In het kader van professionalisering in de Jeugdzorg ... - Go Europe!?

Achtergrondinformatie over het deelproject
Tuchtrecht en beroepscode
In het kader van professionalisering in de Jeugdzorg hebben verschillende bij de Jeugdzorg
betrokken partijen gezamenlijk het actieplan: Professionalisering in de Jeugdzorg opgesteld.
Het actieplan is gericht op professionalisering vanuit verschillende perspectieven: opleiding,
beroepsinhoudelijke aspecten, vereniging en registratie als ook beroepsethiek, beroepscode en
tuchtrecht. Beroepscode en tuchtrecht vormen een belangrijke ondersteuning voor de
professionaliteit van het beroep
Professioneel handelen wordt gedefinieerd op grond van de volgende uitgangspunten 1 :
steunt op evidence based kennis die binnen een geformaliseerde en uitgebreide
opleiding wordt verworven; binnen deze opleiding worden vaardigheden ook in
praktijksituaties getraind (training on the job);
vindt plaats binnen kaders (zoals standaarden voor good practices, beroepscodes,
beroepsprofielen, protocollen en (klachten)regelingen) die door beroepsgroep, branche
en/of overheid worden bepaald;
wordt mede gekenmerkt door reflectie, systematisering van ervaring, intervisie,
bijscholing en het streven naar kwaliteitsverbetering;
kent een eigen autonomie en verantwoordelijkheid, en wordt in de regel tegen betaling
verricht.
Het ontwikkelen van een beroepscode en een tuchtrecht zijn essentieel voor de
professionaliteit. Een wettelijk tuchtrecht kan dat niet ondervangen. Tuchtrecht en
beroepscode ontlenen hun kracht aan de beroepsvereniging en aan de deskundigheid binnen
de vereniging.
Het wettelijk tuchtrecht toetst immers op twee gronden:
(1) zorgvuldigheid bij het verlenen van individuele gezondheidszorg aan de patiënt of de
naaste betrekkingen (familie) van de patiënt.
(2) alle andere gedragingen die strijdig zijn met het belang van een goede uitoefening van de
individuele gezondheidszorg. Niet in het directe patiënten- of cliëntencontact, maar meer in
zakelijke/organisatorische zin, zoals bijv. fraude t.o.v. verzekeraars of het niet toelaten van
een collega tot een waarneemregeling.
Met name bij de eerste norm komt de voor een bepaalde beroepsgroep geldende beroepscode
in het vizier. De tuchtrechter toetst daar niet rechtstreeks aan (waar het verenigingstuchtrecht
dat wel doet) maar beschouwt de beroepscode wel degelijk als een belangrijke bron van
richtlijnen voor wat verwacht mag worden van een redelijke bekwame beroepsbeoefenaar (de
zorgvuldigheidsnorm). Wat redelijke deskundigheid is wordt primair bepaald door de
1
Uit: Professionaliteit in de zorg voor mensen met functiebeperkingen, een publicatie van de
Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (2006).

eroepsgroep / beroepsvereniging. Het is de beroepsgroep die bepaalt welke protocollen
leidinggevend zijn. Het is de beroepsgroep die bepaalt hoe verantwoordelijkheid dient te
worden genomen. De beroepscode kan hierbij tot steun dienen.
De vertaalslag van de beroepscode naar de praktijk is echter lang niet altijd eenvoudig. Het
‘decoderen’ van de beroepscode komt het beste tot zijn recht op basis van real life casuïstiek.
Casuïstiek waarin de mensen werkend in de Jeugdzorg zich herkennen. Casuïstiek vormt de
basis voor kwalitatieve toetsing en kwaliteitsontwikkeling. Op basis van casuïstiek vinden
nieuwe wetgeving maar ook nieuwe technische mogelijkheden hun plaats in het veld (denk
bijvoorbeeld aan de recente ontwikkeling op het gebied van vrijgeven van testgegevens -op
grond van de Wet Bescherming Persoonsgegevens- in relatie tot auteursrechten, maar ook
aan de integratie van audiovisuele media in het dossier en als dossierstukken waartoe inzage
en indien gewenst afschrift aan de cliënt is gerechtigd maar ook dient te worden verleend door
de cliënt in het geval derden inzage zouden verzoeken). Casuïstiek is ook behulpzaam om
professionele afstemming binnen en of tussen de verschillende beroepsgroepen te toetsen en
te ontwikkelen.
Het Tijdelijk Kwaliteitscollege beoogt de beroepscode te decoderen vanuit de verschillende
perspectieven binnen de jeugdzorg, vertegenwoordigd door het NIP, NVO, NVMW, Phorza,
BMJ, MOgroep en Cliëntenforum). Dit college wil daartoe diverse casuïstiek behandelen
zowel vanuit een gezamenlijk perspectief als op basis van de verschillende colleges van de
beroepsverenigingen.
Op basis van een vergelijking van de analyses en eventueel verschillende visies die de
verschillende beroepsgroepen ten aanzien van een casus hebben, kunnen verschillen in
opvatting ten aanzien van deskundigheid en verantwoordelijkheid worden behandeld ten
behoeve van kwaliteitsverbetering. Het doel is om hiermee te komen tot kennisontwikkeling
ten behoeve van de beroepscode, het beroeps ethisch handelen en het (verenigings)tuchtrecht.
Dit wordt bereikt door de kennis vanuit het Tijdelijk Kwaliteitscollege terug te koppelen naar
de diverse Beroepscodes en Tuchtcolleges, alsook naar werkgevers en wetgevers.
Verenigingen die nog geen werkend Tuchtcollege hebben, kunnen ervaring in de praktijk van
het Tijdelijk Kwaliteitscollege opdoen. Dit zal zijn meerwaarde vervolgens zal hebben bij het
uitwerken van een beroepscode en verenigingstuchtrecht. Het feitelijk instellen van
Tuchtrecht is uiteindelijk slechts het sanctioneren van bepaalde personen die volgens een
door de beroepsvereniging ingestelde definitie (statuten) het College van Toezicht en het
College van Beroep dienen te bemensen. De beoefening van het Tucht is dan het wegen van
een klacht op formele gronden, d.w.z. of zij de klacht gegrond acht, en inhoudelijke gronden
en dat laatste op basis van de beroepscode.
Door te werken met een breed samengesteld Tijdelijk Kwaliteitscollege kunnen diverse
beroepen of ketens betrokken in de Jeugdzorg gezamenlijk kijken naar de knelpunten in de
jeugdzorg. Uniek hierbij is dat in het Tijdelijk Kwaliteitscollege verschillende beroepen en
verschillende ‘niveaus’ van verantwoordelijkheid of deskundigheid zich gezamenlijk buigen
over de vormgeving en de verdeling van verantwoordelijkheid en hoe hiermee het beste om te
gaan (zie bijvoorbeeld de beroepscode van het NIP art III 1.5.2.).

Het Tijdelijk Kwaliteitscollege zal eventueel de hulp in kunnen roepen van specialisten (denk
aan juridische specialisten, bijvoorbeeld bij het kunnen inschatten van de mogelijke impact
van nieuwe wetten, of maatregelen, ketenzorg en ontwikkelingen in de kinderbescherming).
Het Tijdelijk Kwaliteitscollege hoopt medio 2008 van start te kunnen gaan.
Projectleider Deelproject Tuchtrecht en beroepscode
Annematt Collot d’Escury
(voorzitter Sector Jeugd NIP)
Universiteit van Amsterdam / Klinische Ontwikkelingspsychologie
Roeterstraat 15
1018 WB Amsterdam
e-mail : A.L.Collotdescury-Koenigs@uva.nl