HAN-Blad 13 - Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Ron Bormans tijdens opening studiejaar:HAN steekt 10 miljoen in duurzaamheid‘De HAN is al 15 jaar een van de voorlopers van duurzame ont wikkeling in het hoger onder wijs. De tijd is rijp voor eenvolgende grote stap. De huidige economische crisis vraagt om ander leiderschap en om onor thodoxe vernieuwing.’ Aldushet plan Duurzame Ont wikkeling dat de HAN op 2 september lanceerde tijdens de opening van het studiejaar in aanwezigheidvan minister Cramer van VROM. Collegevoorzit ter Ron Bormans legt de ambities uit.Ron Bormans, Voorzitter College van BestuurHogeschool van Arnhem en Nijmegen‘Een dergelijkemaatschappelijkverantwoordeambitie pastperfect bij het hbo’Het is business as unusual. De economische en ook demilieucrisis vragen om ongebruikelijke stappen en deHAN is bereid ze te nemen, zo maakt Ron Bormansduidelijk. Belangrijk in zijn motivatie om het planDuurzame Ontwikkeling te initiëren is de overtuigingdat het vraagstuk van CO2-uitstoot en verspilling vangrondstoffen en energie er een is dat opgelost móetworden. En ook een dat opgelost kán worden. ‘Ik hebeen tijd geleden het boek De Nieuwe Wereld van Aukevan der Woud gelezen en daarin wordt heel heldergeschetst hoe de mensheid tussen 1850 en 1900 defundamenten heeft gelegd van de huidige op olieconsumptiegebaseerde samenleving. Fascinerend om telezen hoe de moderne samenleving in krap 50 jaar haartechnologisch fundament kreeg, maar waarin ook debasis is gelegd voor de huidige indringende problematiek.Als dat in vijftig jaar kon is het ook mogelijk invijftig jaar de grondslag te leggen voor een maatschappijdie wel duurzaam is. Ik ben er heel optimistisch over datdat gaat lukken.’Tegelijk constateert hij, rondlopend door de gebouwenvan de HAN, hoeveel mensen binnen de hogeschoolallang met duurzaamheid bezig zijn. ‘Opvallend veel enopvallend goed. Die verzorgen onderwijs in Autotechnieken zijn bezig met duurzame aandrijvingen op waterstof.Of ze zijn binnen Bouwkunde bezig met onderzoek naarCO2-neutraal bouwen, proberen het onderwijs aanjonge kinderen te doordrenken met de duurzaamheidgedachteof laten zich inspireren door het conceptvan ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’. Of zelopen stage in de Zuid-Afrikaanse Theewaterskloofwaar de HAN een aantal projecten doet waarin gewerktwordt aan duurzame oplossingen voor de allerarmsten.Of ze werken voor ons Servicebedrijf en zijn betrokkenbij energiezuinige bouwprojecten. Allemaal initiatievenwaar ze mij en het college niet voor nodig hadden. Metdit plan geven we ze een extra impuls door dingen tebundelen, synergie te benutten en er nieuwe initiatievenaan toe te voegen’, motiveert Bormans zijn plan dat hijpresenteerde, tijdens de opening van het studiejaar2009-2010, niet toevallig in aanwezigheid van ministerCramer.Past bij het hbo‘Daarbij komt’, vervolgt hij, ‘een dergelijke maatschappelijkverantwoorde ambitie - duurzaamheid als eenbelangrijke dimensie van je al activiteiten - past ookperfect bij het hbo. Om tot duurzame oplossingen tekomen zijn er al tal van nieuwe technologieën beschikbaardie nog wel toepasbaar moeten worden gemaakt.Dat is precies het terrein van het hbo. En het hoort ookhelemaal bij het onderwijs. Om een voorbeeldfunctie tevervullen richting je studenten zodat die na afstuderendie boodschap meenemen de samenleving in.’Ron Bormans wil dat de HAN niet alleen naar de eigenstudenten toe een voorbeeldrol vervult, maar ook naarde regio en zelfs naar het Nederlandse hbo als geheel.