Deze preek - Hans-Jan Roosenbrand

Ontmoetingen met Jezus (II) – Handelingen 9:1-31Het gaat vandaag over bekering. [dia 1] Maar we beginnen met een uitstapje naar deIKEA. Wie wel eens naar de IKEA gaat die weet misschien ook iets van de filosofie vande Zweedse meubelgigant: design your own life. Welk leven je ook hebt, IKEA steltjou in staat om je huis zo in te richten zodat het past bij jou. Het is overal tot in detailuitgewerkt. Jij bent het centrum. Wat je kunt kopen cirkelt daar omheen - designyour own life.Nu is het zo dat de filosofie van IKEA werkt, zolang je ‘m toepast op de inrichting vanje huis. Maar zodra je het doortrekt naar andere gebieden van je leven, dan gaat hetmis. De belangrijkste omstandigheden in je leven zijn gevolgen van dingen die je juistniet in de hand hebt. Je ouders kies je niet uit. De tijd en de plaats waar je geborenbent, ook niet.Het bijzondere van de tijd waarin wij leven is dat wij aan de ene kant als geen anderbegrijpen dat ons leven bepaald wordt door dingen waar je niks aan kunt veranderen.Ik hoorde van de week bijvoorbeeld een radio-item over toenemende diefstal. Denieuwslezer zei toen onder andere: ‘grote boosdoener is de economische crisis.’Vreemd, dacht ik toen. Maar we voelen ons blijkbaar als geen ander onderdeel vaneen groter geheel – waar we ons vervolgens als het uitkomt achter verschuilen – vandingen waar wij persoonlijk niks aan kunnen doen.Aan de andere kant leven we tegelijk in een tijd waarin we meer dan ooit kunnenkiezen. Je kunt zoveel kiezen dat je er gek van wordt. Opleiding, kleding, school,smartphone, schoenen, meubels, enz.Toen ik laatst in de IKEA liep had ik beide ervaringen tegelijk. We waren bezig met deinrichting van óns huis. Op hetzelfde moment voelde ik me net een mier, die samenmet een paar duizend anderen keurig de hoofdroute volgde. [dia 2] Hoezo: designyour own life?Hoe past God in dit verhaal? Is het niet zo dat wij allemaal geneigd zijn om of heteerste of het tweede principe toe te passen op de vraag wie God is. God valt dat óf inde tweede categorie (van zaken waar je niks aan kunt doen en die je dus maarparkeert in je leven) óf in de eerste: ik geloof in een God, zeggen we dan, die gelooftdat iedereen er mag zijn. Voor je het weet wordt God dan onderdeel van het ontwerpvan ons persoonlijke leven. God mag God zijn voor zover Hij past in het plaatje vanmijn leven. God wordt dan bijvoorbeeld degene die aan het einde van jouw je dag jezonden mag vergeven.

