Download rapport - Biax Consult

More documents

Recommendations

Info

BIAXiaal 300 4 3.2.4 Brandsporen Aan bakboordzijde vooraan is aan de binnenkant van de kano een groot brandspoor aangetroffen (18,5 bij 13,5 cm, figuur 20). Dergelijke schroeiplekken zijn ook aangetroffen in de kano van Uitgeest en moeten zijn gevormd doordat het hout indirect in contact kwam met vuur (bijvoorbeeld door een warmtebron zoals een pot met gloeiende houtskool, eventueel op een klomp klei). 7 De kleinere brandvlekken kunnen het resultaat zijn van vonken. Uit de etnografie is bekend dat men vuur gebruikt om in het donker te kunnen vissen, omdat het licht niet alleen bijschijnt maar ook de vissen aanlokt. 3.3 HET LOSSE HOUT De losliggende stukken hout op, rond en onder de kano bestonden uit fragmenten eik afkomstig van de zijkant van de kano zelf, uit paaltjes met grof gekapte punten van elzenhout (Alnus), en uit een mogelijk bewerkt essen (Fraxinus excelsior) stammetje. 8 Behalve de afgebroken fragmenten van de zijkant hebben de stukken geen zichtbaar verband met de kano. De gegevens van dit losse hout staan in bijlage 2. 3.4 DE DATERING De kano is op twee verschillende manieren gedateerd. In eerste instantie met een 14 C- datering van een fragment van de kano dat tijdens het proefsleuvenonderzoek was verzameld. De 14 C-methode gaf een scherpe datering van 798 ± 30 cal BC. In figuur 21 is te zien dat deze datering net buiten het zogenaamde Halstatt-plateau valt. Hiermee werd de kano van Vlaardingen in de Late Bronstijd geplaatst, wat niet overeenkwam met de aangetroffen bewoningsfasen (IJzertijd tot Middeleeuwen). Achteraf bleek het gedateerde fragment afkomstig te zijn uit het voorgedeelte van de kano, nabij de plek waar de kano het hart van de boom snijdt (zie ook figuur 6). De 14 C-datering betreft dan ook een datering van een vroege levensfase van de boom, terwijl de boom veel ouder is geworden voordat hij gekapt werd om de kano te maken. Normaal dient men om een 14 C-datering te krijgen die zo dicht mogelijk bij de kapdatum ligt, het monster zo ver mogelijk aan de buitenkant van de boom te nemen. Aangezien een tweede 14 C-datering van de buitenste jaarringen hier automatisch in het Halstatt-plateau terecht zou zijn gekomen, had het in dit geval geen zin dit monster in te sturen. Ook voor dendrochronologische datering zijn de laatstgevormde jaarringen van groot belang. Dit onderzoek gaf uiteindelijk een middelcurve van 140 ringen met een datering van ná 683 ± 6 BC. Bovendien is door een dendrochronologische meting van het 14 C- monster met visuele plaatsing de exacte positie van de ringen van dit monster binnen de boomcurve teruggevonden. Hiermee werd aangetoond dat met de 14 C-methode te oud hout was gedateerd. 9 3.5 VERGELIJKING MET ANDERE KANO’S IN NEDERLAND De kano van Vlaardingen past binnen de wijdverspreide en zeer lange traditie van het maken van kano’s in Europa. De vroegste typenwerden vervaardigd van huid of bast die op takken werd gespannen. Hiervan wordt weinig teruggevonden, omdat dit geheel veel moeilijker als herkenbare kano bewaard blijft. De aanwezigheid wordt met name vastgesteld door de vondst van peddels. Vanaf het Mesolithicum komen langzaam de boomstamkano’s op, eerst gemaakt van dennen (Pinus), later van els (Alnus), linde (Tilia) 7 8 9 Koehler in voorbereiding; Vermeeren & Brinkkemper 2004; Damian Goodburn mond. meded. Naast de palen werden er ook wortels en/of takken van waarschijnlijk elzenhout aangetroffen, maar deze zijn niet verder onderzocht. Hanraets 2005.