‘Economische voorspoed in een regio vraagt dat datgebied bepaalde sterktes heeft. Als grote, belangrijkekennisinstelling in de regio - want dat zijn wij - gevenwij duurzaamheid een centrale plaats in alles wat wijdoen, in ons onderwijs, onderzoek en onze bedrijfsvoering.Dat maakt het voor overheden en bedrijven aantrekkelijkdaarbij aan te sluiten, er zelf ook een grootthema van te maken en met ons en elkaar te gaansamenwerken. Dat kan er bijvoorbeeld toe leiden dat hetmeer fundamentele onderzoek aan de RadboudUniversiteit Nijmegen naar hoogrendement zonnepanelendoor ons sneller toepasbaar wordt gemaakt, samenmet het bedrijfsleven en gesteund door lokale overheden.Misschien stel je dan over twintig jaar vast datSunvalley in Nijmegen ontstaan is. Maar dan moet dieregio daar natuurlijk wel voor kiezen en dan ook graagop een hoog ambitie-niveau.’Kor te en lange termijnBormans maakt in zijn plan een expliciete scheiding tusseninvesteringen die op korte termijn een aantoonbaar positiefeffect op het milieu hebben en kosten besparen eninvesteringen waarvan het effect later komt en diffuser zalzijn. Onder die eerste categorie vallen de gelden die gestokenworden in energie- en grondstof-besparende hardwarevoor de nieuw- en oudbouw van de hogeschool. Onder detweede vallen de investeringen om het onderwijs en onderzoekmeer gefocust te krijgen op duurzaamheid.Uit de reserves en door binnen de reguliere begrotingscherper te budgetteren heeft de HAN tien miljoen eurovrijgemaakt waarvan ongeveer de helft wordt geïnvesteerdin de nieuwbouw aan de Kapittelweg in Nijmegen.Bormans droom is het een CO2-neutraal schoolgebouwneer te zetten. ‘Dat is nogal een uitdaging. We gaan opzoek naar manieren om installaties zuiniger te latendraaien, zonne-energie en kleinschalige windenergietoe te passen, warmtekoude opslag te realiseren. Datdoen we natuurlijk samen met een architect en met toeleveranciersuit de regio, maar daar betrekken wenadrukkelijk ook onze eigen medewerkers en studentenbij. Die ontwikkelen kennis van duurzaam bouwen enkunnen die weer in het eigen onderwijs of in de loopbaangebruiken’. Aldus de collegevoorzitter die eenprijsvraag aankondigt voor architectenbureaus om metvoorstellen voor zo’n gebouw te komen.Kosten besparenOngeveer een kwart van de tien miljoen euro gaat naarhet duurzamer maken van de ‘oudbouw’ en ook hiervanverwacht hij spin-offs zoals interessante leerprojectenvoor studenten Civiele Techniek en Bouwkunde,maar ook een economische impuls voor regionalepartners zoals energiebedrijven, aannemers en architectendie momenteel wel wat werk kunnen gebruiken.Daarnaast wil hij een fors bedrag steken in duurzameoplossingen voor het mobiliteitsvraagstuk van deHAN. Meer dan zestig procent van het totale energiebeslagvan de hogeschool zit namelijk in mobiliteit(woon-werk- en werk-werkverkeer). ‘De HAN heefthaar onderwijs intensiever gemaakt, omdat we gelovendat meer contact tussen docenten en studenten hetonderwijs verbetert. Maar het zorgt wel voor meer verkeer,voor roosterproblemen ook. We kunnen debedrijfstijd verlengen, het aanleggen van transferiastimuleren, maar willen zeker ook aansluiten bijlopende, regionale initiatieven op dit terrein. Hetonderzoek dat we gaan doen zal dan ook breed en integraalzijn.’Al deze initiatieven kosten niet alleen geld, ze gaanook (energie)kosten besparen, geschat wordt 550.000euro per jaar. Onderdeel van het project is het strevendie winst te maximaliseren. Bormans: ‘Dan ben je slimbezig. Je dient een maatschappelijk doel, geeft focusaan je organisatie, verbindt je met je omgeving én verdientgeld. Geld dat volledig naar het onderwijs gaat,om dat verder te verbeteren en te intensiveren.Duurzaamheid wordt een belangrijke nieuwe dimensie,maar onze primaire taak is en blijft het onderwijs.’Spiegel voorhoudenDe tweede categorie van investeringen is vooral gerichtop het verder verduurzamen van onderwijs en onderzoek.