ook beschikbaar als pdf-bestand (450k) - Kerk en Israël

Jaargang 49Nummer 3Juni 2005Van de redactie 2Wekenfeest - Pinksterfeest 3De middelste van deOpgangsfeesten 7Sjavoeot - Wekenfeestvrouwen verzamelengraanschoven in deheuvels van Judea,zoals Ruth deed in develden van BoazHet Wekenfeest zoals het gevierden beleefd wordt in Israël 12Spreekbeurten 15Recept 16Tweemaandelijks orgaan, uitgegeven door Deputaten‘Kerk en Israël’ van de Christelijke GereformeerdeKerken in Nederland

Van deredactieIn dit nummer bestedenwe aandacht aan hetWekenfeest.In de Schriftstudie neemt ds. H.D.Rietveld zijn uitgangspunt inLeviticus 23.In de studie van zijn hand wordtPesach met Sjavoeot verbonden viade Omertelling. Hij schets de ontwikkelingvan Sjavoeot van oogstfeestnaar feest van de wetgeving.Nadat hij heeft laten zien dat dearme in Israël nooit vergeten magworden en hoe de volkeren bijIsraël betrokken worden, sluithij af met enkele vergelijkendeopmerkingen over Wekenfeesten Pinksteren vanuit het NieuweTestament.Ds. Rietveld is predikant te Nijkerken lid van Deputaten Kerk enIsraël.In het artikel ‘de middelste van deOpgangsfeesten’ worden door mijals eindredacteur een aantal aspectenvan dit, in vergelijking metPesach, vrij onbekende feest oprij gezet. Dit wordt gedaan aande hand van de namen die aan ditjoodse feest gegeven zijn.In het derde artikel beschrijftdr. G.Ha. Cohen Stuart de wijzewaarop Sjavoeot in het hedendaagseIsraël gevierd en beleefdwordt. Dr. G.Ha. Cohen Stuart, van1982-1994 theologisch adviseurder NHK in Jeruzalem, viert zomogelijk ieder jaar in JeruzalemIsraëls feesten mee; dat leidde tothet boek Joodse Feesten en Vasten; eenreis over de zee van de Talmoed naar dewereld van het Nieuwe Testament, TenHave Baarn 3e druk 2004.Met Sjavoeot gebruikt menvoornamelijk melkgerechten. Zijsymboliseren de Torah, die omzijn voedende kracht vergelekenwordt met melk. Met een receptvan ‘Kwarkblintzes’, een gerechtdat typisch bij het Wekenfeesthoort, wordt afgesloten.Toegevoegd is tevens een lijstvan sprekers die voor u van hartebereid zijn een Israëlavond teverzorgen.2

Wekenfeest – PinksterfeestHetWekenfeestkrijgt hetkaraktervan hetgedenkenvan dewetgevingEen 17 e -eeuwse Hollandse Omerrolven dag als feestdag zou wordengevierd.In Lev. 23 lezen we ook welke offerser werden verwacht: behalve tweebeweegbroden ook de nodigedierenoffers. Staat er in Lev. 23een vrij zakelijke opsomming vanvoorschriften, in Deut. 16:9-16vinden we behalve de opdracht tottellen ook de innerlijke gesteldheiddie dan van de Israëliet verwachtwordt: ”Gij zult vrolijk zijn voorhet aangezicht van de HEERE, uwGod (...) en gij zult gedenken datgij een dienstknecht geweest zijt inEgypte”.Hier vinden we een duidelijkeheenwijzing naar de uittocht uitEgypte. Het joodse feest der wekenis dan ook te zien als het verlengdevan Pesach, als de vijftigste Paasdag.Het wordt dan ook wel het Slotfeestgenoemd.Na de uittocht uit Egypte leiddeGod Zijn volk in het beloofde landom daar van de opbrengst van hetland te leven. Dankbaarheid aan deHEERE staat centraal. Het wekenfeestheeft geen eigen symbolenof ceremoniën en kent ook geenuitgebreide viering, zoals Pesachof Soekot. Dat op Sjavoeot in desynagoge en in de joodse woningenop enkele opvallende plaatsenbloemen zijn aangebracht laat nogzien dat de oude betekenis vanoogstfeest niet vergeten is. Tegelijkwordt van de versiering metbloemen van de biema (verhogingwaarop de Torah wordt gelezen) ende heilige arke (waarin de wetsrollenworden bewaard) gezegd dat ditmoet worden gezien als symboolvan de hellingen van de berg Sinaï,die tijdens de wetgeving met bloemenen planten waren bedekt. Datbrengt ons bij de tweede betekenisvan het Wekenfeest.Gedenkdag wetgevingIn de eeuwen na Christus’ geboorteveranderde nl. de betekenis vanSjavoeot voor de Joden. De tempelwas er niet meer en de meerderheidvan het volk leefde ook niet meer inhet beloofde land. Dus kon er geenoogst meer voor Gods aangezichtgebracht worden. In de rabbijnsetraditie werd nu de verbindinggelegd met de geschiedenis vanIsraël gedurende de woestijntocht.Het wekenfeest krijgt het karaktervan het gedenken van de wetgevingvan God aan Zijn uitgeleide volk bijde Sinaï. Dit verband wordt doorde Bijbel zelf niet gelegd, maar wekunnen wel begrijpen dat zo’nbelangrijk moment in Israëls volksbestaandat toch ook onderwegnaar het beloofde land plaatsvondop deze manier extra aandachtheeft gekregen.D. Hausdorff schrijft in Jom Jom,zijn bekende leerboek voor joodsekinderen: “Op Pesach werden weeen volk, op Sjavoeot, het feestwaarop we de Torah kregen, werdenwe een bijzonder volk, werdenwe Gods volk. Zonder Torah zoudenwe een gewoon volk zijn, zoals4

