Ja, er kleeft een zeker risico
aan mijn werk en mijn inspanningen
zullen niet direct vrucht dragen. Daar
staat tegenover dat ik niet de enige ben
die een open en tolerante samenleving
wil. Begin 2009 voerden de Taliban
actie tegen film- en muziekwinkels in
Peshawar en Quetta. Zij vernielden cd’s
en dvd’s, sloegen verkopers in elkaar
en staken panden in brand. Duizenden
Pakistanen protesteerden tegen dat
brute geweld. Uit die reactie blijkt dat
een groot deel van de Pakistanen de
democratie koestert en dat ze zich te
weer stellen tegen groepen die een
fundamentalistisch regime voorstaan.
Op initiatief van de NCJP is nu een cd
geproduceerd met medewerking van
tal van musici, zangers en producenten.
Dit soort acties stimuleert me om
door te gaan.’

hoofdstuk 2 - vrede en verzoening | 15
Peter Jacob
Wat Peter Jacob ook moed geeft, is
dat de overheid regelmatig een beroep
doet op de National Commission for
Justice and Peace. ‘Ministeries en
andere overheidsorganen nodigen ons
geregeld uit voor bijeenkomsten om te
discussiëren over mensenrechten en
onderwijs. Ik beschouw dat als een politieke
erkenning van ons werk. Je kunt
zeggen dat de NCJP en de overheid een
haat-liefde verhouding hebben. Onze
relatie is er een van aantrekken en
afstoten tegelijk. Onze verhouding met
de politiek is ingewikkeld. Om de situatie
van de minderheden in Pakistan te
verbeteren, moeten we de wet veranderen
en dienen we gebruik te maken van
de politieke kanalen. Daarbij moeten
we met de grootste omzichtigheid te
werk gaan. De NCJP dient te allen tijde
neutraal te blijven en zich niet te verbinden
aan de een of andere politieke
partij, want dat maakt ons kwetsbaar.’
Succes
In haar 25-jarige bestaan heeft de National
Commission for Justice and Peace
duizenden mensen geholpen bij de
strijd voor hun rechten op de arbeidsmarkt.
‘Ook hebben we een succesvolle
campagne gevoerd tegen het voornemen
van de regering om iemands
geloof apart te vermelden op de nationale
identiteitskaart. En geprotesteerd
tegen de wet op afzonderlijke electoraten
waardoor leden van een religieuze
gemeenschap alleen op kandidaten
van de eigen geloofskleur mogen stemmen.
Daarnaast pleiten we al enige tijd
voor de afschaffing van artikel 295-C
uit het Pakistaanse wetboek van stafrecht.
Dat artikel, beter bekend als de
Blasfemiewet, verbiedt godslastering.
Op overtreding staat de doodstraf. De
wet, op zich al een monstrum, leidt
tot willekeur in de behandeling van
religieuze minderheden in Pakistan. Op
informatie- en discussiebijeenkomsten
en in petities aan parlementariërs en
bewindspersonen wijzen wij er voortdurend
op dat de wet de extremisten
en fundamentalisten in de kaart speelt.
De wet biedt bescherming aan de
profeet Mohammed en de Koran maar
Pakistan is een multireligieuze samenleving.
De Blasfemiewet is funest voor
een harmonieus samenleven van de
verschillende religies en lokt slechts
geweld uit. Daarom moet de wet zo
snel als mogelijk worden afgeschaft.’

16 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Projecten uitgelicht
Binnen het programma Vrede en
Verzoening ondersteunt Mensen met
een Missie 186 projecten. Hieronder
het project waarover Peter Jacob
in het interview vertelt, gevolgd
door twee andere projecten. Het
totaaloverzicht aan projecten staat
op www.mensenmeteenmissie.nl. Het
hoofdstuk sluit af met een interview
met Maxime Verhagen, demissionair
minister van Buitenlandse Zaken en
Ontwikkelingssamenwerking.
Pakistan - National Commission
for Justice and Peace
Structurele aandacht voor mensenrechten
in Pakistan
Bijdrage € 15.000
Projectnummer 328.0175
Commissie verspreidt kennis over
mensenrechten
Ruim 25 jaar zet de National Commission
for Justice and Peace (NCJP) zich lokaal,
nationaal en internationaal in voor
de bescherming van de mensenrechten
in Pakistan. Via lobby en juridische
actie maar ook door het ondersteunen
van individuen en organisaties die
mensenrechten verdedigen. Sinds twee
jaar is de commissie een belangrijke
partner in de Pakistan Support Group
(PSG): een door Mensen met een Missie
gesteund internationaal platform
dat de lobby voor de verbetering van de
mensenrechten bij de Verenigde Naties
ondersteunt. De werkzaamheden van
de PSG moeten leiden tot versterking
van de netwerken en de dwarsverbanden
tussen lokale, regionale en
internationale organisaties die zich met
Pakistaanse kwesties bezighouden.
Dankzij de Pakistan Support Group zijn
organisaties uit het maatschappelijk
middenveld in Pakistan meer bekend
geraakt met het functioneren van de
Verenigde Naties op het gebied van de
mensenrechten. Die grotere bekendheid
is er mede gekomen door het
organiseren van workshops en bijeenkomsten
waarop een groot aantal
deelnemers hun ervaringen met elkaar
deelden. Ook is een informatiecentrum
opgericht en heeft de National
Commission for Justice and Peace een
presentatie over de situatie in Pakistan
gehouden op het hoofdkantoor van
de VN-Commissie Mensenrechten in
Genève.
De activiteiten van de NCJP zijn bijzonder
waardevol. Doordat de National
Commission for Justice and Peace veel
contacten en dwarsverbanden heeft

hoofdstuk 2 - vrede en verzoening | 17
gelegd tussen een groot aantal maatschappelijke
organisaties, is de kennis
in Pakistan over VN-mechanismen ter
bescherming van de mensenrechten de
laatste jaren aanzienlijk toegenomen.
Brazilië - Conselho Indigenista
Missionario
Wal tegen onrecht en geweld
Bijdrage € 40.000
Projectnummer 212.1992
Inheemse volkeren leren zichzelf te
beschermen
Het Braziliaanse Conselho Indigenista
Missionario (CIMI) zet zich in voor
de rechten van de inheemse bevolking.
De organisatie telt elf regionale
afdelingen. Een van die afdelingen, het
regiokantoor CIMI Norte II in Santarem
ondersteunt de strijd voor de rechten
van de inheemse bevolking in het noorden
van het grootste land in Latijns-
Amerika. Voor die strijd heeft CIMI
een programma voor de vorming van
inheemse leiders opgezet. Mensen met
een Missie ondersteunt dat initiatief.
CIMI helpt de inheemse bevolking bij
het analyseren van de bedreigingen
voor hun levenswijze en identiteit.
Met steun van Mensen met een Missie
heeft ze onder meer permanente
werkgroepen gevormd over de thema’s
mensenrechten, alternatief gebruik
van land en water, globalisering en
eigenheid en identiteit. Ook heeft ze de
aandacht van kerk en samenleving in
Brazilië weten te vestigen op de bedreigingen
voor de inheemse volkeren die
onverminderd groot zijn. Het grondgebied
van de oorspronkelijke bewoners
van Brazilië is rijk aan natuurlijke hulpbronnen
en daarom potentieel doelwit
van vele nationale en internationale
ondernemingen. CIMI Norte II heeft
met haar programma voor de vorming
van inheemse leiders geprobeerd een
wal op te werpen tegen de landhonger
van de veelal machtige conglomeraten.
Een wal die de rechten van de
inheemse bevolking moet beschermen.
En geweld, onderdrukking en onrecht
moet voorkomen.
In het afgelopen jaar heeft CIMI zich
voornamelijk ingespannen voor het
smeden van allianties tussen de verschillende
inheemse volkeren. Verder
heeft CIMI gewerkt aan de versterking
van de inheemse organisaties. Dat
heeft CIMI op twee manieren gedaan;
door de leiders van de gemeenschappen
beter toe te rusten voor hun taak
en door de bevolking te stimuleren om
georganiseerd voor hun eigen belangen
op te komen.
In de komende twee jaar wil CIMI haar
werk ten gunste van de inheemse
bevolking in het noorden van Brazilië
voortzetten, met name voor de volkeren
die leven langs de rivieren Tapajos,
Arapiuns, Maro en Curua-Una en aan
de snelweg Santarem-Curua-Una. Een
gezamenlijke strijd voor emancipatie,
menselijke waardigheid en het milieu
die Mensen met een Missie van harte
ondersteunt.
Sudan - Healing the Healers
Met trauma’s leren omgaan
Bijdrage € 10.000
Projectnummer 150.0193
Dood en geweld een plaats geven
Healing the Healers is een programma
van de Sudanese bisschoppenconferentie
dat tot doel heeft het aanbod
van traumaverwerking en counseling
in de bisdommen te vergroten.
Noodzakelijk, want het jarenlange en
grootschalige geweld in Sudan heeft
de bevolking hevig getraumatiseerd.
Veel mensen kampen met psychische
problemen.
Healing the Healers is onder meer
werkzaam in het bisdom Rumbek in
Zuid-Sudan, waar het sinds 2000 een
klein counselingcentrum beheert.
De organisatie heeft in haar korte
bestaan ruim 75 religieuze leiders,
onderwijzers, ziekenhuismedewerkers
en burgers getraind in diverse typen
counseling en conflictoplossing. De
voormalige cursisten hebben inmiddels
hulp geboden aan duizenden
vluchtelingen en ontheemden. Zij leren
oorlogsslachtoffers om te gaan met de
schokkende gebeurtenissen uit hun
verleden. Ook bieden ze gemeenschappen
steun bij het herwinnen van hun
zelfredzaamheid.
In het afgelopen jaar heeft Healing the
Healers een workshop georganiseerd
over hoe je een trauma herkent en
welke psychosociale behandelingen
mogelijk zijn. De deelnemers aan de
bijeenkomst hebben tevens geleerd
hoe ze een vreedzame oplossing van
conflicten kunnen bevorderen. Healing
the Healers heeft een gemêleerde
groep van dertig kerkelijke en gemeenschapsleiders,
gevangenisbewaarders,
politieagenten en ziekenhuismedewerkers
getraind in de basisvaardigheden
van trauma-counseling.
De volgende stap is dat de groep van
dertig mensen die aan de workshop
hebben deelgenomen hun diensten
gaan verlenen aan individuen, families
en groepen in het bisdom Rumbek. Zij
zullen daarvoor drie workshops
bijwonen waarin hun eigen functioneren,
wensen en problemen centraal
staan. De plannen voorzien eveneens
in een uitbreiding van de bibliotheek
met literatuur over counseling, trauma
en HIV/aids. In Rumbek is een begin
gemaakt met het opzetten van een
(trainings-)centrum voor counseling.

18 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Minister Verhagen
ziet Mensen met een
Missie als inspirerend
voorbeeld
Maxime Verhagen
In het beleid van demissionair minister
Maxime Verhagen van Buitenlandse
Zaken en Ontwikkelingssamenwerking
staat de verdediging
van de mensenrechten centraal.
Een van zijn prioriteiten is het
recht op vrijheid van godsdienst
en levensovertuiging. De minister
noemt Mensen met een Missie
een inspirerend voorbeeld voor
ontwikkelingssamenwerking.
Uw organisatie weet als geen ander hoe
hard het nodig is dat we ons vanuit onze
bevoorrechte positie inzetten voor een
leefbare wereld en een menswaardig
bestaan, overal, altijd en voor iedereen.
Op welk niveau kan Nederland
volgens u eraan bijdragen dat landen
zich houden aan de internationale
afspraken over mensenrechten
Nederland kan landen op verschillende
niveaus oproepen de mensenrechten
na te leven. Ik doe dat één op één, in
gesprekken met buitenlandse collega’s.
Maar ook in EU-verband en in de
VN spreek ik landen erop aan. Bijvoorbeeld
tijdens het VN-mensenrechtenexamen,
de Universal Periodic Review,
dat elk land op gezette tijden doet.
Nederland vraagt landen de aanbevelingen
van de VN-Mensenrechtenraad
over te nemen. Onze posten in het
buitenland houden in de gaten of dat
gebeurt. Landen die VN-mensenrechtenverdragen
hebben geratificeerd kun
je direct aanspreken en wijzen op de
verplichtingen die hun handtekening
met zich meebrengt.
Gaan Buitenlandse Zaken en
Ontwikkelingssamenwerking daarin
gelijk op en vullen zij elkaar aan
Ja, zowel bij Buitenlandse Zaken als
Ontwikkelingssamenwerking zie je
mensenrechten terugkomen in alle
onderdelen van het beleid. Het maakt
niet uit of een land ontwikkeld is of
niet. Overal waar het nodig is zetten
we ons in voor bevordering van de
mensenrechten: mensenrechtenverdedigers
worden ondersteund, we
bestrijden de doodstraf en we helpen
bij het versterken van de juridische
sector. Dat zijn een paar in het oog
springende voorbeelden. We dragen bij
waar we kunnen. Mensenrechten voor

hoofdstuk 2 - vrede en verzoening | 19
iedereen, altijd en overal, daar streven
we naar. Een simpel en kort motto, met
een enorme impact: een menswaardig
bestaan voor iedereen.
Nederland besteedt in zijn buitenlandbeleid
relatief weinig aandacht
aan de positieve rol die religie kan
hebben bij het bevorderen van de
mensenrechten. Is dat een bewuste
keuze
Het recht op vrijheid van godsdienst en
levensovertuiging is één van de prioriteiten
in mijn mensenrechtenstrategie.
Daarbij gaat het in de eerste plaats om
het beschermen van godsdienstvrijheid
en religieuze minderheden. Dat kan
hand in hand gaan met de positieve rol
die religies spelen bij het bevorderen
van mensenrechten. Ik denk dan vooral
aan het tonen van respect en verzoening
en het creëren van een dialoog.
Maar bovenal geldt dat vrijheid van
godsdienst en levensovertuiging een
individueel recht is dat wereldwijd
moet worden beschermd, dus ook het
recht om geen religie te hebben of van
religie te veranderen.
In welk opzicht is uw beleid anders
dan dat van uw voorgangers
Nederland besteedt aandacht aan
de bescherming en bevordering van
mensenrechten. De bevordering van
de internationale rechtsorde is zelfs
opgenomen in onze grondwet. Ik heb
ervoor gezorgd dat meer dan voorheen
mensenrechten een centraal onderdeel
zijn van het buitenlands beleid.
In de mensenrechtenrapportages die
ik sinds 2009 elk jaar publiceer, staat
wat we het afgelopen jaar wereldwijd
concreet hebben gedaan om de mensenrechten
te bevorderen.
Zou er vanuit het mensenrechtenperspectief
specifieke aandacht
moeten zijn voor minderheden en
gendervraagstukken
Er wordt zeker veel aandacht besteed
aan minderheden en de positie van
vrouwen. Overigens wil ik hier benadrukken
dat vrouwen geen minderheid
zijn. Zij zijn de helft van de
mensheid. Zolang niet al hun rechten
verwezenlijkt zijn, is universaliteit van
mensenrechten een illusie. De rechten
van seksuele minderheden, van
etnische minderheden en de rechten
van vrouwen worden helaas nog te veel
geschonden. Daarom hebben we ons
in het mensenrechtenbeleid ook in die
onderwerpen vastgebeten.
Houdt u in uw beleid rekening met
kritiek en suggesties vanuit het
Zuiden
Kritiek en suggesties uit het Zuiden
worden serieus genomen en als het
nodig is, wordt het beleid aangepast.
Bij voorkeur trekken we op met
Zuidelijke partners, ook in multinationaal
verband. In mijn speech voor de
Mensenrechtenraad van maart 2010 in
Genève heb ik nog eens benadrukt dat
we moeten kijken naar wat ons bindt
in plaats van wat ons verdeelt. Uw organisatie
weet als geen ander hoe hard
het nodig is dat we ons vanuit onze
bevoorrechte positie inzetten voor een
leefbare wereld en een menswaardig
bestaan, overal, altijd en voor iedereen.
Dat is ook in ons eigen belang. Het
gaat allemaal veel te traag. Je loopt
vaak aan tegen botte onwil van landen
om het goede te doen, maar het is pure
noodzaak ermee door te gaan.
Waarom heeft u in 2008 aan Justine
Masika, een partner van Mensen met
een Missie, de Mensenrechtentulp
uitgereikt
Met de Mensenrechtentulp wil ik
mensenrechtenverdedigers een hart
onder de riem steken. Justine doet fantastisch
werk en ik ben blij dat ik daar
met de Tulp aan heb kunnen bijdragen.
Justine heeft met al haar kennis en
netwerkvaardigheden een goede input
gegeven voor het VN-landenexamen
van de DR Congo in Genève. Hiermee
is zij er ook internationaal in geslaagd
aandacht te vragen voor de vreselijke
situatie waarin veel vrouwen en
kinderen leven in Congo. Geweld tegen
vrouwen is een zaak van ons allemaal.
Haar stem en die van Nederland zijn op
deze manier samengekomen.

20 | mensen met een missie - jaarverslag 2009

hoofdstuk 3
Geloof in Bevrijding

22 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Geloof in Bevrijding
Hoogleraar Theologie Erik Borgman:
‘Bevrijdingstheologie
is gebaseerd op
het inzicht dat de
maatschappelijke
strijd om het goede
leven voor allen een
religieuze grondslag
heeft.’
Het programma Geloof in
Bevrijding telde in 2009:
197 projecten
22 uitgezondenen
Actief in de volgende focuslanden
Afrika: Burundi, Kameroen, Kenia,
DR Congo, Rwanda, Soedan,
Tanzania, Oeganda, Zuid-Afrika
Azië: Filippijnen, India, Indonesië,
Pakistan
Latijns-Amerika: Bolivia, Brazilië,
Colombia, Ecuador, Guatemala,
Mexico, Peru
Oost-Europa: Litouwen, Oekraïne
Het totale bedrag dat werd besteed
aan Geloof in Bevrijding bedroeg
€ 2.445.231.
In nauwe samenspraak met de Adviescommissie
Missionaire Activiteiten
(AMA) levert Mensen met een Missie
een bijdrage aan de voortdurende
actualisering van de maatschappelijke
betrokkenheid van geloofsgemeenschappen.
Het programma ‘Geloof in
Bevrijding’ richt zich op de wisselwerking
tussen gelovige inspiratie en sociaal
engagement. Het wil stimuleren
dat mensen hun geloof op een open,
inclusieve en solidaire manier beleven.
Binnen dit programma steunt Mensen
met een Missie (netwerken van)
basisgemeenschappen, religieuzen en
andere gelovig geïnspireerde organisaties
die zij aan zij staan met de armen
en kwetsbaren.
’Geloof in Bevrijding’ richt zich ook op
vernieuwende theologische en pastorale
initiatieven uit het Zuiden. Door
ondersteuning van bijvoorbeeld het
Patna Collective is er in India een gesprek
ontstaan over de actuele betekenis
van de bevrijdingstheologie binnen
het christendom en de islam. In Kenia
is een veelbelovend begin gemaakt
met interreligieuze dialoog. Ook heeft
het programma bijgedragen aan een
actievere rol van zowel vrouwen als
etnische minderheden binnen diverse
lokale kerkgemeenschappen.
Verdieping
In 2009 heeft Mensen met een Missie
gewerkt aan de inhoudelijke verdieping
van het programma Geloof in Bevrijding.
De aandacht ging vooral uit naar
het aanbrengen van grotere samenhang
binnen de landenprogramma’s
en de verheldering van de gehanteerde
begrippen.
Ter bevordering van de gemeenschapsopbouw
is ingezet op versterking van
kader bestaande uit leken, vrouwen en
jongeren. Dat is gebeurd via vorming
en gespreksbijeenkomsten. De activiteiten
ten behoeve van religieuzen
bestonden o.a. uit de scholing van
voornamelijk vrouwelijke religieuzen
op het gebied van (project-)management
en counseling. Ook is ingezet
op meer theologische reflectie op
uitsluiting van groepen en individuen.
De daaruit voortkomende ideeën en
gedachten zijn neergelegd in toegankelijke
publicaties.
Aandachtspunt 2010
In 2010 zal de rol van Mensen met
een Missie als gelovig geïnspireerde
organisatie verder worden geconcretiseerd.
Vanuit de individuele landenprogramma’s
zullen voorbeelden
worden geïdentificeerd die de rol
van geloof in ontwikkelingsprocessen
verduidelijken. Mensen met een
Missie en haar partners willen met dit
programma laten zien wat de maatschappelijke
kracht is van geloof, welke
veranderingsprocessen erdoor worden
geactiveerd en hoe dit kan worden
gestimuleerd.

hoofdstuk 3 - geloof in bevrijding | 23
Voorlichting en lobby: een voorbeeld
Op 5 november sprak de Indiase
juriste en activiste Sharukh Alam op
de Radboud Universiteit in Nijmegen
over de islam en haar verhouding met
de seculiere staat in haar geboorteland.
Sharukh is medeoprichter
van het Patna Collective, een groep
jonge onderzoekers en activisten uit
de oostelijke Indiase deelstaat Bihar
die nadenkt over oplossingen voor de
grote maatschappelijke problemen in
India.
Sharukh was uitgenodigd door
Mensen met een Missie en het
Soeterbeeck Programma. Eerder het
jaar, op 26 februari, discussieerde
zij in Den Haag met de Tilburgse
hoogleraar Theologie van de Religie
Erik Borgman over de betekenis van
de bevrijdingstheologie nu. Mensen
met een Missie had die bijeenkomst
georganiseerd om het belang te benadrukken
van een grenzeloos geloof in
bevrijding.

