Dienstbaarheid.Niet klagen.Verantwoordelijkheid nemen.Fouten mogenmaken.Een cultuurverandering.Het <strong>VU</strong> <strong>medisch</strong> <strong>centrum</strong> zit er midden in.Eencultuurverandering kost veel tijd,moeite en energie,maar is tegelijkertijd eeninvestering in de toekomst.Sommige medewerkers maakten <strong>op</strong> hun manier aleen cultuurverandering mee.Michel Schapers,werkzaam bij het facilitairbedrijf,is één van hen.Zijn verhaal.■Sjon Buijs‘Koude soep en verdwaaldemuizen kreeg ik ook voor mijnkiezen’, lacht Michel Schapers.‘Als manager on duty ben jevoor de hotelgasten namelijk hétaanspreekpunt.’ Met plezier denktSchapers terug aan het Hilton aan deAmsterdamse Apollolaan, waar hijruim acht jaar als chief security officewerkte. Hij genoot van de dynamische,internationale omgeving, dekleinschalige organisatie met kortelijnen, en het grote gevoel van saamhorigheid.‘Op een dag wilde een groep <strong>op</strong>Schiphol gestrande reizigers bij onslogeren’, vertelt Schapers. ‘Wij kondenze alleen onderbrengen in eenpas verbouwd stuk van het hotel.Met man en macht hebben we staanstofzuigen, ramen lappen en bedden<strong>op</strong>maken. Manager of schoonmaker,dat maakte niet uit. En het lukte. Datwas een kick.’Toch heeft ook deze medaille eenkeerzijde. De horeca kent langewerkdagen, lage lonen en een grootverlo<strong>op</strong>. Bovendien is er veelal sprakevan ad hoc beleid, dat door debezettingscijfers bepaald wordt. Opzoek naar meer structuur, een duidelijkerbeleid en gedreven door demalaise in de hotelbusiness, begonSchapers begin jaren negentig alshoofd receptie en beveiliging in hetvu ziekenhuis.De hoteldienst, een fusie van allediensten <strong>op</strong> het gebied van logistiek,voeding, communicatie, et cetera,was net gevormd. Service was totspeerpunt verheven. ‘Die moestminimaal <strong>op</strong> het niveau van eendriesterrenhotel gebracht worden’,zegt Schapers. ‘Dat viel niet mee,want de toenmalige “portiers”waren niet servicegericht en ookniet allemaal bereid dat te worden.Omdat het niet flexibele deel van deoude garde met pensioen ging en erenthousiaste, nieuwe mensen kondenworden aangenomen, was hetuiteindelijk mogelijk de diensttracer.info@vumc.nlallround en servicegericht temaken.’Schapers geeft onmiddellijk toe dathet niet mee viel om te wennen aanhet formele en bureaucratische vaneen ziekenhuisorganisatie en gelijktijdigeen mentaliteitsveranderingbinnen de afdeling te bewerkstelligen.Bovendien volgde voor hem eentweede omwenteling toen de hoteldiensten de dienst technische zaken<strong>op</strong>gingen in het facilitair bedrijf.Zijn ervaringen maken hem trouwensniet al te <strong>op</strong>timistisch over cultuurveranderingen.Schapers: ‘Cultuuris als klimaat. Het weer wisselt,maar dat betekent niet dat het klimaatmee verandert. Zo kan de identiteitvan een dienst veranderen,maar dat wil niet zeggen dat het eenorganisatiecultuur mee kan trekken.Daar is heel wat meer voor nodig.Werken aan de identiteit van je eigenafdeling geeft wel het gevoel dat jekunt bijdragen aan verandering, datdingen anders kunnen.’FOTO: RON OTSENWerk in uitvoeringWilt u reageren <strong>op</strong> artikelen in Tracer? Mail tracer.info@vumc.nl of stuur een briefjenaar: redactie Tracer, dienst prv, kamer 0b106. De redactie behoudt zich het rechtvoor uw bijdrage in te korten. Anonieme inzendingen worden niet geplaatst.Be graven of cremeren IDat ‘m<strong>op</strong>je’ (begraven of cremeren)achter <strong>op</strong> het nieuwe krantje, dat kanecht niet!Nanda Verhoeven, klinische chemieBegraven