er zoveel volkeren waren of zijn”.Zo is ook de gewoonte ontstaan- waarvan men de ouderdom nietweet - om vanaf de avond van Sjavoeottot bijna in de morgenstondzich met het bestuderen van deTorah bezig te houden, afgewisseldmet een eenvoudige maaltijd ofandere versnaperingen. Deze nachtheet de “leel sjavoeot”, de nacht vanSjavoeot. Dr. G.Ha. Cohen Stuartgeeft in zijn boek over de joodsefeesten de verrassende opmerkingvan de joodse geleerde Steven Finedoor dat we in Hand. 2:1 kunnenlezen dat de discipelen al bijeenwáren toen de Pinksterdag aanbrak.Hadden zij er soms ook al de Sjavoeot-leernachtop zitten? Het zoueen verklaring kunnen zijn, maarwe moeten er wel rekening meehouden dat deze instelling toch vanlater datum zal zijn geweest.Ook voor de arme en voorde volkenIn Lev. 23:22 is de laatste verordeningbetreffende Sjavoeot dat mende rand van het veld niet geheelzal afmaaien en de oogst daarvanniet zal opzamelen, maar het voorde arme en voor de vreemdelingzal laten liggen. Hier spreekt Godszorg heel duidelijk! Sjavoeot enarmenzorg horen blijkbaar bijelkaar. In de joodse traditie is hetdan ook gewoonte om op dit feesthet boek Ruth te lezen, de geschiedenisvan een vrouw die zichvanuit het heidendom voegt bij hetvolk van God, ja, bij (en door) deHEERE Zelf. Ruth is het prototypegeworden van de degenen die erbijkomen. Om het in woorden van hetboek Handelingen te zeggen: dieworden toegevoegd.Hoewel er in het jodendom vanoudsook een particularistische,dus strikt “nationaal” denkendestroming is (God heeft vooral eenband met Zijn volk en niet met deoverige volken), zijn er ook anderegeluiden binnen het jodendom tehoren.In de liturgie van de dagen naarSjavoeot toe, waarin na de tellingeen kort gebed wordt uitgesproken,wordt nl. ook een psalm gezegd.Het is psalm 67, die na het opschriftprecies negenenveertig woordenDe Tien Geboden op twee wetstafelsbevat! Behalve dat is het bij uitstekeen psalm waarin het visioengetekend wordt van alle volken deraarde, die door God geleid en gezegendzullen worden en Hem zullenloven. Maar hij begint met de bedeSjavoeot enarmenzorghorenblijkbaarbij elkaar5

