10.07.2015 Views

Koning van Katoren PDF, 2.12 MB - Lessen in het donker

Koning van Katoren PDF, 2.12 MB - Lessen in het donker

Koning van Katoren PDF, 2.12 MB - Lessen in het donker

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

filmficheTechnische kaartNederland, 2012Regie: Ben SombogaartScenario: Bart Westerlaken &Sander Burger, gebaseerd op <strong>het</strong>boek <strong>van</strong> Jan TerlouwProducent: Kees KasanderCamera: Re<strong>in</strong>ier <strong>van</strong> BrummelenDecor: Lily PungitoreMet: M<strong>in</strong>gus Dagelet, AbbeyHoes, Gerardjan Rijnders, HansDagelet, Hugo Koolschijn, SabriSaad El HamusDistributie <strong>in</strong> België: StarwayFilm Distribution & BeneluxFilm DistributorsSamengevatDe oude kon<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>Katoren</strong> isstervende en vertelt aan zijn vrienden kamerheer Gervaas dat de m<strong>in</strong>istersde macht zullen grijpenwanneer hij dood is. In zijn laatstewoorden smeekt hij Gervaas omeen nieuwe kon<strong>in</strong>g te v<strong>in</strong>den. Diezelfdenacht wordt Stach geboren.Zeventien jaar later stelt Stach devraag die niemand durfde te stellen:wat moet iemand doen omkon<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>Katoren</strong> te worden?Aan<strong>van</strong>kelijk willen de m<strong>in</strong>istershem meteen naar <strong>het</strong> front sturen,maar ze durven niet, want eris nogal veel persaandacht voordeze jongen. Dus besluiten ze omde jonge lastpost vijf onmogelijkeopdrachten te geven…Officiële sitewww.kon<strong>in</strong>g<strong>van</strong>katorendefilm.be/Neem ook een kijkje op de Facebookpag<strong>in</strong>a“<strong>Kon<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> <strong>Katoren</strong>de film”Vragen• Welke film verwacht je als jede titel hoort? Welk filmgenre?In welke tijd denk je datde film zich zal afspelen? Opwelke locaties? Waar komt dieverwacht<strong>in</strong>g <strong>van</strong>daan?• Heb je <strong>het</strong> boek gelezen? Misschienkan je de anderen vertellenwaar dat boek preciesover gaat, wat je <strong>van</strong> <strong>het</strong> boekvond, en wat je verwacht <strong>van</strong>de film? Ken je nog andereboeken <strong>van</strong> Jan Terlouw?• Welke (soort) boeken leesje graag? Welk boek zou jegraag verfilmd willen zien enwaarom?Vóór je naarde film gaat!Wie <strong>het</strong> boek heeft gelezen zalbenieuwd zijn naar de verfilm<strong>in</strong>ger<strong>van</strong>. Maar ook wie <strong>het</strong> niet heeftgelezen, zal <strong>van</strong> de film genieten.Dit is een avontuurlijk verhaal meteen stevige portie spann<strong>in</strong>g. Hetzal je als kijker meeslepen overberg en dal tot <strong>in</strong> de vreemdstedorpen <strong>van</strong> <strong>het</strong> kon<strong>in</strong>krijk <strong>Katoren</strong>.Dat kon<strong>in</strong>krijk heeft trouwens nietsmet de middeleeuwen te maken.KONING VAN KATOREN is net eenheel hedendaagse film, met knipogennaar grootse Hollywoodproductiesals THE HUNGER GAMES.P 4 P 5


Regie enproductieBen SombogaartBen Sombogaart (°1947) is één<strong>van</strong> de meest succesvolle Nederlandseregisseurs. Hij won een InternationalEmmy Award voor dejeugdfilm HET ZAKMES (1992) enwas genom<strong>in</strong>eerd voor een Oscarvoor de film DE TWEELING (2002).Sombogaart heeft zich lang gespecialiseerd<strong>in</strong> jeugd- en k<strong>in</strong>derfilms.Zo was hij de man achter de AnnieM. G. Schmidt-verfilm<strong>in</strong>gen ABEL-TJE (1998) en PLUK EN DE PET-TEFLET (2004) en regisseerde hijde verfilm<strong>in</strong>g <strong>van</strong> Thea BeckmansKRUISTOCHT IN SPIJKERBROEK(2006).Verder regisseerde hij ook deNederlandse kaskrakers BRIDEFLIGHT (2008) en DE STORM(2009). Helaas worden Nederlandsekaskrakers nog zelden <strong>in</strong> Vlaanderenvertoond, dus is <strong>het</strong> nietzo verwonderlijk als deze titels jeniets zeggen.Ben Sombogaart: “Toen ik <strong>het</strong>boek herlas – want ik had <strong>het</strong> ooital voorgelezen aan mijn k<strong>in</strong>deren– dacht ik: ‘dit is nog zo ontzettendactueel, <strong>het</strong> verhaal is nog steedszo herkenbaar voor mensen <strong>van</strong>nu, daar moet je gewoon een film<strong>van</strong> kunnen maken.”P 7


