Toekomstvisie Stationsweg Drachten - Gemeente Smallingerland

Toekomstvisie Stationsweg
Drachten
een nota over:
De stedenbouwkundige structuur
De ruimtelijke inrichting
Randvoorwaarden voor bebouwing
inspraaknota, mei 2008

Voorwoord
De Toekomstvisie voor de Stationsweg is een beleidsdocument waarop zowel
inrichtingsplannen voor de openbare ruimte als richtlijnen voor welstandtoezicht
gebaseerd worden. Dit rapport is tot stand gekomen na een intensieve periode van
gesprek en overleg met de bewoners en ondernemers van de Stationsweg. Na een
integrale informatie-avond voor alle bewoners en ondernemers zijn er discussiepanels
gevormd waarin bewoners en ondernemers actief hebben bijgedragen aan de ruimtelijke
waardering, het formuleren van knelpunten en aan het aandragen van
oplossingsrichtingen.
Tijdens de panelbijeenkomsten viel het meest de trots op, die men als bewoner en
ondernemer heeft voor de eigen Stationsweg. Natuurlijk heeft men problemen met het
harde rijden en de verkeersveiligheid en natuurlijk is men niet blij met de achteruitgang
van de ruimtelijke kwaliteit van de straat en van allerlei panden. Maar gelijktijdig is men
bereid om samen met de gemeente deze achteruitgang tot staan te brengen en
afspraken te maken over verbeteringen in de toekomst. Wat daarbij bij de bewoners
aanspreekt is de integrale aanpak. Men is het er mee eens dat niet alleen gekeken wordt
naar de inrichting van de straat en de verkeersveiligheid, maar ook naar de sfeer van de
openbare ruimte en de bebouwing.
Het is bijzonder en van groot belang dat er een grote mate van overeenstemming is
tussen alle bewoners en ondernemers. En ook de bijdragen van de Werkgroep
Toegankelijk Smallingerland, Smelne's Erfskip en de wijkraden van Noordoost en de
Swetten worden gewaardeerd. Deze onderlinge overeenstemming heeft het mogelijk
gemaakt dat het ideeën en suggesties van de bewoners en ondernemers van de
Stationsweg sterk doorklinken in de voorliggende visie. De discussienota zoals die bij de
bewoners voorlag is daarom op wezenlijke onderdelen aangepast en aangevuld.
Nieske Ketelaar, wethouder: volkshuisvesting, stads- en dorpsvernieuwing, openbare
werken, verkeer en vervoer
Fred Veenstra, wethouder: ruimtelijke ordening, bouw- en woningtoezicht, cultuur- en
monumentenbeleid
toekomstvisie Stationsweg 2

Inhoud
Voorwoord 2
1. Inleiding 4
1.1 Aanleiding 4
1.2 De werkwijze, status en opbouw van dit rapport 4
2. De ruimtelijke analyse 5
2.1 De ruimtelijke ontwikkeling tot 1900 5
2.2 De ruimtelijke ontwikkeling van 1900 - 1950 5
2.3 De ruimtelijke ontwikkeling van 1950 – heden 8
2.4 De toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen 9
3. Het verkeer 12
3.1 De analyse van de bestaande situatie 12
3.2 De verkeersstructuur in groter verband 13
3.3 Uitgangspunten voor een toekomstige inrichting 15
4. De bebouwing 20
4.1 De bestaande situatie 20
4.2 Visie in hoofdlijnen 20
4.3 het zuidelijke deel van de Stationsweg 23
4.4 De Stationsweg tussen de van Haersmasingel en de Schwartzenberghlaan 26
4.5 De Stationsweg tussen de Schwartzenberghlaan en de Klokhuislaan /
Hof van Eden 30
4.6 De Stationsweg tussen de Klokhuislaan / Hof van Eden en de Ringweg /
De Meer 32
5. Visie op de realisatie 36
6. Welstandsrichtlijnen 37
toekomstvisie Stationsweg 3

1. Inleiding
1.1 Aanleiding
De Stationsweg is een van de belangrijke straten in Drachten. De Stationsweg is een
onderdeel van de oorspronkelijke lintstructuur waaraan Drachten is ontstaan. En ook nu is de
Stationsweg voor auto’s en voor fietsers en voetgangers een belangrijke interne verbinding
tussen het centrum en de noordelijke woonbuurten van Drachten.
Zoals zovele oude bebouwingslinten, heeft de Stationsweg in de loop der jaren vele
veranderingen ondergaan. En ook nu nog gaan deze veranderingen door, voor een deel
leidend tot verlies aan ruimtelijke kwaliteit. Het behoud van historisch ruimtelijke kwaliteiten is
een belangrijk beleidsthema voor het gemeentebestuur van Smallingerland. Dat geldt ook
voor de aanpak van de hoofdverkeersstructuur binnen Drachten.
Na een analyse en een afweging van thema’s zoals verkeersveiligheid, doorstroming,
ruimtelijke kwaliteit en staat van onderhoud, is er voor gekozen om aan de herinrichting van
de Stationsweg de hoogste prioriteit te geven. Daarna zullen in de komende jaren ook De
Noorder- en Zuiderdwarsvaart aan de orde komen, evenals de Burgemeester Wuiteweg
waarvoor al een visie is vastgesteld, het Moleneind als onderdeel van het plan voor de
Drachtstervaart, De Kaden en de wegen die onderdeel van de centrumvisie uitmaken: De
Lange West, Torenstraat, Drift en Gauke Boelensstraat.
Het opstellen van deze toekomstvisie hield meer in dan een plan maken voor de herinrichting
van de straat en bijbehorende openbare ruimten. In deze visie wordt ook met nadruk
ingegaan op de gewenste en ongewenste functies in de begeleidende bebouwing en op de
gewenste ruimtelijke kwaliteit van deze bebouwing. Een bijzonder punt van aandacht in deze
visie is het parkeervraagstuk.
1.2 De werkwijze, status en opbouw van dit rapport
Aan dit rapport hebben alle relevante beleidssectoren van de gemeente bijgedragen. Maar
voordat de visie aan de gemeenteraad wordt voorgelegd, is eerst gesproken met de
bewoners en ondernemers van de Stationsweg en met een aantal belangrijke externe
organisaties. Het overleg met de bewoners en ondernemers van de Stationsweg heeft
plaatsgevonden in de vorm van een serie panel-bijeenkomsten waarvan apart is verslag
gedaan. In deze bijeenkomsten is actief en met veel betrokkenheid gediscussieerd over de
toekomstige inrichting en over richtlijnen voor bebouwing. De visie van deze bewoners en
ondernemers is een belangrijke bouwsteen voor deze visie geweest.
In deze nota zijn in herkenbare tekstvakken uitspraken van bewoners en ondernemers
weergegeven, zoals die in de diverse panelbijeenkomsten naar voren zijn gebracht.
De vastgestelde visie zal de onderlegger zijn voor een uitvoeringsplan. De richtlijnen voor de
beeldkwaliteit van de bebouwing zullen worden beschouwd als een herziening van de
Welstandsnota Smallingerland (2004) voor dit deel van Drachten.
In dit rapport wordt eerst een samenvatting van de ruimtelijke en de verkeerskundige analyse
gegeven, op basis waarvan voorstellen worden gedaan over de inrichting van de
Stationsweg. Daarna wordt in hoofdstuk 4 de visie op de bebouwing weergegeven. Deze
visie dient als onderlegger voor toekomstige ontwikkelingen en herontwikkelingen en als
basis voor de welstandsrichtlijnen in hoofdstuk 6. In hoofdstuk 5 is beschreven op welke
wijze de gemeente de in deze nota gepresenteerde visie denkt te realiseren.
toekomstvisie Stationsweg 4

2. De ruimtelijke analyse
2.1 De ruimtelijke ontwikkeling tot 1900
Historische kaart ( 17 e eeuw) met de
lintbebouwing en het begin van de
verveningen ten oosten van Drachten
Aan de noordzijde van het huidige
centrum loopt de lintbebouwing via de
Oudeweg naar het Noord. De
Stationsweg is dus van latere tijd. De
Noorder Begraafplaats is wel te
herkennen.
Drachten is ontstaan uit twee agrarische nederzettingen: Noorder Drachten en Zuider
Drachten. Het centrum ontstond pas na het graven van de Drachtster Vaart, de
waterontsluiting van de veenderijen ten oosten van Drachten. Aan deze vaart ontstond
bedrijvigheid, waardoor Noorder en Zuider Drachten naar elkaar toe groeiden. De Noorder
Begraafplaats (nu een gemeentelijk monument) herinnert nog aan het oorspronkelijke
Noorder Drachten en verder naar het noorden is de sfeer van het agrarische lint nog steeds
herkenbaar.
De Oudeweg, ten westen van de huidige Stationsweg, is de oudste straatweg in noordelijke
richting, de huidige Stationsweg werd gerealiseerd in 1841 en werd belangrijk na aanleg van
de tramweg en het tramstation waaraan de straat sinds 1922 zijn naam ontleend.
2.2 De ruimtelijke ontwikkeling van 1900 - 1950
De Stationsweg (toen nog het Noord
geheten) rond 1918
toekomstvisie Stationsweg 5

Het zuidelijke, dicht bij het centrum gelegen deel van de Stationsweg, werd een voorname
weg, met aan weerszijde bomen en dicht naast elkaar gebouwde individuele woningen. De
bouwhoogte varieerde van één bouwlaag met kap tot twee bouwlagen met kap. Alle
woningen hadden flinke voortuinen, vaak begrensd met een smeedijzeren hekwerk (zoals
gebruikelijk in die tijd). Een opvallend element in de bebouwingswand aan de oostzijde was
van Haersmastate met de bijbehorende tuin. Dit herenhuis met bijbehorend koetshuis, als
buitenplaats gebouwd in 1843 is nu aangewezen als rijksmonument.
Verder naar het noorden werd de bebouwing geleidelijk eenvoudiger en verdwijnt ook het
laankarakter. En ook de voortuinen zijn eenvoudiger voorerven, zonder fraaie hekwerken en
dergelijke.
De Stationsweg (middendeel) rond
1922
Zoals hiervoor beschreven, was de aanleg van de tramweg een belangrijk moment in de
ontwikkeling van Drachten. Deze tramweg werd aangelegd door de NTM (De Nederlandse
Tramweg Maatschappij) . In 1884 werd de verbinding tussen Drachten en Gorredijk
gerealiseerd (aansluitend op de lijn naar Heerenveen – Harlingen) en even later in 1896 de
lijn naar Suameer, waar toen overgestapt kon worden op de paardentram naar Veenwouden.
Tenslotte werd in 1913 de lijn richting Groningen geopend, waarna Drachten een belangrijk
knooppunt in de noordelijke spoorverbindingen was.
Het tramstation in 1919
De tramlijnen bleven functioneren tot de eerste jaren na de tweede wereldoorlog, maar na
1948 nam de bus de rol van het personenvervoer over. Alleen de lijn naar Groningen is nog
tot in de jaren tachtig in gebruik gebleven als goederenlijn voor de Philipsfabriek. Deze lijn
die bij de Folgeralaan Drachten binnen kwam, liep niet meer door de Stationsweg.
toekomstvisie Stationsweg 6

