Resultaat- en ImpactmetIng - CBF
Resultaat- en ImpactmetIng - CBF
Resultaat- en ImpactmetIng - CBF
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Bouwst<strong>en</strong><strong>en</strong> voor<strong>Resultaat</strong>- <strong>en</strong> ImpactmetingIn deze folder vindt u informatie over e<strong>en</strong> aantal belangrijke bouwst<strong>en</strong><strong>en</strong> die goededoel<strong>en</strong>organisatieskunn<strong>en</strong> help<strong>en</strong> bij het met<strong>en</strong> van resultat<strong>en</strong> <strong>en</strong> impact <strong>en</strong> het aflegg<strong>en</strong> van verantwoording. Het <strong>CBF</strong> werkttev<strong>en</strong>s aan e<strong>en</strong> publicatie waarin deze bouwst<strong>en</strong><strong>en</strong> word<strong>en</strong> uitgewerkt. U kunt e<strong>en</strong> e-mail stur<strong>en</strong> naarinfo@cbf.nl als u geatt<strong>en</strong>deerd wilt word<strong>en</strong> op het verschijn<strong>en</strong> van deze publicatie.Begripp<strong>en</strong>Met<strong>en</strong>Instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>www.cbf.nlinfo@cbf.nl© 2012Verantwoord<strong>en</strong>
Bouwste<strong>en</strong> 1Bouwste<strong>en</strong> 2Begripp<strong>en</strong>Met<strong>en</strong>SMART-doelstelling<strong>en</strong>Om de resultat<strong>en</strong> goed te kunn<strong>en</strong> vaststell<strong>en</strong> zijn uw doelstelling<strong>en</strong>SMART:SpecifiekMeetbaarAcceptabelRealistischTijdgebond<strong>en</strong>Het is w<strong>en</strong>selijk om aan SMART-doelstelling<strong>en</strong> prestatieindicator<strong>en</strong>te koppel<strong>en</strong>.Voorbeeld van e<strong>en</strong> SMART-doelstelling: het bied<strong>en</strong> vanonderdak, zorg <strong>en</strong> voedsel aan e<strong>en</strong> X-aantal dak- <strong>en</strong>thuisloz<strong>en</strong> in de regio Y.Prestatie-indicator<strong>en</strong>E<strong>en</strong> prestatie-indicator is e<strong>en</strong> meetbaar getal dat aangeeftof de doelstelling<strong>en</strong> word<strong>en</strong> behaald. Voorbeeld<strong>en</strong> vanprestatie-indicator<strong>en</strong> zijn: e<strong>en</strong> bedrag, e<strong>en</strong> aantal, e<strong>en</strong>perc<strong>en</strong>tage of e<strong>en</strong> tijdse<strong>en</strong>heid.Voorbeeld van e<strong>en</strong> prestatie-indicator: het aantal dakloz<strong>en</strong>in regio Y dat behuisd, verzorgd <strong>en</strong> gevoed is.InputsInputs zijn alle middel<strong>en</strong> die e<strong>en</strong> organisatie inzet omde doelstelling<strong>en</strong> te realiser<strong>en</strong>.Voorbeeld<strong>en</strong> van inputs zijn: geld, materiaal,k<strong>en</strong>nis, netwerk<strong>en</strong> <strong>en</strong> ur<strong>en</strong>.Activiteit<strong>en</strong>/interv<strong>en</strong>tiestrategieënActiviteit<strong>en</strong> zijn alle activiteit<strong>en</strong> die leid<strong>en</strong> tot het realiser<strong>en</strong>van de doelstelling<strong>en</strong> van de organisatie met gebruikvan de betreff<strong>en</strong>de input. Deze activiteit<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ookwel gezi<strong>en</strong> als de doelbesteding<strong>en</strong>.Voorbeeld<strong>en</strong> van activiteit<strong>en</strong> zijn: hulpverl<strong>en</strong>ing, voorlichting,belang<strong>en</strong>behartiging, bewustwording, wet<strong>en</strong>schappelijkonderzoek.OutputsOutputs zijn de meetbare directe resultat<strong>en</strong> als gevolgvan de ontplooide activiteit<strong>en</strong>. Aan de hand van deeerder geformuleerde prestatie-indicator<strong>en</strong> kan geëvalueerdword<strong>en</strong> of de gestelde