24 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Dansen voor vrede
en gerechtigheid
In februari (in Kigufi) en juni 2009 (in Mbare) organiseerden Mensen met een
Missie en haar Rwandese partnerorganisaties een discussiebijeenkomst voor
mensen uit alle geledingen van de samenleving over geloof in Rwanda. Een
van de sprekers, de theoloog Laurien Ntezimana toonde aan dat de theologie
in zijn land volop in ontwikkeling is en dat zij een bijdrage kan leveren aan de
verzoening tussen Hutu’s en Tutsi’s.
Laurien Ntezimana was voorbestemd
voor het priesterschap. ‘Mijn vader
was catechist en voedde zijn kinderen
op met de idee dat een goed leven een
religieus leven was. Geheel in pas met
mijn opvoeding ging ik na de middelbare
school theologie studeren aan de
universiteit van Kinshasa. Na het behalen
van mijn bachelor vervolgde ik mijn
studie aan de katholieke universiteit
Leuven. Ik was ervan overtuigd dat ik
priester zou worden, zoals mijn vader
had bedacht. Maar toen kreeg ik in die
Belgische stad een spirituele ervaring
die mijn leven overhoop haalde. Die
voor mijn leven cruciale spirituele
ervaring kwam voort uit Bonne Puissance
ofwel de Werkelijke Innerlijke
Kracht. Op die kracht doe ik nu een
beroep om de bewustwording van
medemensen te bevorderen.’
Ubuyanja
De goedlachse Ntezimana is een bezig
baasje. Elke dag staat hij om 5 uur op.
Na enkele judo en tai-chi oefeningen
en een korte meditatie gaat hij naar
zijn werk. ‘Ik verdeel mijn aandacht
over drie instituties en een vierde in
oprichting. In 2000 heb ik Association
Modeste et Innocent (AMI) opgericht,
ter nagedachtenis aan twee overleden
vrienden Modeste Mungwarareba en
Innocent Samusoni. AMI zet zich in
voor de menselijke waardigheid en
vrede en verzoening in Rwanda.’ Ubuyanja
(menselijkheid) is een centraal
begrip in het AMI-programma maar
werd door de autoriteiten op een gegeven
moment ook geassocieerd met de
verboden politieke partij Parti Démocratique
pour le Renouveau-Ubuyanja.
Het bracht Laurien Ntezimana in 1992
in conflict met politie en justitie. Vijf
jaar na de start van AMI richtte Ntezimana
Fonds Modeste et Innocent
(FMIN) op, een instituut voor armenzorg.
Een derde door Laurien Ntezimana
opgericht instituut, Gatenga
Real Inner Power Training Center,
propageert gezond leven. Tenslotte
is hij druk doende een commercieel
bedrijf te starten (Recreation Center)
dat mensen in de gelegenheid stelt
om aan de zeven domeinen van hun
welzijn te werken: ademhalen, voeding,
ontspanning, healing, relatie, positief
denken en zelfverwerkelijking.
Activeren
Mensen kunnen zich volgens Laurien
Ntezimana alleen bevrijden door hun
innerlijke kracht te activeren. ‘Daardoor
kunnen zij een bewust leven
leiden en tot zichzelf terugkeren. Religie
kan daarbij een rol spelen. Maar
ik geef de voorkeur aan spiritualiteit.
Religie is namelijk ambigu; het kan de
mens bevrijden maar ook opsluiten.
Laat ik een voorbeeld geven. Na de
genocide in 1994 wilde ik samen met
enkele gelijkgestemden de slachtoffers
en daders in het bisdom Butare weer
overeind helpen en hen stimuleren
samen aan het werk te gaan. Op een
gegeven moment vonden sommige
priesters dat we ons met “politieke
kwesties” bemoeiden en ontzegden zij
ons hun steun. Daarom heb ik AMI opgericht.
Voor mij is liefde de link tussen
geloof en sociale betrokkenheid. De
ware kerk bestaat uit de gemeenschap
van mensen die geloven in de liefde
waarmee God ons lief heeft (Romeinen
8, 38-39) en in de liefde waarmee
we onze medemens zouden moeten
liefhebben (1 Korintiërs 13, 4).’

hoofdstuk 3 - geloof in bevrijding | 25
Laurien Ntezimana
Dansen
Op de vraag of de kerk zou moeten
strijden voor rechtvaardigheid en
gerechtigheid zegt Laurien Ntezimana:
‘Ik zou ja moeten zeggen maar
ik houd niet van vechten. We moeten
dansen, want onze Meester is de Heer
van de Dans. Lees het gedicht van
Sydney Carter er maar op na.’ Hij pleit
voor vernieuwing van de christelijke
theologie want ‘ze is verouderd omdat
ze niet weet hoe ze het kwade kan
veranderen.’ De fundamenten voor een
nieuwe theologie heeft hij gevonden in
Neale Donald Walsch’ Een ongewoon
gesprek met God en in Eckhart Tolle’s
De kracht van het nu.
THE LORD OF THE DANCE
(door Sydney Carter)
I danced in the morning when the
World was begun
And I danced in the Moon and the
Stars and the Sun
And I came down from Haven
And I danced on the Earth
At Bethlehem I had my Birth!
Dance then wherever you may be
I am the Lord of the Dance, said he
And I’ll lead you all, wherever you
may be
I’ll lead you all in the Dance, said
he!
I danced for the Scribe and the
Pharisee
But they would not dance and they
wouldn’t follow me
I danced for the Fishermen, for
James and John
They came with me and the Dance
went on!
Dance then...
I danced on a Sabbath and I cured
the Lame
The Holy people said it was a
Shame
They whipped and they stripped and
they hung me on high
And they left me there on a Cross
to die!
Dance then...
I danced on a Friday when the Sky
turned black
It’s hard to dance with the Devil on
your back
They buried my Body and they
thought I’d gone
But I’m the Dance, and I still go on!
Dance then...
They cut me down and I lept up high
I am the Life that will never, never
die;
I’ll live in you if you live in me
For I’m the Lord of the Dance, said
he!
Dance then ...

26 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Projecten uitgelicht
Via het programma Geloof in
Bevrijding ondersteunt Mensen met
een Missie 197 projecten. Hieronder
het project waarover Laurien
Ntezimana in het interview vertelt,
gevolgd door drie andere projecten.
Het totaaloverzicht aan projecten
staat op www.mensenmeteenmissie.
nl. Het hoofdstuk sluit af met een
interview met Mariëlle Beusmans,
uitgezondene van Mensen met een
Missie in Kenia en een interview met
zuster Johanna Ketelaar, lid van de
AMA-commissie.
Rwanda - Association AMI
Religieuze en spirituele herbronning
Bijdrage € 4.500
Projectnummer 145.0121
Wegens succes geprolongeerd
In het programma Geloof in Bevrijding
is voorzien in een uitwisseling van
ervaringen tussen Rwandese partnerorganisaties
om te komen tot een
gemeenschappelijke analyse van kerk
en samenleving en een uitwisseling van
trainingsmethoden. Een belangrijke rol
daarbij speelt de Rwandese theoloog
en vredeswerker Laurien Ntezimana
die via religieuze en spirituele herbronning
de spiraal van wraak en geweld in
zijn land probeert te doorbreken. Hij
maakt daarbij gebruik van Afrikaanse
(Ubuntu) en Oosterse benaderingen
(Tai-Chi).
Op een bijeenkomst van Rwandese
partnerorganisaties in september 2008
stond de betekenis van het geloof in
de Rwandese samenleving centraal.
Vertrekpunt van de gesprekken was het
werk van Laurien Ntezimana die vanuit
een contextuele theologie vormingsen
trainingsprogramma’s heeft ontwikkeld
om de sociale cohesie binnen de
Rwandese samenleving te vergroten.
Vanwege het succes van de consultatie
werden in 2009 twee vervolgbijeenkomsten
georganiseerd in respectievelijk
Kigufi en Mbare. Ook hier stond de
uitwisseling van kennis van en ervaring
met trainingsprogramma’s van leken
en religieuzen centraal.
Mensen met een Missie steunt dit
project omdat zij ervan overtuigd is dat
de Rwandese partners van elkaar kunnen
leren op het gebied van gemeenschapsopbouw
en contextuele theologie.
Ook Mensen met een Missie heeft
er baat bij: de ideeën en ervaringen
van de partnerorganisaties bieden een

hoofdstuk 3 - geloof in bevrijding | 27
theologische reflectie op de praktijk
van alledag in dit Centraal-Afrikaanse
land.
Guatemala - Oficina de la Comisión
Arquidiocesana de CEB
Kerk van onderaf als antwoord op
armoede
Bijdrage € 10.000
Projectnummer 219.0161
Primaire kerkgemeenschap
Oficina de la Comisión Arquidiocesana
de CEB ziet het als haar missie om
de opbouw van de kerk van onderaf
te stimuleren en begeleiden. Zich
baserend op uitspraken van de Latijns-
Amerikaanse bisschoppenconferenties
in Medellín (1968) en Puebla (1976)
beschouwt de aartsbisschoppelijke
commissie de organisatie van gelovigen
in basisgemeenschappen (CEB’s)
als een primaire en zuivere vorm van
kerkgemeenschap. Volgens de commissie
kunnen de CEB’s antwoord
geven op de algemene armoede en
misère in Guatemala. Ze moedigen de
gelovigen namelijk aan tot het voeren
van actie tot verbetering van de
levensomstandigheden in dit Centraal-
Amerikaanse land.
Oficina de la Comisión Arquidiocesana
de CEB wil de organisatie van katholieken
bevorderen. Om dat te bereiken
richt de commissie haar activiteiten
op het leggen van verbindingen in de
samenleving en op vorming van de gelovigen,
zowel professioneel als spiritueel.
Het doel is dat de Guatemalteekse
armen het heft zelf in handen nemen
en er alles aan doen om hun situatie
te verbeteren. Op een hoger niveau
wil de aartsbisschoppelijke commissie
de ervaringen en inspanningen van de
geïsoleerde Guatemalteekse kerkgemeenschappen
met elkaar verbinden.
Oficina de la Comisión Arquidiocesana
de CEB werkt kleinschalig maar heeft
een nationaal bereik. Haar resultaten
zijn duurzaam omdat ze direct aansluiten
op de behoeften van de gelovigen.
Met steun van Mensen met een Missie
zal de capaciteit van de organisatie
in de komende jaren worden uitgebreid
en de dialoog met gelijksoortige
organisaties in de buurlanden worden
versterkt.
Filippijnen - Sisters Association of
Mindanao
Zusters solidair met gemarginaliseerde
bevolking
Bijdrage € 17.000
Projectnummer 329.1455
Gezamenlijk optrekken
Sisters Association Mindanao (SA-
MIN), de overkoepelende organisaties
van 350 religieuzen van ruim veertig
congregaties, mobiliseert haar leden
voor vrede en gerechtigheid op Mindanao.
De kern van de activiteiten van SAMIN
bestaat uit educatie en vorming. In
trainingen krijgen de zusters handvatten
aangereikt om hun werk met de
gemarginaliseerde bevolkingsgroepen
op een van de hoofdeilanden van de
Filippijnen te versterken. Ze leren
scherpere analyses te maken van de
problematiek van armoede en geweld
op Mindanao, van de gespannen verhoudingen
tussen moslims, christenen
en inheemse groepen en de relatie met
de oprukkende mijnbouw. Met die kennis
kunnen de zusters de gemarginaliseerde
bevolking op het eiland beter
ondersteunen.
SAMIN heeft partnerschappen gesloten
met arbeiders, boeren en de
inheemse volkeren in het zuiden van
de Filippijnen (Lumad). Met behulp
van deze allianties willen de aangesloten
zusters zich onderdompelen
in de gemeenschappen. In nauwe
samenwerking met de verschillende
bevolkingsgroepen voert SAMIN
campagne voor bescherming van de
natuur, landrechten en goed bestuur.
Verder biedt SAMIN materiële bijstand
en psychosociale hulp aan mensen in
nood. Alle inspanningen zijn gericht op
het bevorderen van vrede en gerechtigheid
op Mindanao.
In het afgelopen jaar heeft SAMIN extra
ingezet op behoud en continuïteit van
de organisatie. Het werk van SAMIN
is niet ongevaarlijk en wordt door de

28 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Filippijnse autoriteiten als subversief
gezien. SAMIN heeft in 2009 te maken
gekregen met intimidatie door de Filippijnse
strijdkrachten. Op 16 februari
2009 bijvoorbeeld werden zuster Stella
Matutina van de Missionary Benedictine
Sisters en drie milieu-activisten
zonder aanklacht gearresteerd en
gevangen gezet. Naar aanleiding van
deze militaire acties riep zuster Elsa
Com puesto de overheid op om te stoppen
met de vervolging van armen en
gelovigen.
Ondanks de intimidatie en onderdrukking
is SAMIN vastbesloten om zich
te blijven inzetten voor de rechten en
de waardigheid van de mens en voor
de heelheid van de schepping. Mensen
met een Missie zal SAMIN daarbij
blijven ondersteunen.
Oekraïne – Synode van Griekskatholieke
kerk
Opleiding pastores en vrijwilligers tot
gevangenispastor
Bijdrage € 20.000
Projectnummer 438.0069
Kerk bekommert zich om
gedetineerden
In Oekraïne zuchten 150 duizend mensen
in de gevangenis. De gedetineerden
moeten hun vaak hoge straffen
uitzitten in buitengewoon beroerde
omstandigheden. Daar komt nog bij
dat de gevangenen niet of nauwelijks
worden voorbereid op terugkeer in
de samenleving. En dat de gevangenisautoriteiten
elk contact tussen de
gedetineerden en de buitenwereld
ontmoedigen.
De synode van de Grieks-katholieke
kerk in Oekraïne probeert een gevangenispastoraat
te ontwikkelen.
Daartoe leidt ze vijftig priesters op en
tweehonderd vrijwilligers voor vijftig
detentiecentra. De opleiding duurt
twee jaar en vindt plaats in diocesaan
georganiseerde groepen. Omdat het
werk van de pastores afhangt van de
welwillendheid van de directie en de
bewakers is de betrokkenheid van het
bewakingspersoneel in de pastorale
zorg van groot belang.
Het project voorziet tevens in de ontwikkeling
van een handboek gevangenispastoraat.
Dat zal na voltooiing
ook aan andere kerkgenootschappen
worden aangeboden. Parallel aan de
training zijn seminars en conferenties
georganiseerd. Met een uitgebreide
informatiecampagne probeert de kerk
het draagvlak voor het gevangenispastoraat
te vergroten.
Met haar initiatief toont de Griekskatholieke
geloofsgemeenschap haar
sociale verantwoordelijkheid jegens
een gemarginaliseerde groepering in
de samenleving. Vernieuwend aan haar
project is dat de pastorale zorg zich uitstrekt
van de verbetering van de leefomstandigheden
in de gevangenis, tot
de bescherming van de mensenrechten
van de gedetineerden en hun latere
re-integratie in de maatschappij. Het
project heeft een nationale reikwijdte,
is gericht op samenwerking met vijf
rehabilitatiecentra en wordt uitgevoerd
in samenwerking met andere kerkelijke
instellingen zoals Caritas en Justitia et
Pax.
De Indiase pater Avin Kunnekkadan svd:
‘Respecteer de buurman
of -vrouw die er
een ander geloof op
nahoudt en ga het
gesprek aan, niet om
te overtuigen maar
om wijzer te worden.’

hoofdstuk 3 - geloof in bevrijding | 29
Gedreven om moeilijke
opdrachten tot een goed
eind te brengen
Mariëlle Beusmans (47) werkt sinds
2008 voor Coast Interfaith Council
of Clerics (CICC), een organisatie
die religieuze leiders bijeen brengt
om de vrede in Kenia te bevorderen.
Als adviseur interreligieuze dialoog
probeert zij het gesprek over geloof
bij de mens te brengen.
Mariëlle reageerde op een advertentie
van Mensen met een Missie om als
uitgezondene de Keniaanse Coast
Interfaith Council of Clerics (CICC) te
ondersteunen. ‘Als ik de doelstellingen
van CICC kort zou moeten omschrijven,
is het eerste dat me te binnen
schiet: het verenigen van gelijkgezinden.
De raad wil gelijkgestemde religieuze
leiders samenbrengen om vrede
te brengen in de gemeenschappen.
Het is een reactie op het grootschalige
geweld dat Kenia begin 2008 heeft geteisterd.
Ik reageerde onmiddellijk op
de advertentie, want ik had tien jaar in
een soortgelijke functie gewerkt in het
buurland Tanzania. Bovendien is CICC
actief in de grensstreek tussen Kenia
en Tanzania waar Swahili de voertaal is.
En die taal spreek ik vloeiend.’
Mariëlle traint de geestelijke leiders
die deel uitmaken van het bestuur van
Coast Interfaith Council in het voeren
van gesprekken over religie. Niet per se
omwille van het onderwerp zelf maar
om de vrede tussen bevolkingsgroepen
met een andere godsdienst te bevorderen.
De sheikhs, imams, bisschoppen,
pandits en voormannen van traditionele
Afrikaanse religies in CICC op hun
beurt moeten hun kennis overdragen
op leiders op regionaal en lokaal
niveau. ‘Mijn belangrijkste taak is om
mensen zodanig op te leiden dat ze
na mijn uitzending die in juni 2010 afloopt
voldoende theologische bagage
hebben om zelfstandig verder te gaan.’
Ze noemt de werkwijze ‘in theorie uitstekend
maar in de praktijk niet altijd
gemakkelijk uitvoerbaar omdat de onderlinge
verschillen in opleiding groot
zijn. Een universitair geschoold iemand
benadert het onderwerp toch vaak iets
anders dan een lager geschoolde man
of vrouw. Het blijkt vaak niet eenvoudig
een brug tussen die twee benaderingen
te slaan.’
Mariëlle heeft de CICC-leden consequent
gewaarschuwd voor overtrokken
verwachtingen. ‘Soms gebruiken
ze grote woorden en stellen zij zich
doelen waarvan je je kunt afvragen of
ze haalbaar zijn. Het is mijn taak als
adviseur om iedereen met de voeten
op de grond te houden. In mijn trainingen
benadruk ik telkenmale dat zoveel
mogelijk mensen aan de interreligieuze
dialoog moeten meedoen. Vanaf de
eerste dag van mijn aanstelling heb
ik erop gewezen dat de inspanningen
vooral gericht moeten worden op de
basis..’
Opgave
CICC kan volgens Mariëlle zijn doelen
alleen halen als het genoeg mensen
opleidt die op hun beurt collegageestelijken
en gelovigen aan de basis
trainen. ’Ik ben gedreven om moeilijke
opdrachten zoals deze tot een goed
eind te brengen. In mijn vorige uitzending
heb ik me ingezet om de samenhang
in Maasai-gemeenschappen te
bevorderen. Dat was ook niet altijd
gemakkelijk.’
Mariëlle Beusmans
Mariëlle noemt het werk voor CICC
veeleisend en uitdagend. ‘De.ervaringen
die ik hierbij opdoe, zijn een bron
van inspiratie waaruit ik lang hoop te
kunnen putten. Uitgaan naar de ander
en naar het onbekende geven mij
energie, kracht en uitdaging. Ik zie het
als mijn missie om mensen te ondersteunen
zodat ze straks hun leven in
eigen hand kunnen nemen en zichzelf
als belangrijke actor van hun leven
zien. Mensen geven zelf aan in welke
richting ze zich willen ontwikkelen en
ik help hen.’
Voor Mariëlle is missie ‘een manier
van leven die te allen tijde mijn keuzes
bepaalt. Ik word daarbij geleid door
mijn geloof in een rechtvaardige God
die altijd en overal met mij mee reist.
Jezus van Nazereth is voor mij het na
te volgen voorbeeld, als het gaat om de
inzet voor een rechtvaardige wereld. En
de Heilige Geest geeft mij kracht.’

30 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Het leven moet je
vieren
AMA-lid zuster Johanna Ketelaar vertelt over
bezoek aan Colombia
Zuster Johanna Ketelaar heeft ruim
twintig jaar in Brazilië gewerkt in
het basispastoraat en in diocesane
commissies. Als lid van de AMAcommissie
geeft zij advies over
de projecten die Mensen met een
Missie steunt met de middelen die de
religieuze instituten via het AMAfonds
ter beschikking stellen. In juni
2009 reisde zuster Johanna af naar
Colombia om een aantal projecten
van Mensen met een Missie te
bezoeken.
In haar sobere huisje schuin tegenover
de kerk in Heemstede vertelt Johanna
Ketelaar dat ze indertijd is ingetreden
bij de congregatie van de Zusters van
de Voorzienigheid om dienstbaar te
zijn aan de mens. ‘Ik wilde er zijn voor
mijn medemens. Om nood te lenigen
en samen met de kwetsbare ander de
weg te gaan naar bevrijding, heelheid
en vreugde.’ Terwijl ze uit het raam kijkt
naar de kerk schuin aan de overkant,
zegt ze dat ze in Brazilië, meestentijds
in de deelstaat Pernambuco heeft
geleerd dat een missionaris naar de
mensen toe moet gaan en niet andersom
zoals voorheen nog wel eens
het geval was. ‘In dat grote Zuid-
Amerikaanse land heb ik ook geleerd
dat je als Europeaan vol met ideeën en
plannen, kennis en kunde soms moet
zwijgen. Op zekere dag kwam ik op
bezoek bij een buitengewoon armoedig
gezin. Het eerste dat me opviel was
dat de kinderen hoognodig gewassen
moesten worden evenals hun kleren. Ik
zei dat ook tegen de moeder. Ze keek
me aan en zei: “Goed, wilt u dan met
me meegaan om water te halen Ik heb
Zuster Johanna Ketelaar
twintig liter water nodig. Om dat te
halen moet ik een uur lopen. Als u ook
een jerrycan draagt, dan gaan we nu.”
Toen moest ik zeggen: ik kan niet tegen
de hitte, zeker niet met een zware last.
Op dat moment wist ik: een missionaris
stelt vragen en oordeelt niet.’
Herkenning
In Colombia herkende Johanna Ketelaar
veel zaken die ze in Brazilië had
gezien en ervaren. ‘In beide landen
lopen mensen die zich verzetten tegen
onrechtvaardigheid groot gevaar. Maar
ondanks de risico’s blijven ze doorgaan
met hun strijd voor gerechtigheid.
Ze laten zich niet weerhouden door
de eventuele gevaren. Dat vind ik zo
krachtig. Wat ik zowel in Colombia
als Brazilië heb gezien, is dat mensen
successen, hoe klein ook, vieren. Soms
valt er niets te vieren en dan is het
leven zwaar en juist dan moet je het

hoofdstuk 3 - geloof in bevrijding | 31
uithouden, in een tijd van lange adem.
Dan is het belangrijk om samen te komen,
elkaar te bemoedigen en te vieren
om het te kunnen volhouden, ook als
missionaris. Je moet blijven kijken en
benoemen. Het moet voor alle betrokkenen
duidelijk zijn dat de missionaris
of missionair werker het gezien heeft,
er weet van heeft en niet wegkijkt. Ook
moet hij vasthouden aan het perspectief
dat hij heeft ingenomen en de
keuzes die daarmee samenhangen.’
Zuster Johanna bracht in Colombia onder
andere een bezoek aan een kamp
waarin ontheemden als gevolg van
de burgeroorlog werden opgevangen.
‘De nood daar was immens. Op mijn
vraag of en hoe de kerk hulp bood, zei
mijn begeleider zuster Gloria dat je al
je tijd zou kunnen gebruiken om in de
onmiddellijke behoeften van de mannen,
vrouwen en kinderen te voorzien.
Maar ze wees erop dat de Conferentie
ris kun je hoogstens de verschillende
wegen wijzen’. Betrouwbare solidariteit
is van groot belang voor deze mensen
in hun proces naar bevrijding en vrede,
naar een menswaardig leven.’
Doorgaan
Tijdens haar verblijf in Colombia nam
Johanna Ketelaar deel aan het congres
ter gelegenheid van het vijftigjarig
bestaan van de CLAR, de Conferentie
van Latijns-Amerikaanse Religieuzen.
Thema van de bijeenkomst was de
vraag wat het religieuze leven heeft
bijgedragen aan de theologie in
Latijns-Amerika. ‘Ik heb vele geïnspireerde
verhalen gehoord over verzet
en solidariteit. Wat me het meest
is bijgebleven, is dat er zelfs in een
dramatische situatie als in Colombia
voortdurend tegenstromen ontstaan,
ook in de theologie, die de mensen
hoop bieden op vrede en gerechtigheid.’
Dat doet ook een organisatie als
‘Ik was onder de indruk van de zorgvuldigheid,
de moed en de dynamiek waarmee deze
kleine groep religieuzen van verschillende
congregaties de waarheid aan het licht
probeert te brengen.’
verschillende congregaties de waarheid
over het geweld in Colombia aan het
licht probeert te brengen.’
Ronduit schitterend vond ze DIMED
(Dimension Educativa). ‘Deze organisatie
biedt steun aan kerkelijke
basisgroepen bij de uitwerking van
een theologie van onderop. DIMED
wil een einde maken aan de spiraal
van geweld door middel van kunst. De
Missie-Zendingskalender van 2009 laat
zien wat een prachtige beelden dat kan
opleveren.’
Al de genoemde Colombiaanse organisaties
worden ondersteund door
Mensen met een Missie, zowel moreel
als financieel. ‘Dat doet Mensen met
een Missie al enige jaren en wat mij
betreft gaat ze daarmee verder. De
enorme inzet en bevlogenheid van
de mensen hier en daar, van Mensen
met een Missie en de Colombiaanse
partners sluiten aan op het bijzondere,
pionerende karakter van de projecten.
Projecten die passen binnen de missionaire
traditie van de religieuzen. Een
traditie die Mensen met een Missie
en AMA met verve hoog houden. En
waarvan ik vind dat we ermee moeten
doorgaan.’
van Colombiaanse Religieuzen uitgaat
van het bredere perspectief. ‘Missionair
werk’, zo benadrukte ze ‘is
vooral gericht op de autonomie van de
mens. Mensen weten meestal zelf hun
problemen op te lossen. Als missiona-
de Commissie Justicia, Solidaridad y
Paz, die de waarheidsvinding vanuit
religieuze instituten coördineert. ‘Ik
was onder de indruk van de zorgvuldigheid,
de moed en de dynamiek waarmee
deze kleine groep religieuzen van