De tramlijnen
van de NTM in
noord
Nederland
Behalve de ontwikkelingen op het gebied van verkeer en vervoer, zijn in deze periode ook de
ontwikkelingen op het gebied van onderwijs van belang in het noordelijke deel van Drachten.
In de periode tussen beide wereldoorlogen werd Drachten voor het onderwijs aangewezen
als de centrale plaats in het oostelijke deel van Fryslân. Uit deze tijd dateren de
monumentale Rijks HBS (nu Drachtster Lyceum) vanaf de Stationsweg ontsloten via de
HBS-straat evenals de Huishoudschool en de Landbouwschool aan de Torenstraat. Aan de
Stationsweg zelf werd in 1921/1922 de ULO gebouwd, in de robuuste baksteenstijl van die
tijd.
De Stationsweg met aan de
rechterzijde de voormalige ULOschool
toekomstvisie Stationsweg 7

2.3 De ruimtelijke ontwikkeling van 1950 tot heden
Na de tweede wereldoorlog wordt de Stationsweg ingrijpend gereconstrueerd. Dit was
mogelijk omdat aan het eind van de jaren veertig de trambaan over de Stationsweg werd
opgeheven. Maar ook nieuwe aanplant van bomen was na de oorlogsjaren nodig.
Op grond van nieuwe inzichten werd besloten om auto's en fietsers op deze doorgaande
weg te scheiden. Achter de groene bermen met nieuwe bomen werden vrijliggende
fietspaden aangelegd en kreeg de straat een wegprofiel zoals we dat nu nog kennen van de
Burgemeester Wuiteweg aan de zuidzijde van het centrum. Aan parkeervoorzieningen werd
nog geen aandacht besteed, omdat toen nog niemand de ontwikkeling van het autobezit in
de tweede helft van de vorige eeuw voorzag.
De Stationsweg ter hoogte van het
van Haersmapark in zuidelijke
richting rond 1950
Al spoedig bleek de mobiliteit zodanig toe te nemen dat gezocht werd naar een wijze om het
doorgaande verkeer om te leiden uit het centrum van Drachten. Eind jaren zestig werd de
Ringweg als verbinding naar de Noorderdwarsvaart geopend, waardoor het doorgaande
verkeer richting Groningen en Assen niet meer door het centrum werd geleid.
De opening van de Ringweg rond
1970
In de loop van de jaren was er een toenemende parkeerdruk op de Stationsweg ontstaan.
Deze parkeerdruk, gecombineerd met een forse toename van de verkeersintensiteit waren
aanleiding om in de geest van die tijd maatregelen te nemen om de doorstroming (door
auto's) te verbeteren. Daarvoor werden de groene bermen met bomen weer verwijderd om
ruimte te maken voor parkeerhavens en verbrede kruispunten met voorsorteerstroken en
middengeleiders.
toekomstvisie Stationsweg 8

Vanaf het einde van de jaren zeventig vindt er een geleidelijke omslag plaats in het denken
over het verkeer. Het autobezit en daarmee het autoverkeer groeide exponentieel met als
gevolg dat ook de negatieve kanten van het autogebruik steeds duidelijker werden: de
belasting van ons milieu en vooral het grote aantal slachtoffers dat het verkeer jaarlijks
vroeg.
Men was al druk bezig om het bovenlokale verkeer geheel buiten de bebouwde kom te
brengen. In fors tempo werd daarom gewerkt aan de realisatie van rijks- en provinciale
wegenplannen en op lokaal niveau aan rondwegen. In de auto-industrie ging de aandacht
steeds meer uit naar veilige auto's, maar bovenal ging men binnen de bebouwde kom aan de
slag met maatregelen om het verkeer veiliger te maken en kwetsbare verkeersdeelnemers
zoals fietsers en voetgangers beter te beschermen. Aanvankelijk waren de maatregelen
vooral gericht op het afremmen van de auto's door de introductie van sterk fysieke
maatregelen zoals wegversmallingen, sluizen, drempels en dergelijke. Het effect van deze
maatregelen bleek maar zeer beperkt, totdat in de jaren negentig het besef ontstond dat
verkeersmaatregelen pas structureel helpen als ze het gedrag van verkeersdeelnemers
beïnvloeden en verkeersdeelnemers op een andere manier bij elkaar brengen. De
minirotonde werd al gauw een succes en op minder drukke kruispunten plateaus. Tevens
werd er een begin gemaakt met de herinrichting van woonwijken en dorpen tot 30 km/uur
gebieden.
Voor de Stationsweg heeft dit geresulteerd in de realisatie van de rotonde in het kruispunt
met De Meer en de Ringweg. Daarnaast zijn veel kruispunten met zijstraten (waar de 30
km/uur zone begint) uitgevoerd als uitrit.
Rotonde met de Ringweg en De
Meer
2.4 De toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen
De ruimtelijke ontwikkelingsvisie
De toekomstige ruimtelijke structuur van Drachten is vastgelegd in de Ruimtelijke
Ontwikkelingsvisie Drachten. Deze ontwikkelingsvisie is geen plan in de vorm van een
blauwdruk maar geeft (afgestemd op de regionale visie voor de A7 zone) een beeld in welke
richting Drachten in de komende tientallen jaren ontwikkeld zal worden. Het gaat hierbij niet
alleen om de letterlijke ontwikkelingsrichtingen maar ook om de bijbehorende
stedenbouwkundige en landschappelijke identiteiten. De ruimtelijke ontwikkelingsvisie zal in
de tweede helft van 2008 worden uitgewerkt tot een beleidsdocument.
De Stationsweg blijft in deze visie een belangrijke route in Drachten. Dat geldt in functionele
zin, omdat de Stationsweg de noordelijke woonwijken verbindt met het centrum. En dat geldt
ook in ruimtelijke zin, omdat de Stationsweg, als onderdeel van de lintstructuur, in hoge mate
bijdraagt aan de herkenbaarheid en identiteit van Drachten.
toekomstvisie Stationsweg 9

De Ruimtelijke Ontwikkelingsvisie Drachten (2005)
Masterplan Centrum
In het Masterplan voor het Centrum (2003) zijn niet alleen de hoofdlijnen voor de
toekomstige ruimtelijke inrichting van het centrum vastgelegd, maar ook de wijze waarop het
centrum benaderd wordt. In dit Masterplan worden de Lange West / Vogelzang aan de
noordzijde en de Gauke Boelensstraat aan de zuidwestzijde genoemd als toeleidende
wegen. Zij bepalen mede de ruimtelijke identiteit van wat in deze visie genoemd wordt “de
ketting” om het centrum van Drachten.
De “ketting” volgens het Masterplan voor het
Centrum (Mecanoo 2003)
toekomstvisie Stationsweg 10

Van belang is dat de huidige parkeerroute langs een groot aantal parkeerterreinen en
-terreintjes verdwijnt. Twee nieuwe ruime parkeergarages (Raadhuisplein en Vogelzang),
aangevuld met het parkeerterrein op de Markt voorzien in de toekomstige parkeerbehoefte.
De straten rondom het centrum krijgen daardoor een nog beperktere verkeersfunctie en
kunnen worden ingericht als verblijfsgebied met een 30 km/uur karakter. Voor het noordelijke
deel van de ketting geldt dat deze nieuwe inrichting de identiteit moet aannemen van de
ruimtelijke historische sfeer van dit deel van Drachten. De Stationsweg sluit hierop aan en
het huidige kruispunt met verkeerslichten zal een nieuwe vormgeving krijgen, zoals ook het
Laweiplein aan de zuidzijde opnieuw is ingericht.
Herstructurering wijk Noordoost
Voor de wijk Noordoost, gelegen aan de oostzijde van de Stationsweg, is een
herstructureringsplan opgesteld. Het doel van dit plan is de achteruitgang van de woon- en
leefomstandigheden in de wijk te keren, door verbetering en nieuwbouw van woningen, door
verbetering van de openbare ruimte en door te investeren in groen, speelvoorzieningen en
water. Tevens is er extra aandacht voor kleinschalige bedrijvigheid en de versterking van de
sociale structuur.
In het kader van de herstructureringsplannen is met wijkraad en wijkbewoners uitvoering
gesproken over de verkeersproblematiek in de wijk en zijn afspraken gemaakt over de
aansluitingen van de wijk op de omringende ontsluitingswegen.
toekomstvisie Stationsweg 11

3. Het verkeer
3.1 De analyse van de bestaande situatie
De Stationsweg is evenals de Noorderhogeweg en de Noorderdwarsvaart een belangrijke
noord-zuidverbinding in het noordelijke deel van Drachten. Dat geldt zowel voor het
autoverkeer als voor fietsers en bromfietsers. De straat functioneert als verbinding tussen de
noordelijke wijken en het centrum van de stad. En ook veel mensen van buiten Drachten die
uit noordelijke richtingen komen, gaan via de Stationsweg naar het centrum.
De Stationsweg is ook een onderdeel van de route voor veel middelbare scholieren van en
naar de scholen van OSG Singelland aan de van Haersmasingel en Torenstraat. Veel
basisscholieren, vooral de kinderen uit de wijk Noordoost, moeten de Stationsweg dagelijks
een paar keer oversteken naar de scholen in de wijk de Swetten.
"Let er op dat het fietspad voldoende breed is voor de grote groepen fietsende
middelbare scholieren."
Naar aanleiding van het grote aantal klachten over de verkeersveiligheid in de wijk, zijn in de
jaren negentig van de vorige eeuw in de wijk Noordoost verkeersmaatregelen uitgevoerd.
Een deel van deze maatregelen bestond uit het afsluiten van sommige straten vanaf de
Stationsweg, waardoor sluipverkeer uit deze straten werd geweerd. Ik het kader van de
herstructurering van de wijk Noordoost is met de wijkraad afgesproken dat deze
wegafsluitingen blijven bestaan en dat betekent dat de Klokhuislaan en de Geelgorsstraat
geen autoverbinding hebben en krijgen met de Stationsweg. Tevens zal bij de herinrichting
van de Stationsweg invulling moeten worden gegeven aan een eerder genomen besluit om
ter plaatse van de Geelgorsstraat een veilige oversteekvoorziening te realiseren.
De Stationsweg is een straat waar hard gereden wordt. Vooral 's avonds en op andere
momenten als het minder druk is, houden weinig auto's zich aan de maximum snelheid, zo
vertelden de bewoners. De brede asfaltbanen zonder obstakels werken dit verkeerde gedrag
in de hand.
"Er wordt vooral in de avond en nacht hard gereden op de Stationsweg, het lijkt dan
wel een racebaan. Als het drukker is valt het wel mee met de snelheid van auto's."
Uit de ongevallenstatistieken blijkt dat de Stationsweg één van de straten is met de meeste
ongevallen. In de periode 2001 – 2006 zijn er 106 ongevallen geregistreerd, waarvan er 29
met letsel.
jaar dodelijk letsel Materiele
schade
Totaal aantal
ongevallen
2001
2002
2003
2004
2005
2006
0
0
0
0
0
0
7
10
3
2
1
6
17
17
15
9
12
7
24
27
18
11
13
13
totaal 0 29 77 106
De cijfers voor 2007 zijn nog niet beschikbaar
toekomstvisie Stationsweg 12