WeetjesDe film is gebaseerd op <strong>het</strong> beroemdejeugdboek <strong>van</strong> Jan Terlouw,die nog andere klassiekersschreef, zoals Oorlogsw<strong>in</strong>ter enOosterschelde, w<strong>in</strong>dkracht tien.Het boek werd voor <strong>het</strong> eerst gepubliceerd<strong>in</strong> 1971, meer dan 40jaar geleden dus.De film werd gemaakt met eenbudget <strong>van</strong> 5 miljoen euro. Datlijkt veel, maar dat is niets vergelekenmet wat zo’n avonturenfilmgemiddeld kost. (78 miljoen dollarvoor THE HUNGER GAMES, 170miljoen dollar voor SNOW WHITEAND THE HUNTSMAN).Voor de slotscène aan de kerkwerd een oproep gedaan <strong>in</strong> krantenen tijdschriften: iedereen dieer z<strong>in</strong> <strong>in</strong> had mocht komen. Hetenige wat je moest doen was eenkussen en een gsm meebrengen.Uite<strong>in</strong>delijk daagden er bijna 1000figuranten op.SurftipOp de facebookpag<strong>in</strong>a <strong>van</strong> dezefilm staan enkele heel mooie mak<strong>in</strong>g-offilmpjes<strong>van</strong> de film.De film werd niet enkel <strong>in</strong> Nederlandopgenomen. De ploegverhuisde ook voor zeven wekennaar Italië. Hoofdrolspeler M<strong>in</strong>gusDagelet: “Dat was te gek! Prachtigelocaties, heel mooie sets enéén groot avontuur. De film is ééngroot avontuur, maar dat was <strong>het</strong>ook om hem te maken”.P 8 P 9


Stach reist vervolgens naar Uikumenewaar schuivende kerkenenorme verwoest<strong>in</strong>gen veroorzaken,maar ook hier weet Stach,met de hulp <strong>van</strong> de plaatselijkekerkleiders, <strong>het</strong> probleem op telossen. Stach is nu een beroemdheid<strong>in</strong> <strong>Katoren</strong>. Zelfs de sceptischeKim moet toegeven dat zeStach heeft onderschat.De m<strong>in</strong>isters besluiten alles opalles te zetten. Stach moet, alsderde proef, de draak <strong>van</strong> Smookvernietigen. En daar gaat <strong>het</strong> mis.De overmoedige Stach raakt ernstiggewond wanneer hij de draakbesluipt. Kim smeekt Stach omzijn gevaarlijke kon<strong>in</strong>gsdroomop te geven. Maar opgeven doetStach niet. Samen met de burgemeester<strong>van</strong> Smook bedenkt hijeen <strong>in</strong>genieus plan. Hij verslaatde draak, maar de burgemeester<strong>van</strong> Smook sterft tijdens <strong>het</strong> gevecht.Stach reist voor zijn vierde opdrachtnaar Ekilibrië waar de magiërPantaar al honderden jaren elke dagaan een willekeurig huis aanbelten een aalmoes vraagt. Enkel alsde mensen hun kostbaarste bezitafgeven, laat de magiër hun metrust. Het komt tot een duel tussende jongen en de magiër. Na dedood <strong>van</strong> de tovenaar, keert Stachterug naar Wiss, waar hij als eenheld wordt onthaald.Maar de m<strong>in</strong>isters waren nooit <strong>van</strong>plan om Stach toe te laten tot detroon. Hun laatste opdracht blijktook hun meest z<strong>in</strong>loze: Stach moet<strong>van</strong> de S<strong>in</strong>t-Aloysiuskathedraalspr<strong>in</strong>gen. Een sprong die hij nooitkan overleven. Maar als Stachgeen kon<strong>in</strong>g wordt, breekt er oorloguit <strong>in</strong> <strong>Katoren</strong>. Stach voelt zichverraden en weet niet wat hij moetdoen. Er is geen redd<strong>in</strong>g of oploss<strong>in</strong>gmogelijk, tenzij er hulp komtuit onverwachte hoek.P 12 P 13