32 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
AMA-commissie
Via de Adviescommissie Missionaire
Activiteiten (AMA) tonen de religieuze
instituten in Nederland hun solidariteit
met het Zuiden. De AMA-commissie is
samengesteld uit vertegenwoordigers
van de religieuze instituten in Nederland
en toetst de projecten die Mensen
met een Missie vanuit het AMA-fonds
ondersteunt. De commissie komt negen
maal per jaar bijeen. Mensen met
een Missie beheert het AMA-budget en
legt daarover verantwoording af aan de
religieuze instituten. Dat doet ze door
voorlegging van projecten en informatiebrieven
en op de jaarlijkse AMA-dag.
Aanvullend hierop verzorgt Mensen
met een Missie ook presentaties voor
individuele religieuze instituten van de
ondersteunde projecten. De AMAcommissie
speelt een belangrijke rol
bij de ontwikkeling van het beleid van
Mensen met een Missie. De staf van
Mensen met een Missie identificeert
projecten en presenteert die vervolgens
in hun onderlinge samenhang
aan de AMA-commissie. Daarbij gaat
de aandacht van de commissie steeds
meer uit naar de ontwikkeling van de
drie thematische programma’s van
Mensen met een Missie. Het versterken
van kleine, lokale gelovig geïnspireerde
organisaties, gericht op hun
verzelfstandiging, staat daarbij voor de
AMA-commissie centraal.
AMA-dag
De jaarlijkse AMA-dag vond plaats op
9 oktober 2009 bij de Zusters van
AMA-dag 2009
Liefde in Tilburg. Ze stond in het
teken van interreligieuze dialoog en
het streven naar vrede en verzoening.
Programmaverantwoordelijke voor
Afrika Kees Schilder was een van de
sprekers. Hij schetste een somber
beeld van Zuid-Sudan. Een streek die
twintig jaar is geteisterd door een bloedige
burgeroorlog tussen Afrikaanse
‘Op een dag als vandaag voel en herken ik de wil
om gezamenlijk een bijdrage te leveren aan een
betere wereld.’
christenen en animisten enerzijds en
Arabische moslims anderzijds. AMA
levert een bijdrage aan het streven naar
vrede en verzoening. Met dat doel voor
ogen steunt ze projecten gericht op de
vorming van jongeren en religieuzen.
Daarnaast bevordert AMA de inzet van
traditionele leiders bij het bemiddelen
in etnische conflicten. Ook AMA-lid
zuster Johanna Ketelaar, terug van
een bezoek aan Colombia, vertelde
een somber verhaal over geweld en
straffeloosheid. Maar ze had ook tegengeluiden
gehoord. Van mensen die
tegenstromen organiseren. ‘Bewegingen
gebaseerd op wilskracht, durf en
creativiteit die door AMA en Mensen
met een Missie worden ondersteund
in hun verzet tegen armoede, geweld
en onrecht. En dat is geheel volgens
de missionaire traditie’ aldus zuster
Johanna Ketelaar. Vele bezoekers aan
de AMA-dag deelden haar mening.
Een van hen, zuster Prins betitelde
de AMA-dag als een ontmoeting met
tochtgenoten. ‘Op een dag als vandaag
voel en herken ik de wil om gezamenlijk
een bijdrage te leveren aan een
betere wereld.’

hoofdstuk 4
Mondiale
Gerechtigheid

34 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Mondiale
Gerechtigheid
De Zuid-Afrikaanse rechtenstudente
Sindisiwe Qwabe:
‘Ik dacht voorheen
dat een vrouw niets
was. We komen
van het platteland
en hebben weinig
kennis. Nu, na de
training, kunnen
we voor onszelf
opkomen.’
Het programma Mondiale
Gerechtigheid telde in 2009:
67 projecten
10 uitgezondenen
Actief in de volgende focuslanden:
Afrika: Kameroen, Kenia, Tanzania,
Zuid-Afrika
Azië: Filippijnen, Indonesië
Latijns-Amerika: Brazilië, Colombia,
Mexico, Peru
Oost-Europa: Litouwen, Oekraïne
Het totale bedrag dat werd besteed
aan Mondiale Gerechtigheid
bedroeg € 641.211.
Binnen het programma Mondiale
Gerechtigheid verleent Mensen met
een Missie actieve steun aan de strijd
tegen de internationale vrouwenhandel
in Afrika, Azië, Latijns-Amerika en
Oost-Europa. Jaarlijks worden wereldwijd
naar schatting anderhalf miljoen
vrouwen en kinderen ‘verhandeld.’ In
veel gevallen worden zij daarna commercieel
en seksueel geëxploiteerd.
Mensen met een Missie stelt zich ten
doel een bijdrage te leveren aan het
tegengaan van vrouwenhandel waarbij
sprake is van commerciële seksuele
exploitatie, en het bijstaan van de
slachtoffers in het opbouwen van een
menswaardig bestaan.
Mensen met een Missie steunt de strijd
tegen vrouwenhandel door aandacht
te vragen voor oorzaak (armoede, discriminatie
en ongelijkheid) en gevolg
(uitbuiting en mishandeling). Met dat
doel ondersteunt ze initiatieven op
het gebied van preventie, opvang en
re-integratie, organisatie, uitwisseling
en bewustwording in het Zuiden en in
Nederland.
Succesvol
Mensen met een Missie heeft in 2009
lokale gemeenschappen in Brazilië,
Colombia, Indonesië en Kenia geleerd
zich te wapenen tegen de vrouwenhandel.
Ook heeft ze eraan bijgedragen dat
verschillende nationale en internationale
netwerken tegen de vrouwenhandel
zijn uitgebouwd.
De aanpak van Mensen met een Missie
is succesvol gebleken, bijvoorbeeld
in Brazilië. In het grootste land van
Latijns-Amerika is met steun van
Mensen met een Missie een betere
samenwerking tussen de verschillende
partijen tegen de vrouwenhandel
gerealiseerd. Ook in andere landen
en op andere continenten heeft het
programma Mondiale Gerechtigheid
zijn vruchten afgeworpen. In Nederland
heeft de Stichting Religieuzen
tegen Vrouwenhandel met financiële
steun van Mensen met een Missie de
voorlichting rond mensenhandel een
impuls gegeven. Onder de titel ‘Elena,
een bezinning op mensenhandel’ werden
een tentoonstelling, boek en dvd
gemaakt.
Aandachtspunt 2010
Het programma Mondiale Gerechtigheid
wordt als afzonderlijk programma
afgebouwd. In het laatste kwartaal van
2009 is de nadruk daarom gelegd op
de borging van de kennis over de twee
subthema’s internationale vrouwenhandel
en voedselsoevereiniteit. Dat
zal in 2010 worden voortgezet.

hoofdstuk 4 - mondiale gerechtigheid | 35
Lobby en voorlichting:
een voorbeeld
Sinds 1943 viert Brazilië op 19 april
de Dag van de Indiaan. De dag is
de start voor een actiemaand die
geheel in het teken staat van acties
en discussies over het wel en wee van
de inheemse bevolking in dit grootste
land van Latijns-Amerika. Het door
Mensen met een Missie gesteunde
Forum ter Verdediging van de Inheemse
Rechten (FFDI) organiseert
rondom de Dag van de Indiaan een
kampement in de stad Brasilia onder
de noemer ‘Mobilisatie Vrij Land.’ Dat
deed het FFDI in 2009 voor de vijfde
keer. Het doel van de actie is om
honderden inheemse leiders gedurende
vijf dagen samen te brengen
om te discussiëren over de kansen
en bedreigingen voor de inheemse
bevolking en de inheemse kwestie op
de politieke agenda te houden.

36 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Tamar strijdt tegen
vrouwenhandel
Dankzij het Colombiaanse netwerk tegen vrouwenhandel Tamar staat het
probleem van de vrouwenhandel hoog op de politieke agenda. De coördinator
van Tamar, zuster Magdalena staat vanuit haar religieus geïnspireerde
humanisme pal voor de rechten van vrouwen.
Zuster Magdalena (32) is een van de
tien kinderen van don Juan Gómez en
Ana Francisca Molina. Haar ouders waren
eenvoudige boeren uit Santander,
de grensstreek tussen Colombia en
Venezuela. Op haar 18de koos Magdalena
voor een religieus leven. ‘In 1996
ben ik ingetreden in de Congregación
de la Hermanas Oblatas del Santísimo
Redentor. Dat deed ik uit roeping, ik
voelde me verbonden met het charisma
en de missie van de congregatie.’
Voor zuster Magdalena is geloof ‘de
keus voor een leven waarin je normen
en waarden in praktijk brengt die je
helpen een beter mens te zijn. Als
religieuze ben ik altijd op zoek naar
het goede leven voor iedereen. Ik ben
ervan overtuigd dat de mens synoniem
is voor tijdelijkheid. We komen ter
wereld en verlaten haar. Dat doen alle
mensen. Dus waarom zouden we er in
de tussentijd niet voor zorgen dat ook
iedereen de mogelijkheid heeft om
zichzelf te realiseren.’ Vanuit haar religieus
geïnspireerd humanisme staat
zuster Magdalena pal voor de rechten
van vrouwen.
Tamar
Als coördinator van het Colombiaanse
netwerk Tamar heeft zij de strijd
aangebonden tegen de vrouwenhandel.
Tamar werd in 2007 opgezet na
een oproep van de Conferentie van
Colombiaanse Religieuzen en CMC
(nu Mensen met een Missie) aan de
congregaties om hun evangelische
verbondenheid met de kwetsbaren
te bevestigen en gezamenlijk actie te
voeren tegen de vrouwenhandel. Zeven
congregaties gaven gevolg aan het
appèl en traden toe tot het netwerk
evenals de leken Sandra Caicedo en
Luis Fernando Cristancho. Het netwerk
ontleent zijn naam aan een tekst uit
de bijbel (Bloedschande van Amnon:
2 Samuel vers 13). Zuster Magdalena
beschrijft de doelstelling van Tamar
als ’het streven naar een samenleving
vrij van onderdrukking, onrechtvaardigheid
en slavernij. Een eerste stap
is voorkómen dat mensen seksueel
worden uitgebuit.’
Preventie
Netwerk Tamar is vanuit Bogotá in
korte tijd uitgegroeid tot een nationale
organisatie. Ze werkt nauw samen met
Zuster Magdalena
onder meer de Commissie Justicia,
Solidaridad y Paz. ‘Samen zetten wij
ons in voor slachtoffers en potentiële
slachtoffers van mensenhandel. Het
accent van ons werk ligt op preventie.
We organiseren workshops waarin
bewustwording centraal staat. Daarbij
richten we ons voornamelijk op
dorpshoofden en schooldirecteuren.
Wij proberen hen te doordringen
van de ernst van de problematiek.

hoofdstuk 4 - mondiale gerechtigheid | 37
Via video’s en toneel verspreiden wij
informatie over de vrouwenhandel en
haar gevolgen. We proberen ambtenaren,
burgers en politici te wijzen op de
omvang van de vrouwenhandel. Staat
en samenleving moeten inzicht krijgen
in de methoden en technieken van de
De meeste slachtoffers van de vrouwenhandel
in Colombia zijn alleenstaande
vrouwen die de zorg hebben
voor een of meerdere kinderen. ‘Maar
het is een misvatting dat de slachtoffers
van vrouwenhandel altijd tot het
gemarginaliseerde bevolkingsdeel
behoren. Er zijn ook studentes bij die
met geweld tot prostitutie gedwongen
zijn.’ Zuster Magdalena kan geen
pasklaar antwoord geven op de vraag
hoe de vrouwenhandel in Colombia
kan worden gestopt. ‘Ik denk niet dat
er een alomvattende oplossing is, maar
versterking van het netwerk Tamar
kan een bijdrage leveren. Vanuit haar
‘De meeste slachtoffers van de vrouwenhandel
in Colombia zijn alleenstaande vrouwen die de
zorg hebben voor een of meerdere kinderen.’
En wij kunnen ze nu vanwege onze
beperkte middelen niet of nauwelijks
betalen. Als we over meer middelen
zouden beschikken, dan kunnen we
nog meer inzetten op de ontwikkeling
van een nationale preventiecampagne.
Ook kunnen we ons dan meer profileren
als waakhond, om erop toe te zien
dat de overheid de wetgeving inzake
vrouwenhandel werkelijk gaat handhaven.’
vrouwenhandelaars. Naast preventie
richten we ons ook op de opvang van
de slachtoffers en op hun re-integratie
in de samenleving.’
religieuze inspiratie kan Tamar onder
andere de Colombiaanse man wijzen
op zijn verantwoordelijkheden jegens
vrouw en kinderen.’
Tevreden
Zuster Magdalena is tevreden met wat
Tamar in twee jaar heeft bereikt. ‘Maar
vooral de fondsenwerving kan beter.
Weliswaar zijn de meeste leden van het
netwerk vrijwilliger, maar je ontkomt
er niet helemaal aan om de mensen
een vergoeding te geven. Ze hebben nu
eenmaal geld nodig om van te leven.

38 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Projecten uitgelicht
Via het programma Mondiale Gerechtigheid
ondersteunt Mensen met een
Missie 67 projecten. Hieronder het
project waarover zuster Magdalena
in het interview vertelt, gevolgd
door twee andere projecten. Het
totaaloverzicht aan projecten staat op
www.mensenmeteenmissie.nl.
Colombia - Conferentie van
Colombiaanse Religieuzen
Religieuzen willen vrouwenhandel
voorkomen
Bijdrage € 25.000
Projectnummer 214.0345
Netwerk Tamar verdiept strijd
Colombia staat tweede op de ranglijst
van landen waar de meeste vrouwen
worden verhandeld. Een status
waar je als land moeilijk trots op kan
zijn. Op initiatief van de Conferentie
van Colombiaanse Religieuzen zijn
de religieuze instituten in dit grote
Latijns-Amerikaanse land daarom bij
elkaar gekomen om gezamenlijk een
preventiecampagne op te zetten en
hebben zij met steun van Mensen met
een Missie het netwerk vrouwenhandel
Tamar opgezet.
Via het netwerk willen de religieuzen
de prostituees in Bogotá, Pereira, Cali,
Medellín en in de andere grote steden
van Colombia een menswaardig
bestaan geven. Door voorlichting, training
en vorming willen zij deze vrouwen
mogelijkheden aanreiken voor een
beter leven, zowel binnen als buiten de
prostitutie.
In 2009 hebben de religieuzen verenigd
in Tamar een plan ontwikkeld voor
de voortzetting en verdieping van de
gezamenlijke strijd tegen de vrouwenhandel
in Colombia. Het driejarenplan
voorziet in een betere en nauwere
samenwerking tussen de diverse religieuze
organisaties. Maar daartoe wil het
netwerk zich niet beperken. Vanwege
de complexiteit van de problematiek
is ook nadrukkelijk de samenwerking
gezocht met seculiere organisaties.
In het driejarenplan ligt het accent
in eerste instantie op preventie. Via
Tamar willen de religieuzen meer
vrouwen en meisjes informeren over de
risico’s van werken in het buitenland.
Voorlichting op scholen wordt hierbij
steeds belangrijker. Daarnaast willen
zij het netwerk uitbreiden naar andere
delen van Colombia.

hoofdstuk 4 - mondiale gerechtigheid | 39
Voor een effectieve strijd tegen de
vrouwenhandel zijn concrete cijfers
nodig. Ruwe schattingen over het
aantal slachtoffers volstaan niet.
Daarom heeft Tamar in 2009 een begin
gemaakt met het opzetten van een
documentatiecentrum. In 2010 zal zij
daarmee verder gaan.
Indonesië - Institut Perempuan
Verzet tegen vrouwenhandel
Bijdrage € 54.000
Projectnummer 318.1852
Instituut bevordert economische
zelfstandigheid vrouwen
West-Java is een van de knooppunten
voor de vrouwenhandel in Indonesië.
Om de exploitatie van vrouwen en
jonge meisjes te stoppen, richtte Rotua
Valentina in 2000 Institut Perempuan
(IP) op. Deze onafhankelijke vrouwenorganisatie
verzet zich op uiteenlopende
manieren tegen de vrouwenhandel.
Zij doet aan preventie, rehabilitatie en
opvang van slachtoffers. Mensen met
een Missie steunt IP bij haar inspanningen
om de gemeenschappen in
vier districten van West-Java meer
te betrekken bij de bescherming van
potentiële slachtoffers van vrouwenhandel.
Om de waakzaamheid van de gemeenschappen
te vergroten, heeft
het nog jonge instituut in 2009 veel
werk gemaakt van de vertaling van
provinciale en nationale wetgeving
naar het lokale niveau. Zij maakte
daarbij gebruik van muziek en andere
culturele middelen. Aansluitend op die
vertaalslag ziet IP toe op handhaving
van de wet. Via consultaties, discussies
en bijeenkomsten houdt zij betrokken
overheidsdiensten bij de les. In 2009
heeft Institut Perempuan in de vier eerdergenoemde
districten van West-Java
de directe dienstverlening aan vrouwen
verbeterd. Ook het verwijzingssysteem
is aangepast. IP ziet de informatievoorziening
en bewustwording over de
vrouwenhandel als basis voor een adequaat
interventieprogramma. Daarom
heeft het instituut veel werk verzet
voor een grotere toegankelijkheid van
relevante informatie.
Economische zelfstandigheid is een
probaat middel om vrouwenhandel
te voorkomen. Ook vergemakkelijkt
het de terugkeer van slachtoffers in de
gemeenschap. Om de economische
situatie van vrouwen en kinderen te
verbeteren, organiseerde IP dit jaar
workshops over het opzetten van een
eigen zaak, zelforganisatie en microkrediet.
Om de positieve ervaringen op West-
Java te verspreiden ten behoeve van
een nationale campagne tegen vrouwenhandel,
publiceert Institut Perempuan
binnenkort het boekje Combating
Women and Child Trafficking:
Institut Perempuan lessons learnt.
Kenia - Koinonia Advisory Research
and Development Service
Kennis als wapen tegen vrouwenhandel
Bijdrage € 10.000
Projectnummer 130.1133
Vrouwen leren zichzelf te beschermen
In de landen van Oost-Afrika is de
handel in vrouwen en kinderen een
wijdverbreid fenomeen. Regelmatig
worden vrouwen en kinderen meegegeven
aan familie of bekenden. Zogenaamd
voor opleiding, huwelijk of werk
maar in werkelijkheid vaak om terecht
te komen in de tentakels van vrouwenhandel,
prostitutie en criminaliteit.
De vrouwenhandel is wijdverbreid in
Oost-Afrika door de armoede maar
ook vanwege culturele factoren zoals
de sterk ongelijke man-vrouwverhoudingen.
De Koinonia Advisory Research and
Development Service (KARDS), opgericht
in 2002, is een non-profitorganisatie
die ontwikkelingsorganisaties,
gemeenschappen en individuen helpt
bij het vergroten van hun kennis en
kunde. Dat doet zij door het organiseren
van trainingen, het geven van
advies en door het uitvoeren van
onderzoek.
In december 2008 voerde KARDS in
opdracht van Mensen met een Missie
onderzoek uit naar lokale initiatieven
tegen de vrouwenhandel. KARDS heeft
een overzicht gemaakt van de faithbased
organisaties en andere partijen
die steun bieden aan de slachtoffers
van vrouwenhandel. Ook heeft KARDS
gekeken naar wat de organisaties
nodig hebben op inhoudelijk en financieel
gebied. En tot slot heeft KARDS
eraan bijgedragen dat de diverse
partijen tegen de vrouwenhandel hun
ervaringen en informatie delen, zodat
er van een verenigde inspanning tegen
vrouwenhandel sprake kan zijn.
Op verzoek van Mensen met een
Missie heeft KARDS in 2009 relevante
instellingen en instanties over haar
bevindingen geïnformeerd en aangegeven
hoe haar aanbevelingen praktisch
vorm gegeven kunnen worden. Daarnaast
is KARDS gevraagd het rapport
toegankelijk te maken voor een breder
publiek. Ze maakt daarbij gebruik van
eenvoudige publicaties en een website.
Voorts heeft KARDS een team van
acht specialisten opgezet om kennis
te verspreiden, trainingen te geven en
organisaties te versterken.
Een laatste wapen tegen de vrouwenhandel
is het opzetten van een online
community. KARDS heeft daarmee
een begin gemaakt in het afgelopen
jaar. Doel is om de diverse partijen met
elkaar in contact te laten komen zodat
er een uitwisseling op gang komt over
maatregelen om de mensenhandel een
halt toe te roepen.