BIAXiaal 300 5 en populier (Populus). De eik (Quercus) komt in de loop van het Neolithicum in gebruik. 10 Pas later ontstaan de samengestelde boten. Binnen Nederland zijn er uit deze periode slechts enkele boomstamkano’s gevonden (tabel 1). 11 De best vergelijkbare kano is die van Uitgeest. Deze is met circa 9 meter korter dan de kano van Vlaardingen van 10,6 meter. De bewerkingssporen waren op de kano van Uitgeest veel beter bewaard, deels omdat de conservering beter was, maar ook omdat er minder slijtage had plaatsgevonden, wat misschien wijst op minder intensief gebruik, maar ook kan komen door minder watererosie na het zinken. Omdat er bij de kano van Uitgeest enkele reparaties hadden plaatsgevonden die vrij slordig waren uitgevoerd, werden diverse sneden aangetroffen en was de gebruikte dissel nog te reconstrueren, terwijl ook bijlsneden herkend werden. Voor de Vlaardingse boot kan alleen het gebruik van een iets holle dissel met zekerheid worden vastgesteld, maar mag ook worden verondersteld dat één of meerdere bijlen en beitels zijn gebruikt. Van de overige kano’s is aleen bij die van Hardinxveld naar bewerkingssporen gekeken. Wel is in de in 1987 gevonden kano van Nigtevecht een reparatie geconstateerd door de onderzoekers van het Scheepvaartmuseum te Ketelhaven. Van de kano van Pesse en de veel jongere kano uit Zwammerdam zijn geen gegevens bekend over bewerking. Beide kano’s zijn onderwerp van discusie waarbij getwijfeld wordt of het wel werkelijk kano’s betreft. De lengte is in beide gevallen relatief klein. Daarbij zijn grote gaten in de bodem aangetroffen wat wijst op gebruik als visbun, maar dat kan secundair gebruik zijn. Tabel 1 Overzicht van Nederlandse kano’s tot en met de Romeinse tijd(Meso=Mesolithicum, IJT=IJzertijd, ROM=Romeins). Vindplaats datering houtsoort Ned. naam lengte (m) opmerkingen Pesse vroeg Meso Pinus Den c. 3 . Hardinxveld de Bruin 1 laat Meso Tilia Linde 5,5 disselsporen Hardinxveld de Bruin 2 laat Meso Tilia Linde >1,5 fragment Nigtevecht IJT? ? ? 6 of 8,6 zwaluwstaart reparatie Uitgeest IJT Quercus Eik c. 9 Vlaardingen IJT Quercus Eik 10,6 . twee reparaties, disselen bijlsporen Zwammerdam Rom Quercus Eik 5,5 als visbun gebruikt 4. Conclusies Terugkomend op de vragen die in de inleiding genoemd zijn, kunnen we het volgende concluderen: - De eik waaruit de Vlaardingse kano is vervaardigd was een flinke boom met een aantal zijtakken al vrij laag aan de stam. Dat betekent dat de boom waarschijnlijk in een open bos heeft gestaan, mogelijk met lage ondergroei. Bij bomen uit het open veld zijn er vaak nog meer grote en lage zijtakken, in een gesloten bos groeien bomen vanwege de lichtconcurrentie snel omhoog en ontwikkelen pas bovenaan zijtakken. De referentiekalender waarmee de dendrochronologische datering werd uitgevoerd (NIromR9, met een t-waarde boven de 5), geeft aan dat het een inheemse, mogelijk zelfs lokale boom is geweest. - Voor de kano is een hele stam gebruikt. Omdat te reconstrueren was dat het hart wordt doorsneden (zie reconstructietekening in figuur 6) is uitgesloten dat de stam eerst is 10 11 Zie onder andere overzichtswerken van Burov 1997; Lanting & Brindley 1997 en Mc Grail 1978. Zie ook Louwe Kooijmans et al, 2001; de Weerd 1988, 37 en http://www.vannigtevecht.nl.
Page 1 and 2: BIAXiaal 300 Onderzoek naar de bewe
Page 3 and 4: BIAXiaal 300 1 1. Inleiding Tijdens
Page 5: BIAXiaal 300 3 3.2 DE BEWERKINGSSPO
Page 9 and 10: BIAXiaal 300 7 5. Literatuur Arnold
Page 11 and 12: Figuur 1
Page 13 and 14: Figuur 4 Figuur 5
Page 15 and 16: Figuur 7 Figuur 8 Figuur 9 Figuur 1
Page 17 and 18: Figuur 14 Figuur 15
Page 19 and 20: Figuur 18 Figuur 19 Figuur 20
Page 21: Bijlage 1 Vlaardingen-Vergulde Hand

Download rapport - Biax Consult

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?