Uit de voorgaande grafiek blijkt dat het aantal ongevallen in de laatste jaren iets is
afgenomen. Omdat daarvoor geen duidelijke redenen zijn aan te wijzen, mag er niet op
gerekend worden dat deze dalende lijn zich zal voortzetten.
Het is eveneens opvallend dat deze ongevallen zich over de volle lengte van de Stationsweg
voordoen. Op alle kruispunten is in de afgelopen jaren vaak meer dan één ongeluk
geregistreerd, met als koploper de verkeerslichten bij Vogelzang (meer dan 10 aanrijdingen).
Maar ook in de tussenliggende wegvakken gebeuren relatief veel ongelukken (ongeveer de
helft van het totaal).
Bij 60% van de ongevallen waren uitsluitend auto's betrokken. 25% van de ongevallen had
betrekking op een aanrijding tussen een (brom-)fiets en een auto. Bij 4% waren twee (brom-)
fietsen betrokken . De overige 11% waren eenzijdige of andere ongelukken. Voetgangers
waren niet bij ongevallen betrokken.
Deze ongevallencijfers bevestigen het beeld dat de Stationsweg een straat is waar voor de
verkeersdeelnemers veel onverwachte incidenten voorkomen. Plotseling remmen,
onoverzichtelijk afslaand verkeer, onduidelijke scheiding tussen auto's en fietsers,
onoverzichtelijke uitritten (achteruit rijden) en dergelijke.
Bij een herinrichting van de Stationsweg zal uit oogpunt van verkeer dit het belangrijkste
aandachtpunt moeten zijn, zonder dat de Stationsweg alleen maar een zeer ruime
ogenschijnlijk overzichtelijke straat wordt voor auto's. In dat geval zou er alleen maar harder
worden gereden, met als gevolg vaker ernstig letsel bij ongevallen.
3.2 De verkeerstructuur in groter verband
De verkeersstructuur in Smallingerland en Drachten is vastgelegd in het Gemeentelijk
Verkeers- en Vervoersplan (GVVP). Het huidige GVVP is nog uit de jaren negentig en zal
binnenkort herzien worden. Eén van de belangrijkste uitgangspunten uit het huidige plan, dat
naar verwachting ook in het nieuwe plan wordt overgenomen, is de inrichting van heel
Drachten tot verblijfsgebied waar maximaal 30 km/uur mag worden gereden. Een beperkt
aantal wegen zal fungeren als ontsluitingsweg voor het centrum en de woonwijken. Op deze
ontsluitingswegen mag 50 km/uur gereden worden. De Stationsweg is aangemerkt als
ontsluitingsweg.
Het huidige gemeentelijke verkeers- en
vervoersplan
toekomstvisie Stationsweg 13

Voortbouwend op het GVVP, is in de afgelopen jaren beleid ontwikkeld over de inrichting van
de openbare ruimte. Deze beleidsvisie, samengevat onder het begrip "Shared Space" houdt
in dat waar mogelijk de strikte scheiding tussen alle verkeersdeelnemers met een veelheid
aan borden, strepen, aanduidingen en dergelijke moet worden opgeheven, omdat deze
scheiding en regelzucht vooral verkeerd gedrag stimuleert en niet meer dan schijnveiligheid
oplevert. Door automobilisten, fietsers en voetgangers weer letterlijk met elkaar in contact te
brengen, gaat men weer rekening met elkaar houden en wordt menselijk gedrag de norm.
In het kader van dit nieuwe beleid zijn in Drachten al een aantal belangrijke knelpunten zoals
het kruispunt op de Kaden en het Laweiplein aangepakt en zijn in het kader van
dorpsvernieuwing de openbare ruimten van enige dorpen grondig opnieuw ingericht.
In het verlengde van het kruispunt in de Kaden en het Laweiplein zal in de komende jaren de
route om het stadscentrum:"de ketting" worden heringericht als verblijfsgebied, waarin de
auto in samenspel met het langzame verkeer zijn route moet vinden. Evenals het Laweiplein
een bijzondere inrichting heeft gekregen zal ook het kruispunt Vogelzang – Stationsweg
ingrijpend worden gereconstrueerd.
Voor de Stationsweg zelf geldt in beginsel dezelfde benadering, maar de functie van de weg
vraagt tevens om voldoende ruimte voor een redelijk vlotte doorstroming. Bij te weinig
doorstroming zal het verkeer andere routes gaan kiezen met als gevolg sluipverkeer in de
woonwijken.
Ten behoeve van deze doorstroming blijft de Stationsweg een 50 km/uur straat en krijgen de
auto's een eigen rijbaan, met gescheiden fietspaden. Deze gescheiden fietspaden zijn
wenselijk wegens het relatief grote snelheidsverschil tussen auto's en
fietsers.
Het drukste kruispunt is ingericht als rotonde. Alle overige aansluitingen
zijn of worden inritten, waarmee duidelijk wordt gemaakt dat een
verblijfsgebied wordt ingereden en waardoor tevens de voorrangssituatie
is geregeld. De inrichting hiervan vraagt overigens wel aandacht omdat op
deze plekken de belangrijkste oversteekplaatsen voor voetgangers en
fietsers zijn.
Voor een redelijk vlotte doorstroming zijn geen voorsorteervakken, middengeleiders en
vergelijkbare verkeersvoorzieningen nodig. Bij het ontbreken daarvan moet een auto soms
een paar minuten wachten, maar deze ervaring heeft geleerd dat deze voorzieningen de
onoverzichtelijkheid vergroten en gelijktijdig op deze onoverzichtelijke plekken de snelheid
verhogen. Ze maken de inrichting onveiliger. Daarom liever een halve minuut wachten op
een afslaande auto dan het accepteren van deze onveiligheid.
toekomstvisie Stationsweg 14

Het parkeerprobleem op de Stationsweg kan niet worden losgezien van het parkeerbeleid
dat in voorbereiding is. De komende jaren wordt in het centrum fors geïnvesteerd in
hoogwaardige parkeergarages (Raadhuisplein en Vogelzang). Met deze nieuwe
voorzieningen wordt de parkeerdruk op de omgeving beperkt en kunnen maatregelen
worden getroffen om deze parkeerdruk daadwerkelijk te verminderen. Voor de Stationsweg
geldt dat de beperkte ruimte daar beschikbaar moet blijven voor bewoners en bedrijven aan
de Stationsweg. Inperking van het lang-parkeren en mogelijk vergunningen kunnen daarvoor
een oplossing zijn.
3.3 Uitgangpunten voor een toekomstige inrichting
Het straatprofiel
Voor de toekomstige inrichting van de Stationsweg worden de volgende uitgangspunten
gehanteerd:
• Een smaller profiel waardoor minder hard wordt gereden, maar toch breed genoeg
voor onbelemmerende doorgang voor bussen en vrachtauto's.
• Een profiel dat aansluit bij de vormgeving van de totale noord-zuidas door Drachten,
van Nijtap en het Noord, via de Stationsweg naar de Burgemeester Wuiteweg.
• Vrijliggende fietspaden van voldoende breedte voor grote groepen scholieren.
• Trottoirs van voldoende obstakelvrije breedte, rekening houdend met kinderwagens
en gehandicapten.
"Een trottoir waarop fietsen tegen tuinmuurtjes staan en waar op willekeurige plaatsen
uitstallingen van winkeliers staan is slecht toegankelijk voor mensen met een handicap."
Het navolgende schematische dwarsprofiel is als gevolg van het voorgaande uitgangspunt
geworden voor het ruimtelijke ontwerp.
toekomstvisie Stationsweg 15

Bij de uitwerking van dit straatprofiel gelden de volgende randvoorwaarden:
• De rijbaan bestaat uit 5 meter breed asfalt, met aan beide zijden een strook met 0,5
meter klinkers. Door dit profiel, dat ook op Nijtap / Het Noord is toegepast is er niet
alleen een daadwerkelijke versmalling, maar ook nog een visuele versmalling die
remmend werkt op het verkeer.
• De breedte van de fietspaden is minimaal 1,80 meter. Daarbij dient tevens rekening
gehouden te worden met uitwijkmogelijkheden in geval van nood. Dit kan door de
opsluiting van het fietspad vorm te geven met afgeronde banden van beperkte
hoogte.
"Een gescheiden fietspad lijkt wel veilig, maar geeft ook heel weinig uitwijkmogelijkheden
voor fietsers als het echt nodig is. Let er daarom op dat de banden van het fietspad niet te
hoog zijn."
• De breedte van het trottoir is minimaal 1,80 meter (zes tegels) plus een band (0,10
meter). In het zuidelijke deel is voor de winkels een bredere strook gewenst. Dit kan
gerealiseerd worden door de voorterreinen van de winkels en bedrijven bij de
herinrichting te betrekken.
• De zone met de bomen is op de meeste plaatsen ca. 2,40 meter breed. Hier kunnen
auto's worden geparkeerd, voor zover daarmee niet een inrit wordt geblokkeerd. De
exacte plaats van de bomen zal, rekening houdend met uitritten en dergelijke, worden
bepaald in het uitvoeringsplan. Het streven is een onderlinge afstand van 10 tot 15
meter. Bij een grotere afstand verdwijnt het effect van de laanstructuur.
Dit straatprofiel zal in het middendeel van de Stationsweg zo volledig mogelijk worden
toegepast. Van belang daarbij zijn de groeiomstandigheden van de laanbomen. Voor
laanbomen die kunnen uitgroeien tot statige bomen, zonder de verharding kapot te maken,
zijn ruime plantvakken noodzakelijk en een verbetering van de ondergrond. Hoewel een
maat van 2,5 x 8 meter optimaal zou zijn, wordt voor een iets kleiner plantvak (2,4 x 4 meter)
gekozen, om voldoende parkeerruimte over te houden. Bij de assortimentkeuze zal hier
rekening mee gehouden moeten worden Daarnaast zal onder de totale parkeerstrook
bodemverbetering plaatsvinden ter ondersteuning van de groei-omstandigheden.
De realisatie van dit profiel betekent dat de bestaande parkeerhavens worden opgeheven en
worden vervangen door een parkeerstrook tussen de bomen. De parkeerstrook ligt een paar
centimeters hoger dan de straat zelf. Achter de bomen (en de daar tussen liggende
parkeerstrook) komt een vrij liggend fietspad met behoud van een voldoende breed trottoir.
De kruispunten
Alle kruispunten tussen de rotonde met De Meer /Ringweg en het kruispunt met Vogelzang
worden uitgevoerd als inritconstructies. Met deze keuze wordt de overgang van 50 km/uur
naar een 30 km/uur woongebied duidelijk gemaakt. Tevens is een inritconstructie een
duidelijke vorm van voorrangsregeling en worden fietsers en voetgangers op het
doorlopende fiets- en voetpad het best beschermd.
Zonder verdere inrichtingsmaatregelen heeft deze vorm van aansluiting het nadeel dat de
Stationsweg een obstakelvrije doorgaande straat blijft. Er gaat geen matigende invloed op de
snelheid van uit en het oversteken blijft moeilijk en gevaarlijk. Een verbijzondering van deze
plekken is daarom noodzakelijk. Deze verbijzondering wordt uitgewekt in:
toekomstvisie Stationsweg 16

