Bedrijfs- kredieten - De Tijd
Bedrijfs- kredieten - De Tijd
Bedrijfs- kredieten - De Tijd
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
2<br />
<strong>Tijd</strong> Rapport <strong>Bedrijfs</strong><strong>kredieten</strong><br />
DE TIJD | WOENSDAG 27 MEI 2009<br />
‘Ondanks alle mooie campagnes<br />
blijf je op een muur botsen’<br />
l Ramen- en deurenplaatser All Services Net slaagt er niet in overbruggingskrediet te krijgen<br />
KREDIETKRAAN DICHT<br />
CASE<br />
WOUTER DE BROECK<br />
<strong>De</strong> kredietcrisis treft ondernemingen<br />
uit cyclische<br />
sectoren zwaarder dan andere.<br />
Dat ondervindt All<br />
Services Net, dat actief is in<br />
de bouwsector, aan den lijve.<strong>De</strong><br />
zoektocht naar extra<br />
financiële middelen om de<br />
moeilijke periode te overbruggen<br />
is voor het bedrijf<br />
een ware lijdensweg.<br />
All Services Net uit Zaventem<br />
was tot oktober 2008<br />
een bloeiende kmo. Het<br />
bedrijf, gespecialiseerd in de plaatsing<br />
van ramen en deuren, beschikte<br />
over een tot de rand gevuld orderboek.<br />
Omdat het zo goed ging,<br />
verhuisde All Services in de zomer<br />
naar aan groter gebouw. Toen de<br />
zaakvoerder Marcel Kunkeler<br />
daarvoor een investeringskrediet<br />
van 125.000 euro wilde afsluiten,<br />
voelde hij echter nattigheid. ‘Het<br />
dossier was al een tijd door het lokale<br />
kantoor goedgekeurd toen die<br />
beslissing werd herroepen door het<br />
hoofdkantoor in Leuven. <strong>De</strong> banken<br />
wisten in het voorjaar van<br />
2008 al wat hun boven het hoofd<br />
hing, denk ik nu.’<br />
Kunkeler bleef echter niet bij de<br />
pakken zitten en trok met zijn<br />
vraag naar het federale participatiefonds,<br />
dat via Initio leningen<br />
geeft aan bedrijven die starten of<br />
zich uitbreiden. ‘Mag geen probleem<br />
zijn, stelden ze me daar gerust.<br />
Een hele tijd later kreeg ik te<br />
horen dat ik niet in aanmerking<br />
kwam omdat de wettelijke termijn<br />
van vier maanden was overschreden.’<br />
Intussen had Kunkeler ook<br />
met structurele problemen af te rekenen<br />
in zijn bedrijf. ‘In november<br />
All Services Net kan bogen op een goedgevuld orderboek, maar dat maakt weinig indruk op de banken.<br />
begon het. Enkele grote klanten die<br />
geld waren kwijtgeraakt, belden<br />
hun bestellingen af. Omdat zo’n gat<br />
moeilijk meteen kan worden opgevuld,<br />
nam onze omzet een duik:<br />
van gemiddeld 150.000 euro per<br />
maand tot ongeveer de helft.’<br />
FIKSE KNAUW<br />
In minder dan een jaar tijd was<br />
het de tweede fikse knauw in de<br />
omzet, waardoor de financiële stabiliteit<br />
van de onderneming zwaar<br />
in het gedrang kwam. ‘In februari<br />
en maart 2008<br />
hadden we al eens<br />
90.000 euro misgelopen,<br />
nadat drie<br />
klanten failliet waren<br />
gegaan. Maar<br />
omdat we met een<br />
overvloed aan opdrachten<br />
zaten,<br />
hebben we ons<br />
personeel snel uitgebreid van acht<br />
naar twaalf werknemers, om alles<br />
te kunnen bolwerken.’ Kunkeler<br />
slaat zichzelf ootmoedig op de<br />
Wie vandaag niet de helft van zijn investering<br />
zelf kan voorleggen, krijgt gewoon niets van de<br />
banken. En dat terwijl ze zelf de meest waanzinnige<br />
risico’s hebben genomen.<br />
MARCEL KUNKELER, ZAAKVOERDER VAN ALL SERVICES NET<br />
borst. ‘Wellicht was dat een misrekening<br />
van ons. Want we hebben<br />
die mensen niet naar behoren kunnen<br />
opleiden. En door de plotse<br />
uitbreiding van<br />
het personeel<br />
moesten we tegen<br />
het eind van het<br />
jaar opeens een<br />
correctie van<br />
75.000 euro boven<br />
op de RSZ-bijdragen<br />
betalen.’<br />
Het werkingskapitaal<br />
was eind 2008 dermate<br />
aangetast dat All Services Net geen<br />
geld meer had om het materiaal<br />