doel<strong>en</strong> behaald zijn.Voorbeeld van outputs: het aantal dakloz<strong>en</strong> in regio X datbehuisd, verzorgd <strong>en</strong> gevoed is.OutcomesOutcomes kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> omschrev<strong>en</strong> als de(positieve) effect<strong>en</strong> van de directe resultat<strong>en</strong> (outputs) opde doelgroep. Hierbij wordt e<strong>en</strong> stap verder gekek<strong>en</strong> danalle<strong>en</strong> naar direct, concreet resultaat. Niet voor iedereorganisatie zal dit noodzakelijk zijn, dit hangt ondermeer af van de gestelde doel<strong>en</strong> van de organisatie.Voorbeeld van outcomes: verbeterde lev<strong>en</strong>sconditie <strong>en</strong>gezondheid van de doelgroep (dakloz<strong>en</strong>).ImpactImpact is e<strong>en</strong> populair begrip geword<strong>en</strong> in degoededoel<strong>en</strong>sector. Het is opvall<strong>en</strong>d dat goededoel<strong>en</strong>organisaties,wet<strong>en</strong>schappers <strong>en</strong> andere partij<strong>en</strong>veel verschill<strong>en</strong>de betek<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aan impact.Term<strong>en</strong> als output, outcome <strong>en</strong> impact word<strong>en</strong> vaak doorelkaar gebruikt. Ook in de wet<strong>en</strong>schappelijke literatuurwordt impact op diverse manier<strong>en</strong> omschrev<strong>en</strong>.Hier volg<strong>en</strong> twee voorbeeld<strong>en</strong> van gangbare zi<strong>en</strong>swijz<strong>en</strong>,die elkaar aanvull<strong>en</strong>.E<strong>en</strong> eerste mogelijke omschrijving van impact ishet totaal van positieve <strong>en</strong> negatieve, bedoelde <strong>en</strong> onbedoelde,directe <strong>en</strong> indirecte effect<strong>en</strong> van de activiteit<strong>en</strong>op de doelgroep <strong>en</strong> de maatschappij 1 .E<strong>en</strong> tweede zi<strong>en</strong>swijze b<strong>en</strong>adrukt dat het bij impactgaat om het aandeel dat e<strong>en</strong> organisatie heeft gehad inde verandering die tot stand is gekom<strong>en</strong> bij doelgroep ofmaatschappij. Met andere woord<strong>en</strong> de verandering dietot stand is gebracht minus ‘wat er toch al zou hebb<strong>en</strong>plaatsgevond<strong>en</strong>’. 2Dit betreft het attributievraagstuk, waarbij nog niet helderis of dit wel gemet<strong>en</strong> kan word<strong>en</strong>.Voorbeeld<strong>en</strong> van impact: afname van armoede, verlaagdemaatschappelijke zorgkost<strong>en</strong>.CausaliteitBetreft oorzakelijkheid: is er sprake van (statistisch aangetoond)oorzaak-gevolg, draagt de activiteit bij aan debeoogde resultat<strong>en</strong> <strong>en</strong> impact?Attributie/isolatie van resultat<strong>en</strong>In hoeverre de verandering tot stand is gekom<strong>en</strong> doorde activiteit<strong>en</strong> van het goede doel <strong>en</strong> in welke mate deverandering is beïnvloed door externe factor<strong>en</strong>.1Zie bijvoorbeeld publicaties van Kar<strong>en</strong> Maas, verbond<strong>en</strong> aan de Erasmus Universiteit Rotterdam,<strong>en</strong> van ZEWO, de Zwitserse toezichthouder op goededoel<strong>en</strong>organisaties.2Zie bijvoorbeeld publicaties van onderzoeker Catherine Clark, Columbia Business School.