• Afwijkende bestrating
• Opvallende begrenzing
• Ondersteuning van de oversteekfunctie voor fietsers en voetgangers
• Herkenbaar voor visueel gehandicapten.
Behalve in de bestrating zal ook aandacht worden besteed aan de straatverlichting rondom
deze kruispuntvlakken, om ook bij donker de aandacht van automobilisten te krijgen, leidend
tot matiging van de snelheid en vergroting van de veiligheid.
De plannen voor de kruispuntvlakken zullen tevens worden gebaseerd op een evaluatie van
vergelijkbare verkeersmaatregelen die in de afgelopen jaren zijn getroffen.
De Stationsweg begint bij de kruising met Vogelzang. Deze aansluiting zal in het kader van
het Masterplan voor het Centrum volledig worden gereconstrueerd. De uitgangspunten voor
de reconstructie zijn:
• 30 km/uur gebied, met zo weinig mogelijke scheiding van verkeerssoorten.
• Nadruk op het verblijfskarakter van het gebied en omgeving.
• De identiteit dient te passen in de toekomstige identiteit van Vogelzang en
Torenstraat, waar de historische kwaliteit van dit deel van Drachten en de overgang
naar de traditionele woongebieden centraal staat.
• De vormgeving dient tevens de noordelijke hoofdentree van het centrum te
benadrukken, zodat ook een samenhang met het nieuwe plein, het begin van de
Noorderbuurt moet worden gevonden.
Het bestaande kruispunt van
Vogelzang met de Noorderbuurt,
nu nog een "verkeersoplossing" in
de toekomst een onderdeel van
de nieuwe identiteit van het
centrum van Drachten
Het parkeren
Het parkeren op en rondom de Stationsweg is een van de grootste problemen voor
bewoners en bedrijven. Voor een beperkt deel van de panden zijn er mogelijkheden om
achter op het eigen erf te parkeren. Meestal is dat niet het geval en zijn de bewoners
aangewezen op de parkeerhavens in de openbare ruimte. De problemen die zich daarbij
voordoen zijn de volgende:
• Het aantal parkeerplaatsen is onvoldoende.
• Veel parkeerplaatsen, vooral in het zuidelijke deel worden de hele dag ingenomen
door mensen die in de binnenstad werken.
• Parkeren achter de fietsstrook is onveilig voor fietsers.
• Veel bewoners hebben in de afgelopen jaren schade aan hun auto ondervonden door
vandalisme of schade door schampende fietsers.
toekomstvisie Stationsweg 17

" 's Ochtends om half negen staan alle parkeervakken al vol en pas aan het eind van de
middag vertrekken deze auto's weer. Als bewoner van de Stationsweg durf je niet weg
te gaan met de auto, want als je terug komt is er geen plaats meer."
Het resultaat hiervan is dat veel bewoners en vrijwel alle bedrijven parkeerruimte op het
voorerf hebben ingericht. Niemand (dat geldt ook voor de bewoners) vindt dit een fraaie
oplossing, maar alternatieven ontbreken. Voor de toekomst zal een deel van deze
problematiek kunnen worden opgelost door een samenspel van maatregelen:
• Daar waar mogelijk worden percelen aan de achterzijde ontsloten. Deels kan dat op
plaatsen waar een herontwikkeling staat gepland, deels kan dat lukken als alle
bewoners van een rijtje met diepe tuinen met elkaar een oplossing/achterontsluiting
afspreken. De gemeente wil de daarvoor noodzakelijke mensen bij elkaar brengen.
• Het bestaande parkeerterrein achter de Stationsweg, tussen de HBS-straat en het
van Haersmapark zal ontrokken worden aan zijn algemene functie en worden
gereserveerd voor bewoners en ondernemers aan de Stationsweg.
• Het zuidelijke deel van de Stationsweg wordt betrokken in de toekomstige discussie
over de uitwerking van het parkeerbeleidsplan (parkeerzone).
• De parkeerhavens worden opgeheven en daarvoor in de plaats komen
parkeervakken tussen de laanbomen. Deze vakken worden 2,40 meter breed en zijn
breder dan de te smal ervaren parkeerstroken aan de Burgemeester Wuiteweg. Door
deze breedte mogen ook minder problemen met spiegels en krassen op auto's
verwacht worden.
"Parkeren tussen de bomen op een zelfde wijze als aan de Burgemeester Wuiteweg is
geen goede oplossing, omdat de parkeerstroken daar te smal zijn. Dit levert gevaar op
voor fietsers, omdat auto's vooral aan die kant van de parkeerstrook gaan staan."
De bewoners verwachten niet dat dit maatregelenpakket alle parkeerproblemen zal
oplossen. Men houdt daarom in principe de vrijheid om een parkeerterrein in te richten op
het eigen voorerf. Wel is men voorstander van het maken van afspraken over de wijze van
inrichting en het materiaalgebruik.
"Het heeft de voorkeur op eigen erf te parkeren aan de achterkant of zijkant. Vaak is
deze mogelijkheid er niet. Soms kan die gemaakt worden bij herontwikkeling en anders is
het parkeren in de voortuin een noodzakelijk alternatief."
toekomstvisie Stationsweg 18

De sfeer
De sfeer van de straat is zowel van belang voor de verkeersveiligheid als voor de kwaliteit
van wonen en ondernemingen. Gemeente en bewoners hebben geconstateerd dat in de
afgelopen tientallen jaren de sfeer en ruimtelijke kwaliteit hard zijn achteruit gegaan. Dat
geldt voor de bebouwing (waarop later in deze visie wordt teruggekomen) en ook voor de
openbare ruimte.
"De openbare verlichting kan in belangrijke mate bijdragen aan de sfeer van de
Stationsweg en daarmee aan het gedrag van verkeersdeelnemers. Niet utilitaire maar
sfeervolle armaturen dienen het uitgangspunt te zijn, met een verbijzondering op de
kruispunten en oversteekplaatsen."
Gelet op de historische betekenis van de Stationsweg en gelet op de wens om een
herkenbare samenhang te realiseren in de totale noord-zuidas door Drachten vanaf Nijtap /
Het Noord, via de Stationsweg naar de Burgemeester Wuiteweg wordt bij het vormgeven van
de ruimtelijke sfeer teruggegrepen naar de historische identiteit. Drager van deze identiteit
zijn in de toekomst de statige laanbomen die een plaats krijgen tussen rijbaan en fietspad.
Maar behalve dat zal ook veel aandacht besteed worden aan de openbare verlichting en
ander straatmeubilair. In het uitwerkingsplan zal gekozen worden voor armaturen die
enerzijds voldoende lichtopbrengst genereren met het oog op de verkeersveiligheid en
anderzijds door vorm en uitstraling de voorname historische sfeer ondersteunen.
Bijzondere plekken verdienen ook in deze visie een bijzondere plaats. Dat geldt in ieder
geval voor het van Haersmapark en de Noorder Begraafplaats, waar een onderbreking in de
bomenrij een visuele opening biedt naar deze bijzondere groene plekken.
"De overgangen van de begraafplaats en het van Haersmapark naar de openbare weg
worden slecht onderhouden en doen geen recht aan de historische betekenis van deze
plekken."
Het meest zuidelijke deel van de Stationsweg, globaal tussen Vogelzang en de van
Haersmasingel wordt ingericht als 30 km/uur zone, zonder parkeerstroken. De zone voor de
gevelwanden krijgt een uitstraling als verblijfsgebied die aansluit bij de binnenstad. De
inrichting hiervan, deels op gemeentegrond deels op voorterreinen van winkels, wordt samen
met de ondernemers uitgewerkt.
De entree naar Noorderpoort
De entree naar Noorderpoort is volgens de meeste bewoners onduidelijk en daarom in
zekere zin minder veilig. Hij ligt ook te dicht bij de rotonde waardoor op drukke momenten
ongewenste verkeerssituaties met wachtende auto's op de rotonde ontstaan. Bij een
eventuele herontwikkeling van het Arriva-terrein dient een verbetering van deze
verkeerssituatie betrokken te worden. Als deze herinrichting binnen afzienbare tijd niet
doorgaat, dient de huidige ruimtelijke oplossing geëvalueerd te worden. Onderzocht moet
worden of een voor de weggebruikers duidelijker alternatief ter plaatse kan worden
uitgevoerd.
toekomstvisie Stationsweg 19

4. De bebouwing
4.1 De bestaande situatie
De bestaande situatie levert een zeer gevarieerd bebouwingsbeeld op. Dat geldt zowel voor
de korrelgrootte of bouwmassa als voor de architectuur en de ruimtelijke kwaliteit. De
bebouwing met de hoogste ruimtelijke kwaliteit zijn de beschermde rijks- en gemeentelijke
monumenten:
Stationsweg 19 (gemeentelijk) Pastorie (1871)
Stationsweg 49 (gemeentelijk) Woonhuis (type herenhuis, koetshuis (1909)
Stationsweg 64 (rijksmonument) Buitenplaats 'Haersma State' (1843)
Stationsweg 118 (gemeentelijk) Bijzondere ULO-school (1921/'22)
Stationsweg 144b (gemeentelijk) Kerkhof Noorder-Dragten (Noorder Begraafplaats)
Maar naast deze monumenten komen langs de Stationsweg nog zeer gave ensembles van
gebouwen voor, die met elkaar zeer kenmerkend zijn voor hun tijdsperiode. Deze rijtjes met
karakteristieke gebouwen vragen eveneens om een bescherming.
Op andere plaatsen is het oorspronkelijke ruimtelijke beeld ernstig verstoord door niet
passende bouwvormen. Het is niet de prioriteit van de gemeente om deze bebouwing aan te
kopen en te slopen. Wel wil de gemeente met deze beleidsvisie ruimte bieden voor
herontwikkeling van deze individuele panden of van wat grotere locaties, zodat het nu of later
voor de eigenaren aantrekkelijk wordt om de bestaande bebouwing te vervangen door een
meer passende nieuwbouw.
In de huidige Welstandsnota is de Stationsweg ingedeeld bij de "stedelijke lintbebouwing".
Het beleid is gericht op het beheer van de bestaande situatie. Deze stedelijke linten vragen
om extra aandacht om de ruimtelijke kwaliteit op peil te houden en zijn daarom aangemerkt
als "bijzonder welstandsgebied".
Bijzondere welstandsgebieden zijn volgens de Welstandsnota gebieden waar extra aandacht
voor ruimtelijke kwaliteit wenselijk wordt geacht en de gemeente naast welstandstoezicht ook
aanvullende instrumenten inzet. In deze gebieden moet het welstandstoezicht een
bijzondere bijdrage leveren aan het versterken van de bestaande en/of gewenste kwaliteit.
In deze visie wordt dit voornemen voor de Stationsweg verder uitgewerkt en gepreciseerd.
4.2 De visie in hoofdlijnen
Bij het opstellen van de stedenbouwkundige visie stonden twee ruimtelijke thema’s centraal:
• De ruimtelijke identiteit van de Stationsweg.
• De functies en gebruik van de aanliggende gronden en gebouwen.
Ter versterking van de ruimtelijke structuur van Drachten is het gewenst om de Stationsweg
meer dan nu het geval is, één identiteit te geven. Deze identiteit dient ontleend te zijn aan de
ontwikkelingsgeschiedenis van Drachten. Maar één identiteit zal niet betekenen dat overal
exact hetzelfde beleid zal worden geïntroduceerd. Daarvoor is de Stationsweg nu te
gevarieerd en zal ook in de toekomst sprake zijn van verschillende accenten tussen het
zuidelijke deel, het dichts bij het centrum, het middendeel en het noordelijke deel.
Voor de bebouwing zijn de rooilijn, het ritme, de oriëntatie telkens vaste gegevens,
aangevuld met de bestaande korrelgrootte / bouwmassa en materiaalgebruik/kleurstelling in
die delen waar het beeld niet ernstig is verstoord. In de meest waardevolle delen is ook de
huidige architectuur van belang en is het beleid uitsluitend gericht op behoud en herstel.
toekomstvisie Stationsweg 20