Wekenfeest – PinksterfeestMaar hetgaat om dewoorden, deverkondigingvan Godsgrote dadenRuth raapt aren op de akker van Boazdat God “ons”, dus Israël, genadigzij en Zijn aanschijn over “ons” doelichten. Opdat…men op de aardeUw weg kenne en onder alle heidenenUw heil! Vanuit Israël gaatGods heil naar alle heidenvolkerender wereld uit. Dat is de duidelijkeboodschap van deze psalm!Wat een lezer van hetNieuwe Testament opvaltEen paar korte notities tenslotte.• Kerk en synagoge gaven aan Sjavoeotelk hun eigen interpretatie.De een vanuit het geloof dat inJezus de Messias is gekomen, deander vanuit het nog niet zien vande verlossing en het gegeven datde tempel werd verwoest en deballingschap opnieuw plaatsvonden het volk bij het geloof en dedienst der vaderen bewaard moestblijven….• Zoals het jodendom geen apartesymbolen of vieringen kent bijPinksteren, zo kent de kerk dieook niet. Het blijft even sober alsin de synagoge. De werking vande Geest is moeilijk zichtbaar temaken. Er is geen kribbe of kruisof een leeg graf. Het gaat vooralom het horen. Eerst het geluid alsvan een sterke windvlaag en danalleen enkele tongen als van vuur.Maar het gaat om de woorden,de verkondiging van Gods grotedaden. Niet van de Geest speciaal,maar van wat Hij in Jezus gedaanheeft.• Zoals Sjavoeot de voortzetting isvan Pesach, zo is Pinksteren devijftigste dag van Pasen. De uittochtuit Egypte, de verlossing,zoals gevierd met Pesach, betrokJezus bij de Sedermaaltijd opZichzelf. En de evangelist Johanneswijst erop dat Jezus al op deavond van de dag van Zijn opstandingop Zijn discipelen blies enzei: ”Ontvangt de Heilige Geest”(20:22). Pasen en Pinksteren vielenop één dag!• Vanaf de Sinaï klonk Gods woordtot Mozes en via hem tot Israël.Er staat in de Talmoed: Elk woorddat Gods mond verliet, verdeeldezich in zeventig talen. Hiermeegeeft de joodse traditie al aan dathet Woord van God in alle talenvan de wereld klinken moet totheil van de volken. Dat is ook debedoeling van het Pinksterwonderdat Hand. 2 beschrijft. Wijhoren ieder in onze eigen taal vande grote dingen van God spreken!Dit wonder zet zich nog steedsvoort wanneer er weer een vertalingvan de Wet en het Evangeliein een nieuwe taal ergens terwereld uitkomt.6

De middelstevan deOpgangsfeestenC.J. van den BoogertDe OpgangsfeestenHet Wekenfeest behoort tot de driezogenaamde Opgangsfeesten ofPelgrimsfeesten.De opdracht daartoe werd gegevenin Exodus 23:14 ”Driemaal per jaarzult gij een feest voor mij vieren”.Het gaat om:Pesach – het Paasfeest• Sjavoeot – het Wekenfeest• Soekot – het LoofhuttenfeestHet worden de ‘Opgangsfeesten’genoemd omdat in de tijd dat detempel in Jeruzalem stond de Jodende plicht hadden om driemaal perjaar ‘op te gaan’ naar Jeruzalem.Hoewel alle drie de feesten oorspronkelijkoogstfeesten waren:• Pesach, de eerstelingen van degersteoogst;• Sjavoeot, de eerstelingen van detarweoogst;• Soekot, het voleindigen van hetoogstseizoen;werd aan elk feest een centralegebeurtenis uit de geschiedenis vanhet volk Israël verbonden.• Pesach werd verbonden met deUittocht uit Egypte;• Sjavoeot stelt de viering van deschenking van de Torah centraal;• Soekot benadrukt de tocht doorde woestijn op weg naar hetBeloofde Land.Toch heeft men de gedachte aan deoogst nooit losgelaten.Van de drie ‘Opgangsfeesten’ wordener in de gemeente van Jezus,de Messias, twee gevierd:Pasen, als feest van de opstanding;Pinksteren, als feest van hetnieuwe verbond en de gave van deGeest; de Geest die de wet, beter:de Torah, in de harten van de gelovigenschrijft.Het Loofhuttenfeest heeft de kerknooit officieel in het liturgischejaar opgenomen. Jammer, wanthet zou extra accent hebben kunnengeven aan het uitzien naarde wederkomst van Jezus en devoleinding.Het wekenfeestDit jaar behandelen we in Vredeover Israël naast de Sabbat, de drieOpgangsfeesten.In het vorige nummer werd aandachtgegeven aan Pesach.In deze uitgave staat het Wekenfeestof Sjavoeot centraal.In de Schriftstudie en het artikelover de wijze waarop men in Israëlnu Sjavoeot viert wordt reeds hetmeest wezenlijke verteld.Omdat het Wekenfeest bij onstoch tamelijk onbekend is, zettenwe een paar gegevens op rij.We doen dat aan de hand van denamen waarmee het feest wordtaangeduid.Van de drie‘Opgangsfeesten’worden er inde gemeentevan Jezus,de Messias,twee gevierd7