40 | mensen met een missie - jaarverslag 2009

hoofdstuk 5
Belangenbehartiging
Missionarissen

42 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Belangenbehartiging
Missionarissen
Mgr. Gerard de Korte:
‘Ik heb me vaak
afgevraagd of ik de
rijke jongeling uit
het evangelie ben en
wat dat dan betekent
voor mijn geloof. Ik
heb er nog geen
eenduidig antwoord
op gevonden.’
Sinds haar oprichting is Mensen met
een Missie de belangenbehartiger
voor Nederlandse (oud-)
missionarissen en hun religieuze
instituten.
Eind 2009 zijn er een kleine 900 missionarissen
woonachtig en werkzaam in
het Zuiden, uitgezonden door zeventig
verschillende ordes en congregaties.
Met het afnemend aantal missionarissen
verandert ook de belangenbehartiging.
Niet zozeer van karakter als
wel van omvang. Ook de lobby ten
behoeve van (oud-)missionarissen zal
in intensiteit afnemen. Mensen met
een Missie blijft zich niettemin van
haar traditionele taak kwijten en zich
op allerlei terreinen inzetten voor de
missionarissen en hun belangen.
De belangenbehartiging bestaat o.a.
uit:
• materiële steun aan individuele missionarissen
via het Oudedagsfonds
en de fondsen van de Week Nederlandse
Missionaris
• ondersteuning van procuren
• beïnvloeding van het beleid rond
zorgverzekering en migratie
• secretariaat van het Beleggingsfonds
CMC/KNR.
Toelating buitenlandse religieuzen
In samenwerking met de KNR heeft
Mensen met een Missie argumenten
aangedragen voor een soepeler hanteren
door de overheid van de eisen
aan mensen die met een religieus of
levensbeschouwelijk doel naar Nederland
komen. Mede daardoor zijn de
ministeries van Justitie, Sociale Zaken
en Werkgelegenheid en het ministerie
van Wonen, Wijken en Integratie gaan
nadenken over het inrichten van een
‘proeftuin religieuzen’. Een proeftuin
is bedoeld om te onderzoeken hoe
aanvragen sneller en efficiënter kunnen
worden afgehandeld.
Sluiting CLM boeken- en
abonnementenservice
Op 1 december 2009 heeft CLM boeken-
en abonnementenservice in Tilburg
haar deuren gesloten. Daarmee
kwam een eind aan ruim veertig jaar
praktische ondersteuning van missionarissen
door CLM. Met veel zorg
en betrokkenheid zijn Nederlandse
missionarissen en direct aan Nederlandse
religieuze instituten verbonden
organisaties in het buitenland
al die jaren voorzien van door hen
bestelde boeken en abonnementen.
Vanwege teruglopende financiering
en de vermindering van het aantal
missionarissen werd in 2008 besloten
dat CLM zijn werkzaamheden in
2009 zou beëindigen. Gelukkig was
er in de Duitse uitgever Stern Verlag
een goede alternatieve dienstverlener
voorhanden. CLM werkte al enkele
jaren samen met Stern Verlag en dat
legde de basis voor een zorgvuldige
overdracht. CLM heeft alle klanten die
dat wilden begeleid bij de overgang
naar Stern Verlag. Uit de reacties van
de missieprocuren blijkt inmiddels
dat dit goed is verlopen.
Thuiswijzer
In 2009 heeft Mensen met een Missie
de Thuiswijzer voor terugkerende
missionarissen geactualiseerd. Een digitale
gids waarin praktische tips staan
voor de missionaris die is teruggekeerd
of dat binnenkort van plan is te doen.
De Thuiswijzer, terug te vinden op de
website www.mensenmeteenmissie.nl,
beschrijft de instanties en organisaties
waarmee de missionaris te maken
krijgt en maakt hem of haar wegwijs in
de samenleving. Ook geeft de Thuiswijzer
een kort overzicht van het mis-

hoofdstuk 5 - belangenbehartiging missionarissen | 43
sionaire werkveld in Nederland en van
de religieuze organisaties.
Adressenboekje Missieprocuren
In juni 2009 heeft Mensen met een
Missie een hernieuwde uitgave gepresenteerd
van het adressenboekje
van de missieprocuren en verwante
organisaties in Nederland. Veel tijd is
gestoken in het up-to-date brengen
van de gegevens. Voorzitter van de
Stichting Missie Procuren, pater Harry
Leermakers o.s.c., sprak bij de presentatie
de wens uit ‘dat het boekje in de
komende jaren goede diensten zal bewijzen
en de onderlinge communicatie
zal bevorderen’.
Ontmoetingsdag voor teruggekeerde
missionarissen
Ook in 2009 heeft Mensen met een
Missie de Dag voor Definitief Teruggekeerde
Missionarissen georganiseerd.
Een groot aantal bezoekers, meer dan
verwacht, sprak over hoe het is om je
missieland vaak na vele jaren te verlaten
en terug te keren in Nederland.
Er waren die dag prachtige verhalen te
horen.
Aandachtspunten 2010
Eind 2009 is de vacature voor de coordinatie
van het relatiebeheer met de
religieuzen ingevuld. Veel medewerkers
van Mensen met een Missie hebben
regelmatig contact met de religieuze
instituten. De relatiebeheerder zal die
contacten coördineren en waar nodig
en mogelijk intensiveren. Ook is hij het
aanspreekpunt voor de belangenbehartiging
van missionarissen.
De ontmoetingsdag voor teruggekeerde missionarissen
Beleggingsfonds CMC/KNR
Stichting Beleggingsfonds CMC/
KNR is een gezamenlijk initiatief
van Mensen met een Missie en de
Konferentie Nederlandse Religieuzen
(KNR) en voorziet in de behoefte bij
Nederlandse religieuze instituten om
in Nederland de gelden te beheren
van buitenlandse religieuze instituten
of buitenlandse bisdommen waarbij
Nederlandse religieuzen oorspronkelijk
sterk betrokken waren. Het fonds
betreft een zogenoemd besloten
fonds voor gemene rekening. De
Stichting Beleggingsfonds CMC/
KNR treedt op als ‘bewaarder’ van het
fondsvermogen. Het beheer van de
gelden is uitbesteed aan een drietal
professionele partijen. Zowel Mensen
met een Missie als de KNR levert
twee mensen voor het bestuur van de
Stichting. De heer Adrie van Grinsven,
werkzaam als Hoofd Economische en
Administratieve Dienst/Waarnemend
Directeur bij de Congregatie Zusters
van Liefde in Schijndel, is onafhankelijk
voorzitter. Daarnaast fungeert
Mensen met een Missie als secretariaat
voor het bestuur en als contactorgaan
voor de participanten.
Adrie van Grinsven
Resultaten in 2009
Sinds de start van het fonds in 2008
zijn verschillende participanten gaan
deelnemen in het fonds. Eind 2009
werd al een bedrag van circa € 10 miljoen
door het fonds beheerd, afkomstig
van elf verschillende participanten.
Het positieve beleggingsresultaat
over het eerste boekjaar (2009)
bedraagt 12,7%.

44 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Procuren als
bondgenoten
‘De service van de missieprocuur blijft bestaan totdat de laatste Nederlandse
medebroeder-missionaris op Schiphol is geland.’ Met deze kernachtige
uitspraak zet de missieprocurator van de Orde van de Minderbroeders
Kapucijnen (OFM Cap), Huub Boelaars, zijn opdracht neer. Hetzelfde verwacht
hij van Mensen met een Missie. Belangenbehartiging is juist nodig als je als
groep minder zichtbaar bent en in de politiek of maatschappij over het hoofd
dreigt te worden gezien. Daarin vindt hij als missieprocurator een bondgenoot
in Mensen met een Missie.
Huub Boelaars als verbindingsman
Pater Huub Boelaars is geen man van
one-liners. Hij is wetenschapper én
missionaris, twee verschillende roepingen
die hij zijn hele leven al combineert.
De afgelopen 25 jaar heeft hij
als ‘verbindingsman’ het logistieke, sociale
en spirituele thuisfront gevormd
voor de kapucijnenmissionarissen
op Borneo en Sumatra en op kleinere
schaal in Chili en Tanzania. Hij heeft
veel heen en weer gependeld tussen de
Korvelseweg in Tilburg en deze missiegebieden.
En vooral naar Indonesië. De
verzelfstandiging van drie Indonesische
provincies heeft de afgelopen jaren
haar beslag gekregen. De besluitvorming
over te ondersteunen projecten
en het beheer van de financiën ligt nu
bij de lokale provincies. Volgens Huub
Boelaars een logisch stap. Tijdens
zijn verblijf in Indonesië heeft hij deze
ontwikkelingen vanuit sociologisch
oogpunt onderzocht en beschreven.
Als procurator draagt hij nu bij aan de
praktische verwezenlijking.
De eigen ontwikkeling van
gemeenschappen staat centraal
In Indonesië ligt het hart van Huub
Boelaars. Hij werkte er als missionaris
én als wetenschapper en schreef een
standaardwerk over de inculturatie van
de boodschap van het christendom
dat vanuit het westen naar Indonesië
is gebracht. Hij beschrijft hierin
de Indonesianisasi, de groei van de
katholieke kerk in Indonesië naar een
cultuureigen, Indonesische katholieke
kerk. In 2005 verscheen een Indonesische
vertaling die uiterst actueel
bleek voor de islam in Indonesië. De
islam in Indonesië dreigt de mensen
te “arabiseren” en vandaar dat een
jongste generatie Islamintellectuelen
de Indonesianisasi van de islam ziet
als hét tegenwicht van de machtige
fundamentalistische stromingen uit de
Arabische wereld.
De wetenschappelijk onderbouwde
stelling dat het missionaire werk een
autochtone presentatie vergt die ruimte
laat voor een contextuele, landseigen
vertaling is ook actueel voor het
missionaire ontwikkelingswerk. Niet de
concepten en recepten uit het Westen
maar de eigen ontwikkeling staat
centraal. In de werkwijze van Mensen
met een Missie, met haar nadruk op
Huub Boelaars
samenwerking met basisorganisaties
en het streven naar het verleggen van
het ownership naar het Zuiden, kan
pater Boelaars zich goed herkennen.
Goede voortzetting van
dienstverlening
Toen Huub Boelaars in 1984 als procurator
in Tilburg aan de slag ging, waren
er vijf full-time krachten, vrijwilligers,
een aantal broeders en een procura-

hoofdstuk 5 - belangenbehartiging missionarissen | 45
tor druk bezet met het onderhouden
van contacten met de missionarissen
en de missieposten, het verlenen van
financiële steun aan missionarissen,
het ophalen van geld voor de missie en
het verschepen van goederen naar de
missie. Het was ook de tijd van CLM als
boeken- en abonnementenservice voor
de missionarissen overzee. ‘Het was logisch
dat de congregaties hun krachten
bundelden om deze service te kunnen
leveren aan de missionaris overzee.
Maar de beëindiging hiervan eind 2009
is ook begrijpelijk’, stelt Huub als hij
terugkijkt op deze praktische dienstverlening.
Hij vervolgt: ‘Je moet altijd
praktische oplossingen zoeken. Voor
CLM hebben we als procuren samen
met Mensen met een Missie een goede
oplossing gevonden, door de overeenkomst
met een grote Duitse uitgever
die dezelfde service kan bieden. Dat
loopt naar alle tevredenheid. Zo kan
de dienstverlening op kleine schaal
worden voortgezet.’
De missieprocuur van de Kapucijnen bestaat anno 2009 uit een team van drie
mensen. Van links naar rechts zijn dat missieprocurator pater Huub Boelaars,
administrateur Bert de Veer en secretaresse Annemie van Eijndhoven. Op de foto
staan zij samen met Mgr. Martinus Situmorang, bisschop van Padang (Sumatra)
en voorzitter van de Indonesische bisschoppenconferentie; als kapucijn doet hij
bij een bezoek aan Nederland vanzelfsprekend ook de missieprocuur aan.

46 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Oudedagsfonds
Het Oudedagsfonds heeft als
eerste doel om aan van oorsprong
Nederlandse missionarissen
(priesters, zusters, paters, broeders
en leken-werkers) die geen (volledige)
AOW-uitkering ontvangen, een
uitkering te verstrekken ter
compensatie van de ontbrekende
AOW-uitkering. Het tweede doel
is een bijdrage te leveren aan de
jaarlijkse premiebetaling van de
vrijwillige AOW.
Inkomsten in 2009
De inkomsten van het Oudedagsfonds
in 2009 komen vooral uit de mailingactie
die in december 2008 is gevoerd.
Helaas is deze actie van december
2008 minder succesvol gebleken
dan in december 2007, waardoor het
resultaat over 2009 een tekort laat
zien. De daling is toe te schrijven aan
verminderde opbrengsten uit erfenissen
en legaten en een lagere respons
op de mailing. De economische crisis
is hier (waarschijnlijk) mede debet aan.
In 2008 waren inkomsten en uitgaven
nog in evenwicht.
Bij de uitkeringen van het Oudedagsfonds
wordt rekening gehouden met
het verschil in de kosten van levensonderhoud
voor missionarissen die in
Nederland wonen en de missionarissen
die in het buitenland verblijven.
Een missionaris die in het buitenland
verblijft, heeft een minder grote aanvulling
nodig en krijgt derhalve een
lager bedrag.
Bestedingen in 2009
In totaal is in 2009 € 455.006 besteed
aan het welzijn van missionarissen (in
2008: € 493.787). Er hebben in totaal
137 missionarissen een beroep gedaan
op het fonds (in 2008: 155). Er is al een
aantal jaren sprake van een geleidelijke
daling omdat bij relatief jonge missionarissen
er minder vaak sprake is van een
hiaat in de premiebetaling voor de AOW.
Missionarissen die in het buitenland
verblijven en een beroep doen op het
Oudedagsfonds, doen dat omdat ze
weinig (minder dan 30%) of helemaal
geen AOW ontvangen. Het Oudedagsfonds
ondersteunt hen met een bedrag
van € 4.300 per jaar.
Het merendeel van de bestedingen
(88%) wordt gebruikt voor de primaire
doelstelling: het leveren van een
aanvulling op de onvolledige AOW
van missionarissen. Er is € 398.933
besteed aan 110 missionarissen.
Van deze 110 missionarissen die een
aanvulling op hun AOW ontvingen, is
de helft inmiddels teruggekeerd naar
Nederland. De andere aanvragen, de
missionarissen die in het buitenland
wonen en werken, zijn afkomstig uit
achttien verschillende landen. De
grootste aantallen komen uit de traditionele
missiegebieden Indonesië (18)
en Brazilië (9).
Aan de tweede doelstelling (het leveren
van een bijdrage aan de vrijwillige
premiebetaling) is € 10.829 besteed

hoofdstuk 5 - belangenbehartiging missionarissen | 47
ten behoeve van 27 missionaire werkers.
Het resterend deel wordt besteed
aan kosten die samenhangen met de
behartiging van de belangen van (individuele)
missionarissen, onder andere
het vervullen van de procuursfunctie
voor missionarissen die geen religieus
instituut hebben om op terug te vallen.
Rwanda: Ik wil u heel hartelijk danken
voor de gift. Het eerste dat ik heb
aangeschaft, is winterkleding. Het
was namelijk 25 jaar geleden dat ik in
de winter in Nederland was. Een hele
overgang, van ruim 30 graden in Afrika!
Ik zal alle gulle gevers in mijn gebed
gedenken.
Padre Leonardo Bogaartz, Paters Kruisheren,
Belo Horizonte, Brazilië:
Graag wil ik U en al uw medewerkers
bedanken voor de mooie gift. Mooi dat
zulke fondsen ons missionarissen geheel
belangeloos in de watten leggen!
Zuster Johanna van Oostrum, Onze
Lieve Vrouw van Afrika, Cyangugu,
Mailing Oudedagsfonds december 2009
Frater Ben Maijvis werkte van 1971 tot 2001 als missionaris in Indonesië.
Hij werkte op Ambon, Manado en
tot slot in Yogjakarta, als econoom.
‘Ik ben een frater die altijd graag zijn
handen uit de mouwen heeft gestoken.
Ik heb in de drukkerij gewerkt
van onze congregatie, in onze boekenwinkel
en in de keuken. De laatste
jaren was ik econoom. In Indonesië
hebben we veel mooie dingen kunnen
opbouwen. Die hebben we inmiddels
allemaal overgedragen aan de mensen
zelf.
In 1982 zou ik eigenlijk het land moeten
verlaten. De enige manier waarop
ik kon blijven doorwerken, was door
me tot Indonesiër te laten naturaliseren.
Ik heb geen moment getwijfeld en
mijn Nederlanderschap opgegeven.
Pas toen ik jaren later terugkeerde
in Nederland, ondervond ik wat de
consequenties daarvan waren. Een
heel kleine AOW-uitkering, omdat de
congregatie voor mij door de situatie
geen AOW-lasten kon afdragen. Het
Oudedagsfonds steunt mij nu financieel
met een bescheiden bijdrage.
Die aandacht in Nederland voor onze
groep vind ik een geweldige waardering
voor het werk van alle missionarissen!’

48 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Week Nederlandse
Missionaris
De belangenbehartiging van
missionarissen strekt zich ook uit
tot de zorg voor het persoonlijk
welzijn van die Nederlandse
missionaris en missionaire
werker. De Week Nederlandse
Missionaris heeft een aantal fondsen
die zich richten op specifieke
behoeften. De belangrijkste
zijn het fonds Aanvulling
Vakantietoelage, het fonds Kleine
Pastorale Voorzieningen en het
fonds Bijzondere Ziektekosten
Missionarissen.
In 2009 ontvingen 466 missionarissen
een vergoeding uit één van deze
fondsen (in 2008: 443). In totaal was
hiermee een bedrag gemoeid van
€ 331.002 (in 2008: € 336.422).
Fonds Aanvulling Vakantietoelage
Missionarissen hebben geen eigen
inkomsten en dus ook geen vakantietoeslag.
Als ze op verlof komen
naar Nederland neemt het religieus
instituut de zorg voor hun missionarissen
op zich, maar er zijn veelal geen
voorzieningen voor de extra kosten die
tijdens het verlof worden gemaakt. Om
te zorgen dat zij tijdens hun verlof geen
financieel beroep op bijvoorbeeld hun
familie hoeven te doen, is het Fonds
Aanvulling Vakantietoelage opgericht.
Missionarissen ontvangen een
bescheiden toelage als aanvullende
vergoeding van verblijfskosten en deels
als zakgeldaanvulling. Voor de meeste
missionarissen met AOW-uitkering
komt dit neer op een bijdrage van
€ 300 per verblijfsmaand. In 2009 zijn
326,5 verblijfsmaanden vergoed aan
165 missionarissen.
Daarnaast worden uit het Fonds Aanvulling
Vakantietoelage uitkeringen
gedaan aan definitief terugkerende
missionarissen voor de kosten tijdens
de eerste maanden. In 2009 is aan zes
missionarissen een dergelijke uitkering
(€ 1.800) verstrekt.
Fonds Kleine Pastorale Voorzieningen
Missionarissen en missionaire werkers
kunnen bij het Fonds Kleine Pastorale
Voorzieningen een aanvraag doen
voor een financiële bijdrage die hen
ondersteunt in de uitvoering van hun
taken. Het gaat om eenmalige uitgaven
waarvoor de missionaris een persoonlijke
aanvraag moet doen. Het is een
laagdrempelige voorziening waarvoor
Pater Theo Ewals s.s.s. en pater Anton
van Zon s.s.s. (Mozambique) deden
een aanvraag voor de vervanging van
een kopieerapparaat, dat door twee parochies
en negen seminaristen wordt
gebruikt.
Zuster Elly van Dijk f.d.n.s.c. werkt in
een kindertehuis in Zuid-Afrika. Zij
vroeg om een bijdrage in de kosten
voor buitenverlichting en de aanleg van
verharde paden naar het huis.
Broeder Anton Smal f.i.c. werkt in
Ghana. Voor een alleenstaande moeder
in zijn gemeenschap deed hij een
aanvraag voor het schoolgeld van haar
schoolgaande kinderen.
geen uitgebreide formulieren hoeven
worden ingevuld.
In 2009 konden 133 aanvragen van
Nederlandse missionarissen worden
gehonoreerd (in 2008: 126). In totaal
is € 159.600,- uitgekeerd (in 2008:
€ 151.200,-) voor zeer uiteenlopende
pastorale voorzieningen. Uit de dankbetuigingen
die de Week Nederlandse

hoofdstuk 5 - belangenbehartiging missionarissen | 49
€ 60.000
€ 50.000
€ 40.000
€ 30.000
€ 20.000
belangrijk punt niet te voldoen. Missionarissen
die besloten definitief in hun
missieland te blijven, moesten toch
premie blijven betalen. Mensen met
het Missie heeft daarop het overleg
met het College voor Zorgverzekeringen
en de ziektekostenverzekeraar
heropend. In april 2009 zijn de onderhandelingen
succesvol afgerond en
sindsdien bestaat de mogelijkheid de
verzekering met de sluimerpremie op
te zeggen.
€ 10.000
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Bestedingen Fonds Bijzondere Ziektekosten Missionarissen
Missionaris ontvangt, blijkt dat deze
laagdrempelige voorziening zeer wordt
gewaardeerd door de Nederlandse
missionarissen.
Fonds Bijzondere Ziektekosten
Missionarissen
Het doel van het fonds Bijzondere
Ziektekosten Missionarissen is Nederlandse
missionarissen en hun instituten
een financiële tegemoetkoming
te verschaffen ten behoeve van de
betaling van de premies voor de ziektekostenverzekering
van missionarissen.
Sinds twee jaar is het beroep dat
op dit fonds wordt gedaan aanzienlijk
gestegen vanwege de nieuwe zorgverzekeringswet.
Missionarissen kunnen zich sinds eind
2007 verzekeren tegen ziektekosten
tijdens hun verlofperiode in Nederland
middels een polis met een zogenaamde
sluimerpremie. Er wordt pas een
volledige premie betaald op het moment
dat men in Nederland verblijft.
De nieuwe regeling betekende wel een
aanzienlijke lastenverzwaring voor missionarissen
en hun religieuze instituten
in vergelijking met de situatie vóór
2006. Dientengevolge is het beroep
op het fonds Bijzondere Ziektekosten
Missionarissen gestegen van circa
€ 10.000 per jaar in 2006 en 2007 naar
rond de € 50.000 in 2008 en 2009.
Het aantal missionarissen dat een tegemoetkoming
uit het Fonds BZM ontving
is gestegen van 146 in 2008 naar
161 in 2009. Het totale bedrag dat is
verstrekt in 2009 is echter gedaald naar
€ 45.807 (in 2008: € 56.147). Dit komt
omdat in 2009 relatief veel missionarissen
met een AOW-uitkering een
beroep op het fonds hebben gedaan;
zij krijgen een lagere tegemoetkoming.
De nieuwe zorgverzekeringswet die
sinds 1 januari 2006 van kracht is geworden,
bood in eerste instantie geen
oplossing voor missionarissen die met
verlof komen. Mensen met een Missie
heeft zich vanaf 2005 hard gemaakt
voor een aangepaste regeling voor
missionarissen. Toen die er eind 2007
was (in de vorm van een zogenaamde
‘sluimerpremie’), bleek deze op een