Bouwstijlen
Aan de Stationsweg komt een variatie aan bouwstijlen voor. Kenmerkend zijn de bouwstijlen
uit de eerste helft van de vorige eeuw, bouwstijlen waarbinnen verschillende scholen en
stromingen gebruikelijk waren. Omdat gemeente en bewoners het erover eens zijn dat deze
bouwstijlen uitgangspunt voor behoud en nieuwe architectuur zijn, worden ze hierna
schematisch beschreven.
Neo-klassieke bouwstijl
(soms met detailleringen die ontleend zijn aan modernere stijlen zoals de "jugendstil")
• Symmetrische gevelindeling
• Vaak een schild of ringkap of een daarvan afgeleide vorm
• Verticale gevelopeningen (deuren en ramen)
• Baksteen en gedekt met gebakken (soms geglazuurde) pannen of leien
• Rijk aan ornamenten en rijke detaillering
Stationsweg 19 Stationsweg 34
Traditionele landelijke bouwstijlen (kenmerkend voor noord Nederland)
• Eén bouwlaag met kap
• Een schildkap evenwijdig aan de straat of een zadeldak met topgevel loodrecht op de
straat
• Verticale gevelopeningen (deuren en ramen)
• Gevelopeningen in de topgevel kleiner dan in de benedenverdieping
• Baksteen met pannen (geen hoogglans glazuur)
• Schilderwerk in traditionele kleuren
• Geen of eenvoudige ornamenten
Stationsweg 85 en 87 Stationsweg 122 Stationsweg 173 -175
toekomstvisie Stationsweg 21

Baksteen-bouwstijlen uit de periode tussen 1920 en 1940
• Eén of twee bouwlagen met kap (in enkele gevallen plat)
• Variatie in kapvormen, met telkens een geprononceerde daklijst of overstekken
• Horizontale gevelopeningen of verticale met horizontale accenten
• Roodbruine baksteen en dakpannen in grijs-antraciet (geen hoogglans glazuur)
• Gedecoreerde of geprononceerde entreepartij, soms erkers in de voorgevel
• Schilderwerk in traditionele kleuren
• Vaak gemetselde tuinmuren
Stationsweg 61 en 63 Stationsweg 90 Stationsweg 199 en 201
Overige aspecten
In deze visie wordt niet specifiek ingegaan op bijgebouwen, dakkapellen en andere
ondergeschikte gebouwen of onderdelen van een gebouw. Het algemene beleid in
Smallingerland dat deze bouwvormen ondergeschikt aan de hoofdbouwvorm dienen te
blijven, geldt ook voor de Stationsweg. Meer specifieker betekent dit voor dakkapellen dat ze
ondergeschikt dienen te zijn aan het dakvlak waarin ze geplaatst zijn en dienen te passen in
de architectuur van het pand. Bijgebouwen dienen terugliggend gebouwd te zijn, van
beperkte oppervlakte en niet hoger dan één bouwlaag (eventueel met kap).Aanbouwen in de
vorm van erkers vormen vaak een belangrijk onderdeel van de vooroorlogse architectuur.
Deze erkers mogen vóór de rooilijn worden gebouwd.
Ook voor reclamebeleid gelden in Smallingerland specifieke regels. In de stedelijke
lintbebouwing geldt dat bij commerciële functies vanzelfsprekend reclame-uitingen zijn
toegestaan. De plaats en afmetingen daarvan zijn gebonden aan regels, die staan vermeld in
het reclamebeleid dat als bijlage wordt toegevoegd aan de Welstandsnota. Vergelijkbare
voorschriften gelden voor luifels, vlaggenmasten en spandoeken.
toekomstvisie Stationsweg 22

4.3. Het zuidelijke deel van de Stationsweg (tot de van Haersmasingel)
Het eerste (meest zuidelijke deel) van de Stationsweg heeft een zeer gevarieerd karakter.
Dat geldt zowel voor de bebouwing als voor de daarin gevestigde functies. Historische en
monumentale woonhuizen, tot winkel of kantoor verbouwde panden en nieuwgebouwde
appartementengebouwen wisselen elkaar af.
Het zuidelijke deel van de
Stationsweg, met een grote
variatie aan bebouwing.
De bewoners en ondernemers vonden het bebouwingsbeeld aan het zuidelijke deel van de
Stationsweg zeer rommelig. Het appartementengebouw past niet in de sfeer en verdient
geen herhaling.
De diverse winkelpuien hebben een lage ruimtelijke kwaliteit, sommige recente
aanpassingen van de kleur zijn een verbetering
De westelijke straatwand bestaat uit individuele gebouwen. Voor de toekomst zal deze
karakteristiek behouden dienen te blijven:
In geval van verbouw of vervangende nieuwbouw zijn de richtlijnen:
• zelfstandige, vrijstaande gebouwen in de bestaande ritmiek van de gevelwand
• één of twee bouwlagen met kap
• duidelijke oriëntatie op de Stationsweg.
• een architectuur die zich voegt in de bestaande straatwand
• geen geschilderde gevels maar traditioneel metselwerk
Voor reeds geschilderde gevels geldt dat herstel van het oorspronkelijke metselwerk vaak
niet mogelijk is. In dat geval geldt als regel dat een gedekte niet-opvallende natuurlijke kleur
gewenst is.
Vervangende nieuwbouw geldt uiteraard niet voor de twee beschermde monumenten: de
pastorie en het notariskantoor.
toekomstvisie Stationsweg 23

De functies die aan deze zijde van de Stationsweg worden toegestaan zijn sterk afhankelijk
van de parkeermogelijkheden. Op dit deel van de Stationsweg mag niet geparkeerd worden,
zodat de volledige parkeerbehoefte op eigen terrein moet worden ingevuld. Dit maakt de
mogelijkheid voor appartementen klein. Ruimtelijk zijn specifieke appartementengebouwen
niet gewenst.
Als alternatief voor de woonfunctie is een commerciële functie mogelijk, met uitzondering van
horeca). De bebouwing en de locatie zijn zeer geschikt voor representatieve kantoorfuncties,
mits voldoende parkeergelegenheid op eigen erf gerealiseerd kan worden.
In alle gevallen zal aandacht aan het voorterrein besteed moeten worden, met als
uitgangspunt de individuele herkenbaarheid daarvan. Bij verharding zal in overleg met de
ondernemers een voorstel worden gemaakt dat aansluit bij het inrichtingsplan voor het
centrum.
"De oostelijke bebouwingswand met winkels aan het begin van de Stationsweg is door
alle verbouwingen rommelig en van weinig kwaliteit."
De bebouwing aan de oostwand van dit deel van de Stationsweg heeft een andere
karakteristiek. De oorspronkelijke woonhuizen hadden hier een wat kleinere schaal en
eenvoudiger architectuur dan aan de overzijde. De tussenruimten zijn klein of ontbreken
volledig. Een groot deel van de oorspronkelijke gevels is in de afgelopen jaren door
verbouwing, beplating en schilderwerk aangepast aan een nieuwe commerciële functie
waardoor een nogal rommelig beeld is ontstaan. Door de ontsluiting en de
parkeermogelijkheden aan de achterzijde is er op zich geen bezwaar tegen een commerciële
functie, maar een hogere beeldkwaliteit is dringend gewenst.
In dit deel van de Stationsweg heerst al een grote functie-dynamiek. Woningen mogen
veranderen in winkel of kantoor en omgekeerd. Tegen handhaving van deze functiedynamiek
is op zich niets tegen, mits er meer aandacht komt voor ruimtelijke kwaliteit.
Het welstandsbeleid heeft daarom voor dit deel van de Stationsweg meer de nadruk op het
herstel van de ruimtelijke kwaliteit. De oorspronkelijke woningen mogen worden aangepast
voor een commerciële functie, mits deze aanpassing beperkt blijft tot de begane grond. De
gevels van de verdieping en de kap dienen in hun oorspronkelijke verschijningsvorm
behouden te blijven. Desgewenst is nieuwbouw in twee lagen plus kap toegestaan. Hoewel
er voor de voorgevel van de begane grond meer vrijheid wordt gegeven, dient de compositie
van deze gevel wel een relatie te hebben met die van de rest van het pand.
toekomstvisie Stationsweg 24

kaart met de indicatieve begrenzing van het deelgebied.
De richtlijnen bij verbouw of nieuwbouw zijn in hoofdlijnen:
• een zelfstandig gebouw, in de ritmiek van de gevelwand
• geen of weinig afstand tot de naast gelegen percelen
• één of twee bouwlagen met kap
• duidelijke oriëntatie op de Stationsweg.
• een architectuur die zich voegt in de bestaande straatwand (klassiek of traditioneel)
• geen geschilderde gevels of beplating, maar traditioneel metselwerk (bij bestaande
overgeschilderde gevels zijn gedekte, natuurlijke tinten gewenst).
De voorterreinen van woningen blijven herkenbaar als voortuin, het liefst begrensd met een
traditioneel smeedijzeren hek of een gemetseld muurtje. De voorterreinen van de
commerciële panden mogen overlopen in het trottoir waardoor er de gelegenheid is voor
uitstallingen en waardoor het "verblijfsgebied" wordt vergroot. Parkeren wordt op deze
voorterreinen niet toegestaan.
"De historische kwaliteit van de van Haersmastate en het daarvoor liggende park moet
zorgvuldig bewaakt worden. Voor het gebouw moet zo snel mogelijk een nieuwe passende
bestemming gevonden worden."
De van Haersmastate is een zelfstandig gebouw dat samen met het daarvoor liggende park
is aangewezen als een rijksmonument. Het voorste deel van het park wordt in het kader van
de herstructurering van de wijk Noordoost hersteld. Het gebouw krijgt bij voorkeur een
toekomstvisie Stationsweg 25