Film<strong>in</strong>drukkenverzamelenEnkele leuke manieren om kort nade film de <strong>in</strong>drukken en reacties<strong>van</strong> de leerl<strong>in</strong>gen op te <strong>van</strong>gen.BabbelboxJe kan na de filmvoorstell<strong>in</strong>g meteen camera (gsm/iPhone) de leerl<strong>in</strong>gennaar een eerste reactie vragen.Het is niet de bedoel<strong>in</strong>g datze een lange redevoer<strong>in</strong>g houden,maar dat ze snel (bijvoorbeeld 10sec per persoon) even reflecteren.De nadruk ligt op <strong>het</strong> spontaanreageren <strong>van</strong> de leerl<strong>in</strong>gen. Hetis niet de bedoel<strong>in</strong>g dat ze hunreacties voorbereiden. Je kan de‘<strong>in</strong>terviews’ zelf doen, of latendoen door één <strong>van</strong> de leerl<strong>in</strong>gen.Nadien kan je de filmpjes met reactiesmeenemen naar de klas alsstart <strong>van</strong> de besprek<strong>in</strong>g.De 5 ‘W’ vragenJe kan <strong>het</strong> verhaal kort samenvattendoor een antwoord te gevenop de 5 ‘W’-vragen:• WAAR speelt <strong>het</strong> verhaal zichaf?• WANNEER speelt <strong>het</strong> verhaalzich af?• Over WIE gaat <strong>het</strong> verhaal?• WAT doet <strong>het</strong> hoofdpersonage?• WAAROM doen hij dat?De antwoorden op deze vragenbrengen alle belangrijke <strong>in</strong>fo uitde film overzichtelijk samen.P 15


Algemene vragen• Heb jij je verveeld tijdens defilm of net niet?• Vond je de film vooral grappig,spannend of ontroerend?Hoezo?• Was de film wat je er<strong>van</strong> verwachthad? Hoezo?• Was er iets <strong>in</strong> de film dat joustoorde? Hoezo?• V<strong>in</strong>d jij dat KONING VAN KA-TOREN een jeugdfilm is ofzouden ook volwassenen defilm leuk v<strong>in</strong>den?TrefwoordenLeg een groot blad <strong>in</strong> de klas enlaat de leerl<strong>in</strong>gen een trefwoordnoteren dat volgens hen bij defilm past. Enkele voorbeelden:mooi, grappig, dwaas, raar, saai,fantasierijk, belachelijk, schattig,een mooi decor, goeie acteurs…Gebruik dit om verder te gaan metde besprek<strong>in</strong>g. Kunnen ze hun men<strong>in</strong>gmotiveren?Eigen trailerbedenkenIn een trailer moet een filmmakerde bioscoopbezoeker op een paarm<strong>in</strong>uten tijd overtuigen om naarzijn film te komen kijken. Welkescènes zouden de leerl<strong>in</strong>gen zeker<strong>in</strong> een trailer <strong>van</strong> deze film steken?Waarom? Kunnen ze vijf momentenopsommen die een goedbeeld <strong>van</strong> de film geven?P 16 P 17


aakt betrokken bij illegale activiteitenen moet daar een hoge prijsvoor betalen. Ook voor dit boekkreeg Terlouw <strong>in</strong> 1973 de GoudenGriffel. Het stond ook op de HonourList <strong>van</strong> de Hans ChristianAndersen Award. In 2008 werd <strong>het</strong>ook succesvol verfilmd door Mart<strong>in</strong>Koolhoven.Terlouw: “Ik v<strong>in</strong>d zelf De Kloof één<strong>van</strong> mijn beste boeken. Waaromwillen de mensen elkaar niet begrijpen,waarom is er een kloof?Omdat sommige mensen daar belangbij hebben, iets te verbergenhebben. Ik wil <strong>in</strong> mijn boeken ietsoverbrengen, de lezer helpen dejuiste vraag te stellen. Stel jezelfde vraag waarom er een kloof istussen mensen. Echte antwoordenzijn er niet, maar <strong>het</strong> gaat om<strong>het</strong> stellen <strong>van</strong> de vraag.”Wetenschap v<strong>in</strong>den we niet directterug <strong>in</strong> zijn jeugdboeken: “niet<strong>in</strong> de z<strong>in</strong> <strong>van</strong> research,” aldus Terlouw,“maar wel <strong>in</strong> de z<strong>in</strong> <strong>van</strong> logica.Als je nou een rode draad wiltzien <strong>in</strong> mijn boeken voor de jeugd,dan is <strong>het</strong> dat de hoofdpersonend<strong>in</strong>gen niet uit de weg gaan. Ze lopener niet omheen, maar nemende verantwoordelijkheid.”Vragen• Welke boeken ken je <strong>van</strong> JanTerlouw? Heb je er al enkelegelezen?• Lees je graag boeken? Waarom?• Wie is je favoriete schrijver?• Wat is je favoriete boek?• Kan je ook vertellen waarom?• Zoek je soms naar <strong>in</strong>formatieover de schrijver <strong>van</strong> een boekdat je gelezen hebt? Waaromzouden mensen dat doen?TipBen je gefasc<strong>in</strong>eerd door <strong>het</strong> land<strong>Katoren</strong>? Jan Terlouw schreef <strong>in</strong>2007 een vervolg op <strong>het</strong> boek:Zoektocht <strong>in</strong> <strong>Katoren</strong>. Al komenStach en Kim er helaas niet <strong>in</strong>voor.P 20 P 21