De bijbel wijst een andere weg. De kerk is gegroeid door bekering. Bekering is eenradicale verandering van je relatie met God. De bijbel vertelt het verhaal van God, diemens werd, stierf aan een kruis maar toen opstond uit de dood. Daar kan je van allesvan vinden, maar dat parkeer je niet. En deze God laat zich ook niet inpassen in hetplaatje van onze persoonlijke levens. [dia 3] Bekering betekent dat God jouw levenontwerpt, dat je zijn instrument wordt.Vandaag gaat het over de bekering van Saulus. We kunnen voor het gemak dezelfdedriedeling aanhouden als vorige week:1. Wie (identiteit)2. Hoe (bekering)3. Wat (gevolgen)Wie (is Saulus)?Over Saulus weten we behoorlijk veel meer dan over de Ethiopiër waar het vorigeweek over ging. Saulus was een fanatieke jood uit de traditie van de farizeeën die erniet voor terugdeinsde om geweld te gebruiken. [dia 4] Omdat het bekeringsverhaalvan Saulus zo bekend is, zijn er verschillende schilderijen van gemaakt. Op al dieschilderijen wordt Saulus steeds afgebeeld als een jonge man in de kracht van zijnleven. Hij was goed opgeleid, had de juiste contacten en maakte een bliksemcarrièrein de kringen van de joodse leiders.Hoe is Saulus geworden wie hij was? [dia 5 – leeg scherm] We weten uit vers 1 dat hij(lett.) moord en bedreiging blies (of ademde). Er was een razende woede in Saulus’leven. Nu is de bijbel over het algemeen niet zo geïnteresseerd in psychologischeverklaringen. We weten dus niet hoe Saulus zover is gekomen.Wat belangrijker is dan de vraag hoe het is gekomen dat mensen worden wie ze zijnis volgens de bijbel hoe ze zich verhouden tot God. Vorige keer kwamen we iemandtegen op weg naar Jeruzalem. Op zoek naar de God van de bijbel. Als dat je motivatieis, en dan maakt het niet uit wat er allemaal verder achter zit, dan kom je nietbedrogen uit.Deze keer ontmoeten iemand met een hele andere houding ten opzichte van God.Saulus meende als vrome farizeeër God aan zijn kant te hebben. En christenen warengeen welkome gasten (zoals bij de Ethiopiër: stap maar in!). In tegendeel, waarchristenen voor stonden vloekte met alles wat Saulus tot nu over God geleerd had.Wat Saulus betreft konden ze met christenen maar beter doen zoals ze eerder metStefanus en met Jezus hadden gedaan. Uit de weg ruimen.

Hoe (Saulus’ bekering)We weten, zoals gezegd, veel meer over Saulus dan over de man uit Ethiopië. Datgeldt voor de periode voor zijn bekering als voor de tijd erna. Het is déze man – diedan inmiddels Paulus heet – die later bijvoorbeeld dit schrijft, aan de christenen inKorinte: [dia 6] we hebben verdriet maar toch zijn we altijd verheugd, we zijn armmaar toch maken we velen rijk, we bezitten niets maar toch hebben we alles.Dat is heel andere taal. Het is duidelijk dat er iets veranderd is, maar hoe? [dia 7 –leeg scherm] De ervaring van Saulus is in veel opzichten het vervolg en ergens ookhet spiegelbeeld van de ervaring van de man uit Ethiopië. Wat ze met elkaar gemeenhebben is dit: allebei ontmoeten ze God op een manier die ze niet hadden verwacht.De Ethiopiër was, vanuit het perspectief van de Joden, een outsider. Toen hijhelemaal naar Jeruzalem gereisd was om daar God te aanbidden was hij keihard metzijn neus op de feiten gedrukt: verboden voor gecastreerde vreemdelingen. Maar hetwas juist die ervaring (deze man wist als geen ander hoe de God van de bijbel niet bijmensen past) waardoor deze outsider een insider kon worden.Als je iets van de Ethiopiër moet onthouden is het dit: door het kruis van Jezus is Godin je zwakheid en je teleurstellingen, in de ervaring dat je tekortschiet, dichterbij danje denkt. God werd mens om te lijden aan een kruis. Daar, buiten de muren vanJeruzalem werd God zelf een outsider, een loser zodat anderen (wij dus) krijgen watzij niet verdiend hebben: een eeuwige naam binnen de muren van Gods Jeruzalem.De bekering van Saulus is eigenlijk het vervolg op het verhaal van de bekering van deeunuch uit het vorige hoofdstuk. Van Saulus weten we dat bekering niet alleen temaken heeft met de boodschap van het kruis waar mensen op de knieën gaan. Maarook van de opstanding, waardoor God mensen in dienst neemt.Saulus was een echte insider. Thuis in Jeruzalem. Compleet vertrouwd met de bijbel.Saulus had het plaatje helemaal rond. Totdat God daar doorheen breekt op een voorhem totaal onverwachte manier. Hij keert de rollen om.Saul, Saul, waarom vervolg je Mij? Jezus gebruikt voor Saulus vertrouwde woorden.Uit de geschiedenis van Saul en David (1 Sam. 26:18). Alleen staat David hier nu niettegenover Saul. Maar de Zoon van David tegenover de zoon van Saul. En zijn de rollenomgedraaid.