functie met een meer openbaar karakter. Onder nader te stellen voorwaarden is ook het
gebruik als restaurant denkbaar.
4.4 De Stationsweg tussen de van Haersmasingel en de Schwartzenberghlaan
Het zuidelijke deel van de westelijke straatwand (tot de Westersingel) bestaat uit een vrij
gave wand van lage individuele woningen uit het begin van de twintigste eeuw.
karakteristieke, overwegend
gave gevelwand met een enkele
verstoring
Vrijwel panden hebben een woonfunctie, waardoor ook veel voortuinen (begrensd met een
laag tuinmuurtje) nog aanwezig zijn. Bij een enkele woning is de oorspronkelijke gevel
ingrijpend gewijzigd.
Dit deel van de Stationsweg wordt door de bewoners en ondernemers positief beoordeeld. De
traditionele architectuur dient uitgangspunt te blijven. Het is wenselijk dat verkeerde ingrepen uit
het verleden hersteld worden.
Het beleid voor dit deel van de Stationsweg is gericht op het behoud van de karakteristieke
gevelwand met handhaving van de woonfunctie. Dit betekent dat zowel het toekomstige
ruimtelijke beleid als het welstandsbeleid gericht zullen zijn op het behoud van de bestaande
karakteristieke bebouwing en op het herstel van de incidentele verstoringen.
---------------------------
Het tweede deel van de straatwand, tussen de Westersingel en huisnummer 119 is zeer
gevarieerd. Dat geldt voor de bebouwing en voor de daar aanwezige functies.
gevelwand met weinig
ruimtelijke samenhang
Woningen in een historische bouwvorm met één bouwlaag en een kap worden afgewisseld
door hogere woningen en panden met een plat dak. Het beeld van de straat is het
dynamische beeld dat herkenbaar is uit andere historische linten. Deze dynamiek heeft
geleid tot een variatie aan bouwvormen.
toekomstvisie Stationsweg 26

De hoeklocatie, aangewezen als ontwikkellocatie wordt door de bewoners en
ondernemers als verstorend aangemerkt. Ook het overige deel heeft voor de
bewoners en ondernemers maar beperkte kwaliteit onder andere door het gebrek aan
samenhang.
Verbouwingen en vervangende nieuwbouw zijn toegestaan mits bij deze vernieuwing
aansluiting wordt gezocht bij de karakteristiek van de Stationsweg. Het is niet nodig daarvoor
historiserend te bouwen, maar een meer moderne architectuur dient wel ontleend te zijn aan
de traditionele bouwvormen die oorspronkelijk het straatbeeld bepaalden.
De randvoorwaarden voor de bebouwing zijn daarom:
• Individuele bebouwing op relatief korte afstand van elkaar
• Behalve op de hoek, één bouwlaag met kap, zoveel mogelijk loodrecht op de
Stationsweg
• Oriëntatie op de Stationsweg
• Relatief gesloten baksteenarchitectuur ontleend aan de karakteristiek van de
Stationsweg, geen geschilderde gevels.
De inrichting van de voorterreinen is gerelateerd aan de functie van het pand. Desondanks is
het gewenst om, in samenhang met de herinrichting van de straat, de individuele
herkenbaarheid van de voorterreinen in stand te houden. Waar mogelijk zal de
parkeerfunctie op het voorterrein worden teruggedrongen, maar als alternatieven ontbreken
dient bij de inrichting en het materiaalgebruik rekening gehouden te worden met afspraken
die in het uitvoeringsplan worden gemaakt.
---------------------------
Het volgende deel van de westelijke bebouwingswand, tussen huisnummers 121 en 137 is
weer een fraaie historische bebouwingswand, met bijbehorende voortuinen en tuinmuren.
Ook deze bebouwingswand zal in zijn huidige verschijningsvorm zowel in het ruimtelijke
beleid als in het welstandsbeleid beschermd worden.
karakteristieke, overwegend
gave gevelwand
Alle bewoners en ondernemers die meededen aan de paneldiscussies vonden deze
gevelwand van grote waarde en kwaliteit. De noodzaak tot behoud werd onderstreept.
---------------------------
De oostelijke bebouwingswand tussen de van Haersmasingel en de Geelgorsstraat bestaat
overwegend uit stevige vrijstaande huizen, één of twee bouwlagen met kap. De meeste
huizen dateren uit de jaren dertig en zijn ondanks en individuele vormgeving familie van
elkaar. De meeste voortuinen zijn nog aanwezig, in een enkel geval in het voorterrein
toekomstvisie Stationsweg 27

verhard. Dit laatste geldt voor de panden het dichtst bij de hoek met de van Haersmasingel,
waar nu ook detailhandel en horeca is gevestigd.
gevelwand met een gevarieerd
maar overwegend
samenhangend gevelbeeld
De bewoners en ondernemers waarderen de architectuur uit de jaren twintig en dertig
van de vorige eeuw. Enerzijds vraagt dit om behoud van karakteristieke panden maar
anderzijds is bij deze stijl passende nieuwbouw goed mogelijk. Het aanwezige voorbeeld
van nieuwbouw(voormalige bank) wordt niet als passend gewaardeerd.
Het toekomstige beleid is gericht op het behoud van de bestaande situatie. Het is niet
gewenst dat in dit deel van de bebouwingswand nieuwe commerciële functies worden
gevestigd. En omgekeerd is er geen zwaarwegend motief om de commerciële functies weg
te wensen. Ze hebben in voor een deel een buurtfunctie en dragen bij aan het levendige
beeld van de Stationsweg.
Omdat de kwaliteit van de straatwand niet bepaald wordt door individuele panden maar door
het totaalbeeld, is vervangende nieuwbouw acceptabel. Bij vervanging van een bestaand
pand gelden de volgende richtlijnen:
• Stevige, individuele vrijstaande woningen
• Twee bouwlagen met een geprononceerde kap, loodrecht op de Stationsweg
• Oriëntatie op de Stationsweg
• Gevels opgetrokken uit (rood)bruine baksteen
• Horizontale accenten bij de gevelopeningen
• In zijn algemeenheid een architectuur gewenst die zijn expressie ontleend aan de
baksteenarchitectuur uit de periode 1920 - 1940
--------------------------
De bebouwingswand tussen de Geelgorsstraat en de Schwarzenberghlaan is veel
eenvoudiger. De meeste panden zijn in gebruik als woning en het zijn vooral woningen die
bestaan uit één bouwlaag met de kap soms loodrecht op de straat en soms evenwijdig. Op
een aantal plaatsen wordt dit beeld verstoord door een bedrijfspand of een tot bedrijfspand
verbouwde oorspronkelijke woning.
gevelwand met een gevarieerd
maar overwegend samenhangend
gevelbeeld
toekomstvisie Stationsweg 28

De bewoners en ondernemers oordeelden in de paneldiscussies over deze gevelwand min
of meer neutraal. Op een aantal plekken staan door een afwijkende bouwvorm of kleur
verstorende panden. Het gemeentelijke beleid dient gericht te zijn op het voorkomen
van nieuwe verstoringen en in overleg me de eigenaren geleidelijk wegnemen van de
verstoringen.
De bestaande bebouwing is overwegend kleinschalig en weinig expressief. De
bebouwingswand is daarom kwetsbaar voor ingrijpende veranderingen die al gauw een grote
impact hebben. Wijziging van de bestaande woonfunctie is daarom ongewenst. En het
terugbrengen van de woonfunctie in panden waar die verdwenen is zal bijdragen aan de
ruimtelijke kwaliteit.
Ook in dit deel van de Stationsweg wordt de kwaliteit bepaald door de samenhang in de
bebouwingswand en niet door individuele panden. Vervangende nieuwbouw is daarom
acceptabel en dan gelden de volgende richtlijnen:
• Individuele vrijstaande woningen
• Eén bouwlaag met een kap, loodrecht op de Stationsweg
• Oriëntatie op de Stationsweg
• Gevels opgetrokken uit (rood)bruine baksteen, verticale accenten bij de
gevelopeningen
-----------------------
Op de hoek met de Schwartzenberghlaan staat het schoolgebouw oorspronkelijk gebouwd
als ULO en nu nog steeds in gebruik voor het onderwijs. Dit gebouw is geplaatst op de lijst
van gemeentelijke monumenten en is daarom beschermd.
Voormalige ULO-school,
gemeentelijk monument
toekomstvisie Stationsweg 29

Kaart met de indicatieve begrenzing van het
deelgebied
De blauwe cirkel geeft indicatief een
herontwikkelingslocatie aan. Deze locatie strekt zich
uit over het achterliggende gebied.
Op deze herontwikkelingslocatie dient nieuwbouw
zich te voegen in het beeld van de bestaande
bebouwing:
• Maximaal twee bouwlagen met een stevig
dak
• Handhaven van het huidige
bebouwingsritme
• Hoofdoriëntatie op de Stationsweg
• Gevels opgetrokken uit (rood-)bruine
baksteen
• Overwegend verticale gevelopeningen.
4.5. De Stationsweg tussen de Schwartzenberghlaan en de Klokhuislaan /
Hof van Eden
De Stationsweg tussen de Schwarzenberghlaan en de Klokhuislaan / Hof van Eden heeft het
minste ruimtelijke samenhang. De bebouwing heeft overwegend één bouwlaag met kap en
staat loodrecht op de Stationsweg. Maar er zijn aan beide zijden van de straat allerlei
uitzonderingen, waardoor dit deel van de Stationsweg de geringste ruimtelijke kwaliteit heeft.
Deze zwakke ruimtelijke kwaliteit wordt nog eens versterkt door overgeschilderde panden en
door de vele verharde voorerven.
Gevelwand met
weinig samenhang
toekomstvisie Stationsweg 30

De oostelijke straatwand van dit deel van de Stationsweg werd in de
paneldiscussies aangemerkt als zwak. Er zijn veel verstoringen in het
traditionele beeld, zowel qua vorm als qua kleurstelling.
De verstoringen in de westelijke gevelwand betreffen vooral de opvallende
kleurstelling van sommige panden
Vervanging van de panden aan dit deel van de Stationsweg is aanvaardbaar en soms
wenselijk. Om vervanging en nieuwbouw aantrekkelijk te maken mag de korrelgrootte van de
bebouwing aan de oostzijde toenemen tot twee bouwlagen met kap. Een meer hedendaagse
interpretatie van de traditionele architectuur is gewenst om duidelijk te maken dat in dit deel
van de Stationsweg wordt afgeweken van (het niet meer bestaande) historische beeld. Met
het oog op de samenhang van het totale straatbeeld blijft het vrijstaande of individuele
karakter van de bebouwing een vereiste alsmede de richting loodrecht op de Stationsweg.
De bestaande groene voortuinen dienen behouden te blijven en bij nieuwbouw dienen
eventuele verdwenen voortuinen weer hersteld te worden.
Aan de westzijde is, ondanks enige storende panden, het merendeel van de bebouwing
passend. Ter bescherming van deze passende bebouwing dient de huidige korrelgrootte
(één bouwlaag met kap) in stand te blijven.
De richtlijnen voor vervangende nieuwbouw kunnen als volgt worden samengevat:
• individuele vrijstaande woningen (aan de oostzijde stevig, aan de westzijde
kleinschalig;
• Eén en aan de oostzijde twee bouwlagen met een geprononceerde kap, loodrecht op
de Stationsweg
• Oriëntatie op de Stationsweg
• Gevels opgetrokken uit (rood)bruine baksteen
• Aan de oostzijde bij herbouw een hedendaagse interpretatie van de traditionele
architectuur met bijbehorende detaillering en kleurgebruik. Aan de westzijde een
traditionele architectuur die aansluit bij de bebouwingswand.
toekomstvisie Stationsweg 31

