De Eerste en Tweede Uitleg - theobakker.net
De Eerste en Tweede Uitleg - theobakker.net
De Eerste en Tweede Uitleg - theobakker.net
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Eerste</strong> <strong>en</strong> <strong>Tweede</strong> <strong>Uitleg</strong> 1578-1596<br />
Eerder verkondigde ik dat mijn interesse in de topografische<br />
ontwikkeling van de stad afneemt naarmate<br />
die planmatiger verliep. Organische groei is<br />
wat me boeit. <strong>De</strong> planmatige uitleg van middeleeuws Amsterdam<br />
verliep in vier fas<strong>en</strong> waarvan de eerste al was gepasseerd:<br />
het binn<strong>en</strong> de stad trekk<strong>en</strong> van de Lastage in 1585. <strong>De</strong> plann<strong>en</strong><br />
daarvoor stamd<strong>en</strong> overig<strong>en</strong>s al van 1566, maar werd<strong>en</strong> uitgesteld<br />
door het uitbrek<strong>en</strong> van de Opstand. Dat gaf het katholieke<br />
stadsbestuur de kans de onwelgevallige arbitrage betreff<strong>en</strong>de<br />
de Lastage naast zich neer te legg<strong>en</strong>. <strong>De</strong> Alteratie van<br />
1578 bracht de ommekeer <strong>en</strong> het nieuwe stadsbestuur haalde<br />
de plann<strong>en</strong> voor de Lastage direct weer van stal. Het was e<strong>en</strong><br />
geringe uitbreiding, e<strong>en</strong> driehoek buit<strong>en</strong> de Sint Anthoniesdijk<br />
tot de Oude Schans. <strong>De</strong> <strong>De</strong>rde <strong>en</strong> Vierde <strong>Uitleg</strong> behelz<strong>en</strong><br />
de <strong>en</strong>orme vergroting met de wereldberoemde gracht<strong>en</strong>gordel<br />
in de vorm van e<strong>en</strong> halve maan, maar daartuss<strong>en</strong>in was er<br />
nog e<strong>en</strong> <strong>Tweede</strong> <strong>Uitleg</strong>. Dat was voor e<strong>en</strong> stad als Amsterdam<br />
weliswaar e<strong>en</strong> <strong>en</strong>orme onderneming maar de kneuterigheid<br />
waarmee er vorm aan gegev<strong>en</strong> werd maakt het toch weer<br />
interessant om te volg<strong>en</strong>. Eerst nog ev<strong>en</strong> de omtrekk<strong>en</strong> van<br />
die uitleg. Grote steun ondervindt u door gelijktijdig de kaart<br />
van Pieter Bast uit 1597 er bij te houd<strong>en</strong>. Klik hier voor e<strong>en</strong><br />
Zoomify pres<strong>en</strong>tatie met de kaart waarop u kunt inzoom<strong>en</strong>.<br />
<strong>De</strong> uitleg omvat de strook land tuss<strong>en</strong> de Her<strong>en</strong>gracht <strong>en</strong> het<br />
Singel tot de Amstel <strong>en</strong> daar voorbij de min of meer kunstmatige<br />
eiland<strong>en</strong> Vlooi<strong>en</strong>burg, Uil<strong>en</strong>burg, Mark<strong>en</strong> <strong>en</strong> Rap<strong>en</strong>burg.<br />
Zwan<strong>en</strong>burg was al eerder door de lak<strong>en</strong>nijverheid in gebruik<br />
g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> maar werd nu, e<strong>en</strong>maal binn<strong>en</strong> de uitleg, interessant<br />
voor bebouwing <strong>en</strong> bedrijvigheid. <strong>De</strong> uitvoer startte in 1585<br />
maar de to<strong>en</strong>ame van het inwoneraantal noodzaakte de vroedschap<br />
tot steeds weer nieuwe aanpassing<strong>en</strong>.<br />
Profiel van Amsterdam, gezi<strong>en</strong> over het IJ, van bolwerk Rijs<strong>en</strong>hoofd (links)<br />
tot de Hooghe Noordt (rechts), Claes Jansz. Visscher 1611<br />
2
Change language