Hoofdstuk 8: Vrijwilligerswerk professionaliseren? - Mulier Instituut

More documents

Recommendations

Info

Daarnaast hebben zij rekening te houden met de wensen van (potentiële) leden. De diversiteit aan wensen is toegenomen en het lidmaatschap vluchtiger geworden. Het gericht zijn op en voldoen aan die diversiteit aan verwachtingen en motieven van deelnemers wordt gecompliceerd door ook aandacht te (moeten) hebben voor door de overheid geformuleerde instrumentele waarden als gezondheid en integratie. De in deze paragraaf beschreven ontwikkelingen brengen ieder afzonderlijk en in combinatie met elkaar complexe uitdagingen met zich mee. Betrokken organisaties als VWS, NOC*NSF en de sportbonden laten sportverenigingen niet aan hun lot over in het omgaan met die uitdagingen. Op tal van wijzen komt voorlichtingsmateriaal richting de verenigingssecretaris, zijn websites te raadplegen, specifieke cursussen te volgen en verenigingsondersteuners aangesteld. Hoe waardevol op zich ook, veel verenigingen hebben het gevoel niet te kunnen ontsnappen aan verdergaande bestuurlijke professionalisering middels het inzetten van betaalde krachten. 8.3 De onmiskenbare trend Lucassen (2010) schetst in een artikel in SportLokaal de professionalisering van de sportvereniging vanuit drie professionaliseringsgolven. Hij ziet het aanstellingsplan sporttechnisch kader (STK) van 1979 als een eerste professionaliseringsgolf. De opkomst van verenigingsmanagers (een logisch gevolg van het PRinS-rapport) vormt een tweede golf. En het aanstellen van combinatiefunctionarissen is voorlopig de laatste stap in het aanstellen van beroepskrachten in de sport. Deze paragraaf gaat vooral in op de tweede en derde professionaliseringsgolf als antwoorden op de (nieuwe) vragen en uitdagingen in de sport. 8.3.1 Opkomst betaalde krachten De ambities om de sportsector te <strong>professionaliseren</strong> komen na de verschijning van het PRinSrapport centraal te staan in het in 2002 uitgebrachte beleidsplan van NOC*NSF: ‘De Vereniging wint! Meerjarenbeleidsplan 2002-2004’. Boessenkool et al. (2008) grijpen in een discussieartikel terug op het daar door NOC*NSF geschetste toekomstbeeld van de sportvereniging: ‘De vitale sportvereniging anno 2008 is een ondernemende en vraaggerichte vereniging. Eigenlijk is het een (maatschappelijke) onderneming die naast een breed scala van sportactiviteiten eveneens andersoortige diensten (kinderopvang, huiswerkbegeleiding, boodschappendienst, et cetera) aanbiedt’ (NOC*NSF, 2002: 1). De koepelorganisatie verwacht van sportverenigingen optimale samenwerking met bedrijven, scholen, buurtorganisaties en andere sportverenigingen. Het gebruik van de term ‘maatschappelijke onderneming’ geeft volgens Boessenkool et al. (2008) in de kern aan in welke richting sportclubs zich volgens NOC*NSF zouden moeten ontwikkelen. Enerzijds dient de sportvereniging een organisatie te worden met een ‘maatschappelijke’ taakstelling breder dan het puur aanbieden van sport. Anderzijds dient deze zich meer op te stellen als ‘onderneming’ en op een meer bedrijfsmatige wijze te worden geleid. 138 SPORTVERENIGINGEN: TUSSEN TRADITIES EN AMBITIES
De ontwikkeling richting de ‘maatschappelijke onderneming’ wordt vooral vanuit een economisch/bedrijfskundig perspectief gestimuleerd. Het streven is, zoals eerder gesteld, duizenden verenigingsmanagers aan te stellen. Naast de verenigingsmanager heeft inmiddels ook de combinatiefunctionaris zijn intrede gedaan. Deze is te beschouwen als een voortzetting van hetgeen met de BOS-impuls werd beoogd: het versterken van de interactie in de driehoek buurt-onderwijs-sport (zie ook hoofdstuk 5). De combinatiefunctionaris is het resultaat van de in december 2007 door bewindslieden van VWS en OCW, vertegenwoordigers van de VNG, NOC*NSF, Verenigde Bijzondere Scholen (VBS) en de Cultuurformatie ondertekende ‘Impuls brede scholen, sport en cultuur’. Deze derde en voorlopig laatste professionaliseringsstap heeft tot doel het uitbreiden van het aantal brede scholen met een sporten cultuuraanbod. Genoemd worden het stimuleren van een dagelijks sporten beweegaanbod op en rond scholen, het bevorderen van sporten kunstbeoefening onder jongeren tot 18 jaar en het versterken van ongeveer 10 procent van de sportverenigingen met het oog op hun maatschappelijke functie en de inzet van sportverenigingen voor het onderwijs, de naschoolse opvang en de wijk. Net als in het geval van de verenigingsmanager gaat het met de combinatiefunctionaris om een betaalde kracht – hoewel vaak voor een groot deel gesubsidieerd – in of voor de sportvereniging, om deze te ontwikkelen tot een ‘maatschappelijke onderneming’. De eerste bevindingen laten zien dat de combinatiefunctionaris weliswaar voor intensieve samenwerking kan zorgen, maar dat de belasting voor de verenigingsvrijwilligers ook toeneemt door het (moeten) vervullen van extra taken. De opkomst van betaalde krachten komt voort uit het bij managers en bestuurders in de sport dominante functionalistisch-rationalistisch perspectief. De nadruk ligt op (schijnbaar) rationele afwegingen, doelmiddelrelaties, efficiëntie, verantwoording en maakbaarheid. Centraal kenmerk is de sport(vereniging) instrumenteel te willen gebruiken als middel om de eerdergenoemde maatschappelijke vragen en uitdagingen op te pakken. Niet sport als doel, maar juist als middel. We constateren dat ook met betrekking tot de wens om te <strong>professionaliseren</strong> deze praktisch uitsluitend van buiten- en bovenaf (sportextrinsiek) is ingegeven en nauwelijks van doen heeft met het verbeteren van de kwaliteit van de sportactiviteiten zelf (sportintrinsiek). Natuurlijk is er ook behoefte aan bijvoorbeeld beter opgeleide trainers, vooral in sociaalpedagogisch opzicht, maar verhoudingsgewijs krijgt dit in het denken over professionalisering nauwelijks aandacht. Het roept de vraag op of door de bestuurlijke professionaliseringstrend sportverenigingen zo langzamerhand niet te ver afdwalen, al dan niet vrijwillig, van hun oorspronkelijke kerntaken. En is de toename aan toegedachte sportextrinsieke taken nu een gevolg van het aanstellen van betaalde krachten om ze te kunnen betalen of vice versa; zijn er juist door die extra taken beroepskrachten nodig om ze te kunnen uitoefenen VRIJWILLIGERSWERK PROFESSIONALISEREN 139
Page 1 and 2: Vrijwilligerswerk professionalisere
Page 3: In die zin is de nu opkomende bestu
Page 7 and 8: Ons onderzoek van de afgelopen jare
Page 9 and 10: nen sporten; anderzijds gaat het om

Hoofdstuk 8: Vrijwilligerswerk professionaliseren? - Mulier Instituut

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?