De middelste van de OpganOp hetWekenfeestwordt eenvan de vijffeestrollengelezen, hetboek RuthSchoven op de akker1. OogstfeestIn het Oude Testament wordthet Wekenfeest alleen als eenlandbouwfeest, een oogstfeest aangeduid,Ex. 23:16. Het is de tijd vande gerste- en de daaropvolgendetarweoogst.Toch wordt tegelijk al gedacht aande oogst van mensen. Met Pesachvond de volksbevrijding van Israëlplaats. De joodse wijzen zeiden indit verband: “Met Pesach wordt deoogst van de wereld bepaald”. MetSjavoeot wordt dit verbreed tot allelevende wezens op aarde.Op het Wekenfeest wordt een vande vijf feestrollen gelezen, het boekRuth.De rol beschrijft de gerste- entarweoogst (Ruth 2:23).Tevens laat het zien hoe een vrouwuit de volken, een Moabitische,een plek krijgt binnen Gods verbondmet Israël: “uw volk is mijn8volk en uw God is mijn God” (Ruth1:16)2. Het feest van de eerstelingenIn Ex. 23:16 wordt tevens vertelddat Israël het gebod krijgt de eersteopbrengst van de oogst aan God toete wijden (vgl. Lev. 23:15-17; Deut.16:9v). Daartoe ging men op naarJeruzalem om God in de tempel deeerste vruchten aan te bieden vanhet hen door de Here geschonkenland. Het ging hierbij om de zevenvruchten van het land beschrevenin Deut. 8:8: tarwe, gerst, druiven,vijgen, granaatappelen, olijven endadels. Op het Wekenfeest gaat hetom de door God gegeven vrucht.3. Het wekenfeestVanaf de dag dat de eerste schoof ofgarve=omer van de gerst gesnedenis en als beweegoffer aan de Heregebracht is, moet er geteld worden(Lev. 23:15-17):

gsfeesten• zeven volle weken• vijftig dagen.De telling begint op de dag nade eerste paasdag, “van de dag nade sabbat”( Lev. 23: 15). Omdatde eerste paasdag als een sabbatwordt beschouwd, begint de tellingaltijd op de tweede dag vanPesach.Nu wordt de betekenis van eenpaar dingen duidelijk:• De tijd tussen Pasen en Pinksterenwordt ‘de tijd van hettellen van de Omer’, kortweg‘de Omertijd’ genoemd naar deschoof gerst die geofferd werd.• De naam Wekenfeest is ontstaannaar aanleiding van het tellenvan de weken.• Pinksteren betekent letterlijk‘vijftigste’. Dat is de redenwaarom men in de kerk over hetPinksterfeest is gaan spreken,n.a.v. de woorden: “En als de dagvan het Pinksterfeest vervuldwerd” (Hand. 2:1; vgl. Lev. 23:16).4. Feest van de gelofteDe naam Sjavoeot is dus ontleendaan de zeven weken die werdengeteld. Daarnaast heeft de naamnog een andere achtergrond. HetHebreeuwse woord Sjavoeot betekentnamelijk niet alleen ‘weken’,maar ook ‘gelofte’.Aan het feest worden twee geloftenverbonden:a. De gelofte die het volk Israëlaan de voet van de berg Sinaïaflegde, toen het verklaarde:“Alles wat de HERE gesprokenheeft, zullen wij doen en daarnaarzullen wij horen” (Ex. 24:7)b. De gelofte, die de Here aflegde,toen Hij verklaarde, dat Hij het9door hem uitverkoren volk doorgeen ander zou vervangen.5. Feest van de WetgevingDeze naam is ontstaan op grondvan Ex. 19:1 waar staat dat Israëlzich in de derde maand na deUittocht bij de Sinaï legerde. Daarheeft de Here de Tien Gebodengegeven. Volgens de joodse traditiezou dat zeven weken na de Uittochthebben plaatsgevonden.Hier zien we opnieuw hoe Israëleen oogstfeest als een feest met eenhistorische inslag is gaan vieren.Een belangrijke vraag is of hetWekenfeest deze betekenis al hadin de tijd van Jezus. Feit is dat deeerste ons bekende vermelding“Wekenfeest is de dag waarop deTorah werd gegeven”, uit ongeveer270 n. Chr. stamt. Toch spreekthet ‘boek der Jubileeën, een joodsgeschrift uit de tweede eeuw voorChristus, al over het Wekenfeestals het feest van de vernieuwingvan het verbond dat de Here tentijde van Noach sloot. De gedachtewas dus ten tijde van Jezus reedsbekend. Uit de manier waaropWetstafels op Torahrolaan hetfeestwordentweegeloftenverbonden