Je kunt dus, zoals de eunuch, door het kruis veranderen van een outsider in eeninsider. Maar je kunt ook, zoals Saulus, door de opstanding veranderen van eeninsider in een outsider. Van iemand die het plaatje helemaal rond heeft in iemand dieJezus in zijn kracht als de opgestane HEER, die het dus ook in jouw leven voor hetzeggen heeft!Begrijp je dat? Kan je het je voorstellen dat je een leven lang vertrouwd bent met debijbel en toch de God van de bijbel in je persoonlijke leven niet hebt leren kennen?Sterker nog, Hem tegenwerkt? Saulus had zijn plaatje helemaal rond. Hij was erbijtoen Stefanus vertelde dat de tempel, de priester- en de offerdienst zou wordenafgeschaft. Dat zou God nooit doen. Zo is God niet. Zo had ook Job zijn plaatjehelemaal rond totdat hij moest toegeven: eerder had ik slechts over u gehoord, maarnu heb ik u ontmoet.God ontmoeten is niet alleen: vertrouwd zijn met wat er in de bijbel staat. Godontmoeten is door het stof gaan. Mank worden (Jakob). Of blind, in het geval vanSaulus. Zover komen dat je net als Saulus vraagt: maar wie bent Ú HEER? Kan je het jevoorstellen dat een wetgeleerde dat vraagt? Voordat Paulus in dienst wordtgenomen breekt God door. Pijnlijk. God is toch anders dan je gedacht had. Ja, Hij wiljouw God zijn. Maar wel God in jouw leven. Alles dus.Voorafgaand aan mijn bediening als predikant had ik een soortgelijke ervaring – ikspreek voor mezelf – in de tijd dat Janneke zo ziek werd en Godzijdank ook weerbeter werd. Het is alsof God soms aantekeningen maakt bij onze levens – denk nouniet dat je alles helemaal rond hebt. Ik ben God.Veel meer snap ik er nog niet van. Maar ik heb er voor mezelf wel deze betekenis aangegeven: werken in Gods koninkrijk is níet dat ik het doe of hoe goed ik het doe ofwie er allemaal onder de indruk is van wat ik doe. Maar het is meewerken met God.In veel gevallen betekent dat wachten op God, zoals Saul en Saulus die direct na hunaanstelling de opdracht krijgen: ga, je zult wel te horen krijgen wat je moet doen.Eigenlijk geeft Ananias het mooiste voorbeeld in de geschiedenis van vanochtend. Hijantwoordt en gaat, ook al staat hij te trillen op z’n benen.Wat (gevolgen)Bekering is een radicale verandering in je relatie met God. [dia 8] Je wordt eeninstrument. Het begint bij kruis en opstanding. Dat is de doorbraak. Maar het gaatdoor. God veranderde Saulus in een instrument. Let op: het verschil is niet dat GodSaulus verandert in een instrument. Maar in een instrument van God.