50 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Procuratorendag
Over missie en overdracht
De Stichting Missieprocuratoren en
Mensen met een Missie organiseerden
op 6 november 2009 de jaarlijkse
Procuratorendag. Ook dit keer vond ze
plaats in het Kontakt der Kontinenten
in Soesterberg. Ruim vijftig bezoekers
gaven acte de présence en luisterden
naar inleidingen van Frank Boomers,
voormalig adviseur van de Keniaanse
bisschoppenconferentie en van de
gewezen missiebisschop voor Ngong in
Kenia father Cor Schilder mhm. Beiden
spraken over het thema overdragen.
In zijn spreekbeurt noemde father Cor
Schilder overdragen ‘geen handeling,
maar een proces. Samen met de lokale
mensen groei je en samen weet je
waarmee je bezig bent. Het is een proces
van jaren, dat begint op de eerste
dag dat je als missionaris aankomt.’
Na de twee spreekbeurten spraken de
deelnemers in gespreksgroepen verder
over het thema. Gezegd werd onder
meer dat missionarissen altijd iets van
zichzelf in hun missionaire opdracht
leggen. Dat is geen probleem zolang de
missionaris zijn persoonlijke opvatting
toetst aan de gemeenschappelijke
Procuratorendag 2009
visie. Ook werd opgemerkt dat je in
het missionaire werk terdege rekening
moet houden met cultuurverschillen.
Als voorbeeld werd genoemd de
spiritualiteit; bij religieuzen in Afrika,
Azië en Latijns-Amerika is die vaak
dieper geworteld dan bij religieuzen uit
het Westen. Met dat verschil moet je
als missionaris leren omgaan. Missie,
zo concludeerden de deelnemers
aan de Procuratorendag 2009, is vaak
een gesprek over verschillen. Aan dat
gesprek of beter nog aan dat proces
blijven de procuratoren en Mensen
met een Missie ook in de toekomst een
bijdrage leveren.

hoofdstuk 6
Fondsenwerving en
Voorlichting

52 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Fondsenwerving
Inkomsten
Het totaal van alle baten van Mensen
met een Missie in 2009 bedroeg
€ 10,6 miljoen. Dit is 0,7% lager dan in
2008 en 2,3% lager dan begroot voor
2009. Ten opzichte van de daling die
in 2008 was opgetreden (- 13,9%) is
derhalve sprake van herstel. De opleving
van de economie heeft zich in 2009
direct vertaald in een stijging van de
opbrengsten uit beleggingen als gevolg
van de opleving van de beurskoersen.
de twee belangrijkste groepen donoren
(particuliere donateurs en religieuze
instituten) zijn gedaald. Dit is niet direct
terug te zien in de totale baten, omdat
in 2009 de daling deels kon worden
gecompenseerd door de stijging van de
opbrengsten uit effecten. Structureel
staan de inkomsten onder druk. Dit
vormt voor Mensen met een Missie
aanleiding te investeren in relatiebeheer
en verbreding van de fondsenwerving
naar institutionele donoren.
Bestedingen 2009
Het herstel van de inkomsten is een belangrijk
signaal. Tegelijkertijd moet worden
vastgesteld dat de inkomsten van
2009 verschil t.o.v. 2008 %-mutatie
Particuliere donateurs € 1.993 € 301- -13,1%
Religieuze instituten € 3.278 € 230- -6,6%
Subsidie PSO € 1.136 € 153- -11,9%
Subsidie TMF € 3.331 € 53 +1,6%
Opbrengst beleggingen € 872 € 792 982,4%
Overig € 47 € 240- -12,4%
TOTAAL € 10.563 € 79- -0,7%
Inkomsten 2009 in € duizend
De inkomsten van particuliere donateurs
(collecte, mailings, nalatenschappen
en verkoop Missie-Zendingskalender)
daalden met 13,2% tot € 2,0
miljoen. De bijdragen vanuit religieuze
instituten daalden met 6,6% tot € 3,3
miljoen met name als gevolg van een
daling van de donaties voor projecten
en programma’s in het kader van AMA.
Projectfinanciering AMA 26%
Projectfinanciering TMF 26%
Overige projectfinanciering 4%
Professionele samenwerking 13%
Ondersteuning partners 12%
Lobby en voorlichting 8%
Ondersteuning missionarissen 11%
de financiering van projecten van
partnerorganisatie in Afrika, Azië en
Latijns-Amerika. Daarnaast wordt € 1,3
miljoen besteed aan uitzendingen van
missionaire werkers. Zij werken samen
met de lokale bevolking aan gerechtigheid
en vrede.
Bijna € 1,1 miljoen wordt uitgegeven
aan de ondersteuning van missionarissen
en de belangenbehartiging voor
deze groep bevlogen pioniers. Het merendeel
hiervan betreft de verstrekking
van een aanvulling op de onvolledige
AOW-uitkering van missionarissen
door het Oudedagsfonds.
Particulier donateurs 19%
Religieuze instituten 31%
Subsidie PSO 11%
Subsidie TMF 31%
Beleggingen 8%
De particuliere donateurs en de religieuze
instituten zorgen samen voor de
helft van de inkomsten van Mensen
met een Missie. Daaruit blijkt dat Mensen
met een Missie stevig is geworteld
in katholiek Nederland.
Bestedingen 2009
In 2009 heeft Mensen met een Missie
circa € 10 miljoen besteed aan
de doelstellingen. Circa 56% betreft
Opbrengst fondsenwerving
De opbrengsten van de eigen fondsenwerving
blijven in 2009 achter bij het
resultaat in 2008 en de begroting voor
2009. Het verschil met de begroting
bedraagt € 738.000. Het verschil wordt
verklaard door het achterblijven van
de inkomsten uit fondsenwervende
mailings en een sterke terugval in de
opbrengsten uit nalatenschappen.
In 2009 zijn twee succesvolle nieuwe

hoofdstuk 6 - fondsenwerving en voorlichting | 53
Eigen fondsenwerving realisatie 2009 begroting 2009 realisatie 2008
Collecte, mailings en donaties € 1.763 € 2.289 € 1.776
Donaties AMA-projecten € 2.971 € 2.990 € 3.284
Overige donaties projecten € 274 € 300 € 185
Nalatenschappen € 214 € 69 € 527
Kalenderverkoop € 48 € 61 € 30
TOTAAL eigen fondsenwerving € 5.270 € 6.009 € 5.801
Opbrengst fondsenwerving 2009 in € duizend
besteed aan de doelstelling en dat
verantwoording wordt afgelegd over de
bestedingen.
In 2009 is van het afleggen van
verantwoording extra werk gemaakt.
Donateurs hebben twee extra mailings
ontvangen. In februari 2009 is voor
het eerst een speciale uitgave van het
informatiebulletin verschenen over de
bestedingen van de middelen van de
Week Nederlands Missionaris in het
jaar ervoor.
mailings verstuurd waarin de resultaten
van het werk van de Week Nederlandse
Missionaris en Mensen met een
Missie zijn gecommuniceerd. Hiermee
is echter niet voorkomen dat de totale
opbrengst van de mailings achter bleef
bij de begroting. Dit wordt veroorzaakt
doordat het succes van de mailing voor
het Oudedagsfonds in het jaar ervoor
niet kon worden geprolongeerd, de
activering van ‘slapende donateurs’
onvoldoende resultaat heeft opgeleverd
en omdat de respons bij de vaste
donateurs is teruggelopen (het gemiddelde
geefbedrag is licht gestegen).
Voor 2009 was een daling van de donaties
voor de AMA-projecten voorzien.
Dit betreft de financiering van projecten
van partners in Afrika, Azië en
Latijns-Amerika door religieuze instituten.
In vergelijking met 2008 zijn de
donaties hiervoor met 9,5% gedaald,
met name omdat de financiële crisis
zich ook bij de religieuze instituten
heeft doen voelen.
De Week Nederlandse Missionaris
Al sinds het begin in 1970 is aan
Mensen met een Missie de uitvoering
van de Week Nederlandse Missionaris
toevertrouwd. De Week Nederlandse
Missionaris voert campagne voor het
welzijn en werk van Nederlandse missionarissen
en missionaire werkers.
Uit de opbrengsten worden
• de uitzendingen van missionaire
ontwikkelingswerkers gerealiseerd;
• kleine, praktische voorzieningen
betaald en vakantietoelagen aan
missionarissen verstrekt;
• subsidies verstrekt aan organisaties
die missionair werk ondersteunen;
• voorlichtingsactiviteiten betaald
die meer bekendheid geven aan het
missionair ontwikkelingswerk.
De opbrengsten, bestedingen en
kosten zijn geconsolideerd in de jaarrekening
van Mensen met een Missie.
In 2009 heeft de fondsenwerving
voor de WNM ruim € 10 miljoen
opgeleverd. Dit is nagenoeg evenveel
als in 2008 (+0,7%). De opbrengsten
vanuit de mailings en schenkingen
zijn in 2009 met 13% gestegen mede
door de extra mailing die in 2009 is
verstuurd. Een vermindering van de
opbrengsten van de Pinkstercollecte
(-9%), lagere inkomsten (-96,6%) uit
legaten en erfenissen en verminderde
rente-inkomsten. De opbrengsten
vanuit de mailings en schenkingen,
die circa tweederde van het totaal uitmaken,
zijn in 2009 met 7% gestegen.
Uitvoering fondsenwerving
Met betrekking tot de uitvoering van
fondsenwerving heeft Mensen met een
Missie als uitgangspunt dat gewerkt
wordt volgens de gedragscode VFI en
dat de kosten van de eigen fondsenwerving
maximaal 15% van de baten
mogen bedragen. De gedragscode
beschrijft de normen en waarden die
worden gehanteerd en is van toepassing
op de werving, het beheer en
de besteding van de verkregen middelen.
Concreet betekent het dat de
informatievoorziening open en eerlijk
moet zijn, zoveel mogelijk van de
toevertrouwde gelden moeten worden
In juli 2009 is ook voor het eerst een
beknopt jaarrapport aan alle donateurs
verstuurd met informatie en cijfers
over het missionaire werk van Mensen
met een Missie. Het volledige jaarverslag
en de jaarrekening zijn eveneens
op de website gepubliceerd. Er is een
speciale online bladerbare versie gemaakt
zodat mensen gericht informatie
kunnen opzoeken en afdrukken.
De kosten van fondsenwerving bedragen
in 2009 € 614.726. Dit is 11,7%
van de baten (in 2008: 10,7%). Mensen
met een Missie voldoet daarmee ruimschoots
aan de voorwaarden van het
CBF waarin is vastgelegd dat de kosten
van fondswerving maximaal 25% van
de baten uit de eigen fondsenwerving
mogen bedragen. De eigen doelstelling
van Mensen met een Missie is dat
de kosten maximaal 15% van de baten
mogen bedragen.
Aandachtspunten voor 2010
Bij de particuliere donateurs wordt
ingezet op uitbreiding van het donateursbestand.
Er is een programma in
ontwikkeling dat de naamsbekendheid
en zichtbaarheid van Mensen
met een Missie binnen de doelgroep
moet vergroten. Ook wordt ingezet op
introductie van een programma voor
het werven van nalatenschappen. Bij
de institutionele donoren wordt ingezet
op verbreding van de donoren naar
(katholieke) fondsen en stichtingen.

54 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Voorlichting
Mensen met een Missie heeft een verantwoordelijkheid
in Nederland. Ze beschouwt het als haar opdracht om
haar achterban van vier miljoen katholieken en andere
doelgroepen te informeren over de ontwikkelingen in
het Zuiden.
Mensen met een Missie voedt de
dialoog tussen Noord en Zuid over
thema’s die door de partners worden
aangegeven. Bijvoorbeeld over de betekenis
van de interreligieuze dialoog
op de Filippijnen, in India en Kenia. Of
het belang van de volksradio in Latijns-
Amerika. En wat Nederland daarvan
kan opsteken. Op 26 februari 2009
organiseerde Mensen met een Missie
een symposium over de actualiteit van
de bevrijdingstheologie in de Boskant
in Den Haag. Ook heeft Mensen met
een Missie steun geboden aan de totstandkoming
van een film over Peerke
Donders, de Tilburgse priester die zich
aan het eind van de 19 de eeuw bekommerde
om de melaatsen in Suriname
en in 1982 zalig is verklaard. Daarnaast
heeft Mensen met een Missie
een bijdrage geleverd aan een film over
het wel en wee van het Braziliaanse
inheemse volk de Guaraní.
Resultaten in 2009
Bevrijdingstheologie nu
Mensen met een Missie organiseerde
op 26 februari 2009 in de Boskant te
Den Haag een symposium over de
actualiteit van de bevrijdingstheologie.
Een van de sprekers was de Indiase
moslima Sharukh Alam. Zij is een van
de mede-oprichters van het Patna
Collective, een door Mensen met een
Missie ondersteunde organisatie die
zich beijvert voor een vreedzaam samengaan
van de verschillende godsdiensten
in India. Respect is daarbij het
sleutelwoord. Op de bijeenkomst in de
Boskant zei Sharukh Alam dat de islam
evenals het christendom een bevrijdingstheologie
heeft. Een theologie die
zij beschrijft als een herinterpretatie
van het geloof vanuit het perspectief
van de uitgeslotenen. Dat religie
emanciperende kracht kan hebben,
ondergraaft volgens Sharukh Alam de
gedachte dat je geloof en politiek moet
scheiden. Zij vindt de idee van een seculiere
staat sowieso onhoudbaar want
daarbij gaat men uit van de veronderstelling
dat de samenleving neutraal is.
Maar in de samenleving bevinden zich
individuen van wie het leven door klasse,
kaste, sekse en godsdienst wordt
bepaald. En die individuen oefenen
invloed uit op de inrichting van de staat
en haar beleid. Het Patna Collective wil
door onderzoek aantonen dat het idee
van de seculiere staat onhoudbaar is.
Ook wil ze laten zien dat godsdiensten
intern een grote diversiteit kennen.
Sharukh Alam is blij met de ondersteuning
van Mensen met een Missie. Zonder
die steun had het Patna Collective
niet kunnen starten met een arbeiderscollectief
waarin aanhangers van
Sharukh Alam
diverse geloven samenwerken. Voor
Mensen met een Missie is het initiatief
interessant omdat het antwoord geeft
op de vraag of christenen, hindoes en
christenen samen kunnen werken aan
Sharukh Alam, partner van Mensen met een
Missie en oprichtster van het Indiase Patna
Collective: ‘Ontwikkeling is meer dan onderwijs
en gezondheidszorg, het gaat ook over
zelfstandig denken en vrij geloven.’
bevrijding. De Tilburgse hoogleraar
theologie Erik Borgman meent dat die
interreligieuze samenwerking nodig is,
ook in Nederland. ‘We kunnen zeker

pagina 1
hoofdstuk 6 - fondsenwerving en voorlichting | 55
leren van initiatieven zoals het Patna
Collective,’ zei hij op de bijeenkomst in
de Boskant. De huidige tijd vraagt om
een hernieuwde reflectie op de verhouding
tussen religie en politiek, aldus
Erik Borgman. ‘Bevrijdingstheologie is
gebaseerd op het inzicht dat de maatschappelijke
strijd om het goede leven
voor allen een religieuze grondslag
heeft. Je eert God door je in te zetten
tegen onderdrukking.’
Kwartaalblad
Mensen met een Missie zoekt voortdurend
naar manieren om de leesbaarheid
en toegankelijkheid van haar
kwartaalblad te vergroten. De redactie
bewandelt
AMA-dag: ontmoeting
van tochtgenoten
Zuid-Afrikanen leren leiden
Latijns-Amerika luistert naar Volksradio
India schildert dialoog
Kwartaalblad
WINTER 2009
daarbij de weg
van geleidelijkheid.
Na
de complete
transformatie
van het
magazine in
2007 is het
nu vooral een
kwestie van
het verder verbeteren
van de vormgeving. Maar ook:
hoe zorgen we ervoor dat in elke editie
vooral de partners in het Zuiden aan
het woord komen
Om het missionair werk in een context
te plaatsen is de redactie in 2009 begonnen
met een rubriek waarin politici,
wetenschappers en kerkelijk leiders
aan het woord komen over ontwikkelingssamenwerking.
Met die verdieping
gaan we in 2010 verder, evenals met
de ontwikkeling van een nog betere
vormgeving.
Elena
Al vele jaren werkt Mensen met een
Missie samen met de Stichting Religieuzen
Tegen Vrouwenhandel (SRTV).
Op 29 januari 2009 vond in Den Bosch
de presentatie plaats van het boek en
de dvd Elena, een bezinning op mensenhandel’.
Mensen met een Missie
heeft de productie van het boek en dvd
financieel ondersteund.
Elena is een jonge vrouw, een slachtoffer
van mensenhandel. Haar lijdensweg
is in vijftien delen
door kunstenares
Mieke Borgdorff
verbeeld in treffende
schilderwerken.
Vijftien
momenten om
even bij stil te
staan. Ook Elena’s
lijden heeft
uiteindelijk een zin, een betekenis.
Het verhaal van Elena is bijzonder geschikt
voor persoonlijk reflectie maar is
ook geschikt voor gezamenlijk gebruik
door betrokken groepen in parochies
en gemeenten. Daarom hebben
Mensen met een Missie en de SRTV,
met ook nog de steun van Cordaid, in
augustus 2009 alle parochies aangeschreven
met posters en materiaal over
het project Elena. Gevraagd werd, met
het op de Europese Dag tegen de mensenhandel
op 18 oktober, aandacht
te schenken aan de slachtoffers en de
problematiek van de internationale
vrouwenhandel.
Week Nederlandse Missionaris
Dialoog van het Leven, aldus luidde de titel van de campagne
van de Week Nederlandse Missionaris in 2009. De
campagne richtte zich op de vaak precaire verhoudingen
tussen de aanhangers van de diverse godsdiensten in Azië.
Op het Filippijnse hoofdeiland Mindanao bijvoorbeeld leidt
de strijd tussen moslims en christenen tot vrijwel complete
ontwrichting van de samenleving. Missionaire werkers proberen
op Mindanao, maar ook elders in Azië interreligieuze
dialoog tot stand te brengen. Dialoog moet leiden tot meer
wederzijds begrip maar ook tot meer kansen voor de armen.
Conflicten, al dan niet godsdienstig van aard, treffen voornamelijk
de armen en de kwetsbaren.
Ook het boekje uit de serie Mensen met een Missie kreeg
Dialoog van het Leven als titel mee. Daarin vertelt Aminda
Saño over de Silsilah Dialogue Movement, een beweging op
Mindanao die de dialoog tussen moslims en christenen probeert
te bevorderen. Aminda Saño is directeur van Silsilah
en weet als geen ander hoe belangrijk het is dat er wederzijds
begrip ontstaat tussen de twee bevolkingsgroepen.
‘Zonder begrip geen vrede’ zo vatte zij het op 24 april 2009
kort samen. Aminda Saño was een
van de sprekers op de Inspiratiedag.
Op deze dag, die voor het tweede
jaar werd georganiseerd en zo’n
120 bezoekers trok, wordt de aftrap
verricht voor de Pinkstercampagne
van de Week Nederlandse Missionaris.
Missionair werker Alfons van Zijl
was de tweede gastspreker op de
Inspiratiedag in de Utrechtse Nicolaïkerk. Alfons is werkzaam
op Luzon, het andere hoofdeiland van de Filippijnen.
In nauwe samenwerking met de Week Nederlandse Missionaris,
het bisdom Aurora en Mensen met een Missie geeft
hij vorm en inhoud aan de kerk van de armen. Vanuit een
sterk gevoelde dankbaarheid voor het leven voert Van Zijl
een niet aflatende strijd tegen onrecht en voor rechtvaardigheid.
Een vrijwilligster van een MOV-groep werd geraakt
door het verhaal van Alfons van Zijl en vertelde na afloop:
‘Door zijn verhaal werd de Inspiratiedag voor mij een dag die
ik niet had willen missen.‘

56 | mensen met een missie - jaarverslag 2009

hoofdstuk 6 - fondsenwerving en voorlichting | 57
Missie-Zendingskalender
2010
Dialoog met het penseel
De Missie-Zendingskalender 2010
staat in het teken van de religieuze
dialoog. In twaalf beelden toont
de Indiase schilder Jyoti Sahi de
toenadering tussen christendom en
hindoeïsme in India.
Van jongsaf aan heeft Jyoti Sahi,
kind uit een Brits-Indisch huwelijk,
belangstelling voor kunst. Vooral de
schilderkunst trekt hem aan. Reeds
in zijn vroege werk zijn er sporen van
religieuze inspiratie te herkennen. Na
zijn studie aan de Londense School of
Arts and Crafts is die invloed evident.
In de Engelse hoofdstad maakt hij
kennis met de benedictijnen-monnik
Bede Griffith, de stichter van een
hindoeïstisch-christelijk klooster
(ashram) in India. Onder de indruk van
Griffiths denkbeelden over interreligiositeit,
sticht Jyoti Sahi in navolging van
zijn voorbeeld een ashram waar jonge
kunstenaars van diverse gezindten zich
kunnen bekwamen in de kunst.
Oeuvre
In de loop der jaren heeft de kunstenaar
een omvangrijk oeuvre opgebouwd
van schilderijen, houtsnijwerken,
batik, glas-in-lood-ramen,
hekwerken en liturgisch meubilair.
Steeds legt hij een verbinding tussen
christendom en hindoeïsme.
De Missie-Zendingskalender draagt
daarvan getuigenis. Jyoti Sahi wijst met
zijn werk op de uitdaging waarvoor
de christenen in India zich geplaatst
weten. Zij moeten hun geloof vorm
geven in een voornamelijk hindoeïstisch
land. En prediken gelijkheid in
een land waar van oudsher ongelijkheid
heerst. Het antwoord van Jyoti
Sahi op die uitdaging is Jezus. Voor
hem is Jezus de bevrijder van mensen
die naar de marge van de samenleving
zijn verdreven. De leraar die voorgaat
in de strijd tegen onderdrukking, een
gids die weigert het lijden als noodlot
te accepteren. Jyoti Sahi ziet Jezus als
voorbeeld voor zowel christenen als
hindoes. Daarom beeldt hij Jezus af
met behulp van westerse techniek en
oosterse religieuze symboliek.
Elk jaar organiseert Mensen met een
Missie een Vrijwilligersdag voor de
verkopers van de Missie-Zendingskalender.
De bijeenkomst vond in 2009
in het Museon te Den Haag plaats. De
ruim honderdtwintig bezoekers waren
enthousiast over de door Jyoti Sahi
gemaakte schilderijen. Ze vonden de
afbeeldingen op de Missie-Zendingskalender
heel herkenbaar.
Speciale uitgave
In 2009 is tevens als experiment een
speciale kunstkalender uitgegeven met
de platen uit de Missie-Zendingskalender
in een groter formaat en een minder
prominent calendarium. De bedoeling
was hiermee nieuwe doelgroepen
te bereiken en verkoop te realiseren
via bijv. wereldwinkels en als relatiegeschenk
voor bedrijven. Er is veel tijd
geïnvesteerd in de marketing van de
kunstkalender, maar uiteindelijk zijn
slechts zo’n 800 kunstkalenders verkocht
van de in totaal 2000 kalenders.
Dat cijfer staat in schril contract tot het
aantal verkochte exemplaren van de
vertrouwde Missie-Zendingskalender;
ongeveer 22.000. Tegen deze achtergrond
is besloten in 2010 niet opnieuw
een kunstkalender uit te geven en alle
aandacht te besteden aan de verkoop
van de Missie-Zendingskalender, die
Jyoti Sahi
nog steeds hoog wordt gewaardeerd
door de kopers.
2011
Jaarlijks wordt een kunstenaar uit Afrika,
Azië of Latijns-Amerika gevraagd
om de illustraties voor de Missie-Zendingskalender
te verzorgen. In 2011
hebben de uitgevers de Nigeriaanse
beeldhouwer, schilder en grafisch
kunstenaar Tony Nwachukwu benaderd.
In zijn schilderijen legt hij een
verbinding tussen de oude Nok, Igbo
en Benin-beschavingen en de westerse
invloed van nu en waarschuwt hij voor
de milieuschade in Nigeria als gevolg
van ongecontroleerde oliewinning. De
Missie-Zendingskalender wordt uitgegeven
door Mensen met een Missie en
de Nederlandse Zendingsraad. Ze is
een voorbeeld van geslaagde oecumenische
samenwerking.

