TIEN-MINUTEN-STERILISATIEVOOR VROUWENVOORTPLANTINGS-BOEK GESLOTENDOOR MANOU VAN DE ZANDE“JAARLIJKS LATEN IN NEDERLANDZO’N 8.000 VROUWEN EN35.000 MANNEN ZICH STERILISEREN”Met 1.7 kinderen is het gemiddelde Nederlandse gezin compleet. Het doorsnee ouderpaarlet daarna redelijk tot goed op daar geen 2.7 van te maken. Pil, knoop, knip of clip –mogelijkheden te over. Jaarlijks laten in Nederland zo’n 8.000 vrouwen en 35.000 mannenzich steriliseren. In het MCH kan dat nu ook zonder snijden bij vrouwen, mits ze zekerderdan zeker van hun zaak zijn.Sterilisatie is het voorgoed afsluiten van de eileiders,de doorgang voor eicellen in de eierstokkenen despermatozoën. In het MCH kan steriliseren op tweemanieren: met de klassieke kijkoperatie in de buik ofmet Essure, een poliklinische ingreep.Lucien Haans is een van de twee gynaecologen inhet MCH met onder meer hysteroscopischeoperaties (met een buisje via de vagina in de6PICCOLO 1I2013
aarmoeder kijken) als subspecialisatie. De Essureingreepvalt daar ook onder. Omdat deze nooit meerongedaan kan worden gemaakt, gaat er een extraserieus gesprek aan vooraf. “Jongere vrouwen ofvrouwen die nooit kinderen hebben gekregen, radenwe het zeer sterk af.”MEEKIJKENDe Essure-methode betekent het voorgoed afsluitenvan de eileiders. De blokkade ontstaat door eenmetalen veertje (zie foto), waarvan het midden smalis en de beide uiteinden ietwat breder zijn. Doordeze vorm kunnen de twee veertjes, eenmaal opde juiste plek – de ingang van beide eileiders –gemanoeuvreerd, niet meer voor of achteruit. Datmanoeuvreren doet de gynaecoloog met eenhysteroscoop, een lang, smal en hol buisje dat viavagina en baarmoedermond tot bij de eileiders komt;een reis van ongeveer achttien centimeter. Aan dehysteroscoop zit een cameraatje, waarmee deprocedure in full colour is te volgen, zowel voor dearts als de patiënt.Als de hysteroscoop in positie is, schuift de arts dekatheter op z’n plaats. Door aan een wieltje tedraaien, schuift hij de katheterschacht langzaamterug terwijl de Essure-veer op zijn plek wordtgehouden. Dan komt het op een vaste hand aan: hetmetalen dingetje mag niet te diep in de eileiderzitten, maar ook niet te ver uitsteken. “Je moet degolden notch nog net kunnen zien; als hulpmiddel ishet uiteinde van de pusher goudkleurig. En je moetde omwentelingen tellen. Dat precies plaatsen heeftwat oefenen gekost. Dit is het moment waarop ik mijvolledig moet concentreren, vandaar dat ik bij dezeingreep twee mensen nodig heb: een assistent dieook steriel staat en een poli-medewerker die mijnpatiënt zo nodig door de hele procedure heen praat.Die duurt weliswaar hooguit tien minuten en isnagenoeg pijnloos, maar echt comfortabel ligt ze ernatuurlijk niet bij.”Als de veren eenmaal goed zitten, zorgt het lichaamvervolgens voor de echte blokkade: weefsel makendat doorgaand verkeer voor spermatozoën definitiefonmogelijk maakt. In het Essure-veertje zit eenvezeltje dat een steriele ontsteking veroorzaakt. Hetlichaam reageert daarop met littekenweefsel maken;zo ‘vergroeien’ de veertjes met de draagster ervan.Dit dichtgroeiproces duurt ongeveer drie maanden.Na dit kwartaal (waarin dame en partner dus nogniet onbeschermd kunnen vrijen) volgen tweecontroles: een echo om te zien of de veren goedzitten en een afsluitingscheck. Door vloeistof in debaarmoeder te spuiten, wordt getest of ei- nochzaadcellen ooit nog de eileiders uit of in kunnen.VOORLOPERSteriliseren doen gynaecologen al zo’n vijftig jaar.In de jaren zestig kwam de laparoscopie (kijk- ofsleutelgatoperaties) op, waarbij de eileiders metclipjes of ringetjes werden afgebonden. Een jaar oftien geleden kwam Ovabloc op de markt: met dezemethode werden de eileiders afgesloten met eensiliconen plugje. Dit was de eerste hysteroscopischesterilisatie, de voorloper van Essure. In het MCH isOvabloc nooit gebruikt; siliconen in het lichaamleveren net iets teveel potentiële problemen op,aldus Haans. “We zijn drie jaar geleden met Adianagestart, een methode vergelijkbaar met Essure.Daarbij gebruikten we een ander soort afsluiting.Adiana was net zo goed, alleen is Essure nu deenige speler op de markt. Daarom blijven de kostenvan de veertjes waarschijnlijk hoog!”Haans en zijn collega Cees Yedema doen deingreep dertig tot veertig keer per jaar, ongeveer netzo vaak als laparoscopische sterilisaties. Haans zietde verhouding verschuiven naar meer Essure enminder OK. “Dat is gunstig, zowel voor ons als voorde patiënten. Want in de OK duurt zo’n ingreep metalles eromheen bijna een uur; de patiënt moetvooraf naar de anesthesist en erna postoperatievezorg krijgen, én de kans op complicaties is groterdan bij Essure.” Er zijn grofweg twee redenenwaarom sommige vrouwen toch kiezen voor eenchirurgische sterilisatie. Sommigen willen er nietbewust bij zijn, hetzij uit angst voor pijn, hetzijvanwege de emotionele ‘knip’. En anderen zijn,misschien onbewust, toch niet helemaal zekerderdan zeker.71I2013 PICCOLO