De middelste van de OpganOp Sjavoeotwordentijdens desamenkomstin desynagoge deTien GebodengelezenLukas de uitstorting van de HeiligeGeest op de Pinksterdag beschrijft,maken we op dat hij van deze traditieweet had.Op Sjavoeot worden tijdens desamenkomst in de synagoge deTien Geboden gelezen.6. SlotfeestMet deze naam wordt aangeduiddat het Wekenfeest beschouwdwordt als de afsluiting van Pesach.De Uittocht wordt dus gezien alsvoorbereiding op de wetgeving bijde Sinaï. In Israël beschouwt menPasen en Pinksteren dus niet alstwee los van elkaar staande feesten,maar als een twee-eenheid. In Sjavoeotkomt Pesach tot vervulling.Rabbi Aaron HaLevi uit Barcelonaheeft dit in de 13de eeuw als volgtonder woorden gebracht:”Pascha is het zinnebeeld voor de nationalevrijheid van het volk Israël. Dezevrijheid dient slechts een ander, hoger doel,dat het volk zeven weken na de Uittochtuit Egypte bereikte, toen het de Torah opde Sinaï ontving: de geestelijke vrijheid.Deze vrijheid streefde het na en haar verwerkelijkingop het Wekenfeest betekent opde weg van het volk een keerpunt”.Hij verbindt dit tevens aan deOmertelling: “Daarom hield het vanafde dag, dat het uit Egypte trok niet opde dagen en weken te tellen tot op de dagwaarop het de Torah zou ontvangen enop welke de vrijheid van het volk ookeen geestelijke vrijheid zou zijn. Daarinleek het op een mens, die op een bepaaldegebeurtenis vol ongeduld wacht en de‘dagen telt’ totdat het geschiedt”.Instructief is ook de vraag: Waaromheeft God zeven weken gewachtvoordat Hij zijn volk de Torahschonk? Waarom niet direct bij deUittocht? Omdat Israël geestelijkgereedgemaakt moest worden omde gave te kunnen aanvaarden. Hierzit het element in van het afleggenvan de ‘oude mens’ en het aandoenvan de ‘nieuwe mens’, zoals we datna Pinksteren ook in het NieuweTestament tegenkomen.Israel moest:a. van de Egyptische onreinheid enz’n culturele invloed gereinigdworden. Er zouden 49 ‘eigenschappen’uit Egypte zijn waarvanhet gereinigd moest worden.Vandaar de 49 dagen, waarbijhet op elke dag van een van deonreinheden afgebracht werd.Daarom kon het pas op de vijftigstedag de Torah ontvangen.En:b. de Torah kent zeven dingenwaardoor men verontreinigdwordt: de maandelijkse onreinheidvan een vrouw, bloeding,kraambed, verontreiniging dooreen lijk, lichamelijke onreinheid,verontreiniging van kleding enverontreiniging van het huis.Om van deze onreinhedenbevrijd te worden heeft hetzeven dagen van reiniging nodig.Omdat het volk in Egypte door aldeze onreinheden verontreinigdwas, had het in totaal 49 dagen,zeven maal zeven dagen, nodigvoor reiniging voordat het deTorah kon ontvangen. Dat is preciesde tijd van de Omertelling.In de loop der eeuwen is in de kerkde directe verbondenheid van Pasenen Pinksteren steeds meer verlorengegaan. Voor het gevoel van veel10

gsfeestenHet is goeder op teletten datde joodsetraditie op hetwekenfeestaltijd spreektover:het feest vande wetgevingMozes ontvangt de Torah, door Marc Chagallkerkmensen zijn het twee aparte,los van elkaar staande, feesten. Inhet Nieuwe Testament is dat stelligniet het geval. De evangelist Johanneslaat Pasen en Pinkstern samenvallen(Joh. 20:22). Ook in de vijfdeeeuw laat Augustinus de parallellelijnen nog sterk zien:“zoals de joden Pesach vieren, de uittochtuit Egypte, en vijftig dagen later deverbondssluiting op Sinaï en de schenkingvan de Wet, zo vieren wij Pasen, feest vande opstanding, en vijftig dagen daarna hetnieuwe verbond en de gave van de Geest”.7. TenslotteHet is goed er op te letten dat dejoodse traditie op het Wekenfeestaltijd spreekt over: het feest van dewetgeving.Waarom wetgeving en niet ontvangstvan de wet?De traditie wil benadrukken datde wetgeving op een vaste datumplaatsvond.Het in ontvangst nemen vande geboden is iets wat door eenieder elke dag en elke nacht weergedaan moet worden. Hetzelfdeis te zeggen van de Heilige Geest.De Geest is eens en voorgoed aande gemeente geschonken. Wijmogen ons elke dag weer opnieuwopenstellen voor het ontvangen vanGods Geest.11