Kaart met indicatieve begrenzing van het
deelgebied
In blauw is de locatie van het garagebedrijf
aangeduid. Verplaatsing van dit bedrijf is
gewenst.
Na verplaatsing van het bedrijf is een
herontwikkeling voor woningbouw op deze
locatie mogelijk. Samenhang kan worden
gezocht met de daar achter gelegen
schoollocaties. De nieuwbouw aan de
Stationsweg dient te voldoen aan dezelfde
criteria als de overige bebouwing in deze
gevelwand.
4.6. De Stationsweg tussen de Klokhuislaan / Hof van Eden en de Ringweg /
De Meer
De oostelijke wand van dit deel van de Stationsweg heeft een veel grotere schaal dan de
andere delen, met achtereenvolgens de Noorder Begraafplaats, het benzinestation, het
busstation en het winkelcentrum Noorderpoort.
De begraafplaats met op de achtergrond
het benzinestation
het huidige busstation
toekomstvisie Stationsweg 32

winkelcentrum Noorderpoort
De Noorder Begraafplaats is een monument dat ons nog herinnert aan de
ontstaansgeschiedenis van Drachten, met rondom deze plek het oorspronkelijke "Noorder
Dragten". Maar in het gebied ten noorden daarvan is elke historische herinnering verdwenen.
Van het oude Tramstation met bijbehorend emplacement is nauwelijks iets te herkennen.
Bij de herindeling van het straatprofiel zal aan de oostzijde worden afgeweken van de
standaard die in de andere delen van de straat is toegepast. Het is niet nodig om aan deze
zijde een parkeervoorziening te leggen en daarnaast is het gewenst om de bestaande
bomen te behouden. Het nieuwe fietspad komt daarom min of meer op dezelfde plaats als
het bestaande fietspad, met als verschil dat het achter een opsluitband wat hoger is gelegen.
In de paneldiscussies zijn de herontwikkelingslocaties uitvoerig aan de orde geweest.
Het tankstation is een functie die gewaardeerd wordt, mede door de aanwezigheid
van de avondwinkel. Als het complex ooit gesloopt wordt, vraagt men aandacht voor
het oorspronkelijke onderdeel van het gebouw, dat zo mogelijk behouden dient te
blijven.
Bij een herontwikkeling van het Arrivaterrein vraagt men aandacht voor het behoud
van de buslijnen. Buiten dat is er geen bezwaar tegen een herontwikkeling mits dit
niet tot massieve of hogere bebouwing. Een deel van de bewoners is voor nieuwbouw
met vrijstaande of geschakelde woningen, een andere suggestie was nieuwbouw in de
vorm van een stationachtig gebouw.
De locatie van het huidige tankstation evenals de locatie van het busstation zijn aangewezen
als herontwikkelingslocaties. Dit is niet gebeurd omdat er concrete vragen wat dat betreft aan
de gemeente zijn gesteld. De achtergrond van deze keuze is, dat zonder dat daarvoor een
dringende noodzaak is, een meer passende inrichting van deze locaties denkbaar en
wenselijk is.
Voor de locatie van het tankstation moet daarbij gedacht worden aan individuele bebouwing,
een of twee bouwlagen met kap, loodrecht op de Stationsweg. Door deze nieuwbouw te
laten passen in het ritme van de Stationsweg, wordt de Noorder Begraafplaats meer dan nu
het geval is, onderdeel van de structuur.
Op de locatie van het busstation mag desgewenst op het voorterrein een gesloten
bebouwingswand worden gerealiseerd. Deze wand staat niet naar achteren, zoals
Noorderpoort, maar in de voor de Stationsweg min of meer gebruikelijke rooilijn.
toekomstvisie Stationsweg 33

De wijze waarop aan deze wand wordt vormgegeven is essentieel. De hoogte is maximaal 2
bouwlagen. De kap is er allereerst om vorm te geven aan de gewenste architectuur maar
mag als woonlaag worden benut.
In de architectuur en de terreininrichting zal (symbolisch) een herkenbare verwijzing naar de
geschiedenis gemaakt moeten worden, niet alleen omdat de Stationsweg zijn naam ontleend
aan deze plek, maar ook omdat het tramtijdperk een belangrijke periode in de geschiedenis
van Drachten vertegenwoordigde.
----------------------
De westelijke straatwand van het meest noordelijke deel van de Stationsweg bestaat uit een
redelijk samenhangend beeld van "dorpse "woningen, één bouwlaag met kap, overwegend
loodrecht op de Stationsweg. Een uitzondering vormt de hoek met het Paradijske, waar een
fors wit gebouwencomplex een ernstige verstoring van de gevelwand vormt. Sloop van dit
gebouwencomplex en herontwikkeling in een sfeer die beter in de bebouwingswand past, is
gewenst.
De westelijke
bebouwingswand met bij
elkaar passende bebouwing
De bewoners en ondernemers vinden dit een relatief gave gevelwand met panden die goed
past in de gewenste sfeer van de Stationsweg. Het witte winkelpand is een ernstige
verstoring en gesloopt te worden. Een integrale herontwikkeling in samenhang met het
achterliggende terrein wordt onderschreven. Men kiest voor een uitstraling met
grondgebonden woningen en een individueel herkenbaar ritme.
Bij de herontwikkeling moet aandacht besteed worden aan de parkeerproblematiek.
De beeldverstorende
bebouwing op de hoek met
het Paradijske
toekomstvisie Stationsweg 34

De richtlijnen voor vervangende bebouwing aan dit deel van de Stationsweg zijn:
• Individuele vrijstaande woningen
• Eén bouwlaag met een kap, loodrecht op de Stationsweg
• Oriëntatie op de Stationsweg
• Gevels opgetrokken uit (rood)bruine baksteen, verticale accenten bij de
gevelopeningen
Op de herontwikkelingslocatie dient deze sfeer op een hedendaagse wijze te worden
uitgewerkt.
Kaart met de indicatieve
begrenzing van het deelgebied
De blauwe cirkels verwijzen naar
de beschrijving van de
herontwikkelingslocaties
1
3
Locatie 1:
• Eén of twee bouwlagen
met een kap
• Terugbrengen van het
bebouwingsritme
• Hoofdoriëntatie op de
Stationsweg
• Gevels opgetrokken uit
(rood-)bruine baksteen
• Overwegend verticale
gevelopeningen.
Uitsluitend in samenhang met
het achterliggende gebied
2
Locatie 2:
• Eén of twee bouwlagen
met een kap
• Terugbrengen van het
bebouwingsritme
• Hoofdoriëntatie op de
Stationsweg
• Gevels opgetrokken uit
(rood-)bruine baksteen
• Architectuur afgeleid van
de karakteristiek van de
Stationsweg
Locatie 3:
• Twee bouwlagen met kap
• Een straatwand, in gebruikelijke rooilijn
• Hoofdoriëntatie op de Stationsweg
• Gevels opgetrokken uit (rood-)bruine baksteen
• Hedendaagse architectuur refererend aan het oorspronkelijke tramstation
toekomstvisie Stationsweg 35

5. Realisatie
De gemeente is voornemens in de herinrichting van de Stationsweg gefaseerd ter realiseren
In het gemeentelijke meerjarenperspectief zijn vanaf 2009 daarvoor middelen vrijgemaakt.
De feitelijke uitvoeringsperiode zal worden afgestemd op andere infrastructurele werken in
en rondom het centrum, waardoor de bereikbaarheid van het centrum gewaarborgd wordt.
Nadat de gemeenteraad een besluit heeft genomen over de voorliggende visie, zal deze
worden uitgewerkt in een uitvoeringsplan. In dit uitvoeringsplan wordt ook aandacht besteed
aan de fasering en aan maatregelen om woningen en bedrijven bereikbaar te houden.
Uiteraard wordt het uitvoeringsplan voor vaststelling besproken met bewoners en
ondernemers.
De inrichting van de voorterreinen en –tuinen is eveneens onderdeel van het uitvoeringsplan.
Met alle betrokkenen zal worden nagegaan of daarover afspraken te maken zijn in de geest
van deze visie.
Voor de realisatie van herontwikkeling op de daarvoor aangeduide locaties is de gemeente
afhankelijk van particulier initiatief. De gemeente is in overleg met de huidige eigenaren van
gronden en gebouwen. Met hen wordt nagegaan wanneer en op welke wijze een nieuwe en
betere invulling van de Stationsweg kan worden bereikt. Een belangrijk aspect daarin is ook
het gemeentelijke woonplan en de daarbij behorende woningbouwprogrammering. Deze
moeten ruimte bieden voor het te realiseren aantal nieuwe woningen.
Aanpassingen van bestaande panden of individuele vervanging daarvan is geheel particulier
initiatief. De gemeente neemt daarin geen voortouw en zal volstaan met het toetsen van
particuliere plannen. De welstandsrichtlijnen zoals opgenomen in deze visie zijn vanaf de
raadsvaststelling bindend.
De gemeente wil waar mogelijk zich dienstverlenend opstellen en met eigenaren
onderzoeken hoe een verbetering van de ruimtelijke kwaliteit van hun pand gerealiseerd kan
worden. De eigenaren zullen overigens niet gedwongen worden tot aanpassing van hun
pand. De gemeente heeft daarvoor ook geen rechtsmiddelen.
De aanpassing van de planologische voorschriften wordt gerealiseerd tijdens de eerst
volgende reguliere herziening van het vigerende bestemmingsplan.
toekomstvisie Stationsweg 36

6. Welstandsrichtlijnen
In de hierna volgende overzichten zijn de welstandsrichtlijnen gegeven, corresponderen met
de aanduidingen op bijgaande overzichtskaart. Voor een toelichting op deze richtlijnen
verwijzen wij naar de beschrijving in het vorige hoofdstuk.
De systematiek van de richtlijnen is overgenomen uit de Welstandsnota Smallingerland
2003. In deze nota is een uitvoerige toelichting op de gehanteerde begrippen opgenomen.
Categorie handhaven
Deze categorie heeft betrekking op de gave historische bebouwingswanden
Plaatsing
Onderlinge positie
Onderlinge afstand
Richting
Overig
Hoofdvorm
Contour
Massa-opbouw
Vormbehandeling
Bijgebouwen
Aanzichten
Gerichtheid
Geleding
Compositie
Overig
Opmaak
Materiaal
Keur(-toon)
Detail
Overige
In rooilijn
Vast ritme, korte afstand
Loodrecht op de Stationsweg
De huidige hoofdvorm is maatgevend
Overwegend enkelvoudig
Per gevelwand overeenkomstig
Ondergeschikt
Op de Stationsweg
Overeenkomstig de bouwstijl van de gevelwand
Traditioneel en per gevelwand overeenkomstig, bestaande bouwstijl
respecteren.
Traditionele kozijnen en ramen
(Rood-)bruine bakstenen gevels (niet overgeschilderd), daken met
(gebakken) pannen,
Schilderwerk in traditionele kleuren
Detaillering behorende bij de bouwstijl
Voortuinen met lage gemetselde tuinmuren aan de straatzijde.
Dakkapellen ondergeschikt en passend in de architectuur
Reclame-uitingen conform het reclamebeleid.
Het hier weergegeven schema dient gelezen te worden in samenhang met de toelichting in
hoofdstuk 4. Voor reclame-uitingen verwijzen wij naar de nota reclamebeleid.
toekomstvisie Stationsweg 37