Deopdrachten<strong>van</strong> StachAan <strong>het</strong> verhaal <strong>van</strong> KONINGVAN KATOREN kan je wel zien datde schrijver veel <strong>in</strong>teresse heeftvoor politiek. De opdrachten <strong>van</strong>Stach symboliseren telkens eenmaatschappelijk probleem: milieuvervuil<strong>in</strong>g,kerkelijke verzuil<strong>in</strong>g,honger naar geld en macht...De opdrachten waar Stach voorkomt te staan, zijn ruim veertigjaar na <strong>het</strong> verschijnen <strong>van</strong> deeerste druk <strong>van</strong> <strong>Kon<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> <strong>Katoren</strong>nog steeds actueel.Jan Terlouw: “<strong>Kon<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> <strong>Katoren</strong>ontstond doordat ik <strong>in</strong> de politiekg<strong>in</strong>g. De opdrachten die Stach <strong>in</strong><strong>Kon<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> <strong>Katoren</strong> moet verrichteng<strong>in</strong>gen over ideeën die bij mijleefden. De werken <strong>van</strong> Stach warener eerder dan <strong>het</strong> verhaal. Ikvertelde de k<strong>in</strong>deren zeker dertigverhalen over een jongen die kon<strong>in</strong>gkon worden als hij opdrachtenvervulde. Toen ik ze g<strong>in</strong>g opschrijvendacht ik: laat ik de échte problemennemen, al is <strong>het</strong> <strong>in</strong> de gedaante<strong>van</strong> draken en tovenaars.”P 23


OpdrachtWeet je de vier eerste opdrachtenuit de film nog? Bekijk samenmet je klasgenoten hoe je <strong>het</strong> probleem<strong>van</strong> de vier steden kan vertalennaar een groot maatschappelijkprobleem.Hieronder v<strong>in</strong>d je de uitwerk<strong>in</strong>g<strong>van</strong> deze opdracht, met bijkomendevragen om elk maatschappelijkprobleem samen met de klas onderde loep te nemen.Opdracht I: De knobbelneuzen<strong>van</strong> Afzette en RijeNa de karige avondmaaltijd vraagtStach of de burgemeester soms eenboek heeft over de knobbelkwaal.Dat blijkt er niet te zijn. De Tara’szijn bang dat de mensen zelf gaanprutsen en dat zou een rampzaligeafloop kunnen hebben. Daaromweigeren ze medewerk<strong>in</strong>g aan zo’nboek. Er zijn Tara’s en leken endaar moet niet een groep <strong>van</strong> halftara’stussen<strong>in</strong> komen.(p. 107)Als je iets hebt wat anderen nodighebben, en nergens anderskunnen krijgen, kan je heel veelgeld vragen. Maar is dat eigenlijkwel eerlijk?Vragen• Hoe is de sfeer <strong>in</strong> Afzette enRije; hoe voelen de mensenzich?• Welk maatschappelijk probleemkomt met deze opdrachtaan bod?• V<strong>in</strong>d je <strong>het</strong> terecht dat de Tara’szoveel geld vragen voorhun zalf?• Gaan de mensen <strong>in</strong> Afzette enRije op de juiste manier met<strong>het</strong> probleem om?• Hoe zou jij als burgemeesteromgaan met de Tara’s?• Zijn er <strong>in</strong> onze maatschappijmensen die heel veel geld vragenvoor iets wat niet zo duuris om te maken?• Een boek schrijven kost nietveel: enkel pen en papier.Moet een boek dus ook maargoedkoper worden?• Waarom mag je eigenlijk geenfilms of muziek illegaal downloaden?Opdracht II: De schuifelendekerken <strong>van</strong> Uikumene“In de middeleeuwen of daaromtrent,”vertelt de burgemeester, “zijnhier twaalf kerken en kathedralengebouwd. De een wat eerder, de anderwat later […] Maar nu <strong>het</strong> eigenaardige.In <strong>het</strong> grijs verleden zijn diekerken begonnen zich te bewegen.”“Bedoelt u dat ze zich verplaatsen?”“Ze verplaatsen zich. Ze verplaatsenzich heel langzaam, maar zeer duidelijk.En je begrijpt, alles wat dielogge, stenen gevaarten op hun wegtegenkomen, verpletteren ze. Alsstoomwalsen.”(p. 78)Hebben wij een probleem <strong>in</strong> onzemulticulturele maatschappij? Hoecreëren we een tolerante samenlev<strong>in</strong>g?Vragen• Hoe is de sfeer <strong>in</strong> Uikumene;hoe voelen de mensen zich?• Welk maatschappelijk probleemkomt met deze opdrachtaan bod?• Benoem enkele overeenkomstentussen <strong>het</strong> probleem <strong>in</strong>Uikumene en <strong>in</strong> België.• Zijn er leerl<strong>in</strong>gen met verschillendereligies <strong>in</strong> de klas? Zo ja,welke?• Als niet alle leerl<strong>in</strong>gen dezelfdereligie hebben, zorgt datsoms voor problemen of wrijv<strong>in</strong>gen<strong>in</strong> de klas of op school?En op straat?• Is <strong>het</strong> soms vervelend om eenandere religie te hebben dande meeste mensen?• Wordt er <strong>van</strong>daag <strong>in</strong> onze wereldergens oorlog gevoerdwaar religie een belangrijkerol speelt? Waarom doenmensen dat, denk je?• V<strong>in</strong>d je de oploss<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de filmeen goede oploss<strong>in</strong>g?P 24 P 25