Het Wekenfeest, zoalsbeleefd wordt in IsraëlDe opPesachbegonnengraanoogsteindigtmetSjawoeotAls in Israël het Wekenfeest, Sjavoeot,gevierd wordt is het voorjaar voorbij.Het subtropische land aan de randvan de woestijn kent twee seizoenen,winter en zomer.In de winter moet het land regen krijgen,want ook al de tamelijk zeldzamezoetwaterbronnen zijn afhankelijk vanregen. Ieder jaar is het de vraag, of ervoldoende regen zal vallen. Het belangvan regen is zo groot dat Joden overde gehele wereld vanaf het Loofhuttenfeesttot Pesach drie maal daags inhet Achttiengebed bidden om regen.Regen is nodig om het zaad te doenontkiemen. De hoeveelheid regen enhet tijdstip waarop die valt beslist of ervoldoende geoogst zal kunnen worden.In Israël zelf wordt ’s zomers gebedenom dauw. Dauw is nodig voor de goederijping van granen en vruchten.OogstfeestHet oogstseizoen begint met Pesach.Het eerste graan dat rijpt is gerst.De eerste garve (Hebreeuws: omer)daarvan werd tot de verwoesting vande tempel in het jaar 70 op de tweededag van Pesach geofferd in de vormvan hele graankorrels. De herinneringdaaraan blijft levend door de dagente tellen van de omertijd. Lev. 23:15schrijft voor om vanaf de dag van hetgarveoffer 50 dagen te tellen. Dat doenorthodoxe Joden trouw iedere avondtijdens het avondgebed tot de vijftigstedag (Grieks: pentekostè, Pinksteren),de dag van het Wekenfeest, Sjavoeot.De op Pesach begonnen graanoogsteindigt met Sjavoeot. Dat feest van heteinde van de graanoogst werd ondermeer gevierd door twee broden van tarwemeel,met gist bereid, te offeren.Het eerste offer van de graanoogstbestond uit graankorrels op Pesach,het feest van de ongezuurde broden,matzot. Het verschil tussen beide offersillustreert het verschil tussen Pesach,Pasen, en het Wekenfeest, Pinksteren.Het uit Egypte verloste slavenvolkis het ruwe materiaal, dat door hetontvangen en aannemen van GodsTorah een volk mag worden dat Hemin vrijheid naar Zijn wil leert dienen.Wie op grond van Gods verlossingZijn partners zijn geworden, moetengraan malen en er brood van bakken.Gods verbondspartners ontwikkelenwat de schepping biedt om - niet metjenever maar met brood - hongerigente voeden. Zoals een rabbijn zei: éenkèmach, éen Torah, zonder meel (voedsel)geen Torah.Aan het offer van de twee tarwebrodenwordt hoogstens teruggedacht tijdensde viering van Sjavoeot in het moderneIsraël. Evenals Pesach en het Loofhuttenfeestcombineert het Wekenfeesttwee elementen, de stand van zaken inde landbouw en een hoogtepunt uitde geschiedenis van het Joodse Volk opweg naar het Beloofde Land. Sinds eindnegentiende eeuw Joden in het landIsraël ook weer letterlijk de hand aande ploeg hebben geslagen, bestedenmet name niet- en anti-religieuzedorpen, zoals kibboetsim opnieuwaandacht aan de agrarische kant vandit feest met landbouwfeesten en bloemencorso’s.12

het gevierd enDr. G.Ha. Cohen StuartKinderen uit een kibboets met bloemenkransenop het hoofd vieren SjavoeotSalénoe(Getooid met kransen)Onze hoofden zijn getooid met kransen,manden vol tot aan de rand.Van heinde en ver komen we,we brengen ‘bechoerim’.Van de Emek, van de Jordaan en de SjaronUit Judea, uit Galilea en van de Hermon.Maak vrij, maak vrij de weg.Dit is de pelgrimsdag.Sla, sla, sla de trommels.Laat de fluit klinken en zing --Wij brengen de eerstelingen!VerbondssluitingSjavoeot is evenals Pesach en het Loofhuttenfeestniet alleen een oogstfeest.Eén van de Hebreeuwse namen van hetWekenfeest is Atseret, ‘afsluiting, voltooiing’.Op het Wekenfeest wordt devoltooiing van de uittocht uit Egyptegevierd. Op de 50e dag werden de uitEgypte verloste stammen een volk,sloot God met Israël zijn verbond (Ex.19-24) en gaf Hij de Torah als wegwijzersten leven. Zeker sinds de tweedeeeuw voor Chr. wordt de verbondssluitingverbonden aan het Wekenfeest.Pas vanaf de verbondssluiting, waarbijGod aan Israël de Torah gaf, leefde hetvolk echt in vrijheid. In die zin legdeeen rabbijn Ex. 32:16 uit: De tafelenwaren het werk Gods en het schrift was hetschrift Gods, op de tafelen gegrift. Omdathet Hebreeuws oorspronkelijk geenklinkertekens kent, kan in plaats van‘gegrift (charoet)’ ook ‘vrijheid (cheroet)’gelezen worden. De tekst luidt dan:De tafelen waren het werk Gods en het schriftwas het schrift Gods, op de tafelen der vrijheid(Avot 6:2).Op Sjavoeot (in 2005 op 13 juni) wordtOp hetWekenfeestwordt devoltooiingvan deuittochtuit EgyptegevierdNiet alleen op het in Israël glooiendeplatteland wordt alles uitbundigversierd met bloemen. Ook synagogenworden versierd met bloemen entakken van (fruit)bomen. Sommigenversieren de Torahrollen met rozen. Zoschenken synagogen aandacht aan debepaling in Misjnah Rosj Hasjana 1:2dat op Sjavoeot de hemelse rechtbankbeslist hoe de fruitoogst zal uitvallen.13Een nacht van studie

