40 Jr Frico - Zuivelhistorie Nederland

Né, wy wolle fis rekwisitoir net fierder utwreidzje. Wy wolle ek nou al fêstlizze,
det de motiven nou noch like goed as for fjirtich jier, ja niear noch, wize op 'e
needsaek de suvelko~peraesje tsjinje to litten sawol for technyske forbetterino-
as for rasjonéler ófset fen it produkt; det men mei in healwei ophálden minder
as de bette fen de doelstellings bistribje scil; det men boppedet ek de oaren,
dy't stean bleaunen op hwet troch al dizze tiden hinne grounslach wéze moast,
bihindert de fruchten to ploitsjen teil hjar skrippen en wrotten.
Hjir leit in great tokoart. It hat gjin sin op dit plak to pleitsjen for mear ynsjoch
by hjarren dy't troch it tapassen fen in healslachti de koöperaesje hiel Fryslán
skea dogge. As wy lykwols neigean hwet de oarsaek west hat fen it mislearjen
teil safolle det us pioniers for de geast stie, den moatte wy dit tokoart oantsjutte.
Fierders doel en praktyk tsjin elkoar oer stellend, sjugge wy noch in crreater
mislearring by it bistribjen fen bettere sosiale tastánnen for de boer en syn arbeiders.
Do't de áldcre foarmannen bigounen yn to sjen, det yn in hiel Fryslán
en it hiele suvelbidriuw omfetsjende suvelko~peraesje greate takonist bisletten
lei, do ha hja leaud yn 'e mool;likheid fen sa'n ienriedich Frysk meielkoar gean.
Nou sjugge wy ho't det tsjinfallen is. Net allinnich binne folle febriken healwei
stean bleaun, mar folle boeren binne noch like fier as in heale ieu tobek, do't
men it gjin minske kwea-of nimme koe as hy noch gjin ynsjoch hie yn it forskil
twisken kffiiperatyf en spékulatyf bidriuw. Noch likernóch it fjirde part fen
Frysláns boeren lit hiel de ko~peraesje káld, for in great part wol fielende det
dy koóperaesje ek for hjar waerboargen jowt, mar de plicht net op hjar skouders
nimmend om den ek for dy waerboargen mei to striden en fierstomin bigryp
toanend, det hja troch hjar ófsidine hálding for oaren en for hjarsels de
doarren skoattelje nei in wissere takomst.
Sa wier it yn it forline. Sa is it nou. Sa scil it bliuwe salang as in great part feit
fis boeren mear bitrouwen hat yn trédden as yn hjarsels. Foarhinne wier it dêrby
noch mear in saek fen lytsere oarder, al ho bilangryk ek. Nou wirdt dit lykwols
in saek fen bihearskjend bilang for it gehiel.
As ca de needsaek ta kodperatyf forwirkjen fen us málke en fen organisearre
Mset fen Cis produkten dudlik oantsjut wirde koe, den is det wol nou ! Yn dit
tiidrek -iet it net mear om kwaliteit en priis allinnich. Nou binne der waerden
yn it fjCir brocht, hwer 't hiel de Fryske boerestán fen ófhinget en net allinnich
op materieel gebiet. Hjoed-de-dei steane de spékulative febriken en mei hjar de
oan dy op winst ynstelde undernimmings leverjende boeren tsjinoer de kodperaesje,
mids yn [091] in Gntjowing fen it ekonomysk libben, hwêrfen de ein for
alle boeren de lêsten drage scil.
Hjoed giet it der om, eft de boer syn eigen lot yn hannen hálde scil for safier
hegere machten him det tasteane, as wol eft oer him hannele wirde scil, mar
den sunder him en ek net ienrins mei him. Oer in great part fen 'e wráld wállet
in striid om grounstoffen; in striid meiiens om it bihearskjen fen 'e distribusje.
Greate ynternasjonale machten, bleat ynsteld om for hjar rnillioenen-kapitalen
de greatst muglike rinte to meitsjen, net achtsjend de bilangen fen folken en
Heruitgave www zuivelhistorienederland.nl 91
© F.C.Z.E.V. 1938