Hoofdstuk 8: Vrijwilligerswerk professionaliseren? - Mulier Instituut

De ontwikkeling richting de ‘maatschappelijke onderneming’ wordt vooral vanuit een
economisch/bedrijfskundig perspectief gestimuleerd. Het streven is, zoals eerder gesteld, duizenden
verenigingsmanagers aan te stellen.
Naast de verenigingsmanager heeft inmiddels ook de combinatiefunctionaris zijn intrede
gedaan. Deze is te beschouwen als een voortzetting van hetgeen met de BOS-impuls werd
beoogd: het versterken van de interactie in de driehoek buurt-onderwijs-sport (zie ook
hoofdstuk 5). De combinatiefunctionaris is het resultaat van de in december 2007 door
bewindslieden van VWS en OCW, vertegenwoordigers van de VNG, NOC*NSF, Verenigde
Bijzondere Scholen (VBS) en de Cultuurformatie ondertekende ‘Impuls brede scholen, sport
en cultuur’.
Deze derde en voorlopig laatste professionaliseringsstap heeft tot doel het uitbreiden
van het aantal brede scholen met een sport- en cultuuraanbod. Genoemd worden het stimuleren
van een dagelijks sport- en beweegaanbod op en rond scholen, het bevorderen van
sport- en kunstbeoefening onder jongeren tot 18 jaar en het versterken van ongeveer 10 procent
van de sportverenigingen met het oog op hun maatschappelijke functie en de inzet van
sportverenigingen voor het onderwijs, de naschoolse opvang en de wijk. Net als in het geval
van de verenigingsmanager gaat het met de combinatiefunctionaris om een betaalde kracht
– hoewel vaak voor een groot deel gesubsidieerd – in of voor de sportvereniging, om deze
te ontwikkelen tot een ‘maatschappelijke onderneming’. De eerste bevindingen laten zien
dat de combinatiefunctionaris weliswaar voor intensieve samenwerking kan zorgen, maar
dat de belasting voor de verenigingsvrijwilligers ook toeneemt door het (moeten) vervullen
van extra taken.
De opkomst van betaalde krachten komt voort uit het bij managers en bestuurders in de
sport dominante functionalistisch-rationalistisch perspectief. De nadruk ligt op (schijnbaar)
rationele afwegingen, doelmiddelrelaties, efficiëntie, verantwoording en maakbaarheid.
Centraal kenmerk is de sport(vereniging) instrumenteel te willen gebruiken als middel
om de eerdergenoemde maatschappelijke vragen en uitdagingen op te pakken. Niet
sport als doel, maar juist als middel. We constateren dat ook met betrekking tot de wens
om te professionaliseren deze praktisch uitsluitend van buiten- en bovenaf (sportextrinsiek)
is ingegeven en nauwelijks van doen heeft met het verbeteren van de kwaliteit van de
sportactiviteiten zelf (sportintrinsiek). Natuurlijk is er ook behoefte aan bijvoorbeeld beter
opgeleide trainers, vooral in sociaalpedagogisch opzicht, maar verhoudingsgewijs krijgt dit
in het denken over professionalisering nauwelijks aandacht. Het roept de vraag op of door
de bestuurlijke professionaliseringstrend sportverenigingen zo langzamerhand niet te ver
afdwalen, al dan niet vrijwillig, van hun oorspronkelijke kerntaken. En is de toename aan
toegedachte sportextrinsieke taken nu een gevolg van het aanstellen van betaalde krachten
om ze te kunnen betalen of vice versa; zijn er juist door die extra taken beroepskrachten
nodig om ze te kunnen uitoefenen
VRIJWILLIGERSWERK PROFESSIONALISEREN
139