interview met Frans Van Daele in het decembernummer - VKW

OntmoetingenHoe kijken mensen die jaren mee bouwden aan Europa,naar het eurokritische tumult? Topdiplomaat Frans vanDaele speelde tientallen jaren een even belangrijke alsdiscrete rol achter de coulissen. Hij wisselt ervaringenuit met Caroline Ven, in een vorig leven eveneens nauwbetrokken bij onderhandelingen. Beiden concluderen datde weg lang en niet altijd makkelijk is, maar nog altijdde juiste.Het stof lijkt nu wat te zakken, maar tijdens deze crisis werd hier en daarwel echt getwijfeld aan het welslagen van de euro.Frans van Daele: “41 jaar diplomatieke loopbaan, waarvan het leeuwendeelgewijd was aan Europese integratie, leert me één ding: elke crisis leidde totméér Europa en niet tot minder. Vijftien jaar geleden werd de euro in elkaargezet zonder veel economische coördinatie. Delors had daar al op gewezenen pleitte voor meer ‘gouvernement economique’. Men heeft dat toen proberenop te lossen door een budgettair en monetair slot. Het budgettair slot kwamlos te zitten tijdens de vette jaren in de periode Schröder-Chirac. Het monetairslot, gericht op primaire prijsstabiliteit, werd geopend door de toeschietelijkemanier waarop de banken de staten, de gezinnen en de bedrijven van financiëlemiddelen voorzagen. De bankencrisis bracht vanaf 2007 de fouten in het weefselsteeds duidelijker aan het licht. Maar de maatregelen die Europa nu nam,gingen gepaard met heel wat overdracht van macht en bevoegdheden naarhet centrum. Om de budgettaire discipline te bewaken, werd het stabiliteits- engroeipact terug scherp gesteld.”Caroline Ven: “Met de nu genomen maatregelen werd het veel makkelijker omlidstaten aan te pakken van wie de begroting ontspoort. Maar nog een anderprobleem voor de muntunie waren de sterk divergerende loon- en loonkostenontwikkelingen,en daar zouden de sociale partners in principe een grotererol kunnen gaan spelen. Ik heb er ooit al over geschreven dat we eigenlijk eensoort Europese loonnorm zouden moeten hebben, die uiteraard afgestemd isop pakweg productiviteitsverschillen, maar ik denk niet dat we zover al staan.Voorzitter Van Rompuy wijst ook op een grotere betrokkenheid van de socialepartners als belangrijk element van ‘accountability’ en van de noodzaak omhet draagvlak te vergroten voor de Europese evoluties.”Frans van Daele: “Over de gelijktrekking van het loonbeleid overheersen tweestellingen. Enerzijds pleit een aantal landen zoals België, voor een vrij hogeloonnorm, zodat sociale objectieven gedekt worden. Een andere groep landenbeklemtoont de verschillen in de diverse economieën en vindt een vaste loonnormniet houdbaar. Die discussie is zeer verregaand gevoerd toen we hetVerdrag van Nice bespraken. Ik herinner me de discussie met Spanje, dat ondermeer argumenteerde dat perifeer gelegen landen met een concurrentienadeelkampen, dat moest kunnen worden gecompenseerd door de loonvorming.Economen kennen die discussie, maar op politiek vlak is dit nog niet uitgepraat.Het is wel de reden waarom we een Euro Plus-Pact maakten, een soort politiekeverbintenis die inhoudt dat landen hun nationaal economisch beleid richten opzaken als competitiviteit, maar ook opduurzaamheid qua sociale uitgaven.Wij pleitten in dat verband voor eenaanpak met gemeenschappelijkedoelstellingen en daaraan gekoppeldeen menu met manieren waarop jedie doelstellingen kan bereiken. Meerwas niet haalbaar.”Caroline Ven: “Je ziet iets vergelijkbaarsmet internationaal opererendebedrijven die geconfronteerd wordenmet verschillende regelgevingen inlanden en vestigingen. Ook daar kanje heel moeilijk een sterk dirigistischeen uniforme aanpak opleggen. Ik pleitvooral voor het betrekken van socialepartners en het opnemen van verantwoordelijkheidvan sociale partnersin het overlegproces, analoog metde manier waarop managers in eenbedrijfsomgeving rekening moetenhouden met lokale stakeholders.”“Wat goed gaat, wijten mensenaan zichzelf; wat slechtgaat, wijt men aan anderen.”Het gaat op die manier wel erg traag…Frans van Daele: “Tja, dat was al hetrecept bij de oprichting van de Unie.‘l’Europe se construira pas a pas,graduellement, ou ne se construirapas’, zegden de oprichters Monnet enSchumann. De stapsgewijze benaderingis nu eenmaal nodig omdat het tijdvraagt om pers, publiek en parlementte overtuigen. Wie te snel gaat, verliestzijn draagvlak. Dat is nu eenmaal demanier waarop democratische maatschappijenbeslissingen nemen: het ispas als voldoende mensen voelen datde nood aan een beslissing er is, datdie genomen wordt. Ik zie dat ook in deVS, waar ik jaren gewerkt heb. Ik stelvast dat ze daar nog altijd afstevenenop de ‘fiscal cliff’.”vkw ondernemen 2012 | december | 23