‘We gaan op zoek naar manieren om duurzaamheidin álle curricula van de HAN een plek te geven, wewillen een aantal nieuwe lectoraten realiseren en wewillen opleidingen stimuleren een duurzame kwaliteitsbeoordelingte halen. Want, hoeveel duurzame initiatievener ook nu al lopen, het kan altijd beter. Vooralde opleidingen die een beroepspraktijk kennen waarinduurzaamheid een dominante rol gaat krijgen, moetenzichzelf de spiegel voorhouden en de vraag stellen: watstaat ons te doen?’‘Misschien stelje dan overtwintig jaar vastdat Sunvalley inNijmegenontstaan is’Opening studiejaar 2009-2010met minister CramerCollegevoorzitter Ron Bormans presenteerde zijnplannen rond duurzaamheid tijdens de openingvan het studiejaar op 2 september op de HAN-Campus in Arnhem. Een van zijn toehoorders wasJacqueline Cramer, minister van Volkshuisvesting,Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM)die hij voorstelde subsidie beschikbaar te stellenvoor het CO2-neutrale schoolgebouw dat de HANgaat bouwen. Minister Cramer ging in haarbetoog in op de relatie tussen duurzaamheid enhet hoger onderwijs.Tevens werd tijdens de opening het nieuwegebouw van de Faculteit Techniek gepresenteerd,tegelijk met de introductie van het vernieuwde engemoderniseerde techniekaanbod dat duurzaamheidals een belangrijke pijler heeft. Voortswerden de HAN Studentenprijs en HAN Medewerkers-prijsuitgereikt.H A N B L A D N R . 1 34 5 b u s i n e s s a s u n u s u a l

Wat betekent de financiële crisis voor de regio Arnhem – Nijmegen? Wat is de oorzaak, wat zijnde gevolgen en waar liggen de kansen? En welke rol kunnen de HAN en het bedrijfsleven spelenbij het benut ten van die kansen? Vijf rondetafelgenoten analyseren, onder leiding van Piet-HeinPeeters, de economie – van voor, tijdens en na de crisis - en verkennen de mogelijkheden vooreen sterkere regio.Rondetafel: netwerken tegen de crisisDe ICT-economiekomt eraanVoorzitter van de Kamer van Koophandel (KvK) CentraalGelderland Ronald Migo valt met de deur in huis:‘Hoewel onze conjunctuurenquête laat zien dat het regionalebedrijfsleven weer meer vertrouwen heeft in detoekomst, heeft het veel last van de crisis. Een derde vande bedrijven kampt met een dalende omzet. De verwachtingenzijn negatief, vooral in de groothandel, de horecaen de bouw. In de transportsector is het iets minder erg,maar bedrijven daar zijn ook niet bepaald euforisch. Deinvesteringsbereidheid loopt terug. De publieke sectorlijkt de dans te ontspringen, maar het bedrijfslevenkrijgt flinke klappen’, constateert hij. Ook in een grootdeel van de producerende industrie is de toestand dramatisch,vult Dick Alewijnse aan. Hij is voorzitterIndustriële Kring en CEO Alewijnse Holding. ‘De boekdrukwereldbijvoorbeeld heeft voor de zomervakantiehelemaal niets bijgedrukt’, zegt hij. ‘Nu maken veelproducerende bedrijven nog gebruik van de regelingvoor deeltijd-ww, maar als de vraag niet toeneemt zalhet in de productiesector ook fout gaan.’Gratis geldKees Onstein, directeur van zonne-energiespecialistSolar Total, geeft aan dat zijn onderneming nog niet veellast van de crisis heeft: ‘Dat is deels een beetje geluk. Deduurzame sector heeft minder last van de crisis danandere branches. Bovendien brengen wij duurzaamheidop een iets andere manier dan gebruikelijk. Veel bedrijvenwerken met fondsen, maar dat kan niet eeuwig goedgaan. Je financiert je activiteiten dan eigenlijk met gratisgeld. De crisis laat zien dat dat niet werkt. Geld moetweer gewoon verdiend worden. We willen op termijnook van subsidies af. Veel bedrijven in de duurzamesector moeten het daar juist van hebben.’Maar het is wel