58 | mensen met een missie - jaarverslag 2009

hoofdstuk 7 - de organisatie | 59
hoofdstuk 7
De organisatie

60 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Organisatiestructuur
Bestuur
Directeur
Ondernemingsraad
Programma’s
Ondersteuning van kleinschalige
gelovig geïnspireerde partnerorganisaties
in Afrika, Azië en
Latijns-Amerika met
- financiële steun (o.a. AMA)
- uitzending van missionaire
ontwikkelingswerkers
- kennis en lobby
Campagnes
- Voorlichting en PR
- Fondsenwerving
- Missie-Zendingskalender
- Week Nederlandse Missionaris
Financiën & Bedrijfsvoering
- Belangenbehartiging voor (oud-)
missionarissen
- Financiën en rechtspositie
uitgezondenen
- Interne diensten
Bestuur
Mensen met een Missie heeft een
toezichthoudend bestuur dat zich
bezighoudt met het strategische beleid
en de positionering van de organisatie.
Verder stelt het bestuur het jaarplan
en de begroting vast en houdt toezicht
op de realisatie ervan. Ook toetst zij
het gevoerde beleid van de directie aan
de doelstellingen van de stichting. Het
bestuur bestaat uit minimaal vijf en
maximaal negen personen en vergadert
ongeveer zeven keer per jaar. De
leden van het bestuur doen hun werk
onbezoldigd. Zij kunnen alleen hun
reis- en onkosten declareren.
Het bestuur van MM kent geen
portefeuille-verdeling. Wel zijn er
profielschetsen, zodat een brede
vertegenwoordiging van verschillende
belangrijke kwaliteiten en disciplines
is gegarandeerd. Bij de samenstelling
van het bestuur wordt getoetst op de
aanwezigheid van deskundigheid op
het gebied van ontwikkelingssamenwerking,
marketing en publiciteit,
juridische zaken, financiën en organisatieontwikkeling.
Vanwege de nauwe
verbondenheid met de missionaire
traditie van religieuzen hebben er altijd
enkele religieuzen zitting in het bestuur.
Alle bestuursleden dienen zich te
kunnen identificeren met de kernwaarden
en de identiteit van Mensen met
een Missie als katholieke missionaire
ontwikkelingsorganisatie. In de statuten
van de stichting zijn de criteria
beschreven waaraan de samenstelling
van het bestuur van de stichting moet
voldoen. Deze criteria komen overeen
met de door het Centraal Bureau Fondsenwerving
(CBF) gestelde keurmerkcriteria
onder
Artikel 4, lid 1 A.
De zittingstermijn van elk lid eindigt
uiterlijk vier jaar na zijn/haar benoeming,
waarna een eenmalige herbenoeming
voor een periode van vier jaar
mogelijk is. Wanneer zich een vacature
in het bestuur voordoet, wordt met
inachtneming van de deskundigheden
en kwaliteiten van de zittende bestuursleden
gezocht naar een kandidaat
met aanvullende kennis en/of een
aanvullend netwerk. Een kandidaatbestuurslid
neemt eerst aan enkele
bestuursvergaderingen deel, zodat
bestuur en kandidaat-bestuurslid zich
over en weer een beeld kunnen vormen
van elkaar. Daarna besluit het bestuur
over de mogelijke benoeming. De taken
en bevoegdheden van het bestuur
zijn schriftelijk vastgelegd.
Het functioneren van het bestuur wordt
jaarlijks tijdens een bestuursvergadering
geëvalueerd. Bij de evaluatie in januari
2009 is het belang van de complementariteit
van deskundigheden in het bestuur
onderstreept. Dit biedt een basis
voor gezamenlijke gedachtewisseling,
waarna gemeenschappelijke besluitvorming
volgt. Een ander aandachtspunt
is het belang de verantwoordelijkheden
van bestuur en directeur helder te blijven
onderscheiden.
Bestuurssamenstelling
Het bestuur telde op 31 december
2009 acht leden. De (neven)-functies
van de bestuursleden staan hier tevens
vermeld.

hoofdstuk 7 - de organisatie | 61
- De heer drs. J.J.J.M. Janssen, voorzitter
sinds december 2008 (burgemeester
van Zeist; voorzitter Raad
van Toezicht Stichting Amarantis Onderwijsgroep;
voorzitter Platform Raden
van Toezicht MBO-instellingen;
voorzitter Stichting Laag Catharijne
(voorheen Federatie van de Katholieke
Centra voor evensvorming resp.
Responz); voorzitter Klachtencommissie
Ongewenste Omgangsvormen
Politie Regio Utrecht; voorzitter
Stichting Open Monumenten Dag,
lid bestuur Departement Utrecht van
Nederlandsche Maatschappij van
Nijverheid en Handel).
- De heer drs. Th.M.J.P. Brouwers,
penningmeester sinds oktober 2008
(directeur Commercie SNS Asset Management
van SNS Reaal; bestuurslid
Indiase projectorganisatie FINISH –
Financial INclusion Improves Sanitation
and Health).
- De heer dr. H.E.A. Corsius, bestuurslid
sinds oktober 2009 (beleidsmedewerker
van het regionaal bestuur
van de Redemptoristen in Nederland
en van het provinciaal bestuur van de
provincie Sint Clemens)
- De heer drs. P.F. Dokman, bestuurslid
sinds november 2004 (onderzoeker
Nijmeegs Instituut voor Missiewetenschappen;
organisatieadviseur en
coach Basileia MSR).
- Frater drs. H.J.M. van Geene, bestuurslid
sinds november 2004 (overste
fraters van Tilburg in Woonzorgcentrum
Joannes Zwijsen; bestuurslid
Titus Brandsma Instituut; lid Raad
van Toezicht Leerstoel “Identiteit
katholiek onderwijs”, RU Nijmegen;
lid Commissie Geestelijke Verzorging,
Relief; lid Centrale dienstenraad “De
Wever”; adviseur en facilitator ad hoc
van congregaties in internationaal
verband).
- Zuster H.M. Geven, bestuurslid sinds
november 2004 (bestuurslid van de
Congregatie van de Zusters van Liefde
te Schijndel).
- Mevrouw drs. D.J.G. de Jager,
bestuurslid sinds november 2004
(directeur Research and Development
Codarts Hogeschool voor de Kunsten).
- Mevrouw drs. H.A.M. Nauta, bestuurslid
sinds december 2008 (directeur
CDA-partijbureau).
De heer drs. W.E. Mintjes (directeur
Blauwe Bergen organisatieadvies BV)
was in de laatste vier maanden van
2009 aangesteld als bestuurlijk gedelegeerde,
specifiek ter ondersteuning van
het verandertraject. Voorafgaand aan
deze periode was hij bestuurslid.

62 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Theo Brouwers, penningmeester van Mensen
met een Missie:
‘In mijn dagelijks werk
zoek ik naar investerings
mogelijkheden
in ontwikkelingslanden
ten bate
van ondernemende
mensen, voor een
financieel rendement
met een sociale
impact. Maar soms
is er juist behoefte
aan donatiekapitaal
en kennisuitwisseling
ter versterking van
de basis. In mijn
reizen zie ik dat beide
nodig zijn om te
komen tot veiligheid,
vertrouwdheid en
groei. Mijn bezoeken
aan projecten van
Mensen met een
Missie hebben dat
alleen maar bevestigd.
Fantastisch om daar
een bijdrage aan te
leveren.’
De bestuursagenda in 2009
Er waren zes bestuursvergaderingen en
een heidedag in 2009. De belangrijkste
onderwerpen op de bestuursagenda
zijn geweest:
- ontwikkeling van beleidskader voor
de periode 2011-2015;
- verandertraject gericht op vernieuwing
van de werkwijzen en verlaging
van de kosten;
- allianties en samenwerkingsrelaties,
mede met het oog op subsidieaanvraag
MFS-II;
- meerjarenstrategie t.a.v. fondsenwerving;
- permanente monitoring van beleidsuitvoering
op basis van de vier-, acht-,
en twaalfmaandsrapportages;
- goedkeuring jaarrekening en vaststelling
jaarplan en begroting 2010;
- evaluatie van het eigen functioneren
van het bestuur.
Directie
Als directeur van Mensen met een
Missie is Manon Vanderkaa verantwoordelijk
voor de ontwikkeling van
het strategisch beleid en het aansturen
van de organisatie op alle beleidsterreinen.
De directeur legt verantwoording
af aan het bestuur, geeft leiding
aan de afdelingshoofden, treedt op als
voorzitter van het managementteam
en als bestuurder voor het overleg met
de ondernemingsraad.
Nevenfuncties directeur
- bestuurslid Stichting ShivA, kenniscentrum
op het terrein van hiv/aids
en spiritualiteit;
- bestuurslid van de Stichting Praktische
Theologie.
Beide functies zijn onbezoldigd en hebben
geen directe relatie met Mensen
met een Missie. Namens Mensen met
een Missie is Manon Vanderkaa bestuurslid
van de Stichting Dom Hélder
Câmaraleerstoel. Ook deze functie is
onbezoldigd.
Managementteam
Het managementteam bestaat uit de
directeur en de drie afdelingshoofden.
Behalve de onderwerpen zoals die ook
op de bestuursagenda voorkwamen,
waren andere belangrijke onderwerpen
op de agenda van het managementteam:
- implementatie personeelsbeleid (o.a.
invoering competentiemanagement);
- vereenvoudiging van procedures voor
projectfinanciering;
- invoering van projectmanagementmethode
met het oog op verbetering
van het projectmatig werken;
- invoering van eenvoudige methode
voor urenregistratie;
- verbetering van kwaliteit van interne
bedrijfsvoering, m.n. op het terrein
van het financieel management;
- uitbreiding procedure voor klachten
en vragen;
- nieuw logo en huisstijl i.v.m. invoering
nieuwe naam.
Ondernemingsraad
Mensen met een Missie heeft een
ondernemingsraad, ook al is dat -
gezien de omvang van de organisatie
- wettelijk niet verplicht. De OR kent
drie leden. In 2009 zijn twee leden uit
dienst getreden. In hun plaats zijn twee
nieuwe leden aangetreden.

hoofdstuk 7 - de organisatie | 63
Onveranderd geloof
dat het anders moet
Mensen met een Missie heeft in het afgelopen
jaar nagedacht over hoe zij als
missionaire organisatie de toekomst
tegemoet wil treden. Deze bezinning
was niet om des keizers baard maar om
een antwoord te vinden op de uitdagingen
van de nieuwe tijd. Een tijd die
wordt gekenmerkt door veranderende
internationale machtsverhoudingen,
economische tegenspoed en fundamentele
discussies over de waarde van
ontwikkelingssamenwerking. Daarnaast
is ook de traditionele achterban
van Mensen en Missie aan verandering
onderhevig. De Nederlandse religieuze
instituten hebben, evenals de Nederlandse
samenleving in het algemeen,
te maken met vergrijzing.
Zonder dieper in te gaan op de specifieke
gevolgen van elk der ontwikkelingen,
moge duidelijk zijn dat deze
ontwikkelingen gezamenlijk ons tot
bezinning noopten. We stonden voor
de cruciale vraag hoe we organisatie,
werkwijze en financiën zodanig
konden aanpassen dat een duurzame
toekomst van het missionaire werk
gegarandeerd zou zijn. Met we bedoel
ik bestuur, directie, medewerkers en
partnerorganisaties. Samen hebben wij
in 2009 nagedacht en gediscussieerd
over hoe wij ervoor kunnen zorgen
dat Mensen met een Missie met een
sluitende begroting zo goed mogelijk
uitvoering kan geven aan haar visie op
missionaire ontwikkelingssamenwerking.
We hebben de afgelopen periode
benut om nog eens goed te formuleren
wat de organisatie uniek maakt en
waarin haar kracht schuilt. We kwamen
tot een korte, krachtige omschrijving.
Mensen met een Missie werkt aan de
basis, vanuit een gelovige inspiratie en
zet zich actief in voor kennisoverdracht
van en tussen basisorganisaties die
zich vreedzaam inzetten voor sociale
gerechtigheid. Dat beeld vormt voor
Mensen met een Missie de leidraad
voor het beleid in de komende jaren.
Mensen met een Missie is naar haar
aard geen organisatie die het roer radicaal
omgooit. Grosso modo kun je zeggen
dat we voor de periode 2011-2015
voortbouwen op bestaand beleid en
eerder gemaakte keuzes aanscherpen.
Mensen met een Missie blijft verankerd
in de missionaire traditie van de religieuzen
en geeft die identiteit in samenwerking
met haar partners steeds weer
actueel vorm.
In 2010 vinden verschillende aanpassingen
binnen de organisatie plaats.
Daarbij gaat het er o.a. om de fondsenwerving
te versterken, de kwaliteit van
de interne bedrijfsvoering ter ondersteuning
van de kernactiviteiten te
verhogen en de kosten te verlagen. Wat
blijft, is ons geloof dat de wereld anders
kan en moet. En dat we uw steun
daar, onveranderlijk, bij nodig hebben.
Koos Jansen, voorzitter bestuur
Mensen met een Missie
Voorzitter Koos Janssen

64 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Afdeling Programma’s
De afdeling Programma’s is verantwoordelijk
voor de samenwerking met
partnerorganisaties en ondersteunt
hen met kennis, projectfinanciering en
personele samenwerking. De afdeling
ontwikkelt de thematische programma’s
en zorgt voor de uitvoering ervan
in het Zuiden. Ook lobbyactiviteiten
vallen onder de verantwoordelijkheid
van de afdeling.
Afdeling Campagnes
De afdeling Campagnes richt zich
op fondsenwerving, voorlichting en
externe communicatie. De afdeling
verzorgt ook de fondsenwerving en
educatie voor de Week van de Nederlandse
Missionaris en de verkoop van
de Missie-Zendingskalender.
31 december 2009 telde 27 personen,
van wie zeventien vrouwen en tien
mannen. Het ziekteverzuimpercentage
bedroeg 6,56 % tegenover 2,97% in
2008 en 1,87% in 2007. Ruim veertig
procent van het ziekteverzuim werd
veroorzaakt door twee medewerkers
die langdurig met fysieke beperkingen
werden geconfronteerd.
Vrijwilligers
Mensen met een Missie kent talrijke
vrijwilligers die hun diensten verlenen
op incidentele of structurele basis.
Ze zetten zich vaak al lange tijd actief
in, zoals tot eind 2009 bij de boekenen
abonnementenservice van CLM.
Tevens zijn enkele vrijwilligers in 2009
werkzaam geweest ter ondersteuning
bij het verwerken van mutaties in het
donateursbestand, het ontwikkelen
van het foto-archief en enkele secretariële
werkzaamheden. Getalsmatig
is de groep verkopers van de Missie-
Zendingskalender het grootst. Bijna
800 vrijwilligers zorgen al ruim dertig
jaar voor de verkoop van zo’n 25
duizend kalenders in de parochies. De
persoonlijke verkoop met een fijnmazig
distributienetwerk is onvervangbaar en
kostenbesparend. Wel wordt de
Suzanne Kruyt, uitgezondene van Mensen met een Missie in Peru (sinds 2008 werkzaam in
de Peruaanse stad Cuzco bij Centro Bartolomé de las Casas):
‘Door gedrags verandering kunnen de Peruanen
de door hen gewenste vrede naderbij brengen.
Dat ik daarin via een faith-based organisatie
een rol mag spelen, zie ik als een voorrecht.’
Afdeling Financiën & Bedrijfsvoering
De afdeling Financiën & Bedrijfsvoering
is verantwoordelijk voor de belangenbehartiging
van (oud-)missionarissen,
financieel-administratieve ondersteuning
van uitgezondenen en de interne
diensten, zoals de financiële administratie,
personeelszaken en automatisering.
Personeel
Mensen met een Missie had in 2009
gemiddeld 25,9 fte. De bezetting per
vrijwilligersgroep steeds ouder. Mensen
met een Missie drukt haar waardering
voor de vrijwilligers niet alleen
uit in woorden, maar bijvoorbeeld ook
met het organiseren van een vrijwilligersdag
voor de kalenderverkopers. Er
is een speciaal beleidsdocument ontwikkeld,
waarin wordt beschreven hoe
Mensen met een Missie omgaat met
de inzet van vrijwilligers. Deze notitie
is in december 2009 geëvalueerd en
geactualiseerd.

hoofdstuk 7 - de organisatie | 65
Samenwerking in
Nederland
Communicantes
De behandeling van AMA-projectaanvragen
uit Oost-Europa heeft Mensen
met een Missie sinds 1997 uitbesteed
aan Communicantes. Er is een gezamenlijke
projectencommissie en
Mensen met een Missie stelt vanuit
het AMA-fonds jaarlijks een budget
van € 250.000 ter beschikking. Tegen
de achtergrond van de teruglopende
AMA-inkomsten heeft Mensen met
een Missie in samenspraak met de
AMA-commissie moeten besluiten de
ondersteuning van projecten in Oost-
Europa de komende jaren geleidelijk
af te bouwen. Per 1 januari 2012 zal
de samenwerkingsovereenkomst met
Communicantes worden beëindigd. In
goede afstemming met Communicantes
zal het gezamenlijke programma in
de komende jaren worden afgerond.
Cordaid
Samen met Cordaid heeft Mensen met
een Missie in 2009 gewerkt aan een
gezamenlijke MFS-aanvraag voor medefinanciering
van het ministerie van
Buitenlandse Zaken voor de periode
2011-2015. Ook andere collega-organisaties
nemen deel aan de alliantie,
zoals IKV Pax Christi en Both Ends. De
gezamenlijke aanvraag – met de titel
‘Samen voor verandering’ – bouwt
voort op de samenwerking met Cordaid
zoals die in de afgelopen jaren
heeft vorm gekregen. Het aandeel van
Mensen met een Missie in het gezamenlijke
programma richt zich op de
capaciteitsversterking van gelovig geïnspireerde
basisorganisaties die zich
richten op vrede en verzoening. Eind
2010 zal duidelijk worden in hoeverre
het ministerie de aanvraag zal honoreren.
Free Voice
Mensen met een Missie heeft in 2009
ook een alliantie gesloten met Free
Voice. Al vele jaren bestaat er een
samenwerkingsrelatie, speciaal gericht
op de versterking van volksradio’s
in Latijns-Amerika. In 2009 hebben
Mensen met een Missie en Free Voice
samen met o.a. World Press Photo
gewerkt aan een programmavoorstel
t.b.v. een MFS-aanvraag. Het programma,
getiteld Press Freedom 2.0, is erop
gericht om communicatiemiddelen
in te zetten ter ondersteuning van de
positie van basisgroepen, inheemse
volken enz. Ook voor deze aanvraag zal
eind 2010 duidelijk worden in hoeverre
financiering van het ministerie beschikbaar
zal zijn in de periode 2011-
2015.
Jongeren & Missie
De samenwerking met Jongeren &
Missie op het gebied van uitzendingen
loopt al vele jaren en is vastgelegd in
een convenant. Het raakt een aantal
verschillende onderwerpen, zoals
voorbereiding van uitzendingen,
uitwisseling van plekken en solidariteitsuitzendingen.
Voor 2009 lag er het
voornemen te onderzoeken of er een
aanbod kon worden gerealiseerd voor
de gezamenlijke achterban, waarbij de
inspiratie van uitgezonden jongeren
en de inspiratie van de religieuzen met
elkaar in verband worden gebracht. In
2009 heeft dit nog geen gestalte gekregen;
inmiddels wordt aan concrete
plannen voor 2010 gewerkt.
Justitia et Pax
Met Justitita et Pax heeft Mensen met
een Missie een raamovereenkomst
gesloten voor projectmatige samenwerking,
looptijd 2006-2010. De
samenwerking is met name gericht op
lobbywerkzaamheden in vier focusregio’s
binnen het programma Vrede en
Verzoening. Mensen met een Missie is
daarnaast ook vertegenwoordigd in de
Bisschoppelijke Commissie Justitia et
Pax.
Konferentie Nederlandse Religieuzen
- Convenant inzake AMA (sinds 1997)
waarin Mensen met een Missie het
mandaat wordt gegeven om de activiteiten
van en t.b.v. AMA op eigen titel
en verantwoordelijkheid te verrichten.
- Convenant inzake CMBR (sinds 1981)
over de positionering van CMBR als
commissie van de KNR en de financiering
(grotendeels) door Mensen
met een Missie. De KNR heeft dit
convenant eind 2008 opgezegd. Als
consequentie hiervan wordt het secretariaat
van het CMBR met ingang
van 1 april 2009 niet langer gefinancierd
en gehuisvest door Mensen met
een Missie, maar door de KNR.
- Gezamenlijke verantwoordelijkheid
voor Beleggingsfonds CMC/KNR.
Het bestuur is paritair samengesteld;
uitvoering vindt plaats door Mensen
met een Missie.
Stichting Religieuzen Tegen
Vrouwenhandel (SRTV)
Met de SRTV werkt Mensen met een
Missie samen in het kader van onderlinge
informatie-uitwisseling en het
jaarlijks organiseren van een gezamenlijke
voorlichtingsactiviteit. Meer informatie
over de specifieke samenwerking
tussen Mensen met een Missie en de
SRTV in 2009 leest u op pagina 55.

