06 Hercules des Prez.pdf - familiestories.co.za

59
Hercules het aan die Stellenbosch en later die Drakenstein gemeentes behoort. Hy was een van die eerste
diakens van Drakenstein en het tot 1715 gedien. In 1716 het hy die houtwerk vir die nuwe pastorie in
Drakenstein gedoen. Toe die nuwe kerkgebou vir Drakenstein opgerig is, was hy een van diegene wat 'n klip
ingemessel het op 6 September 1718. In Desember 1716 het die kerkraad van Drakenstein besluit dat Hercules
hom van die nagmaal moet onthou weens sy gedrag te Stellenbosch – wat dit was is nie bekend nie. Vanweë
die kwaaivriendskap tussen Hercules en Jean le Roux is hulle deur die kerkraad van Drakenstein op 29
Februarie 1717 onder tug geplaas. 108
Hercules is op 18 Desember 1700 deur W A van
der Stel aangestel as 'n Heemraad van
Stellenbosch en op 19 Desember 1705 as 'n
Heemraad van Drakenstein (Paarl) 110 . Hy was ook
in 1700 'n korporaal van die berede soldate, in
1702 'n luitenant en op 12 September 1705 is hy
aangestel as kaptein van die Burgerwag van
Drakenstein 111 .
Hercules du Preez het aktief deelgeneem aan die
verset teen W A van der Stel. Hy het ook dikwels
aan huis van Adam Tas gekom 112 . Toe Van der Stel
begin optree teen die verset, is Hercules ook 'n
teiken. Van der Stel skryf aan die Landdros van
Stellenbosch dat hy Jan en Claas Elbertsz, Jacobus
van Brakel en Hercules du Preez gevange moet
neem, want hulle is die mense (soos dit vertaal is)
“... who appear to us to be the most malevolent
and dangerous instruments ...” 113
Hercules vlug en ontkom aanvanklik arres, maar
hy en Jacobus van Brakel word later gearresteer
en na die Kasteel in Kaapstad gebring. Die besluit
oor hulle (soos vertaal) lees soos volg: “... who
with seven other mutineers, because of their
persisitent refusal to appear, and their drafting,
writing and signing of libels, and defamatory
letters, full of treason and insult, falsely forged
against the authorities here, had on the 9 th August
1706, been condemned by the Court of Justice to
be banished for five years to Mauritius. They were
at once sent on board the frigate ‘Ter Aa’” 114 . Die
Ter Aa was ‘n onseewaardige fregat wat in die
hawe was en hulle sou daar aangehou word totdat
'n geleentheid na Mauritius sig voordoen. Terwyl
hulle aangehou is, is W A van der Stel ontslaan en
is hulle vrygestel.
Die verset teen W A van der Stel
W A van der Stel word Goewerneur in 1699. Die plaas
Vergelegen word aan hom toegeken en hy vergroot dit.
Daar boer hy met groot sukses.
Ander amptenare van die VOC word ook toegelaat om te
boer. Die afsetgebied vir die vryburgers se produkte
word bedreig. Die wyn- en vleispag word aan gunstelinge
van Van der Stel toegeken.
Van die Vryburgers is baie ontevrede oor die toestand.
Hulle tree op, veral onder leiding van Henning Huising en
Adam Tas. 'n Klagskrif word na die Here XVII in
Nederland gestuur. Dit is onderteken deur 63 vryburgers
wat 31 Hugenote insluit.
Van der Stel stuur ook 'n getuigskrif wat hom ondersteun
na Nederland met 240 handtekeninge, waarvan 'n aantal
bevraagteken kan word.
Van der Stel begin optree teen die ontevredenes wat hy
as muiters beskou. Adam Tas word gevang en vier van
die leidende persone word na Nederland gestuur. Ander
word in die ‘donker gat’ van die Kasteel aangehou.
Ander word verban en aangehou om weggestuur te
word.
In 'n brief van 30 Oktober 1706 word Van der Stel
ontslaan en moet hy terugkeer na Nederland. Die
gevangenes word vrygestel. 109
Daar is ook 'n aantal ander insidente waarby Hercules betrokke was, wat aangeteken is en wat moontlik iets
van hom vertel. Slegs enkele insidente word genoem:
o Vroeg in 1699 het Jacques de Savoye (ook 'n Hugenoot), Hercules hof toe geneem omdat Hercules nie
die drif op sy plaas in stand gehou het nie. Hercules het in die daaropvolgende maande vir De Savoye
ses keer voor die hof gehad oor wat as onbenullighede beskryf word. 115 Daar was ook hoftwiste met
Daniel Hugo.
o Die Landdros doen verslag aan Goewerneur W A van der Stel in 1706 dat Hercules aan huis van
Abraham de Villiers was toe die Sekunde, Elsevier, ter sprake gekom het en dat Hercules vir Elsevier
toe 'n “... donnerse yzercramer ...” (ystersmous) genoem het 116 . By 'n ander geleentheid het hy
Jacques de Savoye “... een oude bedrieger ...” genoem 117 .
© R. J. du Preez Hercules des Prez (a)