aan te kopen voor de orders die het<br />
© WIM KEMPENAERS<br />
moest afwerken. Op dat moment<br />
begon Marcel Kunkeler zijn verwoede<br />
pogingen om bij de banken<br />
een overbruggingskrediet los te<br />
krijgen. ‘Onze huisbankier was<br />
Fortis, maar gezien de situatie van<br />
de bank was er geen denken aan<br />
dat we daar zouden aankloppen.<br />
<strong>De</strong> andere banken, zoals KBC, waren<br />
ondertussen met campagnes<br />
gestart dat ze de ondernemers niet<br />
in de kou zouden laten staan. Dat<br />
gaf hoop. Tenminste, tot ik in het<br />
kantoor kwam. Het was alsof ik tegen<br />
een muur liep. Ze zouden eerst<br />
een analyse maken, was het antwoord.<br />
Ik ben bij alle banken lang<br />
geweest die in België actief zijn.<br />
Sommige lieten al na een paar dagen<br />
weten dat het niets werd, andere<br />
gaven pas na maanden antwoord.’<br />
OPEN KAART<br />
In de motivatie van hun weigering<br />
wezen de banken meestal naar<br />
de gebrekkige solvabiliteit van de<br />
onderneming. ‘Ik heb altijd meteen<br />
open kaart willen spelen. Het is<br />
geen geheim dat onze eigen middelen<br />
zwaar zijn aangetast na wat we<br />
het afgelopen jaar te verduren hebben<br />
gehad. Maar niemand wil blijkbaar<br />
inzien dat het een vicieuze cirkel<br />
is. Onze omzet is fel gedaald,<br />
zeggen ze dan. Dat ons orderboek<br />
meer dan behoorlijk gevuld blijft,<br />
maakt blijkbaar nergens indruk.’<br />
All Services Net heeft volgens<br />
Kunkeler zelf nog meer dan<br />
200.000 euro te goed van klanten.<br />
‘Die hebben het ook allemaal zwaar<br />
en kunnen mij niet meer garanderen<br />
dan een gedeeltelijke betalingen.<br />
Ondertussen draait alles natuurlijk<br />
gewoon door en moeten<br />
wij bestellingen weigeren omdat<br />
we geen werkingskapitaal hebben<br />
om ze uit te voeren. Als je dan<br />
hoort dat KBC miljarden krijgt van<br />
de belastingbetaler, is het opeens<br />
dubbel wrang dat je krediet geweigerd<br />
wordt omdat je zogezegd niet<br />
solvabel bent.’<br />
‘Wij hebben onze privéwoning<br />
al ingezet, we hebben verschillende<br />
financieringen lopen’, vervolgt<br />
Kunkeler. ‘Onze banken verdienen<br />
goed aan de cashflow van het bedrijf,<br />
maar ze weigeren gewoon elk<br />
risico. Wie vandaag niet de helft<br />
van zijn investering zelf kan voorleggen,<br />
krijgt gewoon niets. En dat<br />
terwijl ze zelf de meest waanzinnige<br />
risico’s hebben genomen.’ Marcel<br />
Kunkeler geeft zijn bedrijf weinig<br />
kans. ‘Als er niet snel een oplossing<br />
komt, leggen we de boeken<br />
neer. En geloof mij, ik ben niet de<br />
enige die in deze situatie verkeert.’<br />
VERVOLG VAN PAGINA 1<br />
Welke marktsegmenten ondervinden<br />
het meest last?<br />
Masset: ‘Alles op lange termijn<br />
is nog uiterst moeilijk of zelfs onmogelijk.<br />
Alles wat overname- of<br />
concentratieoperaties met een<br />
hoog schuldniveau aangaat, is zeer<br />
ingewikkeld. Net als de grote gesyndiceerde<br />
<strong>kredieten</strong>. We zien een<br />
fundamentele evolutie in de relatie<br />
tussen de onderneming en haar<br />
bankier(s). Een terugkeer naar een<br />
nauwere, meer interactieve, meer<br />
veelzijdige relatie. <strong>De</strong> bankier moet<br />
kiezen op welke manier hij de middelen<br />
waarover hij beschikt, gaat<br />
toewijzen en gaat zich richten op<br />
bepaalde klanten en niet op andere.<br />
Een van de doorslaggevende criteria<br />
zal net het relationele en het<br />
veelzijdige van die relatie zijn. <strong>De</strong><br />
heb-<br />
ondernemingen<br />
ben er belang bij om<br />
zich weer op hun<br />
relationele banken<br />
te richten, omdat<br />
zij het zijn die hen<br />
gaan steunen.’<br />
‘Voor de bankier<br />
is er ook een terugkeer<br />
naar<br />
de rol<br />
van de echte bankier, de adviseur.<br />
