Theater Schrift Lucifer # 5

Theater Schrift Lucifer #5Maatstaf 3: leerzaamOpvallend in de hierboven geciteerde passage van de Raad voorCultuur is ook dat ‘artistiek’ in één adem wordt genoemd met eenzogenoemde ‘educatieve functie’. De Raad is blijkbaar van meningdat een kind via de school in kunstzinnig opzicht opgevoed magworden. Persoonlijk ben ik het daar wel mee eens: kunst kijken kunje leren door het te doen. Dus waarom niet elk kind zo vroeg mogelijkeen zo gelijk mogelijke kans bieden? Dat de praktijk weerbarstiger is,moeten kinderen, hun onderwijzers en de theatermakers misschienmaar op de koop toenemen. Of misschien ook niet: kinderen zijn ookmaar mensen en wat hebben we er aan onwillige mensen te dwingenin het pluche te blijven zitten? Waarschijnlijk blijft er van die ‘theatraleervaring’ dan weinig meer over. En trouwens ook niet van devoorstelling zelf.De Raad voor Cultuur vermijdt zorgvuldig een definitie te geven vandie ‘educatieve waarde’ van jeugdtheater. En dat is niet zo vreemd,want de meningen daarover lopen nogal uiteen. Meer en meer wordtvan het jeugdtheater verwacht dat het inherent educatief is: het moeteen opvoedkundige rol vervullen binnen het onderwijs. Hier wordtdan vooral de thematiek bedoeld, zoals een voorstelling over pestenaantoonbaar educatief is en dus ook geschikt voor kinderen wordtgevonden. En dat geldt ook voor Disneythema’s als vriendschap,eerlijkheid, moed en trouw. Maar leren en theater verhouden zichmoeilijk tot elkaar. Dat komt niet omdat een mens (jong of oud) nikszou leren van toneel, maar omdat de definitie van leren nieteenduidig is. Waar het onderwijs toch allereerst cognitievevaardigheden wil aanleren, richt een theatermaker zich op deemotionele groei van een mens. De makers vinden over hetalgemeen dat het beleven van een toneelvoorstelling op zichzelf alleerzaam genoeg is. Ik denk dat zij gelijk hebben: ligt de (educatieve)waarde van toneel niet per definitie in het emotionele, onbenoembareen hoogst persoonlijke? Toneel kan de gevoelswereld van een mensverrijken, los van de vraag hoe jong of oud dat mens is. Ad de Bontnodigt zijn publiek uit om zich te identificeren met een hompelaar. Enhij wroet gevoelens naar boven die niet zomaar te benoemen zijn. Isdat niet ‘leerzaam’ genoeg?Er is echter nog een ander probleem met de maatstaf ‘leerzaam’. Hetwerkelijke probleem van dit criterium is dat het een vergaarbak isgeworden voor allerlei persoonlijke en normatieve gedachten tenaanzien van de vraag waaraan kinderen mogen worden blootgestelden waartegen zij zouden moeten worden beschermd. ‘Is dit leerzaam’vraagt eigenlijk: wat vinden wij (de volwassenen) dat onze kinderenmoeten leren? Is toneel een toegepast instrument in de opvoedingvan een kind in de hedendaagse samenleving? En is het dan ookgoed als er een zekere mate van ‘emotionaliteit’ wordt aangeleerd?Of moet toneel voor kinderen vandaag de dag letterlijk leerzamethema’s als pesten behandelen? Moeten kinderen eigenlijk wel ietsleren van een bezoek aan het theater? Ook hier toont de vergelijkingmet volwassenentoneel aan hoe moeizaam de vraag is. Heeft toneelvoor volwassenen een opvoedkundig gehalte? Speelt daar vandaagde dag nog zoiets als het idee van volksverheffing? Ik heb de indrukdat dit op zijn minst controversieel is.Toch verscheen in het Reformatorisch Dagblad een artikel waarinSGP-Statenlid Van Dijk over De Hompelaar zegt: “Ik kan me nietvoorstellen dat Gedeputeerde Staten vinden dat bij een dergelijktoneelstuk sprake is van verantwoorde cultuureducatie.” 10 Het gaathier over ‘de seksuele zinsneden’ in het stuk. Ook in de eerdergenoemde kritiek van Annette Embrechts staat: “(…) extreem sterkeerotische onderstroom: twee kijvende zussen maken zich druk ombillen die verputten en driehoeken die verdrogen.” Willenvolwassenen dat kinderen dit soort dingen horen? Het lijkt allemaal tedraaien om de verwachting van een volwassene ten aanzien van10 Reformatorisch Dagblad, 15-2-07Pagina 49 van 94 Pagina 49 van 94