Opdracht III:De tovenaar <strong>van</strong> Ekilibrië“Iedere dag moet <strong>het</strong> vuur wordengevoed. Het is mijn taak om tezorgen dat <strong>het</strong> offer er iedere dagkomt. Vijfhonderd jaar lang heb ikdat gedaan. Iedere dag. Iedere dagheb ik iemand iets afgenomen wathij of zij liever had gehouden. Omde stad te redden.”(p. 136)Moeten de burgers af en toe ietsopofferen voor de gemeenschap?Vragen• Hoe is de sfeer <strong>in</strong> Ekilibrië; hoevoelen de mensen zich?• Welk maatschappelijk probleemkomt met deze opdrachtaan bod?• Iedereen heeft verantwoordelijkheden,plichten en opdrachten.Iedereen moet zichhouden aan bepaalde afspraken.Die gelden thuis, <strong>in</strong> deklas, op school en <strong>in</strong> <strong>het</strong> verkeer.Stel een lijst op met debelangrijkste verantwoordelijkhedenen afspraken waaraanje je moet houden.• Staat tegenover elk <strong>van</strong> dieplichten ook een recht?• Waarom moeten mensen eigenlijkbelast<strong>in</strong>gen betalen? Isdat niet stom?• Welke regel of afspraak v<strong>in</strong>d jijz<strong>in</strong>loos? Thuis? Op school? Enelders?• Waarom is die regel opgesteld?Wil je die regel gewoonafschaffen? / Wil je een nieuweregel opstellen?Opdracht IV:De draak <strong>van</strong> Smook“Kunt u me iets over <strong>het</strong> monstervertellen?” vraagt Stach.“Welzeker.”De burgemeester vertelt hoe dedraak de omgev<strong>in</strong>g vergiftigt metde gassen en dampen die hij uitblaast.Hoe plant en dier niet meerkunnen leven op de plaats waarlangshij is gegaan. Hoe door zijnbraaksel <strong>het</strong> water vol ongediertekomt en door zijn adem de luchtbederft.(p. 54)Hebben we werkelijk een vervuil<strong>in</strong>gprobleemop de wereld? Enals dat zo is, wat kunnen we daaraan doen?Vragen• Hoe is de sfeer <strong>in</strong> Smook; hoevoelen de mensen zich?• Gaan de mensen <strong>in</strong> Smook opde juiste manier met <strong>het</strong> probleemom?• Welk maatschappelijk probleemkomt met deze opdrachtaan bod?• Benoem enkele overeenkomstentussen <strong>het</strong> probleem (ofde problemen) <strong>in</strong> Smook en <strong>in</strong>België.• Wordt er <strong>in</strong> de klas of thuissoms gesproken over de opwarm<strong>in</strong>g<strong>van</strong> de aarde? Watweten jullie daar zoal over?• Ben je zelf milieubewust? Watis dat precies? Merk je dat erthuis wat wordt aan gedaan?(energieverbruik, m<strong>in</strong>der metde wagen rijden…)• Wat kan de reger<strong>in</strong>g doen omonze planeet m<strong>in</strong>der te latenvervuilen?• Wat kan jij zelf doen om onzeplaneet m<strong>in</strong>der te vervuilen?Opdracht:zelf een opdrachtbedenkenBedenk zelf een opdracht voorStach, die ook verwijst naar eenprobleem uit je buurt. Maak er eenverhaal <strong>van</strong> en verz<strong>in</strong> hoe Stachdat probleem zou oplossen.In <strong>het</strong> boek <strong>Kon<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> <strong>Katoren</strong>geeft Jan Terlouw zelf al enkelevoorbeelden, misschien moet jeéén <strong>van</strong> deze opdrachten nemen:• De leugenbron <strong>van</strong> St. BoontjeParochie• De opholslaande klokken <strong>van</strong>Tijdgeest• Het brandende lachgas <strong>van</strong>Pretheuvel• De stoute dienstmeisjes <strong>van</strong>Rangenenstanden• Het stollende kwikzilver <strong>van</strong>Luibuizerhuizen• De hondenplaag <strong>in</strong> PoepopdestoepP 26 P 27