<strong>Resultaat</strong>- <strong>en</strong> impactmeting kan word<strong>en</strong> omschrev<strong>en</strong>als het uitvoer<strong>en</strong> van onderzoek naar de resultat<strong>en</strong> <strong>en</strong>effect<strong>en</strong> van programma’s, project<strong>en</strong> <strong>en</strong> activiteit<strong>en</strong> vanorganisaties met als doel inzicht te krijg<strong>en</strong> in hetge<strong>en</strong> erbereikt is <strong>en</strong> wat anders kan.E<strong>en</strong> veelgestelde vraag is: “Wat levert het op?” <strong>en</strong> e<strong>en</strong>veelgehoord antwoord is “Met<strong>en</strong> is wet<strong>en</strong>”.Door het verzamel<strong>en</strong> van verschill<strong>en</strong>de soort<strong>en</strong> informatieaan de hand van prestatie-indicator<strong>en</strong> <strong>en</strong> door dezeinformatie te analyser<strong>en</strong>, kan bepaald word<strong>en</strong> wat debijdrage <strong>en</strong> het effect van de bijdrage van e<strong>en</strong> organisatiezijn geweest op de doelgroep, de maatschappij <strong>en</strong> deorganisatie zelf. Door de resultat<strong>en</strong> te met<strong>en</strong>, kan bewijsword<strong>en</strong> gevond<strong>en</strong> voor de resultat<strong>en</strong>. Zo kan tev<strong>en</strong>sinzicht word<strong>en</strong> verkreg<strong>en</strong> in wat in de toekomst nog beterkan <strong>en</strong> of de vooraf gestelde doel<strong>en</strong> <strong>en</strong> prestatie-indicator<strong>en</strong>di<strong>en</strong><strong>en</strong> te word<strong>en</strong> bijgesteld.Bij met<strong>en</strong> d<strong>en</strong>kt m<strong>en</strong> al gauw aan getall<strong>en</strong>, maar hetmet<strong>en</strong> van resultat<strong>en</strong> <strong>en</strong> impact beperkt zich hier niet toe.Zo zijn er diverse vorm<strong>en</strong> van kwantitatief <strong>en</strong> kwalitatiefonderzoek die elkaar aanvull<strong>en</strong> in het gev<strong>en</strong> van inzichtin resultat<strong>en</strong> <strong>en</strong> impact. Bij kwalitatief onderzoek kangedacht word<strong>en</strong> aan verhal<strong>en</strong> die middels interviews<strong>en</strong> focusgroups e<strong>en</strong> beeld gev<strong>en</strong> van de resultat<strong>en</strong>.Kwalitatief onderzoek kan gedaan word<strong>en</strong> door middelvan het afnem<strong>en</strong> van vrag<strong>en</strong>lijst<strong>en</strong> onder de doelgroep.De resultat<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> grafiek<strong>en</strong> <strong>en</strong> getalsmatige informatieoplever<strong>en</strong>.Om informatie uit e<strong>en</strong> meting goed te kunn<strong>en</strong> interpreter<strong>en</strong>,is het van groot belang om, voordat met e<strong>en</strong>activiteit wordt begonn<strong>en</strong>, inzicht te krijg<strong>en</strong> in de beginsituatie.Dit noemt m<strong>en</strong> e<strong>en</strong> nul-meting. Na de activiteitzou m<strong>en</strong> e<strong>en</strong> verandering t<strong>en</strong> opzichte van de beginsituatiemog<strong>en</strong> verwacht<strong>en</strong>. De resultaatmeting nadat deactiviteit is afgerond heet ook wel één-meting. Om erzeker van te zijn dat de verandering<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> door deontplooide activiteit<strong>en</strong> <strong>en</strong> niet door toeval zijn ontstaan(met andere woord<strong>en</strong> of sprake is van oorzakelijkheid/causaliteit) is het raadzaam om dit statistisch te onderzoek<strong>en</strong><strong>en</strong>, indi<strong>en</strong> mogelijk, hetzelfde onderzoek uit tevoer<strong>en</strong> onder e<strong>en</strong> populatie die ge<strong>en</strong> deel uitmaaktevan het project. Dit heet e<strong>en</strong> controlegroep.Daarnaast is het vaak zo dat er meerdere externe factor<strong>en</strong>,zoals andere goededoel<strong>en</strong>organisaties, natuurverschijnsel<strong>en</strong>,politieke ontwikkeling<strong>en</strong> <strong>en</strong> allerlei anderemaatschappelijke ontwikkeling<strong>en</strong> plaatsvind<strong>en</strong> die vaninvloed zijn op de doelgroep <strong>en</strong> de ondernom<strong>en</strong> activiteit.Door de invloed van andere factor<strong>en</strong> te b<strong>en</strong>oem<strong>en</strong><strong>en</strong> inzichtelijk te mak<strong>en</strong>, kan iets word<strong>en</strong> gezegd overhet aandeel (attributie) dat de organisatie heeft gehad inde behaalde resultat<strong>en</strong>. Deze invloed is echter lastig temet<strong>en</strong>, maar di<strong>en</strong>t wel in og<strong>en</strong>schouw te word<strong>en</strong> g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>bij het rapporter<strong>en</strong> over de behaalde resultat<strong>en</strong> <strong>en</strong>impact.(Bron: ZEWO)Start Middle EndProjectgroepControlegroepBouwste<strong>en</strong> 3Bouwste<strong>en</strong> 4Instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>Verantwoord<strong>en</strong>In de wet<strong>en</strong>schappelijke literatuur zijn vele theoretischemodell<strong>en</strong> te vind<strong>en</strong> die de begripp<strong>en</strong> input, activiteit<strong>en</strong>,output, outcome <strong>en</strong> impact in e<strong>en</strong> kader plaats<strong>en</strong>om resultaat- <strong>en</strong> impactmeting structuur te gev<strong>en</strong>.Voorbeeld<strong>en</strong> hiervan zijn de Social Value Chain vanClark et al., de Logical Framework Approach vanUSAID met het LogFrame als instrum<strong>en</strong>t <strong>en</strong> het SROINetwerk Model met het SROI Framework als instrum<strong>en</strong>t.Daarnaast zijn er talloze andere instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> voorhand<strong>en</strong>om de prestaties <strong>en</strong> resultat<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> organisatieinzichtelijk te mak<strong>en</strong>. Veel van deze instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> kom<strong>en</strong>uit het bedrijfslev<strong>en</strong>, zoals de Balanced ScoreCard,Return On Investm<strong>en</strong>t (ROI) <strong>en</strong> rapportageinstrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>van private fonds<strong>en</strong> <strong>en</strong> internationale organisaties.Niet alle instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> pass<strong>en</strong> bij alle goededoel<strong>en</strong>organisaties<strong>en</strong> het is daarom belangrijk om inzichtte krijg<strong>en</strong> in de diverse instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> alvor<strong>en</strong>s de juiste tekiez<strong>en</strong> om toe te pass<strong>en</strong>. Vijf voorbeeld<strong>en</strong> van instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>zijn hieronder weergegev<strong>en</strong>, ontle<strong>en</strong>d aan het werkvan onderzoeker Kar<strong>en</strong> Maas.Social Impact Assessm<strong>en</strong>tParticipatory ImpactAssessm<strong>en</strong>tSocial Return on Investm<strong>en</strong>t?Public Value ScorecardBottom of the Pyramid ImpactAssessm<strong>en</strong>t FramewordE<strong>en</strong> populair instrum<strong>en</strong>t in de goededoel<strong>en</strong>sector is SocialReturn on Investm<strong>en</strong>t (SROI), waarbij e<strong>en</strong> finan-ciëlewaarde wordt toegek<strong>en</strong>d aan de gemet<strong>en</strong> effect<strong>en</strong> <strong>en</strong>resultat<strong>en</strong>.De Public Value Scorecard is e<strong>en</strong> aangepaste versie vande Balanced ScoreCard voor non-profitorganisaties.Dit instrum<strong>en</strong>t is e<strong>en</strong> strategisch planning- <strong>en</strong> managem<strong>en</strong>tsysteem,waarbij de organisatie-activiteit<strong>en</strong> in lijnmet de doelstelling word<strong>en</strong> gebracht, interne <strong>en</strong> externecommunicatie