5e f g ts8r ue3 - Atlantis

5elrresr*ofoGgmggnle--'ï;Ëi;Lïs"n f g.l _--' ''... volte :' : \--'f OSSUm \, I{Dsti"tr rÁl.ra-^ ^, t \1 !. . ., _v_r bBlO \ t, t- .--'-'-.' -.t,. - l- ^ \.'or. ,/GemeenteDenekomp vsrrsr(JÍillJ z\r/^.-dulder 'i \ '\i-.^,-i. lenrselo '7-' '-\ .-.-,;-i.- --'*-'""\ /' '- ',.'--- -'.-,t,:;r 1ï'::'_u.u if @"rorNzAA.BoRN E@,i" """t". ,/ ,'--'.'-'1*-.. hnoo^r^ \--' -.$grrnlngen'tIHEN*ELW.-*Í;;;;)-'6rnaCInèotUbtuíLgavets8r ue3

v$grsr$!-$gws.1,Bijeenkomsten.Ellce lde naandag van de maand on 20.00 uur in hetgemeentehuis van Weerselo (voorlopig).Geplande ,Lezingen.20 sept. H.Kol1en - Posterijen gemeente Weerse1o.18 oct, L,A.Blenke - Spoorwegen in gem. l,Ieerselo.1J nov. J.B.Schildkamp - Vervolg Germaanse mythologie20 dec. H.Ergelbertink - Vervolg Stamboom onderzoek.Onze vereniging kri.'igt eigen lokaliteit.De bestuurders van onze geneente hebben een lokaliteitin het "oude gemeentehuis,, (vroegere koetshuis)op het Stift in Weerselo tot onze beschikkinggeste1d,. frrkele van onze leden zijn inmiddelsbegonnen het lokaal op te lcrappen. Voor de inrichtingervan hebben we echter nog van a1les nodigo.a. stoelen, tafels, kasten, serviesgoed., tapijten,wandversieri-ngen enz. Een ieder die iets a.an onzeverenigi.ng ter beschikking wil stellen gelievekontakt op te nemen net onzesecretaris H. J,Schuit tel.O9+f64?4. Natuurt-ijk zu11enwe net enig eeremonieel onsnieuwe "Home" in gebruik nemenwaarbij we op de aanwezigheidvan a1 onze led.en rekenen.Over het tijdstip van ingebruiknemingzult U tijdigworden geïnformeerd.

KORT VERSLAG JMREXCURSIE 1pB2 (op 1? ju1i.),L.waar-Een excursie d.ie prima voorbereid. was enaan L6 leden hebben d.eelgenomen,Respectievelijk zijn bezocht :-Kerk in Zwillbrock juist over de gïens in Dritsnadatland. Een kerkje, gereedgekomen in 1/48l0 jaren aan de bouw er.,a,n gewerkL was.Van buiten een nietszeggend bouwsel, doch rm.nbinnen indrukwekkend door de overrladig aanwezigebarokke kunstwerken die geheel uit hout zijnvervaardigd.-Vreden.Reeds in 1839 is er sprake van een kerk te Vreden,De huidige kerk die r^re bezichtigd hebben dateertgrotendeels uit de 1lde eeuw. Sindsd.ien is regelrnatigaan de kerk gewerlcL.-fn Nottuln hebben we de gotische hallenkerk bekeken,Kwa bouw is het interieur zeer fra'ai vanuitvoering, bze kerk is in zi jn soort een vande mooiste in Westfalen.-Schóppingen bezat ook reeds zeer vroeg een bed.evaarbshuis.De huidige kerk is gebouwd op eenbron, d,ie ned.e a1s oorsprong van de Vecht genoemd.worrdt,-Vervolgens is het slot Darfel-d van de familieDroste zu Visschering van buiten bezichtigd.De farnilie is de laatste bezitter van d"e goederenvan het slot Saterslo (Saàsveld) geweest.-A1s laatste bezochten we een ooïspronkelijkewaterburcht, die reeds jaren in bezit i-s van defamilie V.Bonninghausen, in Twente welbekend.a1s burgemeestersfamilie.Thans is een 72 jari.ge V.Bonninghausen, ook eenoud burgerneester in Brabant, bezig de geheleburcht te restaureren, We werden zeer prettigterplaa.tse ontvangen en hebben de burcht van