Elke lezer is een regisseur.Een boek bestaat uit letters, woorden,z<strong>in</strong>nen, soms een teken<strong>in</strong>g,die iets verbeelden. Een film bestaatuit beelden en geluid.Bij <strong>het</strong> lezen <strong>van</strong> een boek fantaseerje zelf over alle figurenen decors, op basis <strong>van</strong> aanwijz<strong>in</strong>genen beschrijv<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> deauteur. Een film is ‘één specifiekeverbeeld<strong>in</strong>g’, één mogelijke <strong>in</strong>terpretatie<strong>van</strong> de aanwijz<strong>in</strong>gen, namelijkdie <strong>van</strong> de scenarist en defilmregisseur.wil. Hij kan allerhande detailsopnemen, lange beschrijv<strong>in</strong>gengeven, de gedachten <strong>van</strong> iemandverwoorden…Daar hebben de filmmakers geentijd voor! In een film zit er zeldeneen overbodig beeld. Elke persoon,plaats, of handel<strong>in</strong>g <strong>in</strong> defilm heeft een bepaalde functie.Een film neemt je <strong>van</strong> bij <strong>het</strong> beg<strong>in</strong>bij de hand om je zo snel enduidelijk mogelijk <strong>in</strong> <strong>het</strong> verhaal tebetrekken, en geeft je b<strong>in</strong>nen dekortste keren antwoord op de 5 W-vragen (wie, wat, waar, waaromen wanneer).Een filmmaker heeftgeen tijd.Een scenarist en regisseur hebben,<strong>in</strong> tegenstell<strong>in</strong>g tot een auteur,m<strong>in</strong>der dan 2 uur de tijd omhun verhaal aan <strong>het</strong> publiek tevertellen. Bovendien moeten filmbeeldeneen bepaalde dynamiekbevatten om onze aandacht vastte houden. Een filmverhaal moetonmiddellijk duidelijk zijn, terwijlje <strong>in</strong> een boek een passage kanherlezen: de lezer bepaalt zelf <strong>het</strong>tempo. Hij/zij kan enkele dagen,weken, zelfs maanden over eenboek doen. Een schrijver kan zijnboek zo lijvig maken als hij maarMeer personages…meeracteursVaak komen er <strong>in</strong> een boek meerpersonages voor dan <strong>in</strong> een film.Redenen hiervoor zijn: meer personages<strong>in</strong> de film wil ook zeggendat er meer acteurs/actrices nodigzijn, dus wordt de film duurder. Defilm zou ook heel lang gaan durenals al die personages aan bodmoeten komen. Het filmverhaalzou ook te <strong>in</strong>gewikkeld worden.De aanpass<strong>in</strong>gen<strong>van</strong> <strong>het</strong> verhaalDe meest <strong>in</strong>grijpende fase <strong>in</strong> detransformatie <strong>van</strong> boek naar filmis <strong>het</strong> schrijven <strong>van</strong> <strong>het</strong> scenario.Verhaallijnen en personagesworden geschrapt, toegevoegdof veranderd. En dat was bij deverfilm<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>Kon<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> <strong>Katoren</strong>niet anders.Mag een scenarist doen wat hij wilals hij een boek verfilmt? Natuurlijkniet. Hij moet er <strong>in</strong> de eerste plaatsvoor zorgen dat de kijker <strong>van</strong> defilm dezelfde emoties ondergaatals de lezer <strong>van</strong> <strong>het</strong> boek. Als delezer <strong>het</strong> boek heel erg spannendvond, moet ook <strong>het</strong> bioscooppubliekop <strong>het</strong> puntje <strong>van</strong> zijn stoelzitten. Is dat gelukt, v<strong>in</strong>d je?We bespreken hier alvast de belangrijksteweglat<strong>in</strong>gen, verander<strong>in</strong>genen toevoeg<strong>in</strong>gen.Weglat<strong>in</strong>genIn de film moet Stach vijf opdrachtenvervullen, <strong>in</strong> <strong>het</strong> boek zijndat er zeven. Eigenlijk acht, wantvolgens de m<strong>in</strong>isters was de opdrachtwaar Stach <strong>van</strong> de torenmoest spr<strong>in</strong>gen ‘maar een grapje’.P 30 P 31


