jg 26 jaarboek 6 - Reynaertgenootschap

TIeCelIJn 26Een klepel doet ons meer aan een penis dan aan ballen denken. Twijfel bespringtons: misschien trekt Tibeert toch de penis af. Misschien hing die lulligvoor de balzak te bengelen en is hij op die manier het slachtoffer geworden vanTibeerts aanval. Maar in vers 1293 staat dan weer ‘Eenen van den clippelenzinen’. Een man heeft slechts één penis, maar wel twee ballen. Is het dan tocheen teelbal die op de grond valt? Verwarring troef. En wat komt die beiaarddaarbij doen?Vandaag betekent ‘beiaard’ een set van klokken die verbonden zijn met eenspeeltafel, waarop de beiaardier zijn liedjes speelt, maar halverwege de dertiendeeeuw waren er nog geen carillons. De eerste echte beiaard zou pas in1510 gebouwd zijn in Oudenaarde. Wat bedoelt Willem dan anno 1250 als hijhet woord ‘beyaert’ gebruikt?Klokken waren heel populair. Ze werden gebruikt om signalen te geven.Alarm (te wapen), brand, misviering, angelus, begrafenis … Er zijn verschillendetechnieken om een klok te doen luiden. Bij het zogenaamde ‘kleppen’trekt de klokkenluider de klok steeds schuiner tot de klepel tegen de rand valt.Dat geeft een enkele, eerder gedempte klokslag. Bij het ‘luiden’ schommelt deklokkenluider de klok zo ver heen en weer, dat de klepel nu eens tegen de eneen dan weer tegen de andere kant wordt geslagen. Dat zorgt voor een krachtiggeluid.Bij de zojuist beschreven technieken hangt de klok aan een as, de zogenaamdeluidas. Om ze in beweging te brengen wordt meestal een klokkentouw gebruikt.Maar er is nog een derde techniek: het zogenaamde ‘beieren’. Bij deze techniekis geen luidas of touw nodig. De signaalgever staat bij de klok(ken), houdtde klepel vast met de hand of met een stukje touw (staart) en slaat hem tegende rand van de klok. Deze techniek geeft veel controle over het resultaat enis daardoor bij uitstek geschikt om complexe signalen te geven. Anno 1250waren er nog geen uurwerken. Opdat de stedelingen toch zouden weten hoelaat het was, gebruikte men de torenklokken die men had. Men klepte nietof luidde niet, maar de stadsbeiaardier klom tot bij de klokken, waarschuwdemet een voorspel de bevolking dat hij het uur ging aangeven en gaf vervolgensop de grootste klok zoveel slagen als er uren verstreken waren. Het muzikalevoorspel werd steeds uitgebreider. Het aantal klokken nam toe. Op den duurwaren er zoveel, dat de beiaardier ze niet meer manueel kon slaan. Er kwameen ingenieus systeem van touwtjes die naar een speeltafel leidden. Zo is demoderne beiaard ontstaan. Maar in 1250 stond de beiaardier nog gewoon bijde klok en speelde hij met de klepel.~ 48 ~