uiten en binnen bezichtigd. Volgens beweringi.s deze van vóór de 12de eeuw.Natuurlijk is deze dag ook de nodige aandachtgeschonken aan de verfrissing en versterking vande inwendige mens.A1 met al een zeer geslaagde dag.Sct,JAARLUKSE TIETSE{QIEQIE (op Z augustus j.1.)Onze leden H,krgelbertink en J.G.Hobbelink hebbendeze excursie georganiseerd. die, met medewerkingvan de weergod.en, bijzond.er is geslaagd.Beginnende in d.e kerk van Rossum, via het erveScholten Li-nde, d.e Hunenborg, oud erve Koekoeknaar het Everlo. frr op e1k haltepunt werd doorde excursieleiders het nodige verbel-d. aan d"e ruiml0 deelnemers.Wat beschikt onze gemeente over mooie stukjes natuur.3.NATUURGROEP.Onze natuurgroep heeft het laatste kwarbaal d.iversezeer geslaagd.e tochten ondernomen. In onze volgend.euitgave zal de nodige aandacht besteed word.enaan de alcbiviteiten van deze Heernkunde groep.DE NAAU IíEERSEI0. (t{erslo, }'Iersloe, Weerslo.)De naam Werslo word"t i-n ca. ]140 voor het eerstgenoemd a1s d.e Graaf van Ghore (Coor), met goed.-keuring van Heribert, bisschop van lJLrecht (1138-1150) de kerk te Werslo alsnede zijn omvangtcljkebezittingen i-n deze omgeving schonk aan ridder

Hugo lran Buren teneinde laatstgenoende in staatte stellen een geestelijke gemeenschap te stichten.In den beginne bleef deze gemeenschap van nannenen vrouwen onder de geestelijke leiding van Hugovan Buren, Iater ontstond hieruit een klooster(thans het Stift te líeerselo).De naam Werslo bestond dus reeds vóór 1140. Ookis er sprake van een kerk waaruit geconclud.eerdkan hord.en dat in deze omgeving meerdere ervengesitueerd zljn geweest waa^rvan de bewoners dekerk bezochten, Het vermoed.en bestaat dat Hugovan Buren zich op d.e grond van éón d.ezer ervenheeft gevestigd,B.J.Hekket denlrb dat de naam Werslote naken heeft met water. Bij Weerselo stroomded.e Loolee, thans een beekje doch in vroegere tijden,ongetwijfeld van aanzienlijk meer betekenis.Misschien werd. d.eze ri-vier vroegeï net Wers aangeduiden later met d"e toevoeging "1o" als Werslo.Aan deze rivier kan een ned"erzetting zijn ontsta.and.ie de naam Werslo heeft overgenomen. Dit zoud.an gebeurd. moeten zijn voor het begin van onzejaarbelling.' Uiteraard zijn dit allemaal veronderstellingen.Veel uit ons vroe6e verleden zaf. voor ons altijd.verborgen blijven.Sct.4.MARKE R0SSUM. (aeel z)Vuurdat ik oe metnem noa t Rossum in Twente, wi'koe wat oet d.e d.euk doon owïer ïossum op a,and.erestiejn. Wisse der zint meer Rossums. 0p de eersteplaats Rossum in Gelderlaand, h,t 1ig in de BetuweiWoar de Maas en de Waal vlak bie meka.ar komt. t Isne zdlfstandige gemeente, in de Bonmelerwaa.rd".In L972 har t 2J8B inwonners, van we1 der 3V"katholiek, 36y'o Xea, herv. en 'ïft gereformeerd.

t Doarp Hurwenen heurb bie de geneente Rossum.Ín L96O was 21fi6 van de 1eu an t weark in de la.andbouw,vuural champignons en eerdbeern, N{/o in d.eind.ustrie (o.a.steanfabri.ekn), "Het Huis te Rossum"wórdn a in d-e pde eeuw neund en in de l8de eeuwofbrókn. Dat kasteel wdrdn Ratheheinr neund, t Hefwaarschienlik dezdlfde betekenis as ouns Rossum;zoa-as ie in de vurige oflewwering van dhr.Schuithebt kónn lezn, betekent dat ne stie bie n bos,wat is umhouwn. Dat "rade" in de betekenis vanumhouwn zit ok in d,e plaats "Kerkrade" en nog wameer plaatsen in Limburg. lrlat der no nog in tGelderse Rossurn steat as "Huis" lig miln in tSlingerbos, dat in de llde eeuw is anlegd. Doarsteat ok nog ne keark net nen toornt oet de 14d.eeeuw en n stel oo1d.e boerderiejn. An d.e kaant vand.e lJaal lig n beschpa.rmd natuurgebied.. Rossumwórdn bekeand as heerlikheed van Maarten van Rossun(f47S - I55il. Disn hef nog a wat te doon maatcb.t Arnhense stadhoes, dat op te eand van d.e 1Jd.eeeuw duur Maarben van Rossum is bouwd, dreg n naamvan "Duivelshuis". De Arnhemse regering zo1 an vanRossum verbdd.n hebn um de stoep vuur zien hoes5,Crobbcrlonh