Met een goed inzicht in de behoeften<br />
van zijn klant, en die hem niet<br />
alleen krediet maar ook oplossingen<br />
kan bieden. En wanneer ik oplossingen<br />
zeg, bedoel ik niet alleen<br />
‘product pushes’ maar een ware integratie<br />
van verschillende producten<br />
die aan zijn behoeften<br />
beantwoorden.’<br />
Er zijn ook andere marktsegmenten<br />
die heropleven.<br />
Masset: ‘<strong>De</strong> markt van de<br />
uitgifte van bedrijfsobligaties<br />
is inderdaad<br />
een mooi tegenvoorbeeld.<br />
Die<br />
markt, die volledig<br />
gesloten was, is<br />
sinds het einde<br />
van het jaar<br />
meesterlijk<br />
heropend. Talrijke<br />
ondernemingen,<br />
zoals<br />
AB InBev en<br />
Bekaert, hebben<br />
vlot<br />
schuldpapier<br />
kunnen plaatsen.<br />
Iedereen<br />
stort zich op de markt van de bedrijfsobligaties,<br />
precies omdat er<br />
geen andere marktsegmenten<br />
meer zijn. Tot voor kort lag de<br />
markt van de kapitaalverhogingen<br />
zeer moeilijk. Nu is die weer opengegaan,<br />
maar met aanzienlijke kortingen,<br />
zodat de aandeelhouders<br />
bijna gedwongen worden om te<br />
volgen.’<br />
‘<strong>De</strong> banken zelf hebben meer financieringsproblemen.<br />
We moeten ons<br />
geen illusies maken in<br />
de huidige marktomstandigheden:<br />
de banken<br />
krijgen weer financieringscapaciteit<br />
maar heel wat minder<br />
dan in het verleden en<br />
veel minder op lange<br />
termijn. <strong>De</strong> markt<br />
voor de financiering<br />
van banken op lange<br />
termijn, dat wil zeggen<br />
voor meer dan<br />
drie jaar, is nagenoeg<br />
onbestaande. Niet zozeer omdat de<br />
banken niet willen, maar omdat ze<br />
het hoofd moeten bieden aan belangrijke<br />
financieringsverplichtingen.’<br />
We zien een<br />
terugkeer naar<br />
een nauwere<br />
relatie tussen<br />
de onderneming<br />
en haar<br />
bankier.<br />
© SASKIA VANDERSTICHELE<br />
<strong>De</strong> strengere normen hebben<br />
eveneens een invloed.<br />
Masset: ‘We gaan naar een<br />
trend van toenemende regulering,<br />
met name hogere eisen<br />
voor het eigen vermogen. Daardoor<br />
hebben de banken minder<br />
mogelijkheden en nemen ze een<br />
voorzichtigere houding aan. Dat<br />
kan leiden tot moeilijkere gesprekken<br />
met sommige klanten.’<br />
Ondervinden bepaalde ondernemingen<br />
meer moeilijkheden<br />
dan andere?<br />
Masset: ‘Bij de ondernemingen<br />
met een<br />
omzet van minder dan<br />
250 miljoen euro is er<br />
nog steeds een positieve<br />
vraag naar krediet,<br />
maar de vraag ligt beduidend<br />
lager dan vorig<br />
jaar. Het verschilt<br />
naargelang de sector.<br />
Sommige sectoren zoals<br />
de metaalindustrie<br />
en de auto-industrie<br />
zijn meer blootgesteld.<br />
Zij lijden onder de crisis<br />
en we zien bij hen<br />
een toename van de kredietprovisies.’<br />
‘Voor de grote ondernemingen<br />
is de trend dezelfde wat de vraag<br />
betreft en verschillen de moeilijkheden<br />
eveneens naargelang de specifieke<br />
situatie en de sector. Hoe<br />
voluntaristisch we ons ook willen<br />
opstellen, we moeten streng blijven<br />
bij de toezegging van <strong>kredieten</strong>.<br />
Een bankier die buitensporige<br />
uitgaven doet, bewijst de gemeenschap<br />
geen dienst. Zoals altijd<br />
moeten we de kwaliteit van de<br />
business case, het management, de<br />
balans en de ratio’s onder de loep<br />
nemen om de juiste keuze te maken<br />
en de juiste oplossing te bieden.’<br />
‘In de huidige omgeving hebben<br />
de ondernemingen die zich in<br />
moeilijkere sectoren bevinden of<br />
die al een hoge schuldenlast hebben,<br />
echt een probleem. Niet noodzakelijk<br />
door de bankiers maar omdat<br />
de markten situaties met een te<br />
hoge schuldenlast verafschuwen.<br />