Het is een van de vragen waar ik vroeger een tijd lang mee geworsteld heb. Ben jenog jezelf als je echt Jezus volgt? De bekering van Saulus maakt duidelijk hoe je hiertegenaan kunt kijken. Je bent nog steeds jezelf. Je blijft jezelf. Met je eigen karakter.Afkomst. Familie, vrienden, mogelijkheden. Maar je wordt een instrument in anderehanden. Zondag 1: je bent wel jezelf, maar niet meer van jezelf.Je relatie met God verandert. Je wordt niet ineens anders. Je was altijd al eeninstrument, maar nu ben je d’r één in Gods handen. Wil je een paar voorbeelden? Ikken een imam die christen werd en nu evangelist is. Ik ken mensen die goed zijn ingeld verdienen en dat nog steeds doen maar daarmee nu de kerk supporten. Ik kenmensen die ontzettend recht door zee zijn (zeg maar gerust lomp) maar nu te pas ente onpas over Jezus praten. Ik ken hele fijngevoelige mensen, angstig en verlegen. Nuzijn het fantastische luisteraars, die anderen een goed gevoel kunnen geven. Je wordtniet iemand anders. Je wordt van iemand anders. Je bestemming, je doel verandert.Als je iets van de bekering van Saulus moet onthouden is het dit: door de opstandingvan Jezus is God in staat jou in dienst te nemen met de kwaliteiten die je hebt. Jesterke punten. Je mag ze inzetten als een instrument.Wat zien we verder aan gevolgen? [dia 9] Ik wijs weer op twee dingen. Vreugde engemeenschap. Bij Paulus lijkt de vreugde te ontbreken, maar bij nader inzien is ertoch vreugde, maar door lijden. Aan niemand anders in de bijbel – of het moest Jezuszelf zijn – kan je duidelijker zien wat de bijbel bedoelt met vreugde. Vreugde is dat jeblij bent met je nieuwe relatie met God. In vers 16 zegt Jezus tegen Ananias: ‘Ik zalhem tonen hoezeer hij (Paulus) moet lijden omwille van mijn Naam.’ Later zal Pauluszelf schrijven [dia 10]: ‘Ik ben blij dat ik nu voor u lijd en dat ik in mijn lichaam magaanvullen wat er nog aan Christus’ lijden ontbreekt, ten behoeve van zijn lichaam, dekerk, waarvan ik de dienaar ben.’ (Kol. 1)Dat heeft meteen te maken met het tweede. Gemeenschap. Niemand anders danPaulus heeft beter begrepen wat vreugde betekent en wat gemeenschap betekent.God gaat hier wéér een grens over met kinderloze mensen (vgl. ook de Ethiopiër).Maar het gaat God uiteindelijk om een andere gemeenschap – die van het koninkrijkvan God. Alle andere gemeenschappen zijn daaraan ondergeschikt: politiekegemeenschappen, vriendenclubs, kinderen.

Weet je waarom niemand dit beter heeft begrepen dan Paulus? Om wat Jezusonderweg naar Damascus heeft gezegd. Saul, Saul, waarom vervolg je Mij? Ik benJezus, die jij vervolgt. Lucas herhaalt Paulus’ bekeringsverhaal nog twee keer. Hijheeft het Paulus als reisgenoot verschillende keren horen vertellen. Steeds vormendie woorden het midden: Ik ben Jezus, die jij vervolgt.Je hoort wel eens en misschien heb je zelf ook wel eens gedacht: God en Jezus, daarkan ik wel wat mee maar de mensen die Hem volgen – daar kan ik niks mee. Ik hebwel problemen met God, wel mijn zijn gemeente. Het is Paulus’ ervaring dat dat nietkan. Saulus vervolgde mensen maar komt dan Jezus tegen die zegt: Ik ben Jezus, diejij vervolgt. Ik ben die mensen, Paulus. Het eerste dat Paulus van Ananias hoort,bevestigt precies die ervaring: Saul, broeder, ik ben gezonden door de HEER Jezus. Zoworden we broers en zussen. Als Jezus zich er niet voor schaamt zichzelf teidentificeren met die mensen die zijn lichaam vormen, zouden wij dat wel doen?Paulus zou zeggen – hij schrijft het ook – als wij elkaar niet vergeven en verdragenhebben wij de boodschap van kruis en opstanding niet begrepen! Stel jezelf de kerkvoor als een soort IKEA. Een plaats waar je je leven kan laten ontwerpen. [dia 11] Hetis één grote uitnodiging om je leven in te laten richten naar het model van het kruisen de opstanding van Jezus. Er is één route. En als je die route loopt ontdek je dat jelang niet de enige bent. Het is een weg waar mensen op de knieën gaan en in dienstworden genomen als instrument.[amen]