Opdracht: Deeerste tien z<strong>in</strong>nenVergelijk de eerste scene <strong>van</strong> defilm met de eerste pag<strong>in</strong>a uit <strong>het</strong>boek.Deze geschiedenis gaat over <strong>het</strong>land <strong>Katoren</strong>.Het beg<strong>in</strong>t op een nacht, zeventienjaar geleden. Voor twee mensenwas die nacht <strong>in</strong> <strong>het</strong> bijzonder belangrijk.Voor de kon<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>Katoren</strong>en voor Stach.Voor de kon<strong>in</strong>g was <strong>het</strong> de laatstenacht. Hij stierf. Hij was tachtigjaar en moe <strong>van</strong> <strong>het</strong> regeren. Eenvriendelijk en gelukkig man washij geweest. Het had hem altijdmeegezeten. Ook deze nacht kreeghij zijn z<strong>in</strong>. “Als ik sterf,” had hijdikwijls gezegd,”moet <strong>het</strong> stormenen hagelen, bliksemstralen moetende lucht doorklieven en rukw<strong>in</strong>denmoeten takken afscheuren. Op eenwarme lentenacht vol bloemengeuren zacht geruis kan ik nietsterven. Dan wil ik een wandel<strong>in</strong>gmaken langs de vijvers <strong>in</strong> <strong>het</strong> parken naar de zwanen kijken, of eengroot vuurwerk afsteken.”Welnu, toen hij zijn ogen voorgoedsloot beleefde Wiss de hoofdstad<strong>van</strong> <strong>Katoren</strong> <strong>het</strong> hevigste noodweer<strong>van</strong> de eeuw. De ziel <strong>van</strong> deoude, vermagerde kon<strong>in</strong>g verlietzijn lichaam en de storm voer hemnaar plaatsen waar geen levendeooit was geweest.Voor Stach was <strong>het</strong> een bijzonderenacht want hij werd geboren. Zijnmoeder klemde haar tanden opelkaar toen een hevige donderslag<strong>het</strong> eenvoudige huisje deed sidderenen Stach slaakte zijn eerste triomfantelijkekreet. Zijn ogen stondenwijd open, zodat de vroedvrouwkon zeggen:‘Het is een jongen en hij heeft blauweogen.’Opdracht: Verfilmeen hoofdstukOm een scenario te schrijven gebaseerdop een boek, moet jeeerst weten wat verfilmbaar is enwat niet. Lees <strong>van</strong>af halverwegepag<strong>in</strong>a 80 tot aan de witregel oppag<strong>in</strong>a 85 de avonturen <strong>van</strong> Stach<strong>in</strong> <strong>het</strong> boek. Bedenk wat je welen niet kan laten zien en horen <strong>in</strong>film. Onderstreep wat je <strong>in</strong> de film(<strong>in</strong> beelden) kan laten zien meteen rode pen. Wat je kan horen(de gesproken tekst) onderstreepje met een blauwe pen.Let op: aangezien je de gedachten<strong>van</strong> de personages niet zomaarkan verfilmen, tellen die niet mee.Daar zul je een andere oploss<strong>in</strong>gvoor moeten bedenken. Kun jeeen voorbeeld geven?VOORBEELDEN• In <strong>het</strong> boek wordt Uikemeneuitgebreider beschreven dan<strong>in</strong> de film en krijgt Stach desituatie uitgelegd tijdens eenwandel<strong>in</strong>g met de burgemeester.In de film krijgt Stachde uitleg <strong>in</strong> een kerk en er zijnm<strong>in</strong>der schuifelende kerkendan <strong>in</strong> <strong>het</strong> boek. Door modernemonitoren – met daarbovende kerknamen - wordtde kwestie zichtbaar gemaakt.De z<strong>in</strong>gende koren maken <strong>het</strong>probleem (en de uite<strong>in</strong>delijkeoploss<strong>in</strong>g) letterlijk hoorbaar.• Andere kenmerken die wel <strong>in</strong><strong>het</strong> boek kunnen, en niet <strong>in</strong>de film:de gedachten <strong>van</strong> depersonages, een uitgebreideuitleg <strong>van</strong> de situatie en eenveelvoud aan personages: <strong>in</strong>de film is bijvoorbeeld eenkerkbestuurder geschrapt. Wel<strong>in</strong> films, niet <strong>in</strong> boeken: muziek,montage, ultrakorte dialogen,een snelle blik op eenlocatie of situatie is <strong>in</strong> een filmvoldoende, maar moet <strong>in</strong> eenboek uitgebreider omschrevenworden.P 34 P 35