7,NEN OALDEN SIOBBEN.Ik zee nen oalden stobben stoanHee is zo half urn half vergoanZien spint is vot, alleen nog t hooltbleef oawer is zo oaldHe weet van vïogerbied zo vóljoa, as e noew nar es verbdlHo t leaven aanders was as noewde neanske waarn ternreadn nog toewen zeunig, zeunig mos t der langsDat geet noew wal es anders, nangsH.Bolk-Reesnanlíeerselo.HE'T SLOT SATERSIO.Een van de historische monumenten in d.e gerneenteWeerselo is het slot Saterslo. fu resten van dezeeens zo trotse burcht nog slechts enkele frurdamentendie in de tuin van de pastorie in Saasveldte vinden zijn. De binnengracht van d.e burcht isook nog a.anwezig, Ook zijn nog in die buurt deresten te vinden van een veldoven waarin de stenengebakken zijn die gebruikt zijn bij de wederopbouwvan het kasteel op het eind" van de 14de eeuw.Vermoed word.t d,at het slst Saterslo één van de eersteburchten in Tïente geweest is. Het zal omstreeksde llde eeuw gebouwd zijn. l'íe weten echter nietzo veel van deze vroegere tijd.en.ïn oud.e stukken uit het jaal 11)9 kornen lÍe voorhet eerst d.e naarn Saterslo tegen en weI van eneJacon van Saterslo, voorkonende in het gevolg vanDirk de Zesd.e, graaf van Holland, zijnd.e op Icuisvaarbnaar Jeruzalem. Vervolgens kont d.ezelfde naan voorin 1145 nu genoend in verband. net keizer Conradde Derd"e.

tfr,:t I(Iu.&j.fií?,ir v'!' t.,lt-=\-€ --'A*Kqtl€ul tuíaale /,IqSlechts hier en daar hezen we i-ets over het geslachtSaterslo.tn I24J wordt vermeld" dat de abdey van Weerseloveel last ond.ervindt van de plunderingen door d.e'Heren van Saterslo, Uit historische stukken lerenwe dat de burcht in vroegere tijden een r^raar roofriddersnestis geweest.Ín 1266 behoorde het Huis te Hengelo tot het bezitvan de Heren van Saterslo.in 72f0 werd rid.der Herrnan van Saterslo, door deelect bisschop van Utrecht, aangesteld. tot casteleinofwel kasteelheer van het slot La€e, dat evenover de Duitse grens Iag. De funktie van kasteelheerwas erfelijk aan het geslacht Saterslo verbonden.Volgens Geerdink voerde Hermannus vanSaterslo a1s wapen een gehoornd beest, dat op zijnachterpoten stond. Waarschijnlijk was dit een satyi.Dit wapen is later ook op een houten ki_st, ooittoebehorende aan Saterslo, aangetroffen.