66 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Goed bestuur
Mensen met een Missie voldoet aan de
voorwaarden van de Code Wijffels, de
eisen voor goed bestuur in de goededoelensector.
Verder heeft Mensen
met een Missie sinds 2004 het CBFkeurmerk
voor organisaties die zich op
verantwoorde wijze bezighouden met
het inzamelen en besteden van geld
voor een goed doel.
Betrokkenheid van belanghebbenden
Mensen met een Missie onderhoudt
als organisatie relaties met verschillende
groepen belanghebbenden. Zij zijn
als samenwerkingspartner, financier,
vrijwilliger enzovoort betrokken bij
het werk van Mensen met een Missie.
De communicatie met hen krijgt
via uiteenlopende kanalen vorm. Hun
invloed op het beleid en de strategie is
voor Mensen met een Missie van groot
belang. Belanghebbenden van MM zijn
onder andere:
Partnerorganisaties in het Zuiden
De partnerorganisaties worden
geselecteerd op basis van hun kwaliteit,
potentie en de kwaliteit van hun
projecten die bijdragen aan vrede en
gerechtigheid in het Zuiden. Primair
werkt Mensen met een Missie samen
met basisorganisaties die gelovig geïnspireerd
zijn.
Het beleid van Mensen met een Missie
wordt in samenspraak met de partnerorganisaties
ontwikkeld. Programmaverantwoordelijken
hebben regelmatig
en intensief contact. Tijdens partnerconsultaties
wordt het beleid van
Mensen met een Missie besproken. In
2009 ging daarbij met name aandacht
uit naar de voorbereiding van het
beleidskader voor de periode 2011-
2015 en de ontwikkeling van de drie
programmalijnen.
Vertegenwoordigers van partnerorganisaties
spelen ook een rol in de
voorlichtingsactiviteiten in Nederland.
Zij komen aan het woord in het kwartaalblad
en tijdens voorlichtingsbijeenkomsten
delen zij hun ervaringen en
inspiratie met geïnteresseerden.
Religieuze instituten
Mensen met een Missie heeft een
bijzondere relatie met de religieuze
instituten, in wier missionaire traditie
de organisatie geworteld is. De banden
met de ordes en congregaties zijn sterk
en via allerlei kanalen wordt contact
onderhouden. In de informatie-uitwisseling
zijn het kwartaalblad en het jaarverslag
van belang, die beide door de
religieuze instituten zeer gewaardeerd
worden. In het bestuur van Mensen
met een Missie hebben twee leden van
een religieus instituut zitting. In de
beleidsontwikkeling speelt daarnaast
de Adviescommissie Missionaire Activiteiten
(AMA-commissie), bestaande
uit vertegenwoordigers van religieuze
instituten, een centrale rol. De commissie
adviseert over de samenwerking
met en ondersteuning van partners in
het Zuiden. Praktisch krijgt de relatie
met de religieuze instituten ook vorm
door de aandacht voor de belangenbehartiging
van (oud-)missionarissen.
Mensen met een Missie onderhoudt
hierover actief contact met hen en met
hun missieprocuren, o.a. door deelname
aan het bestuur van de Stichting
Missie Procuren.
Nederlandse overheid
De Nederlandse overheid vormt middels
het Medefinancieringsstelsel een
belangrijke donor voor Mensen met
een Missie. Wat betreft het Ministerie
van Buitenlandse Zaken is de communicatie
gecentreerd rondom de
subsidie voor het programma Vrede en
Verzoening. Dit proces heeft zijn eigen
vastgelegde structuur. Tevens vindt er
vanuit Mensen met een Missie gerichte
lobby plaats bij Tweede-Kamerleden
en ambtenaren ter bevordering van
realisatie van de doelstelling.
Particuliere donateurs
Particuliere donateurs hebben in 2009
vier keer een Nieuwsbrief ontvangen
met informatie over projecten van
Mensen met een Missie en drie keer
een Informatiebulletin over het werk
van missionaire werkers die vanuit de
Week Nederlandse Missionaris worden
gefinancierd. In 2009 zijn voor het
eerst speciale uitgaven verschenen
waarin op beknopte wijze de resultaten
over 2008 zijn teruggekoppeld.
De Nieuwsbrieven en de Informatiebulletins
worden gecombineerd met
fondsenwervende mailings.
Medewerkers
De medewerkers van Mensen met
een Missie zijn actief betrokken bij de
beleidsontwikkeling. In 2009 zijn organisatiebrede
bijeenkomsten gehouden
over de ontwikkeling van het beleidskader
2011-2015, de drie programmalijnen
en de strategie ten aanzien
van de fondsenwerving en voorlichting.
Formele vertegenwoordiging is
geregeld in de ondernemingsraad.
Daarnaast vinden elke drie weken korte
bijeenkomsten plaats van een half uur
om actuele zaken uit te wisselen (‘Koffie+).
Ook verschijnt er elke drie weken
een interne nieuwsbrief.
Uitgezondenen
Uitgezondenen zetten zich in het
Zuiden in ten behoeve van capaciteitsversterking
van diverse partnerorganisaties.
De programmaverantwoordelijken
onderhouden contact met hen via
email en telefoon, maar meer intensief
tijdens werkbezoeken. Dan wordt ook
het beleid van Mensen met een Missie
besproken en leveren uitgezondenen
input vanuit hun kennis en ervaring.
Uitgezondenen spelen een belangrijke
rol bij de versterking van het draagvlak
voor het werk van Mensen met een
Missie in Nederland. Zij verzorgen presentaties
van hun werk en ervaringen
in het Zuiden tijdens voorlichtingsbijeenkomsten,
verspreiden nieuwsbrieven,
geven interviews enz.
Vrijwilligers
Bijna 800 vrijwilligers zetten zich in
voor de verkoop van de Missie-Zendingskalender.
O.a. tijdens de jaarlijks
terugkerende vrijwilligersdag (meer
hierover op pagina 57) worden zij geinformeerd
over het werk van Mensen
met een Missie. Tegelijkertijd biedt
deze dag een goede gelegenheid om
van de vrijwilligers te horen in hoeverre
zij de kalender waarderen en welke tips

hoofdstuk 7 - de organisatie | 67
zij hebben ter ondersteuning van de
verkoop.
Bestuur
De leden van het bestuur worden door
regelmatige informatievoorziening in
staat gesteld hun toezichthoudende
taak uit te oefenen. Naast de schriftelijke
informatie behorend bij de
agenda van de bestuursvergaderingen
ontvangen de bestuursleden ook de
interne nieuwsbrief, die driewekelijks
verschijnt. De directeur onderhoudt
het contact met het bestuur. Eén keer
per jaar overlegt het bestuur met de
ondernemingsraad.
Klachten- en vragenregeling
Mensen met een Missie registreert zowel
klachten als vragen. De procedure
is terugvindbaar op de website. De
klachten en vragen worden per periode
van vier maanden gerapporteerd aan
het managementteam met als doel
het functioneren van de organisatie te
toetsen, de communicatie op alle fronten
te verbeteren en verbetersignalen
op te pakken.
In 2009 zijn in totaal 77 klachten en 34
vragen van externe belanghebbenden
geregistreerd en opgevolgd. Klachten
in 2009 betroffen onder andere:
- De verwerking van donateurs- en
relatiegegevens. Door aanscherping
van de procedures en systematiek is
het aantal klachten in de tweede helft
van het jaar afgenomen.
- De vertraging in de behandeling
van enkele projectaanvragen door
partners. De communicatie hierover
richting partners is verbeterd.
- Naar aanleiding van signalen van religieuze
instituten over de summiere
informatie in de beschrijvingen van
projectaanvragen is het model voor
deze beschrijvingen aangepast. Projectbeschrijvingen
bevatten nu meer
en eenduidige informatie t.b.v. een
juiste beoordeling van de aanvraag
door de religieuze instituten.
- Omwille van klachten van religieuze
instituten dat zij laat in het jaar veel
projecten ter financiering tegelijkertijd
ontvangen, wordt gewerkt aan
een betere spreiding over het jaar.
Daar waar spreiding over het jaar niet
goed mogelijk is, zal tijdige communicatie
met de religieuze instituten
plaatsvinden. Hierbij zullen de besluittermijnen
van de diverse religieuze
instituten goed in acht genomen
worden.
- Rond de Missie-Zendingskalender
zijn enkele klachten ontvangen t.a.v.
verlate verwerking van kalenderbestellingen
en de verlaging van de
verkoopprijs van nog overgebleven
kalenders in de laatste verkoopweken
van het jaar. De verwerkingstermijn
van de bestellingen is aangescherpt
tot twee weken en er zal betere en
tijdige communicatie plaatsvinden
Frank van Eenbergen, medewerker Mensen met een Missie:
met de vrijwillige verkopers indien er
kalenders overblijven die tegen een
lagere verkoopprijs verkocht kunnen
worden.
- N.a.v. de nieuwsbrief van het Oudedagsfonds
is gebleken dat het donateurs
nog niet altijd duidelijk genoeg
is welke wettelijke regelingen er
gelden voor de oudedagsvoorziening
voor missionarissen en hoe Mensen
met een Missie zich inzet om indien
nodig een financieel vangnet te creëren.
De communicatie hierover zal in
toekomstige nieuwsbrieven worden
uitgebreid.
Maatschappelijk Verantwoord
Ondernemen
Maatschappelijk verantwoord ondernemen
betekent stilstaan bij de
sociale, ethische en ecologische
gevolgen van de eigen bedrijfsvoering.
Duurzaamheid is een belangrijk thema
binnen Mensen met een Missie.
De medewerkers:
- gebruiken groene stroom;
- werken zoveel mogelijk met milieuvriendelijke
en duurzame kantoormaterialen;
- hanteren energiebesparende maatregelen
waar die mogelijk zijn;
- reizen bij voorkeur met het openbaar
vervoer en gebruiken OV-fietsen;
- gebruiken biologische en fair trade
artikelen als koffie, thee en lunchproducten
- compenseren vliegreizen via Green-
Seat (www.greenseat.nl);
‘Onze partners in Mexico en Guatemala laten
telkens blijken hoezeer ze hun relatie met
Mensen met een Missie waarderen. Ze noemen
twee redenen daarvoor: de relatie is gebaseerd
op vertrouwen en gelijkwaardigheid en ze
is gericht op bevrijding. Zo’n relatie maakt
volgens hen een wezenlijk verschil.’
- werken in een kantoorpand waarin
de schoonmaak duurzaam is aanbesteed.
Mensen met een Missie voert een
ethisch- en maatschappelijk verantwoord
beleggingsbeleid. Hierover meer
op pagina 75 van dit jaarverslag.
Beleid en kwaliteit
Mensen met een Missie wil op een
systematische manier invulling geven
aan kwaliteit en streeft naar een
optimale besteding van middelen. De
verantwoordelijkheden hiervoor zijn
beschreven en de besteding van middelen
vindt plaats binnen het kader van
de begroting. Het Beleidsplan 2007-
2010 geeft de beleidsdoelen aan die
worden doorvertaald naar afzonderlijke
jaarplannen. Met een vier-, acht- en
twaalfmaandsmonitoring worden de

68 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
diverse onderdelen van het jaarplan
periodiek getoetst, zowel inhoudelijk
als financieel. Daarop vindt op diverse
onderdelen sturing plaats vanuit het
managementteam. Ten aanzien van de
samenwerking met partnerorganisaties
in het Zuiden is een notitie partnerbeleid
vastgesteld. Bij aanvragen om
ondersteuning wordt bij een eerste
kennismaking een organisatietoets
afgenomen. Vaak speelt ook informatie
uit werkbezoeken en/of partnerconsultaties
een rol voordat tot een relatie
wordt overgegaan. Mensen met een
Missie streeft naar langdurige partnerrelaties,
waarbij een constante dialoog
met de partners van groot belang is.
Hiermee wordt getoetst op kwaliteit,
haalbaarheid en relevantie van de
voorgestelde projecten. Beslissingen
worden schriftelijk kenbaar gemaakt
aan de betrokkenen en vastgelegd in
het dossier en in het projectadministratiesysteem.
Partners zijn verplicht voortgangsrapportages
aan te leveren volgens gestandaardiseerde
criteria en voorwaarden.
Partnerorganisaties die zich niet
houden aan de gemaakte afspraken
worden uitgesloten van vervolgfinanciering.
Wanneer intern voorwaarden
niet worden nageleefd, worden nadere
afspraken gemaakt en vindt scherpere
controle plaats.
Kwaliteitsverbeteringen in 2009
Het jaar 2009 stond in het teken van
een intern verandertraject. In aanvang
ingegeven door de noodzaak te komen
tot bezuinigingen is het verandertraject
omgevormd tot een integraal
traject. In combinatie met de noodzaak
van het realiseren van een financieel
duurzame toekomst is gewerkt aan een
heldere visie/missie; versterking van
de fondsenwerving; verbetering van de
kwaliteit en efficiëntie van de ondersteunende
processen en verhoging
van de resultaatgerichtheid binnen de
organisatie.
In dit kader is met het oog op de
samenwerking met partners in het
Zuiden voor de drie programmalijnen
een zogenaamde ‘theory of
change’ ontwikkeld. Hiermee wordt
het mogelijk om doelen en resultaten
van programma’s beter te benoemen,
waardoor monitoring, evaluatie en het
afleggen van verantwoording worden
vereenvoudigd.
Bij de voorbereiding van het beleidskader
2011-2015 is verhelderd dat Mensen
met een Missie op een bijzondere
manier samenwerkt met haar partners.
In de samenwerkingsrelaties gaat
het niet alleen om financiële steun,
maar ook om het delen van kennis en
netwerken.
In 2009 zijn tijdrovende procedures
onder de loep genomen en is een
verbetervoorstel met het oog op
verhoging van de doelmatigheid en de
kwaliteit voorbereid. Implementatie
vindt in 2010 plaats.
De ontwikkeling van een strategie voor
de fondsenwerving en voorlichting
heeft de basis gelegd voor keuzes t.a.v.
doelgroepen. Hierdoor kunnen de beschikbare
middelen gerichter worden
besteed. De financiële administratie is
in 2009 verbeterd, maar het traject is
nog niet afgerond. Verdere verbetering
is nodig omwille van de in- en externe
accountability.
Risicomanagement
Mensen met een Missie heeft in haar
werk te maken met risico’s met betrekking
tot de inkomsten, fraude, de
veiligheid van partners, uitgezondenen
en medewerkers en haar reputatie bij
donoren en andere belanghebbenden.
Het risico van fluctuerende inkomsten
vangt Mensen met een Missie op door
spreiding van de inkomsten over drie
pijlers: religieuze instituten, particuliere
donateurs en overheid. Verder heeft
Mensen met een Missie continuïteitsreserves
voor de korte en lange termijn
en enkele bestemmingsreserves. Het
vermogen wordt derhalve benut als
buffer voor het opvangen van risico’s
en het garanderen van de continuïteit
van de werkzaamheden van de organisatie.
Mensen met een Missie volgt
hiermee de richtlijn ‘Reserves Goede
Doelen’ van de VFI.
Het risico op interne fraude wordt beperkt
door richtlijnen t.a.v. verantwoordelijkheden
en bevoegdheden, gebaseerd
op functiescheiding. Eventuele
aanbevelingen op dit punt vanuit de
jaarlijkse controle door de accountant
worden strikt opgevolgd.
Het risico op interne fraude wordt beperkt
door richtlijnen t.a.v. verantwoordelijkheden
en bevoegdheden, gebaseerd
op functiescheiding. Eventuele
aanbevelingen op dit punt vanuit de
jaarlijkse controle door de accountant
worden strikt opgevolgd. Het risico op
fraude bij partnerorganisaties wordt
beperkt door een zorgvuldige selctieprocedure.
Voorts worden afspraken
gemaakt over de vereiste voortgangsrapportages
en evaluaties. In 2009 is
één keer opdracht gegeven voor een
onafhankelijk onderzoek nadat in de
pers vraagtekens werden geplaatst bij
de besteding van gelden en de integriteit
van een partnerorganisatie. De
uitkomst van het onderzoek is expliciet
dat de gelden van Mensen met een
Missie door de partnerorganisatie niet
voor verkeerde doeleinden zijn gebruikt.
Bij grotere projecten wordt een
accountantsverklaring verplicht gesteld.
Vanaf 2010 is bij de beoordeling
van projectaanvragen de governancestructuur
van de partnerorganisatie
een van de aandachtspunten.
Mensen met een Missie ondersteunt
partnerorganisaties in instabiele en
onveilige regio’s. Met het oog daarop
is een veiligheidsbeleid geformuleerd
en hebben medewerkers die op
werkbezoek gaan de mogelijkheid een
veiligheidstraining te volgen. In 2010
zal dit beleid worden geactualiseerd en
uitgebreid. Religieuze instituten, particuliere
donateurs en anderen stellen
vertrouwen in Mensen met een Missie.
Open en eerlijke communicatie beschermt
dit vertrouwen en is richtsnoer
voor alle activiteiten op het terrein van
voorlichting en fondsenwerving.

hoofdstuk 8
Op weg naar de
toekomst

70 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
2009 in vogelvlucht
Met de introductie van de nieuwe
naam Mensen met een Missie in
het begin van 2009 werd het werken
aan de toekomst na de huidige
beleidsperiode 2007-2010 ingeluid. In
dit derde jaar van de beleidsperiode
is het nieuwe beleidskader 2011-2015
op hoofdlijnen ontwikkeld, Mensen
met een Missie sluit daarin als
professionele katholieke missionaire
ontwikkelingsorganisatie, met een
eigen positionering en identiteit,
aan bij de steeds veranderende
omgeving. Een organisatie die zich
blijft onderscheiden door een unieke
combinatie van drie kenmerken:
Mensen met een Missie werkt
aan de basis, vanuit een gelovige
inspiratie en zet zich actief in voor
netwerkvorming en kennisoverdracht
van en tussen basisorganisaties.
In 2009 heeft Mensen met een Missie
bestaande samenwerkingsrelaties
verdiept en nieuwe banden gesmeed,
wat resulteerde in twee gezamenlijke
aanvragen voor het medefinancieringsstelsel
van het Ministerie van Buitenlandse
Zaken na 2011. Tegelijkertijd
is tegen de achtergrond van deze
belangrijke ontwikkelingen een intern
verandertraject van start gegaan met
als primair doel het terugdringen van
het financiële tekort van Mensen met
een Missie.
Thematische programma’s
In de samenwerking met partnerorganisaties
in het Zuiden en in de voorlichting
en lobby zijn de thematische
programma’s leidend. Met het oog op
de beleidsperiode 2011-2015 zijn in
2009 drie programmalijnen ontwikkeld,
voortbouwend op de programma’s
zoals die sinds 2007 hebben vorm
gekregen. Voor elke programmalijn
is een ‘theory of change’ ontwikkeld.
Hiermee wordt het mogelijk om doelen
en resultaten van programma’s beter
te benoemen, waardoor monitoring,
evaluatie en het afleggen van verantwoording
worden vereenvoudigd.
Parallel aan de ontwikkeling van de
drie programmalijnen is in 2009 de
regionale focus aangescherpt. Het
programma in Oost-Europa wordt
de komende jaren afgebouwd en het
aantal focuslanden in Latijns-Amerika
en Afrika is verminderd.
Fondsenwerving en voorlichting
In 2009 is een lange-termijnstrategie
voor de fondsenwerving en voorlichting
ontwikkeld. De drie inkomstenpijlers
van Mensen met een Missie – de religieuze
instituten, overheid en particuliere
donateurs – hebben hierin een duidelijke
plaats. De keuze voor doelgroepen
maakt het mogelijk de beschikbare
middelen gerichter in te zetten. Mensen
met een Missie gaat een programma
ontwikkelen, dat gericht is op verbreding
van het draagvlak in de Nederlandse
samenleving. Belangstellenden
zullen in direct contact kunnen treden
met inspirerende partners, uitgezondenen
en missionarissen. Dat contact
kan persoonlijk zijn maar ook via de
website verlopen. Waar het om gaat
is dat over en weer inspiratie wordt
gedeeld. De naamswijziging begin 2009
is goed ontvangen. In de nieuwe naam
komt expliciet tot uitdrukking waar het
bij Mensen met een Missie om gaat:
mensen staan centraal.
Belangenbehartiging
De belangenbehartiging van missionarissen
is in 2009 gecontinueerd. De
uitvoering van de diverse fondsen ter
ondersteuning van missionarissen en
de dienstverlening aan de missieprocuren
zijn daar tastbare voorbeelden van.
De sluiting van CLM boeken- en
abonnementenservice eind 2009 is
zorgvuldig voorbereid. De overdracht
van klanten aan Stern Verlag is naar
tevredenheid verlopen.
Verandertraject
Om de financiële duurzaamheid van
de organisatie te versterken heeft
Mensen met een Missie in 2009 haar
bedrijfsvoering onder de loep genomen.
Ofwel hoe kan een relatief kleine
organisatie kwalitatief goed samenwerken
met partners in het Zuiden tegen
zo laag mogelijke kosten En hoe kan
de organisatie haar kwetsbaarheid
verkleinen Bestaande procedures zijn
onder de loep genomen en samen met
de partners in het Zuiden zijn maatregelen
genomen om de efficiëntie en
effectiviteit te vergroten. De verdeling
van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden
is verhelderd. Ook is
er geïnvesteerd in verbetering van de
financiële administratie. Het traject zal
in 2010 worden voortgezet.
Godsdienstwetenschapper
prof. Gerrie ter Haar:
‘Organisaties zoals
Mensen met een
Missie huldigen
terecht het standpunt
dat ontwikkelingssamenwerking
bestaat bij de gratie
van partnerschap.’

hoofdstuk 8 - op weg naar de toekomst | 71
Blik op de toekomst
Bij de ontwikkeling van een nieuw
beleidskader, voor de periode 2011
tot en met 2015, speelt Mensen met
een Missie in op de veranderende
nationale en internationale
omstandigheden. Dat heeft ze in
haar lange missionaire bestaan altijd
gedaan.
Programmalijnen
In 2009 is de koers bepaald voor de
beleidsperiode 2011-2015. Vaststelling
van het nieuwe beleidskader zal in
2010 plaatsvinden. De samenwerking
met partners in het Zuiden en de voorlichting
en lobby zullen plaatsvinden
binnen het kader van de drie nieuwe
programmalijnen. Deze programma’s
worden in 2010 verder ontwikkeld; met
name zal aandacht worden besteed
aan het verder aanscherpen van de
geformuleerde doelstellingen en
resultaten. Dit maakt een meer resultaatgerichte
verantwoording mogelijk.
Bovendien zijn de programma’s Vrede
& Verzoening en Participatie opgenomen
in twee aanvragen voor MFSsubsidie
van het ministerie. Uitwerking
van het programmavoorstel vindt in
2010 plaats.
Relatiebeheer
Mensen met een Missie onderhoudt
veel contacten met de religieuze
instituten. Een levende band met de
organisaties die aan de wieg van het
missionaire ontwikkelingswerk hebben
gestaan is van groot belang. In dialoog
met de religieuze instituten geeft
Mensen met een Missie steeds weer
actueel vorm aan de missionaire traditie.
Het relatiebeheer met de religieuze
instituten krijgt in 2010 een impuls
door er meer structureel aandacht aan
te besteden en de interne coördinatie
te versterken.
Fondsenwerving en voorlichting
In 2010 gaat Mensen met een Missie
haar bestaande achterban en andere
geïnteresseerden in de gelegenheid
stellen inspirerende mensen uit haar
netwerk te ontmoeten. Partners, uitgezondenen
en missionarissen zullen
‘Het roer gaat niet radicaal om, er wordt
voortgebouwd op het bestaande.’
hun ervaringen uitwisselen met het
Nederlandse publiek. Dit zal bijdragen
aan de verbreding van het draagvlak
voor het werk van Mensen met een
Missie.
Tot slot
Het interne verandertraject krijgt in
2010 zijn beslag, o.a. door implementatie
van een aantal veranderingen
in de organisatie. In samenhang met
andere maatregelen zal dit bijdragen
aan de financiële duurzaamheid van
Mensen met een Missie. Een nieuwe
manier van werken vraagt om een
periode van gewenning, tussentijdse
evaluatie en bijstelling. De kernactiviteiten
zullen met zorgvuldige aandacht
plaatsvinden.
Daarbij gaat het roer niet om, maar
blijft Mensen met een Missie verankerd
in de missionaire traditie van de
religieuzen. De kern van het werk blijft
onveranderd: Mensen met een Missie
blijft grenzeloos samenwerken met gelovig
geïnspireerde mensen aan vrede
en gerechtigheid wereldwijd. Ofwel:
vertrouwen in samenwerking!