Bibliografie• BENELUX FILM DISTRIBUTIE Persmap <strong>Kon<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> <strong>Katoren</strong>, Amsterdam,2012• FANNES P. Jan Terlouw, <strong>in</strong>: Cobra.be (24 oktober 2012)• GOOSSENS J. De verkiez<strong>in</strong>gskrant <strong>van</strong> <strong>Katoren</strong>: zeven werken voorzeven partijen, Amsterdam, 2012• JEKINO Lesmap Kauwboy, Brussel, 2012• LESSEN IN HET DONKER Enkele verschillen tussen boek en film,Brugge, 2008• TERLOUW J. <strong>Kon<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> <strong>Katoren</strong>, Rotterdam, 1971• VAN LANEN M. Lesbrief <strong>Kon<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> <strong>Katoren</strong>, Amsterdam, 2012Fiche voor de leerl<strong>in</strong>gen:Op de volgende pag<strong>in</strong>a v<strong>in</strong>d je een fiche voor de leerl<strong>in</strong>gen. Daarop staaneen aantal trefwoorden, citaten en vragen die met de film te maken hebben.Je kan deze fiche gebruiken als leidraad tijdens de besprek<strong>in</strong>g <strong>van</strong>de film.P 41


De film is gebaseerd op <strong>het</strong> beroemde jeugdboek <strong>van</strong> Jan Terlouw,die nog andere klassiekers schreef, zoals Oorlogsw<strong>in</strong>ter en Oosterschelde,w<strong>in</strong>dkracht tien. Het boek werd voor <strong>het</strong> eerst gepubliceerd<strong>in</strong> 1971, meer dan 40 jaar geleden dus.“Toen ik <strong>het</strong> boek herlas – want ik had <strong>het</strong> ooital voorgelezen aan mijn k<strong>in</strong>deren – dacht ik: ‘ditis nog zo ontzettend actueel, <strong>het</strong> verhaal is nogsteeds zo herkenbaar voor mensen <strong>van</strong> nu, daarmoet je gewoon een film <strong>van</strong> kunnen maken.”-Regisseur Ben SombogaartOp de facebookpag<strong>in</strong>a <strong>van</strong> deze film staan enkeleheel mooie mak<strong>in</strong>g-offilmpjes <strong>van</strong> de film.Voor KONING VAN KATORENwerden alle shots op voorhanduitgetekend door Gijs <strong>van</strong> derLelij. Hij is een storyboard-artist.Dat is iemand die als beroepheeft: <strong>het</strong> tekenen <strong>van</strong> storyboards.Je kan hem aan <strong>het</strong>werk zien <strong>in</strong> dit filmpje https://vimeo.com/27189418.Denk je dat <strong>het</strong> moeilijk is om een boek te verfilmen? Waarom wel of waarom niet?Bedenk zelf een opdracht voor Stach, die ook verwijstnaar een probleem uit je buurt. Maak er een verhaal<strong>van</strong> en verz<strong>in</strong> hoe Stach dat probleem zou oplossen.Hier zijn alvast enkele mogelijke titels:• Het brandende lachgas <strong>van</strong> Pretheuvel• De stoute dienstmeisjes <strong>van</strong> Rangenenstanden• De hondenplaag <strong>in</strong> PoepopdestoepWat zijn de grote verschillen tussen boekenen films? Zijn er ook gelijkenissen?Jan Terlouw: “<strong>Kon<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> <strong>Katoren</strong> ontstond doordatik <strong>in</strong> de politiek g<strong>in</strong>g. De opdrachten die Stach<strong>in</strong> <strong>Kon<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> <strong>Katoren</strong> moet verrichten g<strong>in</strong>genover ideeën die bij mij leefden. De werken <strong>van</strong>Stach waren er eerder dan <strong>het</strong> verhaal. Ik verteldede k<strong>in</strong>deren zeker dertig verhalen over eenjongen die kon<strong>in</strong>g kon worden als hij opdrachtenvervulde. Toen ik ze g<strong>in</strong>g opschrijven dacht ik: laatik de échte problemen nemen, al is <strong>het</strong> <strong>in</strong> de gedaante<strong>van</strong> draken en tovenaars.”Wat doe je <strong>het</strong> liefst: eenboek lezen of een film bekijken?Waarom?Wanneer is een boekverfilm<strong>in</strong>ggeslaagd?http://www.kon<strong>in</strong>g<strong>van</strong>katorendefilm.nl/Fiche voorde leerl<strong>in</strong>gen

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!