9,In 1)O) wordt Vred.eric van Saterslo genoemd. alséén van de borgmannen van Goor.Het slot Saterslo was een verded.igingsburcht vande bisschoppen van Utrecht. Zoals zovele ed.elennamen ook de ridders van Saterslo hun verplichtingenaan de bisschop van Utrecht niet altijd evenau sórieux, Vaa.k gingen ze helemaal hun "ige.,*ugwaard.oor de bisschop gedwongen werd een strafexpeditiete ondernemen om de afvalligen tot de ordete roepen. Dit was ook het geval in I)JB toen deburcht Saterslo door de bisschop Jan rran Arkelverwoest werd.Tn 1383 wordt de naam van Goert of Gooliken vanZaterslo vermeld. Deze is in I-IBJ overled.en. Eendochter van hem was i-n I))f gehuwd met Berend. vanReede uit Bocholt. Dit geslacht heeft zijn naa,mgegeven aa.n het plaatsje Rhede in l{reis Bocholt,De van Reedes worden nu heer van Saterslo. De herbouwvan d.e burcht was ondertussen gereed. gekomen.In 1405 behoord.en o.a, d.e volgend"e erven tot hetslot Saterslo, T.w. erve Coghenscot, Fbankenhues,Schopendael, Wheemet too Dr1re, Benerik in Lemselo,Molen te Linde in Volthe, Meulenan in d.e Linderhoek.In 1409 konen we Berend van Reede als keurnoottegen. De kasteelheren r^raïen rnachtige lieden gewordenmet veel bezittingen.In genoende eeuwen was het te doen gebruikelijkdat boeren zich in verband met de vele plunderingenen andere gevaren op het platteland, zich ond.erbescherrning stelden van een rnachtig heer.Zij droegen daarbij al hun goederen en bezittingenover aan hun bescheïïner die hen gelijktijdig hetweer in leen terug gaf. De "pachter" had nog al1erleiverplichtingen zoals jaarlijks pacht betalenen het verrÍchten va.ïr a1ler1ei diensten aan zijnnieuwe heer. Iater za\ blijken d.at deze verbintenisvoor de pachter en zijn gezin niet altijd zo'ngoed.e zaak was. Zij waren horige geworden,

10.lrle gaan nu net grote stappen door de geschiedenisvan het slot Satersfo heen en vermelden alleende belangrijkste punten.Verschil-lende heren van Reedes voeïen achtereenvolgens het gezag op het s1ot,In 1466 is Geert van Reed.e Drost van ï'wenthe.In :.-523 wordt het slot grotendeels verwoest doorGel-d.erse troepen.In I5)7 is Adriaan van Reede richter van de MarkeHaslo (uasselo).fn aJJJ is Johan van Reede host van Twenthe,Tn TJ)f wordt het huis Saasvelt ingenomen doorGraa.f Fbederic van d.en Berge.In I64J verlaat J. H. van Reed"e van Saasvel-t Tïentevanwege de geloofsonderdrukking.Tn If)J werd het huis Saasveld verkocht aan MaximiliaanHeydenreich (Heydentrijck).Na lflJ wordt het huis Saasveld door diverse ledenvan d-e fanilie Lambertz uit Weerselo beheerd.In 181/ werd. wat er nog over was van het slotSaterslo gesloopt.De onvangrljke bezittingen kwamen in handen vanhet gravelijke geslacht koste zu Visschering datin Westfalen het slot krfeld bewoonde.In 1901 werd. door Graaf Clemens de bezittingenvoor JZ),000 D.M. overgedaan a.a.n ziin zoon Maximi-1iaan.E'r is nog veel neer te vertellen over het slotSaterslo, d"och aangezien we, voorlopig althans,het tot onze taak gesteld hebben in vogelvluchten op populaire wijze een stukje historie van onzegeneente in onze J-maandelijkse uitgave weer te geven,willen we het, wat Saterslo betreft, hierbijlaten. Geinteresseerden verwijzen we naar de publikatiesvan de heren Ter Kuile, Geerdink, Doorrrinck,Dingeldein, Bartelink en anderen.Sct,

11.frt Z-nn/-;n'Dr*o'.a...aeaaáb-a c'a,n..i//" aa-a/-.4'x42. z'x42. -/'/' /-à /,-Z !1; íL; á2/, r4z/-ra *)z-/ z,e*a-e-záz" nnoo/ ?r4- (óe oz

aTàzz.t-h-1 -z4p-./ zz.z-,a a-2 / z-."""-

L3.VOORSPtr,LINGEII.As 't Sunte Severinus wi1 gevalnzal de eerste keulte ons oaweïva1n.Zun op Sunte Martnnen winter met smarLn.Is 't un mirweenter nog greun, o boerwat kiek iej dan met p,oasken zoer.'N SPIE].GNtsERG IN DEI.JRNINGEN.Cato Elderink 18/1-7924 was een Twentse schrijfsterdie zich gaarne tussen de Tr,rentse plattelands bevolkingophield. Veel van wat, ne hoorde heeft zeolgeschreven. Cato Elderink had haar harb aan Twentevan toen en nu verl-oren. Haar betrokkenheid netonze regio komt vooral naar voren in haar boek"Twenterl-aand" en Leu en 1èven",In dit boek schrijft ze ond"er and-eren over 'n Spiekerbergin Deurningen. Deze berg noet d.ateren uitvóór d.e l/de eeuw, Men vind.t hem niet rneer, De boerop wiens erve hij 1ag, herinnerde zich uit zijnkindstijd, dat de Spiekerberg een woeste plek grondsI^Ias, omgeven door grachten "wal zoo deep as ni-enekókken hooge is". Op het eiland stonden 27 eLkebomenen ook groeiden er veel a^albessen. Eb lageen plank over het water d.ie erg "zwol(Le" a1s dejongens die op het eil-a.nd wilden zíjn, er oveïheen gingen.Op de Spiekerberg stond een prieel dat uit "onwiesgroote baksteene" gebouwd was. Iater haalden boerenuit de omtrek deze stenen weg on als fundatie voorhun huizen te gebruiken.En nu de sage.