of cremeren IIU vroeg om reactie <strong>op</strong> de artikelen in1e jaargang,nummer 225 oktober 2001Tracer is het tweewekelijksemedewerkersblad van het <strong>VU</strong> <strong>medisch</strong><strong>centrum</strong>.Oplage: 5000.Redactie:Mariet BolluijtMariet Buddingh’Sjon BuijsJakomien ter HaarMarcel LicherViviane van PiggelenJan SpeeEindredactie:Monica van der GardeRedactieraad:Marcel van der HaagenPeter de HaanDini LanserLies PelgerTom StoofFotografie:Yvonne CompierRon OtsenSidney VervuurtOverige bijdragen:Rick DrosEvert van LeeuwenWilma IJzermanJan Bert WeverRedactiesecretariaatdienst public relations envoorlichting <strong>VU</strong> <strong>medisch</strong> <strong>centrum</strong>kamer 0b102telefoon (020) 44 43 444fax (020) 44 43 450e-mail: tracer.info@vumc.nlVormgevingMarcel Bakker,De OntwerperijDruk:Hoonte Bosch & KeuningUtrechtVolgende TracerDe volgende Tracer verschijnt <strong>op</strong>donderdag 8 november Deadlinevoor k<strong>op</strong>ij is donderdag 1 novemberom 12.00 uur.Tracer. Wel die heb ik zeker! In hetbegin moest ik even wennen, maar ikvond het blad zeker leesbaar. Echter, bijhet bekijken van de laatste pagina vielmijn oog <strong>op</strong> de strip van Lorenzo. DITKAN NIET! Dit is smakeloos en schokkend!Het getuigt niet van respect voorpatiënten en hun familie, want ookdeze lezen dit krantje omdat het vooriedereen grijpbaar is.Ook is dit stuitend voor de collega’s diewerkzaam zijn <strong>op</strong> de oncologischeafdelingen. Ik kan en wil niet begrijpendat zoiets geplaatst kan worden in eenmedewerkersblad van het vu <strong>medisch</strong><strong>centrum</strong>, dat elk moment van de dagstaat te roepen dat de patiënt hier centraalstaat.Ik tel zo los even 13 personen die zittinghebben in de redactie, eindredactie enredactieraad. Ik kan me niet voorstellendat dit zomaar per ongelukgeplaatst is, zeker niet bij een eersteuitgave.Ik vind dat hier in het volgende nummer<strong>op</strong> gereageerd moet worden!H.G. LicherSectorcoördinator ortho/traumaNaschrift redactie:De redactie betreurt het wanneermedewerkers, patiënten of hun familie,aanstoot hebben genomen aan hetstripje van Lorenzo. Het is absoluutniet onze bedoeling lezers te kwetsen.Wij zullen deze reacties een volgendekeer bij onze afwegingen betrekken.LeesbaarheidMet belangstelling de eerste uitgavegelezen van Tracer. Ik denk dat hetgoed is dat er vernieuwing is door detwee bladen samen te voegen.Enkele kleine puntjes: ik vind de leesbaarheidniet gemakkelijk, heel ergveel kleine letters, met name blz. 8, 9en 10 zijn bijzonder ‘moeilijk’ te lezen.Er zit te weinig dynamiek in die bladzijden,je wordt vermoeid van het zoekennaar wat je graag wel en niet wilt lezen.Omdat bijna alle letters/teksten evengroot (klein!) zijn en alleen de k<strong>op</strong>jesvet gedrukt zijn, is het moeizaam zoekenen lezen....Verder is het blad wel informatief enzeer compleet! Jullie zijn zeker <strong>op</strong> degoede weg. Succes met de verdere ontwikkelingvan Tracer.Stef Schermer VoestZorgadministrateur/Hoofd cmaFOTO: YVONNE COMPIERAan de afwas – Achter de l<strong>op</strong>ende band met dienbladen en vuile vaat in het personeelsrestaurant staatvaak Imro Daniël, sinds zeven maanden afwasser. Tussen elf uur ’s ochtends en drie uur ’s middagsvormt hij samen met vijf à zes collega’s de menselijke l<strong>op</strong>ende band die de rekken voor deafwasmachines inruimt, de afwasmachines vult en leeghaalt en de rekken met schone vaat weeruitruimt. ‘Sl<strong>op</strong>end’, zegt hij, door de verlammende hitte. Niet iedereen