word<strong>en</strong> verbeterd <strong>en</strong> resultat<strong>en</strong> word<strong>en</strong>afgezet teg<strong>en</strong> de strategische doel<strong>en</strong>.Het Bottom of the Pyramid Impact Assessm<strong>en</strong>t Frameworkis ontwikkeld in 2007 om impact te met<strong>en</strong> <strong>en</strong> uit tedrag<strong>en</strong>, de organisatiestrategie vorm te gev<strong>en</strong> <strong>en</strong> betereinvesteringsbeslissing<strong>en</strong> mogelijk te mak<strong>en</strong>.E<strong>en</strong> instrum<strong>en</strong>t dat uitgaat van e<strong>en</strong> actieve participatievan de doelgroep bij evaluatie is Participatory ImpactAssessm<strong>en</strong>t. De c<strong>en</strong>trale vraag is “welk verschil mak<strong>en</strong>we?” Het gaat hierbij niet alle<strong>en</strong> om impact, maar ookom process<strong>en</strong> <strong>en</strong> hoe om te gaan met het ontbrek<strong>en</strong> vaninformatie over de beginsituatie.E<strong>en</strong> zeer breed instrum<strong>en</strong>t om vele vorm<strong>en</strong> van sociale,economische <strong>en</strong> ecologische impact in kaart te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>is Social Impact Assessm<strong>en</strong>t, dat uitgaat van dynamischmanagem<strong>en</strong>t van impacts, project<strong>en</strong> <strong>en</strong> beleid <strong>en</strong> toegepastdi<strong>en</strong>t te word<strong>en</strong> vanaf de beginfase van e<strong>en</strong> projectofbeleidsplan.Nadat de resultat<strong>en</strong> zijn gemet<strong>en</strong> komt de vraag op watte do<strong>en</strong> met de bevinding<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> deel van de bevinding<strong>en</strong>zal eerder geschikt zijn voor intern gebruik <strong>en</strong> e<strong>en</strong>ander deel zal met name iets zegg<strong>en</strong> over de al dan nietbereikte doel<strong>en</strong>.E<strong>en</strong> veelgehoorde reactie is dat inzicht in resultaat- <strong>en</strong>impactmeting kan leid<strong>en</strong> tot e<strong>en</strong> betere keuze door externebelanghebb<strong>en</strong>d<strong>en</strong>, zoals institutionele <strong>en</strong> individueledonateurs, begunstigd<strong>en</strong> <strong>en</strong> het brede publiek.Impactmeting <strong>en</strong> het nieuwe gev<strong>en</strong>Gev<strong>en</strong> vanuit de ratioGev<strong>en</strong> vanuit het hartLage betrokk<strong>en</strong>heidDe Calculer<strong>en</strong>deDonateurKern is de teg<strong>en</strong>prestatiemet eig<strong>en</strong>belangDe TraditioneleDonateurKern is geleg<strong>en</strong> in doegoed <strong>en</strong> zie niet omHoge betrokk<strong>en</strong>heidDe Stur<strong>en</strong>de DonateurKern is de wil ominvloed uit te oef<strong>en</strong><strong>en</strong>De Betrokk<strong>en</strong>DonateurKern is het del<strong>en</strong> vaninspiratieOp de communicatie met donateurs wordt hieronderverder ingegaan. Want niet alle donateurs zijn gelijk.De verantwoording over resultaat- <strong>en</strong> impactmetingis mede afhankelijk van het type donateur.Hieronder wordt voor e<strong>en</strong> aantal typ<strong>en</strong> donateurs aangegev<strong>en</strong>welke communicatievraagstukk<strong>en</strong> met betrekkingtot resultaat- <strong>en</strong> impactmeting bestaan.Betrokk<strong>en</strong> donateurs: Inspireer meBetrokk<strong>en</strong> donateurs hebb<strong>en</strong> e<strong>en</strong> positief-kritischeblik op hun favoriete goededoel<strong>en</strong>organisaties.Het oude paradigma “Doe goed <strong>en</strong> zie niet om” is veranderdin “Doe goed <strong>en</strong> doe het de volg<strong>en</strong>de keer beter”.De betrokk<strong>en</strong> donateurs