Stephanus Muller - LitNet

LitNet Akademies – Jaargang 5(1) – Augustus 2008[gaan] invlieg”. Later lees ons dat daar in die “ruim voorkamer, met dieradiogram in die verste hoek” ongeveer twintig mense byeen is wat luister naDebussy-liedere gesing deur Maggie Teyte. Die boek eindig wanneer George, na’n uitvoering van Beethoven se Sewende Simfonie in die Kaapstadse stadsaal, tuis’n hele paar glasies jenewer wegslaan voordat hy met ’n brandende sigaret in diebed klim. Wanneer sy seun, Andries, die krete hoor en die vlamme om die ouman doodslaan, is dit reeds te laat. In die ambulans buk die “verpleger” oor hom:“’n Sieklike walm van jenewergeur en geskroeide hare slaan in sy gesig. ‘Diegoddelike Beethoven … die goddelike Beethoven,’ prewel Ou George aanhoudend”(Van der Berg 1946:319).Hoewel nóg Gerrit Dekker nóg John Kannemeyer in hul literatuurgeskiedenissedaarvan melding maak, was dit Kannemeyer wat die huidige skrywer daaropgewys het dat die karakter van George Winckler geskoei is op die historiesemusiekliefhebber, amateur-musiekkritikus en boheem van die Kaapse musieklewein die dertiger- tot sestigerjare, oom Charles (Charlie) Weich. Van der Berg sekarakterisering is, sover die huidige skrywer in onderhoude met onder andereStefans Grové en Sarie Lamprecht (albei voormalige loseerders van CharlesWeich) kon vasstel, histories akkuraat (uitgesluit natuurlik die melodramatiesevlammedood op die maat van Beethoven se Sewende Simfonie). 7 Reisigers nanêrens is dus ’n roman waarin ’n identifiseerbare historiese Suid-Afrikaanse figuurvan musikale belang die basiese karakterontwerp vir ’n fiktiewe karakter verskaf,maar meer nog word die hele kulturele milieu en persoonlike rol van daardiekarakter in sy tyd in hierdie tydgenootlike roman herkenbaar gefiksionaliseer.2. Hans Holleman, Arnold van Wyk en die Strykkwartet in EmineurHolmer Johanssen was die skuilnaam van Johan Frederik (Hans) Holleman, dieseun van prof. Frits D. Holleman, etnoloog en regsgeleerde wat vanaf 1939 tot1957 in die Bantoereg en Naturelle-administrasie op Stellenbosch gedoseer het.Hans Holleman is in 1915 in Toeloeng Agoeng in Kediri in Java gebore en is inNederlands-Indië en Amsterdam geskool (Dekker 1958:291 en Vermeulen 2001).Vanaf 1935 tot 1938 was hy ingeskryf vir sy B.A.-graad by die Universiteit vanStellenbosch, waar hy sy vriendskap met Van Wyk, vir wie hy vermoedelik reedsin 1935 in Kaapstad ontmoet het, voortgesit het. 8 Holleman word beskryf as ’njuris, antropoloog en bellettris, en in die vroeë sestigerjare het hy ’n leerstoel indie Sosiologie in Leiden aanvaar. 9Holleman se drie groot akademiese monograwe is Shona Customary Law (1952),African Interlude (1958) en Chief, Council and Commissioner (1969). Al drieboeke verskyn onder sy regte naam. Sy nie-akademiese werk, wat vroeg reeds inDie Stellenbosche Student en Die Huisgenoot verskyn, word egter gepubliseeronder die skuilnaam Jacobus van der Blaeswindt. Vir sy twee romans (Gety van1938 en Die Onterfdes van 1944) en een bundel Masjonalandsketse enkortverhale (Die Swerftog van die Helena van 1963) gebruik hy die skuilnaamHolmer Johanssen. Gety word soos volg deur Dekker beskryf:Dit is ’n belydenisroman in ek-vorm, met sterk individualistiese trekke entog met die hunkering na menslike gemeenskap en met ’n gevoel vandeernis wat nie altyd vry van sentimentaliteit is nie. Ons kry hier sterker,spontaner en oortuigender as in die in dieselfde jaar verskene Maskers vanJonker die Nuwe Saaklikheid in styl en in lewensgevoel, met soms heelgeslaagde momente. (Dekker 1958: 291–2)44ISSN 1995-5928 | Tel: 021 886 5169 | E-pos: akademies@litnet.co.za