kan ertegen. Daniël wel, hij zougeen andere baan willen. Een baan als kok heeft hij afgeslagen. Te veel stress en verantwoordelijkheid.Voor en na het afwassen is hij wel beneden in de centrale keuken te vinden. Daar maakt hij schoon.Voor vandaag staan de vloerputten en de muren en ramen van de koude groentekeuken en dehoofdtoegang <strong>op</strong> het rooster. Hij heeft sinds kort een jaarcontract en daar is hij blij mee. ‘De sfeer isheel goed. Daarom wil ik graag hier blijven.’2Tracer – 25 oktober 2001 – Nieuws – Onderwijs – Onderzoek – Patiëntenzorg – Organisatie – Mededelingen – Vacatures –
Tweede levenvoor <strong>VU</strong>-beddenin de Oekraine■Sjon BuijsFOTO: TOM FEENSTRALekkende daken. Muren waarhet water doorheen komt. Plasticschroten. Een vreemdebranderige geur, afkomstig vandesinfectiemiddel. En twaalfpatiënten <strong>op</strong> één kamer, ingammele bedden met waardelozespiralen. Lo<strong>op</strong>ruimte is eramper. En dan mogen zij nogvan geluk spreken. Veel patiëntenliggen met hun bed <strong>op</strong> degang.Het gaat hier over ziekenhuizenin de Oekraïne. Om denood enigszins te lenigen heefthet vu <strong>medisch</strong> <strong>centrum</strong> aljarenlang een samenwerkingsverdragmet de Oekraïne. Inhet bijzonder met het Semashkoziekenhuis in Simfer<strong>op</strong>ol <strong>op</strong>de Krim. Begin oktober brachtenDick van de Linde, nefroloog,Jaap Teulle, radioloog enhoofd pet-<strong>centrum</strong>, JohnOtten, kernanalist en TomFeenstra, dialysetechnicus,allen van het vu <strong>medisch</strong> <strong>centrum</strong>,samen met Dick Nijssen,transportondernemer en OlgaAndreeva, tolk, een werkbezoekaan de Oekraïne. Belangrijkstedoel van de reis was hetnakijken en eventueel reparerenvan de apparatuur diebegin dit jaar naar de Oekraïneis gebracht. Daarnaast stondkennisoverdracht <strong>op</strong> het gebiedvan radiologie, nefrologie enlaboratoriumwerk centraal.Een vleugel van het Semashkoziekenhuis is ingericht metbedden uit het vu <strong>medisch</strong> <strong>centrum</strong>.Ook in een ziekenhuis inKcerson is het vu <strong>medisch</strong> <strong>centrum</strong>nadrukkelijk aanwezig.Oude bedden en nachtkastjeszijn daar nog vol<strong>op</strong> in gebruik.<strong>VU</strong>-bedden <strong>op</strong> de ic. De nachtkastjesvooral om apparatuur<strong>op</strong> te zetten. Enerzijds omdatze steviger zijn dan tafeltjes enkunnen rijden. Anderzijdsomdat er tussen de beddentoch geen plaats voor is. Verpleegkundigendragen vol trotsuniformen met het oude vu -embleem. In het stadsziekenhuisvan Simfer<strong>op</strong>ol, waar eendialyseafdeling is ondergebracht,staan Fresenius machinesuit Nederland. HetSemashko ziekenhuis zougraag zelf een dialyseafdelinghebben, maar dat is niet haalbaaromdat dat de helft van hetjaarbudget zou <strong>op</strong>slokken.Gedurende hun bezoek hebbende Nederlanders heel watschroefjes en boutjes aangedraaid,apparatuur aan depraat gekregen en mensen blijgemaakt met nieuwe spullen.De Oekraïners zorgden dat deinwendige mens niets te kortkwam en lieten zich van hunmeest gastvrije kant zien. Zowas het team van hetvu <strong>medisch</strong> <strong>centrum</strong> eregast bijhet plaatsen van de koepel <strong>op</strong>de in aanbouw zijnde orthodoxekapel van Simfer<strong>op</strong>ol.Geconstateerd werd dat allehulpgoederen goed terecht zijngekomen. Ook is een beeldgevormd van welke hulp in detoekomst nog geboden kanworden. En die is zeker nietoverbodig.FOTO: RON OTSENSnuffelen in het <strong>VU</strong>Met een puzzeltocht startte <strong>op</strong> woensdag 17 oktober de driedaagse ‘snuffelstage’ van de nieuwehbo-v <strong>VU</strong>-groep. De tien studenten, die <strong>op</strong> 1 september met hun studie begonnen, maakten al puzzelendkennis met verschillende afdelingen. Zo deden ze een handenproef bij ziekenhuishygiëne,een glucosetest in het klinisch lab, beoordeelden ze foto’s bij radiologie en kregen ze een uitgebreide<strong>rond</strong>leiding <strong>op</strong> de <strong>op</strong>eratiekamers. Ondertussen losten ze een aantal vragen <strong>op</strong>.Winnaar Anoukvan Veen, <strong>op</strong> de foto midden <strong>op</strong> de eerste rij, werd beloond met een leuke prijs. Na de puzzeltochtzetten de studenten hun kennismaking met de verpleegafdelingen voort.Tijdens de evaluatie vande snuffelstage bleek dat hun beroepsbeeld van de verpleging vaak (verder) verbeterd was, eenbevestiging van hun (goede) keuze dus.ColumnTwee culturenKort Nieuws■ Van Walree Fonds Tot 1 januari 2002kunnen jonge, klinisch en nietklinischonderzoekers weer aanvragenindienen voor congresbezoekenen werkbezoeken aanbuitenlandse instituten bij hetVan Walree Fonds. Dit fondsheeft als doel het bevorderen van<strong>medisch</strong> onderzoek. De KoninklijkeAcademie van Wetenschappen(knaw) beheert de geldenvan de Stichting Van WalreeFonds.Het vu <strong>medisch</strong> <strong>centrum</strong> magdrie aio’s of oio’s voordragenvoor een stipendium voor congresbezoek.De betreffende aio’sof oio’s moeten in het derde ofvierde jaar van hun aanstellingzijn en daardoor in staat zijn huneigen werk te presenteren. Hetsubsidiebedrag bedraagt 1150,-euro. Daarnaast kunnen maximaal3 aio’s of oio’s worden voorgedragenvoor een werkbezoekvan maximaal drie maanden aaninstituten in het buitenland. Ditwerkbezoek moet als doel hebbenhet verwerven van nieuwekennis, inzichten en technieken.Hiervoor komen ook eerste- entweedejaars aio’s en oio’s in aanmerking.Voor werkbezoek wordt maximaaleen bedrag van 1825,- euroter beschikking gesteld. Kandidatenmoeten vanuit de afdelingenworden voorgedragen.Zie voor meer informatie pagina11 van dit blad.■Traumahelik<strong>op</strong>ter Traumahelik<strong>op</strong>tersmoeten vierentwintig uurper dag inzetbaar worden. Datheeft de ministerraad besloten.Momenteel is het <strong>op</strong> basis van deWet Milieubeheer niet toegestaanom tussen zeven uur ’savonds en zeven uur ’s ochtendste vliegen. Volgens de nieuweregels worden de beperkingenvoor spoedeisende zorg <strong>op</strong>geheven.Voor ondersteunende vluchten(reparatie- en tankvluchten)geldt een maximum van vierhonderdvluchten per jaar. Het zalechter nog wel enige tijd durenvoordat de nieuwe regels geformaliseerdzijn.<strong>VU</strong>-bedden in de OekraïneGeschiedschrijvinggeneeskundeonderwijsOnlangs verschenen: ‘Isstuderen ook al een last?’,een boekje van Jan Heijlman,oud-secretaris van dewetenschappelijke staf vande faculteit geneeskundevan de vu. Hij geeft hierinzijn visie <strong>op</strong> de ontwikkelingvan de faculteit tussen1968 en 1996, met denadruk <strong>op</strong> het onderwijs.Heijlman was ook voorzittervan de herprogrammeringcommissieen onderwijscoördinator.Zijn geschiedenis begintmet het ontstaan van dedemocratische structuurvan de faculteit, een ontwikkelingdie volgens Heijlmannodig was om tot eenherprogrammering van hetonderwijs te komen. Hijbeschrijft deze herprogrammeringen de invoeringdaarvan, een volgendeherprogrammering samenmet de UvA en bezuinigingsperikelen,en sluit afmet de ontwikkeling van deafdeling Onderwijscoördinatietot het Onderwijsbureau.Wie