Categorie respecteren 1
Deze categorie heeft betrekking op bebouwingswanden waarbinnen de bebouwing een
duidelijke samenhang vertoont, zonder dat alle individuele gebouwen van grote waarde zijn.
Eventuele vervangende nieuwbouw dient te passen in de karakteristiek van de
bebouwingswand en de daarbij behorende bouwstijl.
Plaatsing
Onderlinge positie
Onderlinge afstand
Richting
Overig
Hoofdvorm
Contour
Massa-opbouw
Vormbehandeling
Bijgebouwen
Aanzichten
Gerichtheid
Geleding
Compositie
Overig
Opmaak
Materiaal
Keur(-toon)
Detail
Overige
In rooilijn
Vast ritme, vrijstaande panden
Overwegend loodrecht op de Stationsweg
Eén of twee bouwlagen met kap
Overwegend enkelvoudig
Kantig en per gevelwand overeenkomstig
Ondergeschikt
Op de Stationsweg
Afhankelijk van de bouwstijl: verticaal of horizontaal accent in de
gevelopeningen
Passend in de gevelwand met bouwstijlen zoals beschreven in
hoofdstuk 4
Bij de bouwstijl passende kozijnen en ramen, gootlijst of dakoverstek
(Rood-)bruine bakstenen gevels (niet overgeschilderd), daken met
(gebakken) pannen, (geen hoogglans)
Schilderwerk in traditionele kleuren
Sobere traditionele detaillering van kozijnen, dakranden en degelijke
Voortuinen met passende erfscheiding
Ondergeschikte dakkapellen passend in de architectuur
Bij de architectuur passende erkers zijn toegestaan.
Het hier weergegeven schema dient gelezen te worden in samenhang met de toelichting in
hoofdstuk 4. Voor reclame-uitingen verwijzen wij naar de nota reclamebeleid.
toekomstvisie Stationsweg 38

Categorie respecteren 2
Deze categorie heeft betrekking op bebouwingswanden waarbinnen de bebouwing een
duidelijke samenhang vertoont, zonder dat alle individuele gebouwen van grote waarde zijn.
Eventuele vervangende nieuwbouw dient te passen in de karakteristiek van de
bebouwingswand.
Plaatsing
Onderlinge positie
Onderlinge afstand
Richting
Overig
Hoofdvorm
Contour
Massa-opbouw
Vormbehandeling
Bijgebouwen
Aanzichten
Gerichtheid
Geleding
Compositie
Overig
Opmaak
Materiaal
Keur(-toon)
Detail
Overige
In rooilijn
Vast ritme, vrijstaande panden
Loodrecht op de Stationsweg, in een enkel geval evenwijdig aan de
weg.
Eén bouwlaag met kap (zadeldak zonder wolfseind)
Indien evenwijdig aan de weg dan een schildkap
Overwegend enkelvoudig
Kantig en per gevelwand overeenkomstig
Ondergeschikt
Op de Stationsweg
Afhankelijk van de bouwstijl: verticaal of horizontaal accent in de
gevelopeningen
Passend in de gevelwand met bouwstijlen zoals beschreven in
hoofdstuk 4
Bij de bouwstijl passende kozijnen en ramen, gootlijst of dakoverstek
(Rood-)bruine bakstenen gevels (niet overgeschilderd), daken met
(gebakken) pannen (geen hoogglans),
Schilderwerk in traditionele kleuren
Afgeleide van de bouwstijl
Voortuinen met passende erfscheiding
Ondergeschikte dakkapellen
Bij de architectuur passende erkers zijn toegestaan
Het hier weergegeven schema dient gelezen te worden in samenhang met de toelichting in
hoofdstuk 4. Voor reclame-uitingen verwijzen wij naar de nota reclamebeleid.
toekomstvisie Stationsweg 39

Categorie interpreteren 1
De bestaande bebouwing in gevelwanden die tot de categorie interpreteren 1 behoort, heeft
een geringe stedenbouwkundige en architectonische waarde. Vervangende nieuwbouw is
toegestaan, ook op een hedendaagse wijze, mits de karakteristiek van de Stationsweg op
een goede wijze wordt geïnterpreteerd.
Plaatsing
Onderlinge positie
Onderlinge afstand
Richting
Overig
Hoofdvorm
Contour
Massa-opbouw
Vormbehandeling
Bijgebouwen
Aanzichten
Gerichtheid
Geleding
Compositie
Overig
Opmaak
Materiaal
Keur(-toon)
Detail
Overige
In rooilijn
Vast ritme, korte afstand
Loodrecht op de Stationsweg (soms evenwijdig)
Eén of twee bouwlagen met kap
Overwegend enkelvoudig
Kantig, individueel
Ondergeschikt
Op de Stationsweg
Verticale gevelopeningen (op de begane grond eventueel afwijkend
bij een commerciële functie)
Traditioneel, samenhang tussen begane grond en overige delen van
het pand.
(Rood-)bruine bakstenen gevels (niet overgeschilderd), daken met
(gebakken) pannen,
Indien de huidige gevels geschilderd zijn, dan in gedekte, aardse
tinten.
Schilderwerk in traditionele kleuren
Traditionele detaillering van kozijnen, dakranden en degelijke
Inrichting van voorterreinen als onderdeel van het verblijfsgebied
Uitsluitend ondergeschikte dakkapellen
Het hier weergegeven schema dient gelezen te worden in samenhang met de toelichting in
hoofdstuk 4. Voor reclame-uitingen verwijzen wij naar de nota reclamebeleid.
toekomstvisie Stationsweg 40

Categorie interpreteren 2
De bestaande bebouwing in gevelwanden die tot de categorie interpreteren behoort, heeft
een geringe stedenbouwkundige en architectonische waarde. Vervangende nieuwbouw is
toegestaan, ook op een hedendaagse wijze, mits de karakteristiek van de Stationsweg op
een goede wijze wordt geïnterpreteerd.
Plaatsing
Onderlinge positie
Onderlinge afstand
Richting
Overig
Hoofdvorm
Contour
Massa-opbouw
Vormbehandeling
Bijgebouwen
Aanzichten
Gerichtheid
Geleding
Compositie
Overig
Opmaak
Materiaal
Keur(-toon)
Detail
Overige
In rooilijn
Vast ritme, korte afstand
Loodrecht op de Stationsweg
Eén of twee bouwlagen met kap
Overwegend enkelvoudig
Kantig, individueel
ondergeschikt
Op de Stationsweg
Verticale gevelopeningen
Traditioneel (hoek Westersingel) of moderne interpretatie van de
traditionele architectuur. (locatie benzinestation en gevelwand tussen
Schwarzenberghlaan en Klokhuislaan))
(Rood-)bruine bakstenen gevels (niet overgeschilderd), daken met
(gebakken) pannen,
Schilderwerk in traditionele kleuren
Sobere traditionele detaillering van kozijnen, dakranden en degelijke
Groene voorterreinen
Uitsluitend ondergeschikte dakkapellen
Het hier weergegeven schema dient gelezen te worden in samenhang met de toelichting in
hoofdstuk 4. Voor reclame-uitingen verwijzen wij naar de nota reclamebeleid.
toekomstvisie Stationsweg 41

Categorie interpreteren 3
De bestaande bebouwing in gevelwanden die tot de categorie interpreteren behoort, heeft
een geringe stedenbouwkundige en architectonische waarde. Vervangende nieuwbouw is
gewenst. Dat kan ook op een hedendaagse wijze, mits de karakteristiek van de Stationsweg
op een goede wijze wordt geïnterpreteerd.
Plaatsing
Onderlinge positie
Onderlinge afstand
Richting
Overig
Hoofdvorm
Contour
Massa-opbouw
Vormbehandeling
Bijgebouwen
Aanzichten
Gerichtheid
Geleding
Compositie
Overig
Opmaak
Materiaal
Keur(-toon)
Detail
Overige
In rooilijn
Vast ritme, korte afstand of geschakeld
Loodrecht op de Stationsweg
Appartementen zijn uitsluitend toegestaan binnen een traditionele
bebouwingscontour van grondgebonden woningen.
Eén of twee bouwlagen met kap
Overwegend enkelvoudig
Kantig, individueel
ondergeschikt
Op de Stationsweg
Verticale gevelopeningen
Een moderne interpretatie van de traditionele architectuur die dit deel
van de Stationsweg kenmerkt
(Rood-)bruine bakstenen gevels (niet overgeschilderd), daken met
(gebakken) pannen,
Schilderwerk in traditionele kleuren
Sobere traditionele detaillering van kozijnen, dakranden en degelijke
Groene voorterreinen
Uitsluitend ondergeschikte dakkapellen
Samenhang met de herontwikkeling van het achterliggende terrein
Het hier weergegeven schema dient gelezen te worden in samenhang met de toelichting in
hoofdstuk 4. Voor reclame-uitingen verwijzen wij naar de nota reclamebeleid.
toekomstvisie Stationsweg 42

Categorie richting gevend
De richtlijnen behorende bij deze categorie zijn richtinggevend voor de architectonische
oplossing. Ze zijn bedoeld om op de plaats van het huidige busstations nieuwbouw mogelijk
te maken, die een goede overgang naar het winkelcentrum Noorderpoort vormt en tevens
acceptabel is ten opzichte van de kleinschalige bebouwing aan de overzijde.
Plaatsing
Onderlinge positie
Onderlinge afstand
Richting
Overig
Hoofdvorm
Contour
Massa-opbouw
Vormbehandeling
Bijgebouwen
Aanzichten
Gerichtheid
Geleding
Compositie
Overig
Opmaak
Materiaal
Keur(-toon)
Detail
Overige
In rooilijn
Grotendeels gesloten wand
Evenwijdig aan de Stationsweg
Twee bouwlagen met kap
Wandvormend
Uitsluitend op achterterrein
Op de Stationsweg
Een hedendaagse architectonische herinnering aan het
oorspronkelijke tramstation
Qua schaal passend bij de traditionele bebouwingswanden
Middentoon of donkere kleuren
Afgeleide van de architectuurkeuze
Groen voorterrein
Verwijzing naar het verleden van de locatie
toekomstvisie Stationsweg 43