Het Wekenfeest, zoals het gevieOok deverhoudingtussenIsraëlen devolkerenkwam aande ordeStuderende Jodende verbondssluiting en het geven vande Torah herdacht. Ex. 19:10 berichtdat het volk was opgedragen zich tweedagen voor de verbondssluiting te heiligenen de kleren te wassen. Volgensrabbijnse uitleg behoort het wassenvan kleren gepaard te gaan met hetnemen van een ritueel bad. Het volkdat zich gereinigd had bracht de nachtwaarin God tot het volk sprak wakenddoor.Daarom wordt ter herinnering daaraande nacht van het Wekenfeest wakendeen studerend doorgebracht. Zo leeftmen mee met de nacht die beschrevenis in Ex. 19:16-24.Aan het einde van die nacht openbaardeGod zich in rook en vuur. Debazuin, de ramshoorn klonk en Godsprak tot het volk de woorden: Ik bende Here, uw God, die u uit het land Egypte,uit het diensthuis geleid heb. In Hand. 2herhalen zich de natuurverschijnselenvan de openbaring op Sinaï.ErvaringenMeer dan twintig jaar hebben mijnvrouw en ik in Jeruzalem die nachtvan waken en studeren meegemaakt.Steeds is het een andere, maar opnieuwbijzondere en verwarmende ervaring.De eerste keer was bijna een openbaring.We wisten niet wat we kondenverwachten.’s Avonds rond half elf begon het programmain de synagoge. We volgdeneen drietal lezingen van anderhalf uur.Tussen iedere lezing was er een pauzevan een kwartier om na te praten enwat te eten en te drinken in de tuin vande synagoge. De lezingen gingen overthema’s die te maken hebben met deverbondssluiting op Sinaï, de schriftlezingenvoor Sjavoeot en de verhoudingtussen Schrift en traditie.Ook de verhouding tussen Israël ende volkeren kwam aan de orde. Hetboek Ruth, dat de feestrol is die ophet Wekenfeest gelezen wordt, bleekgeen romantische novelle die zichtoevallig afspeelt tijdens de oogst. Hetgaat vooral om die niet-Joodse vrouwdie haar schoonmoeder volgt en erbewust voor kiest de banden met haarheidense herkomst te verbreken enhaar leven te stellen in vertrouwen opIsraëls God. Ruth is voor het jodendomhet voorbeeld van alle heidenen die totgeloof in Israëls God komen en beseffendat je daartoe moet breken met jeheidens verleden. Je kunt niet IsraëlsGod dienen en Hem zoeken bij vollemaan. In Ruth 1:16 zegt Ruth eerst uwvolk is mijn volk en pas daarna uw God ismijn God. De God van Israël dienen vereisteerst en vooral actieve solidariteittonen met het Joodse volk. Zonder diesolidariteit is de belijdenis uw God ismijn God onwaarachtig.De eerste keer dat we de nacht vanstudie tijdens het Wekenfeest meemaaktenbeleefden we een verrassendhoogtepunt. In de loop van zo’n nachtdreigt de slaap je soms even te machtigte worden. Na afloop van de derdelezing liepen we rond 4 uur ’s nachtsmet leden van de synagoge naar hetplein voor de Westelijke (Klaag)muur14