72 | mensen met een missie - jaarverslag 2009

hoofdstuk 9
Financiën

74 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Financiën
Onderstaande financiële
verantwoording heeft betrekking
op de samengevoegde jaarcijfers
van de stichting CMC, de kerkelijke
instelling Week voor de Nederlandse
Missionaris (hierna te noemen
WNM) en enkele stichtingen die door
Mensen met een Missie zijn opgericht
voor een specifiek doel dat nauw met
Mensen met een Missie verbonden is.
Een overzicht van deze stichtingen is
opgenomen aan het eind van de Staat
van baten en lasten.
Resultaat
Het financieel verslag 2009 laat een
negatief resultaat zien van € 860.406;
begroot was een negatief resultaat van
€ 598.914. Over 2008 is een negatief
resultaat van € 1.428.170 gerealiseerd.
In het resultaat over 2009 zijn naast
een positief niet-gerealiseerd koersresultaat
op de beursgenoteerde effecten
van € 355.674 ook de (niet begrote)
kosten van de herstructurering opgenomen
van € 515.226. In vergelijking
met 2008 waren de uitvoeringskosten
ruim € 441.158 lager dan begroot. Het
resultaat wordt hieronder toegelicht.
Baten uit eigen fondsenwerving
De baten uit eigen fondsenwerving
waren € 737.794 lager dan begroot.
Vooral de baten uit collecten en mailings
bleven achter bij de begroting. In
vergelijking met 2008 waren de baten
uit eigen fondsenwerving € 530.578
lager. Dit verschil wordt in belangrijke
mate verklaard door lagere inkomsten
uit nalatenschappen.
Het resultaat uit de verkoop van de
Missie-Zendingskalender was positief
(€ 13.812). De afgelopen jaren was
er steeds sprake van een verlies. In
2009 is het gelukt zowel de kosten te
verlagen als de verkoopinkomsten te
verhogen.
Subsidies van overheden en anderen
De inkomsten uit subsidies waren
vrijwel overeenkomstig de begroting.
De bijdragen van het Ministerie van
Buitenlandse Zaken ten behoeve van
het programma Vrede en Verzoening
en van PSO bedroegen in totaal
€ 4.466.872.
Baten uit effecten
De baten uit rente en effecten bedroegen
in 2009 € 871.907. Dat is
ruim € 500.000 meer dan begroot. De
effecten worden gewaardeerd tegen
beurswaarde. In het resultaat is een
ongerealiseerd koersresultaat opgenomen
van € 355.674.
Bestedingen aan doelstellingen
In 2009 is er € 7.961.456 besteed
aan projectfinanciering en personele
samenwerking in het Zuiden. De
besteding aan projectfinanciering is
nagenoeg gelijk aan de begroting en
iets meer dan in 2008. Aan personele
samenwerking is zo’n € 500.000 minder
besteed dan in 2008.
Aan lobby en voorlichting is € 838.517
besteed. Dat is € 76.186 minder dan
begroot. De activiteiten zijn grotendeels
conform het jaarplan gerealiseerd,
maar de kosten waren lager dan
begroot.
De bestedingen t.b.v. de ondersteuning
van missionarissen bedroegen in 2009
€ 1.100.793. Dat is vrijwel conform de
begroting en € 200.000 minder dan in
2008. Dit hangt samen met het teruglopende
aantal missionarissen.
Kosten eigen fondsenwerving
De kosten van eigen fondsenwerving
bedroegen in 2009 € 626.058, d.w.z.
11,7% (begroot 11,0%) van de baten
uit eigen fondsenwerving. Daarmee
blijft Mensen met een Missie ruim
onder het door het CBF gehanteerde
maximum van 25% en ook onder de
grens van 15% die Mensen met een
Missie zelf hanteert.
Kosten beheer en administratie
De kosten van beheer en administratie
bedroegen in 2009 € 897.486. Naast
medewerkers van de afdeling Financiën
& Bedrijfsvoering worden hieronder
ook personeelskosten verantwoord die
betrekking hebben op het voeren van
de projectadministratie en het beheer
van het donateursbestand. In 2009 zijn
hieronder bovendien de kosten van de
herstructurering (€ 515.226) verantwoord.
Voor een helder vergelijk zijn
deze eenmalige kosten in de berekening
van het kostenpercentage buiten
beschouwing gelaten. Met een percentage
van 3,5% (t.o.v. 2,6% in 2008)
blijft Mensen met een Missie onder de
intern vastgelegde norm van 5%.
Incidentele lasten
De hierboven genoemde kosten van de
herstructurering zijn eenmalige kosten
die verband houden met het verandertraject
dat Mensen met een Missie
begin 2009 is gestart en dat in 2010 zal
worden voltooid.
Ten gevolge van een besluit van de
KNR wordt het CMBR-secretariaat niet
langer gehuisvest en gefinancierd door
Mensen met een Missie, maar door de
KNR. In samenhang met deze overgang
is er aan de KNR een bedrag van
€ 45.309 ter beschikking gesteld. De
beëindiging van de CMBR-werkzaam-

hoofdstuk 9 - financiën | 75
heden door Mensen met een Missie
heeft daarnaast € 45.000 gekost.
Continuïteits- en
bestemmingsreserves
Het saldo van de reserves bedraagt
€ 6.627.495. De continuïteitsreserve
lange termijn dient om zeker te stellen
dat Mensen met een Missie ook in de
toekomst aan haar verplichtingen kan
voldoen. De omvang van deze reserve
is gebaseerd op verschillende risico’s
waarmee Mensen met een Missie
kan worden geconfronteerd. Het gaat
daarbij om risico’s t.a.v. de baten, zoals
het wegvallen van subsidies of teruglopende
inkomsten uit fondsenwerving.
Tot en met 2010 dient deze continuïteitsreserve
lange termijn een omvang
te hebben van minimaal 0,1 tot maximaal
0,5 maal het bedrag dat jaarlijks
beschikbaar is voor de doelstelling. Het
saldo van deze reserve bedraagt eind
2009 € 2.789.610; dat is 0,26 maal
het bedrag dat beschikbaar is voor de
doelstelling.
De continuïteitsreserve korte termijn
dient voor dekking van de risico’s op
korte termijn. De omvang van deze
reserve bedraagt minimaal 1 tot
maximaal 1,5 maal de jaarlijkse kosten
van de werkorganisatie Het saldo van
de continuïteitsreserve bedraagt eind
2009 onveranderd € 3.500.000; dat is
1,43 maal de jaarkosten van de werkorganisatie.
Beleggingsbeleid
Het beleggingsstatuut schept het kader
voor het beheer van het vermogen van
Mensen met een Missie. De doelstellingen
voor het vermogensbeheer en
de randvoorwaarden waaronder deze
doelstellingen gerealiseerd dienen te
worden zijn in dit statuut geformu-
leerd. Ook zijn taken en verantwoordelijkheden
vastgelegd.
Het bestuur van Mensen met een Missie
is verantwoordelijk voor de vaststelling
van het beleggingsbeleid. De directeur
is verantwoordelijk voor uitvoering
van het beleggingsbeleid binnen de
kaders van het beleggingsstatuut en
legt hierover verantwoording af aan
het bestuur. De penningmeester wordt
bovendien tussentijds geïnformeerd.
Bij de uitvoering laat de directeur zich
adviseren door een Beleggingscommissie,
bestaande uit twee externe
adviseurs. De penningmeester woont
als toehoorder de vergaderingen van
de Beleggingscommissie bij. In 2009
is de Beleggingscommissie voor het
eerst bijeengekomen en heeft advies
uitgebracht over de samenstelling van
de beleggingsportefeuille.
Mensen met een Missie belegt om haar
toekomstige verplichtingen, d.w.z. de
bestedingen aan de doelstelling en de
kosten van de organisatie te kunnen
financieren. Beleggen is geen doel op
zich en dient dus steeds in de samenhang
met toekomstige verplichtingen
geëvalueerd te worden. Waar mogelijk
streeft Mensen met een Missie na om
via het vermogensbeheer haar missionaire
doelstellingen na te streven.
Mensen met een Missie wil als een
goed rentmeester met het belegde
vermogen omgaan. De beleggingsportefeuille
bestaat voornamelijk uit obligaties
en beperkt uit liquide middelen
en/of aandelen (eind 2009 resp. 5 en
8%). Alle beleggingen moeten voldoen
aan criteria van ethisch-maatschappelijk
verantwoord beleggen.
Het herstel op de aandelen- en obligatiemarkt
is in het resultaat goed merkbaar.
Het ongerealiseerde koersverlies
van 2008 ad € 485.857 werd in 2009
voor een groot deel gecompenseerd
door een positief resultaat (€ 355.674).
Directiebeloning
Het bruto-salaris van de directeur
bedroeg over 2009 € 88.697 (exclusief
€ 7.335 aan sociale werkgeverslasten).
De pensioenlasten ten behoeve van de
directeur bedroegen € 9.107.
Voor fondsenwervende instellingen
geldt de Adviesregeling Beloning Directeuren
van Goede Doelen, gekoppeld
aan de Code Goed Bestuur voor Goede
Doelen (Code Wijffels). In 2008 is het
salaris van de directeur getoetst aan
deze code. Uit de systematiek van deze
Adviesregeling volgt voor de directeursfunctie
van Mensen met een Missie
een maximumsalaris van € 95.807.
Het werkelijke salaris van de directeur
lag daar in 2009 onder.

76 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Staat van baten en
lasten over 2009
Bij het opstellen van de jaarcijfers is de Richtlijn Verslaggeving Fondsenwervende Instellingen gevolgd.
Alle bedragen zijn in euro’s. De volledige jaarrekening is op te vragen bij Mensen met een Missie en is
te downloaden op de website www.mensenmeteenmissie.nl.
realisatie 2009 begroot 2009 realisatie 2008 begroot 2010
BATEN
baten uit eigen fondsenwerving
Collecten en mailings 1.528.256 1.915.500 1.644.174 1.802.100
Donaties projecten en uitzendingen 3.245.700 3.290.000 3.468.596 3.340.000
Donaties, giften en schenkingen 235.261 373.605 131.485 484.140
Erfenissen en legaten 214.215 369.000 527.102 400.000
Opbrengst verkoop artikelen 47.379 60.500 30.032 40.000
TOTAAL BATEN EIGEN FONDSENWERVING 5.270.811 6.008.605 5.801.389 6.066.240
Aandeel in acties derden 45.500 44.500 45.000 40.000
Subsidies overheden
PSO 1.135.909 1.084.490 1.288.960 1.325.700
TMF 3.330.963 3.332.000 3.277.660 3.449.000
Baten uit effecten 871.907 368.997 80.504 505.000
Overige baten en lasten -91.186 -24.485 147.842 -34.027
TOTAAL BATEN 10.563.904 10.814.107 10.641.355 11.351.913

hoofdstuk 9 - financiën | 77
realisatie 2009 begroot 2009 realisatie 2008 begroot 2010
LASTEN
besteed aan doelstelling
Zuidwerk 7.961.456 8.295.369 8.739.427 8.433.197
Lobby en voorlichting 838.517 914.703 1.072.976 1.041.317
Ondersteuning missionarissen 1.100.793 1.145.585 1.300.677 977.080
TOTAAL BESTEED AAN DOELSTELLING 9.900.766 10.355.657 11.113.080 10.451.594
KOSTEN
Kosten eigen fondsenwerving 614.726 663.727 621.577 816.363
(in % van baten uit eigen fondsenwerving) 11,7% 11,0% 11,7% 13,5%
Kosten van effecten 11.332 15.000 19.957 10.000
Kosten beheer en administratie* (in % van totale 897.486 378.637 314.911 489.194
lasten exclusief kosten herstructurering) 3,5% 3,3% 2,6% 4,2%
TOTAAL LASTEN 11.424.310 11.413.021 12.069.525 11.767.151
RESULTAAT -860.406 -598.914 -1.428.170 -415.238
* Inclusief kosten herstructurering € 515.226
In deze jaarrekening zijn opgenomen de cijfers van:
- Stichting CMC*
- Kerkelijke Instelling Week voor de Nederlandse
Missionaris WNM
- Stichting Centrum Lektuurvoorziening voor
Missionarissen en Kerken Overzee CLM
- Stichting Solidariteitsfonds Nederlandse Missionarissen
- Stichting Oudedagsfonds Missionarissen
- Stichtingen tot Bevordering van Missionaire Projecten
(SBMP) in diverse regio’s
*De statutaire naam Stichting CMC is bij de naamswijziging naar Mensen met
een Missie onveranderd gebleven.

78 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Balans per
31 december 2009
ACTIVA 31 december 2009 31 december 2008
Materiële vaste activa 123.486 157.391
Voorraden 0 2.849
Vorderingen 857.797 1.039.326
Effecten 8.805.834 9.762.903
Liquide middelen 3.384.392 4.830.459
TOTAAL ACTIVA 13.171.509 15.792.928
PASSIVA 31 december 2009 31 december 2008
reserves en fondsen
- Continuïteitsreserve korte termijn 3.500.000 3.500.000
- Continuïteitsreserve lange termijn 2.789.610 2.546.942
- Bestemmingsreserves 337.885 430.184
TOTAAL RESERVES 6.627.495 6.477.126
Bestemmingsfondsen 4.865.918 5.876.693
Voorzieningen 188.410 115.000
Langlopende schulden 732.671 699.682
Kortlopende schulden 757.015 2.624.427
TOTAAL PASSIVA 13.171.509 15.792.928

hoofdstuk 9 - financiën | 79
Verdeling uitvoeringskosten
naar activiteiten (in € duizend)
bestemming
lasten realisatie 2009 begroot 2009 realisatie 2008
Subsidies en bijdragen 8.272 8.420 8.994
Personeelskosten 1.831 2.067 2.288
Reis- en verblijfkosten werkbezoeken 190 218 168
Huisvestingskosten 171 183 194
Kantoor- en algemene kosten 431 510 406
Kosten beleggingen 11 15 20
TOTAAL* 10.906 11.413 12.070
realisatie 2009 uitgesplitst naar soort doelstelling en soort baten
bestemming doelstelling werving baten
lasten zuidwerk lobby en ondersteuning dienstverlening kosten eigen kosten van beheer en
voorlichting missionarissen derden fondsenwerving beleggingen administratie
Subsidies en bijdragen 6.791 429 771 -18 299
Personeelskosten 738 307 248 13 238 287
Reis- en verblijfkosten
werkbezoeken 190
Huisvestingskosten 69 29 23 1 22 27
Kantoor- en algemene kosten 173 73 58 3 56 68
Kosten beleggingen 11
TOTAAL* 7.961 838 1.100 -1 615 11 382
In 2009 is de formatie teruggebracht van 32,9 naar 25,9 fte.
De verdeling van de uitvoeringskosten naar activiteiten
gebeurt zoveel mogelijk door rechtstreekse toerekening van
kosten. Waar dit niet mogelijk is, worden de kosten toegerekend
met hulp van verdeelsleutels die worden afgeleid uit de
personele bezetting (in fte’s) welke direct aan de activiteit is
toegerekend.
* Exclusief kosten herstucturering € 515.226

80 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Accountantsverklaring

verkorte verantwoordingsverklaring mensen met een missie | 81
Verkorte verantwoordings verklaring
Mensen met een Missie
In de verantwoordingsverklaring zet
Mensen met een Missie (statutaire
naam Stichting CMC) in beknopte
vorm uiteen hoe zij invulling geeft aan:
- de functiescheiding tussen uitvoeren,
besturen en toezicht houden;
- het optimaliseren van de omgang met
belanghebbenden;
- het continue verbeteren van de
effectiviteit en efficientie van de
bestedingen.
Mensen met een Missie heeft een
toezichthoudend bestuur dat zich
bezighoudt met het strategische beleid
en de positionering van de organisatie.
Verder stelt het bestuur het jaarplan en
de begroting vast, houdt toezicht op de
realisatie ervan en toetst het gevoerde
beleid van de directie aan de doelstellingen
van de stichting. De zittingstermijn
van elk lid van het bestuur eindigt
uiterlijk vier jaar na zijn/haar benoeming.
Bestuursleden kunnen eenmaal
worden herbenoemd voor een periode
van vier jaar. Het functioneren van
het bestuur wordt jaarlijks tijdens een
bestuursvergadering geëvalueerd.
De directeur van Mensen met een
Missie is verantwoordelijk voor de
ontwikkeling en uitvoering van het
strategisch beleid en het aansturen van
de organisatie op alle beleidsterreinen.
De directeur legt verantwoording af
aan het bestuur, geeft leiding aan de
afdelingshoofden, treedt op als voorzitter
van het managementteam en als
bestuurder voor het overleg met de
ondernemingsraad. Het managementteam
bestaat uit de directeur en de drie
afdelingshoofden.
Vanwege haar aard en doelstelling als
fonds enwervende instelling erkent
Mensen met een Missie haar verantwoordelijkheden
jegens donateurs,
begunstigden, vrijwilligers en collegainstellingen.
In haar handelen laat
Mensen met een Missie zich daarbij
leiden door de basiswaarden respect,
openheid, betrouwbaarheid en kwaliteit.
De gedragsregels zijn vastgelegd
in de Mensen met een Missie Gedragscode
Fondsenwerving van 2005. Deze
gedragscode is beschikbaar via de website
van Mensen met een Missie.
Mensen met een Missie legt op
transparante wijze verantwoording af
over de besteding van de middelen,
conform de eisen van gevers. Daarbij
wordt voldaan aan de eisen van het
Reglement CBF-keur en de Richtlijn
Verslaglegging Fondsenwervende
Instellingen.
In het ‘publieksjaarverslag’ wordt verslag
gedaan van de uitgevoerde activiteiten
en behaalde resultaten; hierin is
een verkorte financiele verantwoording
en accountantsverklaring opgenomen.
Zowel het jaarverslag als de volledige
jaarrekening zijn opvraagbaar en beschikbaar
via de website van Mensen
met een Missie.
Mensen met een Missie streeft naar
tevredenheid van haar belanghebbenden.
Periodiek wordt deze tevredenheid
gepeild middels een
tevredenheidsonderzoek. Tevens zijn
de belanghebbenden in de gelegenheid
via een formele klachtenregeling
feedback te geven op Mensen met een
Missie.
Ten aanzien van de samenwerking met
de partners is een notitie partnerbeleid
vastgesteld. Bij aanvragen van partners
om ondersteuning wordt bij een eerste
kennismaking een organisatietoets
afgenomen. Projectaanvragen worden
getoetst op kwaliteit, haalbaarheid en
relevantie. Beslissingen worden
schriftelijk kenbaar gemaakt aan de
betrokkenen en vastgelegd in het projectadministratiesysteem.
Mensen met een Missie streeft naar
een optimale besteding van middelen.
De verantwoordelijkheden ten aanzien
van de besteding van middelen zijn
duidelijk beschreven en besteding van
middelen vindt plaats binnen het kader
van het jaarplan en de begroting zoals
die door het bestuur zijn vastgesteld.

82 | mensen met een missie - jaarverslag 2009
Personalia (per 31 december 2009)
Directeur
Manon Vanderkaa
Programma’s
Laura Baas
Frank van Eenbergen
Marjolijn Eshuis
Ton Groeneweg
Frans Huijben
Michael Pavičić
Jacintha Puntman
Kees Schilder
Floor Schuiling
Elisabeth van der Steenhoven (hoofd)
Kees Ton
Ruth Urbach
Campagnes
Julie Aboutahir
Violet Aluç
Jan van Dam
Paul van Eck (hoofd)
Pauline Eggink
Esther Winter
Financiën & Bedrijfsvoering
Joost Krieger (hoofd)
Team Financiën en rechtspositie
uitgezondenen
Nellie de Bruin
Joke van Kester
Team Interne diensten
Sian Ang
Mieke Hotterbeekx
Carolien van Staveren
Annemieke Verburg
Ambtelijk secretariaat WNM
Tom Boesten
Vrijwilligers
de heer R. Aalbers
mevrouw B. Aalbers-Bijnen
de heer J. Brock
mevrouw L. Folkers
mevrouw M. Oudenes
Teven zetten bijna 800 vrijwilligers
zich in voor de verkoop van de Missie-
Zendingskalender.
Bestuur Mensen met een Missie
de heer K. Janssen (voorzitter)
de heer Th. Brouwers (penningmeester)
de heer E. Corsius
de heer F. Dokman
frater H. van Geene
zuster L. Geven
mevrouw Th. de Jager
mevrouw E. Nauta
Adviescommissie Missionaire
Activiteiten
pater C. Bartels (voorzitter)
zuster R. Schrurs (vice-voorzitter)
broeder P. Bots
de heer A. Fernandes
pater H. Hinfelaar
pater B. Kersten
zuster J. Ketelaar
mevrouw A. Potma
pater H. Wijtten
de heer G. Moorman (adviseur)
mevrouw M. Vanderkaa (adviseur)
Beleggingscommissie Mensen met
een Missie
de heer J. van den Ende
de heer A. Engelsman
Curatorium Week voor de
Nederlandse Missionaris
broeder A. van Bentem (vice-voorzitter)
de heer J. Brock
broeder L. Koeleman
father B. Pex
zuster M. Ritmeijer
zuster C. Wouters
mevrouw M. Vanderkaa (adviseur)
WNM-Uitkeringscommissies
Fonds Cursussen WNM
broeder A. Janssens (voorzitter)
mevrouw J. van Kester
Fonds Kleine Pastorale Voorzieningen
WNM
zuster C. Steenvoorden (voorzitter)
zuster U. van de Ven
mevrouw M. Vanderkaa
Fonds Permanente Ontwikkelingswerkers
WNM
mevrouw J. Ypma (voorzitter)
de heer C. van den Ancker
de heer F. van Eenbergen
zuster R. Schrurs
Fonds Aanvulling Vakantietoelagen
WNM / Fonds Bijzondere
Ziektekosten Missionarissen WNM
de heer C. van den Ancker (voorzitter)
mevrouw C. Lexmond-Kiepe
mevrouw M. Los

colofon | 83
Colofon
Dit jaarverslag is een uitgave van Mensen met een Missie
Coördinatie en redactie
Paul van Eck, Manon Vanderkaa, Annemieke Verburg,
Violet Aluç
Teksten
Jan van Dam, Paul van Eck, Manon Vanderkaa
Vormgeving
SQZI, ConceptStudio, Arkel
Productie en drukwerkbegeleiding
Mailtraffic, Zwolle
Papiersoort
Mensen met een Missie gebruikt 100% gerecycled papier,
chloorvrij geproduceerd.
Fotografie
Mensen met een Missie, Imagetree (Floris Scheplitz),
Jan-Joseph Stok, Victor van Oeijen, Esther Winter
CERT. NO. SGS-COC-004005
© 1996 Forest Stewardship Council A.C.
“FSC, het keurmerk voor verantwoord bosbeheer”

Mensen met een Missie
Bezoekadres
Lutherse Burgwal 10
2512 CB DEN HAAG
Postadres
Postbus 16442
2500 BK DEN HAAG
telefoon
(070) 313 67 00
e-mail
info@mensenmeteenmissie.nl
internet
www.mensenmeteenmissie.nl