geïnteresseerd is in hetboekje kan het ontvangendoor fl. 25,– over te maken<strong>op</strong> rekening 4701670 tenname van J. Heijlman teUithoorn.TEKENING: WILMA IJZERMAN■Evert van LeeuwenTwee culturen: zo luidt (het beginvan) de titel van een beroemdelezing uit 1959, gehouden doorCP Snow, fysicus en literator. Snowstoorde zich aan de cultuurverschillentussen natuur- en geesteswetenschap,‘science and humanities’. Volgens hemgaat het om meer danverschillen inbenadering,werkwijze engerichtheid.Bewoners van de enecultuur weten nietsvan de andere en zijngeneigd er met<strong>op</strong>geheven hoofd aanvoorbij te gaan. Men neemt elkaar nietserieus. Voor de toekomst van de wereld– hij voorzag dat de wetenschap steedsmeer in industrialisatieprocessen zouworden <strong>op</strong>genomen, zodat verschillenin kennis en kunde het lot van helewerelddelen zou bepalen – achtte hij datgedoe over verschillende culturendesastreus. Ieder met zijn eigenmentaliteit van ‘zo doen we dat hier…’.Uit het bedrijfsleven weten we hoe verschillenin bedrijfscultuur na fusiesdramatisch lang kunnen blijvenbestaan. In het bankwezen en de uitgeverswereldleidt dat nog regelmatig totcalamiteiten. Hoe zal het dan gaan metde twee culturen die zijn samengevoegdin het vu <strong>medisch</strong> <strong>centrum</strong>, decultuur van het ziekenhuis en die vande faculteit der geneeskunde? Gaat hetprincipe uit de vissenwereld <strong>op</strong>: ‘grooteet klein’, of zal de kleine faculteit metferme zweepslagen doordringen tot dekern van het logge ziekenhuis en daarbevruchtend werk doen? De tijd zal hetleren.In plaats van retoriek ligt het <strong>op</strong> ditmoment meer voor de hand om te kijkennaar praktische mogelijkheden totsamenwerking. Bijvoorbeeld door in dedoctoraalfase onderwijsprojecten in dekliniek te realiseren, of door na- en bijscholingscursussenin de faculteit voorklinisch werkzame medewerkers. Zoalsin de tijd van CP Snow voor de helewetenschap gold, is samenwerkingnoodzakelijk voor de toekomst vanwetenschap, onderwijs en ook patiëntenzorgbinnen het <strong>VU</strong>mc. Maar zijnangst is ook nu reëel, namelijk dat defusie vastlo<strong>op</strong>t in vanzelfsprekendhedendie het zicht <strong>op</strong> de toekomstbeperken. Het gedoe van ‘zo doen wedat nu eenmaal…’ wordt dan voor onsdesastreus.■P&O-hulp voor leidinggevenden Eerstde fusie tussen faculteit en ziekenhuis,toen nieuwe formulierenen tot slot de decentralisatievan de dienst p&o. Het verbaastpersoneelsadviseurs Idske Alkemaen Christine Hoebe van clusterVI niet dat ze veelvuldig doorleidinggevenden gebeld wordenmet procedurevragen over personeelszaken.Daarom maakteAlkema een procedureboek.In dertien hoofdstukken komeneven zo veel procedures aan deorde. Hoe stel ik iemand aan?Hoe bevorder ik iemand? Hoewijzig ik de doorbelasting vaneen medewerker? Stapsgewijs enoverzichtelijk wordt uitgelegdhoe de procedures in elkaar zitten.Andere clusters hebben albelangstelling getoond voor hetboek, vertelt Hoebe.■ Profs met ’n hart Op maandag 5november houdt de AlgemeneVergadering Verpleegkundigenen Verzorgenden haar landelijklustrumcongres ‘Profs met ’nhart’. De bijeenkomst vindt plaatsin Den Haag en duurt de heledag. Het programma omvatlezingen, worksh<strong>op</strong>s, projectpresentaties,cabaret en een discussieà la televisieprogramma HetLagerhuis onder leiding vanDieuwertje Blok. Aan het eindevan de middag spreekt ministerEls Borst de aanwezigen toe.Tracer – 25 oktober 2001 – Nieuws – Onderwijs – Onderzoek – Patiëntenzorg – Organisatie – Mededelingen – Vacatures – 3