zijn graag bereid om feedbackte gev<strong>en</strong> aan de goededoel<strong>en</strong>organisatie. Sociale mediazijn hiervoor e<strong>en</strong> geschikt middel.Voor betrokk<strong>en</strong> donateurs is de emotionele binding methun favoriete goededoel<strong>en</strong>organisatie belangrijk <strong>en</strong> dezegroep zoekt vooral inspiratie. De communicatie is vooralgericht op kwalitatieve informatie <strong>en</strong> op het b<strong>en</strong>adrukk<strong>en</strong>van de zingeving van het gev<strong>en</strong> aan het goede doel.Calculer<strong>en</strong>de donateurs: Beloon meVoor calculer<strong>en</strong>de donateurs geldt vooral de vraag:“What’s in it for me?” De calculer<strong>en</strong>de donateur steltzich op als consum<strong>en</strong>t <strong>en</strong> b<strong>en</strong>adert de goededoel<strong>en</strong>organisatieals marktpartij. Al speelt emotie wel e<strong>en</strong> rol,de ratio is bij de calculer<strong>en</strong>de donateur belangrijker danbij het traditionele gev<strong>en</strong> vanuit het hart. Voor calculer<strong>en</strong>dedonateurs is de rationele binding met de goededoe-l<strong>en</strong>organisaties belangrijk <strong>en</strong> deze groep zoekt vooralnaar concrete prestaties waar ze iets aan hebb<strong>en</strong>.De communicatie is vooral gericht op kwantitatieveinformatie <strong>en</strong> het b<strong>en</strong>adrukk<strong>en</strong> wat de toegevoegdewaarde is voor de donateurs.Stur<strong>en</strong>de donateurs: Betrek meStur<strong>en</strong>de donateurs gev<strong>en</strong> vanuit e<strong>en</strong> verlichte ratio.De betrokk<strong>en</strong>heid bij de goededoel<strong>en</strong>organisatie isrelatief hoog <strong>en</strong> e<strong>en</strong> belangrijke kernvraag is: “What’sin it for society?” Deze donateurs will<strong>en</strong> meed<strong>en</strong>k<strong>en</strong> metde wijze waarop het geefgeld wordt besteed <strong>en</strong> de giftwordt niet altijd ongebond<strong>en</strong> gegev<strong>en</strong>, maar gaat vergezeldvan allerlei voorwaard<strong>en</strong>. Soms is er sprake vanactieve betrokk<strong>en</strong>heid bij de uitvoering van het project.Voor deze groep donateurs is resultaat- <strong>en</strong> impactmetinghet meest relevant. Deze donateurs verwacht<strong>en</strong> socialeresultat<strong>en</strong> <strong>en</strong> zijn bereid te co-producer<strong>en</strong> bij resultaat- <strong>en</strong>impactmeting<strong>en</strong>.Goededoel<strong>en</strong>organisaties di<strong>en</strong><strong>en</strong> de afweging te mak<strong>en</strong>of <strong>en</strong> op welke wijze over de resultat<strong>en</strong> <strong>en</strong> impact wordtgecommuniceerd. Afhankelijk van de soort belanghebb<strong>en</strong>d<strong>en</strong>di<strong>en</strong><strong>en</strong> communicatie-uiting<strong>en</strong> over deresultat<strong>en</strong> <strong>en</strong> impact te word<strong>en</strong> aangepast.Verantwoord<strong>en</strong> over resultaat <strong>en</strong> impact kan bijvoorbeeldaan de hand van case studies, verhal<strong>en</strong> of evaluatieverslag<strong>en</strong>,welke kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> geuit via de website, socialemedia, nieuwsbrief of in het jaarverslag.Elke goededoel<strong>en</strong>organisatie di<strong>en</strong>t transparantte zijn over de besteding<strong>en</strong>. Gezi<strong>en</strong> de complexiteit vanhet met<strong>en</strong> van resultat<strong>en</strong> <strong>en</strong> impact is het belangrijk datgoededoel<strong>en</strong>organisaties hier op voor h<strong>en</strong> pass<strong>en</strong>dewijze aan werk<strong>en</strong>.
Change language