14,fr waren eens ] broers, nachtige heren. Een vanhen had de Spiekerberg gesticht, de tweede wooncleop het slot Saasvefd en de derde in Ootnarsum,"As ae door ieders op eeren berg (borg, burcht)zatLen, konden ze mekaar net n verrekieker zeen".Een mogelijke verbastering van een oude Hunensage?Sct,IEIS OVER GEVELTEKENS.Het aanbrengen van geveltekensis in Europa een zeer oud gebruik.Vooral de lnardekopmoti-evenzijn 1n West Europareeds vanaf 1800 voor onzejaartelling bekend, Het paaxdheeft d.oor d.e eeuwen hee4 eenbelangrijke ro1 vervuld. Hetsteigerend Ros (gelijk aan hettwentse ros) werd- in 1161 doorherbog Albrecht van Keulen alsembleem voor zijn zegelring gebruikb.In oost Nederland komende gelculste lnard"ekoppen(verlengde windveren) nog vrijveel voor, Van oudsher heefthet gevelteken zijn toepassinggevonden als af'weermid.del tegenallerlei onheil, La,ter, tijdenshet christendom werd dit anders,alhoewel de oud.e betekenissennog lang bleven voorbleven.Niet alleen boerderijen dochook woonhuizen werden vroegerversierd met gelcruiste paa.rdekoppen.Van latere datum is de

L5.donderbezem die als afweerniddel tegen de donderen bliksern werd gebruikt, (ook we1 levensboom genoemd.),Men neent aan dat in Twente de katholiekegeveltekens in de 1/d.e eeuw zijn ontsta.an on alsherkenningsteken te d.ienen voor de Westfaalse priestersd,ie ten tijde van de geloofsvervolging in hetgehein de Twentse geloofsgenoten geestelijke steunverl-eenden.Toen in de lpde eeuw de godsd.ienst-vrijheid neergestalte kreeg werd.en d.e geveltekens zinrijkeren decor:atiever, 0p het Twentse platteland was hetde tinrnerman die zïjn kunstzinnigheid inzette bijhet ontwerpen en de vervaardiging van het gevelteken.Bekend zijn de tekens die gemaa.kt, zíjn door de boerentimmennan uit Saasveld, Spiekkerb genaamd. De katholiekevolksreligie kent talloze zichtbare verschijnselenen objecten, waêLrvan meerdere in de loop vande tijd zijn gepopulari.seerd". In de katholieke geveltekenszijn religieuze symbolen ve::werkt, dit integenstelling tot, de protestantse tekens.Bij het katholieke gevelteken prijkt het kruisop de top van het teken. Veel voorkomende synbolenzíjnz het Heilig Harb, dat voor de goddelljke liefdestaat, de Monstrans, d"e Maansikkel al-s Maria symbool,het Anker, het Zonnewiel a1s Christenteken, de Hostieen de Miskelk. fn rt algeneen rnotieven voor Geloof,Hoop en Liefde. Bij het protestantse geveltekenkont d.e Lelie veel voor evenals het zonnewiel alsChristenteken en natuurlijk de levensboom. Ookhet ambacht van de bouwheer werd vaak in het geveltekenverserkt.In d,e 20ste eeuw werd de vorrngeving decom.tiever.Minder aa.ndacht word.t aan d.e vroegere synbolen'gegeven en d.e wijere vormgeving neemt toe.Het is thans weer de gewoonte gêword"en nieuw gebouwdeboerderijen of schuren te voorzien van eengevelteken waarvan de vormen sons zeer exclusiefen kunstig zijn.

RËDACÏIË:I B SchlldkompH I Sc.hultde voorlmors 10ó7595 nr wËERsEro