d en beleefd wordt in Israëlvan de tempel. Onder weg passeerdenons groepen psalmen zingende jongerenmet dezelfde bestemming. Op hetplein waren vele duizenden die ookna een nacht studie het ochtendgebedkwamen bidden, met de ogen gerichtnaar die muur. Het vroege zonlichtweerkaatste op het gouden dak vande rotskoepel. Toen de zon ons begonte verwarmen, hadden we het gevoelmeegedragen te worden op de vleugelenvan de Geest. De betekenis vanHand. 2 drong voor het eerst echt totons door. De zingende en biddendemenigte was zeker niet ‘vol zoetenwijns’.Lukas schreef: Toen de Pinksterdag aanbrakwaren allen tezamen bijeen. Wanneer warenzij samengekomen, als ze op dat momental bijeenwaren? Was het de voorgaandeavond geweest om die gehele nachtsamen de woorden van de openbaringop Sinaï met elkaar te bestuderenin het licht van wat zij met Christuservaren hadden? Hebben die nacht dediscipelen samen de woorden die deHere Jezus tot hen gesproken had overwogen?Viel er, terwijl ze zo studerenbijeenwaren, nieuw licht op Zijn woordenen daden, kregen ze het inzicht datnodig is om het Evangelie te kunnenverkondigen? Geldt niet voor de gehelegemeente: ‘wie niet studeert is nietbekeerd’?De rabbijnse overlevering vertelt vantwee rabbijnen uit de Eerste Eeuw diemet elkaar de woorden van de Torahbestudeerden en daarna die van deprofeten en van de geschriften. Daaropverheugde zich, zo zegt de overlevering,de Torah zoals op Sinaï, toen ze voorhet eerst aan Israël gegeven werd - en deTorah werd tot vuur op hun hoofden.Die eerste nacht van leren op Sjavoeotheeft ons, geloven we, dichterbij deervaring gebracht die de discipelen dienacht hebben gehad. Het wonder vande tongen als van vuur op hun hoofdenblijft. Maar we hebben aan den lijveervaren, Gods Geest daar inspireert(van spiritus, geest) waar mensen bijeenkomenrond Gods Woord, samenstuderend en elkaar bevragend naar debetekenis van het Woord in de hoophet beter te leren verstaan en daardoorbeter te kunnen uitdragen.SpreekbeurtenVoor het verzorgen van een Israël avond kuntu een beroep doen op Deputaten Kerk enIsraël.U hebt de keuze uit de volgende onderwerpen:- Het joodsgodsdienstige leven geïllustreerdaan de hand van voorwerpen;ds. C.J. van den Boogert.- Joodse feesten; ds. C.J. van den Boogert.- Het joodse karakter van de geschriften vanLukas (Lukas en Handelingen);ds. C.J. van den Boogert.- Reisverslag van een reis naar voormaligejoodse centra in Oost-Europa en Auschwitz,met diapresentatie; ds. J.G. Schenau.- De politieke situatie in Israël, met diapresentatie;dhr. C. van der Spek.- Het gebed voor Israël; ds. G.J. Capellen.- De betekenis van Israël voor de kerk;ds. G.J. Capellen.- Het herstel van Israël (Ezechiel 37);ds. H. Biesma.- Het behoud van gans Israël (Romeinen 11);ds. H. Biesma15

Kwarkblintzesdoorsnede van 18 cm 1 theelepelboter. Bedek de bodem van de panmet een dun laagje beslag. Bakde pannenkoek tot de onderkantbruin is. Leg hem op een stuk vetvrijpapier.Kwarkblintzes, een echtmelkprodukt, worden veelgegeten met Sjavoeot.• 2 eieren• 2 eetlepels plantaardige olie• 2,4 dl melk of water• 100 g gezeefde bloem• 1/2 theelepel zout• margarine of boter om in te bakkenMeng de eieren, olie, melk of water,bloem en zout. Zet het beslag 30minuten in de koelkast.Smelt in een koekenpan met eenKwarkvulling• 450 g cottage cheese of kwark• 125 g zachtgeroerde roomkaas• 2 eierdooiers, losgeklopt• 3 tot 4 eetlepels suiker• 1/4 theelepel vanille-extract• 1/2 theelepel geraspte citroenschil(desgewenst)Roer alle ingrediënten door elkaartot een gladde massa.Om de blintzes te vullen schept u 1opgehoopte eetlepel van de vullingmidden op de gebruinde kant vande blintzes. U vouwt twee zijkantennaar binnen, over de vulling, endan de onder- en bovenkant overelkaar heen, zodat u een envelopkrijgt. Bak de blintzes aan beidezijden bruin. Geef er zure room ofjam bij.ColofonCommissievan redactiedrs. C.J. van den Boogertds. A. Bronsds. H.D. RietveldEindredacteurdrs. C.J. van den BoogertGraspieper 88081 ZR Elburgtel.: (0525) 69 02 22e-mail:booge269@planet.nlInternetpaginawww.kerkenisrael.nlAdministratieadresLandelijk kerkelijk bureauvan de Chr. Geref. KerkenVijftien Morgen 13901 HA VeenendaalPostbus 3343900 AH Veenendaaltel. (0318) 58 23 50fax (0318) 58 23 51e-mail: lkb@cgk.nlPenningmeesterH. van BraakPrins Willem-Alexanderpark1333905 CD Veenendaal16tel.: (0318) 51 54 27e-mail:h.h.van.braak@hccnet.nlGironummer 365271,t.n.v. penningmeesterdeputaten Kerk & IsraëlCGK te VeenendaalVoor legaten en schenkingenkunt u contact opnemen met depenningmeester; hij geeft ookgaarne informatie over diverseaan te bevelen projecten.