We zien duidelijk dat de markten<br />
ondernemingen afstraffen naargelang<br />
hun schuldenlast.’<br />
Welke soorten projecten maken<br />
het meest kans om krediet<br />
te krijgen?<br />
Masset: ‘<strong>De</strong> criteria zijn niet<br />
veranderd. Belangrijk is de kwaliteit<br />
van de strategische visie, het<br />
product, de markt, de cijferdoelstellingen,<br />
het management, mogelijke<br />
synergieën ten<br />
aanzien van de activiteitenportefeuille<br />
van<br />
de onderneming en<br />
ook het schuldniveau.<br />
<strong>De</strong> projecten - de ondernemers<br />
maken die<br />
oefening eveneens -<br />
worden onderworpen<br />
<strong>De</strong> stortvloed<br />
aan wetgeving<br />
mag ons niet<br />
beletten onze<br />
bankiersrol te<br />
vervullen.<br />
aan scenariostudies<br />
die strenger zijn dan<br />
vroeger. <strong>De</strong> cashflowverschillen<br />
kunnen<br />
zeer groot zijn. Wat in<br />
het verleden als een<br />
zeer negatief scenario<br />
werd beschouwd, kan nu als een<br />
realistisch of, in elk geval, als een<br />
denkbaar scenario worden beschouwd,<br />
omdat we ons in een omgeving<br />
bevinden waarin schommelingen<br />
van tientallen procenten in<br />
termen van omzet of cashflow verre<br />
van uitzonderlijk zijn. Maar de<br />
ondernemers gaan zich ook niet in<br />
onredelijke projecten storten. <strong>De</strong><br />
vraag is kleiner, wat niet meer dan<br />
normaal lijkt.’<br />
Welk raad zou u geven?<br />
Masset: ‘Ondernemingen moeten<br />
aandacht hebben voor hun<br />
financiering. <strong>De</strong> financieringsmogelijkheden<br />
zijn beperkter. <strong>De</strong> belangrijkste<br />
raad die aan we onze<br />
prospecten en klanten geven, is<br />
hun behoeften tijdig te analyseren<br />
en de mogelijkheden te onderzoeken.<br />
Geloven dat ze een gesyndiceerd<br />
krediet kunnen heropstarten<br />
zoals ze de drie vorige hebben heropgestart,<br />
is een illusie. Bedrijven<br />
op zoek naar financiering moeten<br />
zich echt goed voorbereiden, creatief<br />
zijn en andere oplossingen<br />
overwegen.’<br />
Hoe ziet u de situatie evolueren?<br />
Masset: ‘Ik zie het glas altijd<br />
liever halfvol. We stellen een zekere<br />
stabilisering vast en veeleer een<br />
beginnende verbetering dan een<br />
verdere verslechtering. We zien<br />
marktsegmenten die zich geleidelijk<br />
opnieuw openen.<br />
Er is een extreem soepel<br />
geldbeleid gevoerd.<br />
<strong>De</strong> rentevoeten<br />
zijn zo ver mogelijk<br />
naar beneden gehaald,<br />
er zijn heel belangrijke<br />
fiscale plannen opgesteld.<br />
Men heeft<br />
paardenmiddelen gebruikt<br />
en ik veronderstel<br />
dat alles geleidelijk<br />
vruchten gaat afwerpen.<br />
We zullen<br />
niet snel de niveaus terugzien<br />
die we gekend<br />
hebben. We komen uit een omgeving<br />
waar liquiditeit in overvloed<br />
was en de vergoeding voor risico<br />
onbevredigend. Dat gaf de aanzet<br />
tot het opzetten van allerlei irrationele<br />
constructies.’<br />
<strong>De</strong>nkt u dat we riskeren terug<br />
te keren naar dergelijke<br />
excessen?<br />
Masset: ‘<strong>De</strong> schok is groot genoeg<br />
geweest om zich het avontuur<br />
te herinneren. Integendeel, het belangrijkste<br />
risico op korte termijn<br />
is de stortvloed aan regelgeving, we<br />
vervallen van het ene uiterste in<br />
het andere. Maar we moeten erop<br />
toezien dat die stortvloed aan wetgeving<br />
ons niet belet om onze bankiersrol<br />
te vervullen, want dat zou<br />
niet alleen schadelijk zijn voor ons<br />
maar vooral voor de economie en<br />
de ondernemingen. Regelgeving<br />
oké, maar we mogen het basisberoep<br />
niet kapotmaken. <strong>De</strong> crisis<br />
heeft toch, bij gebrek aan beter en<br />
ironisch genoeg, het belang van de<br />
banken aangetoond.’