kort door de bocht om de schuld van faillissementenalleen bij de bedrijven zelf te leggen, zegtMigo: ‘Het is waar dat bedrijven die conservatief financierdennu vlees op de botten hebben. Maar je moet ookkijken naar de spelregels van de afgelopen tijd. Er zijnveel bedrijven die de afgelopen jaren uitstekend presteerden,maar die met kleine marges werkten. Nu krijgenze plotseling geen financiering meer voor nieuweinvesteringen, omdat hun rendement niet hoog genoegis. Als daar bijkomt dat klanten hun rekeningen ook nietmeer betalen, dan kunnen dat soort relatief gezondebedrijven omvallen. Het is dus niet zo dat alle slachtoffersvan de crisis ondernemingen zijn die vroeg of laatmoesten omvallen. En áls bedrijven omvallen, raakt datnatuurlijk ook de toeleveranciers.’ICT de kernJaap van Till, lector Telecommunicatie & Netwerken aande Faculteit Techniek van de HAN, meent dat we niet inéén crisis zitten, maar in vier of vijf tegelijkertijd. ‘Wezitten in een overgangsfase. In de nieuwe situatie speeltICT een centrale rol als general purpose technology. Wil jestraks na de crisis mee kunnen komen, dan zul je moetenbegrijpen hoe de nieuwe situatie in elkaar zit.’ Wiehet wil redden in die ICT-gedreven economie, moetsnappen wat er gebeurt, aldus Van Till: ‘Crises volgenaltijd hetzelfde patroon. Op de uitrol van een nieuweontwikkeling volgt een periode van euforie, waarinallerlei nieuwe producten worden gemaakt. En danineens gaat het mis. Dat komt doordat mensen welenthousiast zijn over de nieuwe ontwikkelingen, maarze hebben niet door wat de kern is. Daardoor missenveel bedrijven de volgende stap.’ De kern van de economiena de crisis zal ICT zijn, zegt Van Till: ‘Die technologieis onzichtbaar, maar zit werkelijk overal in. Datvereist een heel andere mindset dan toen elektro, mechanischen chemisch samen de drijvende technologiewaren. Een bekend citaat is: ‘Als je vandaag de dag eenMercedes Benz ziet rijden, zie je een vlucht computers informatie over de snelweg vliegen.’ Er zit een ongekende‘We zitten niet inéén crisis, maar invier of vijf tegelijkertijd’‘Wie geen kennisdeelt, krijgt geenkennis’Ronald Migo, Voorzitter van de Kamer vanKoophandel (KvK) Centraal GelderlandDick Alewijnse, Voorzitter Industriële Kringen CEO Alewijnse Holding.Jaap van Till, lector Telecommunicatie& NetwerkenKees Onstein, directeur van zonne-energiespecialistSolar TotalReinder Pieters, docent-promovendus Logistiek en Inkoopbij de Faculteit Economie en Management van de HANH A N B L A D N R . 1 36 7 b u s i n e s s a s u n u s u a l

Lector HRM: meer vast personeel, groter innovatievermogenFlexibilisering arbeidgeen wondermiddelVeel flex werkers op de payroll is zeker geen panacee om de huidige crisis te doorstaan. Eenondernemer doet er beter aan een consistent, strategisch personeelsbeleid op te stellen en daaraanvast te houden. Veel bedrijven zijn daar toe echter nog niet in staat, al gaat het de goede kantop, meent lector HRM Rober t Verburg.sterk afhankelijk bent van gedetacheerden en uitzendkrachtenis dat niet goed voor je concurrentievermogen’,aldus Verburg.Voor een productiebedrijf ligt dat weer anders. ‘Dan kanhet van levensbelang zijn dat je in tijden als deze in staatbent fricties op te vangen zonder hoge ontslagkosten.Maar ook daar geldt: geef je mensen op de strategischefuncties een vaste aanstelling – want met hen onderscheidje je van de concurrentie.’Overigens is het niet zo dat mensen in vaste dienst perdefinitie beter presteren: ‘Als er geen enkele relatie istussen het salaris en de geleverde prestaties tast datzeker de effectiviteit van mensen aan. Dus: geef ze feedbackop hun prestaties. Zorg voor een uitdagende werkomgeving,een goed intern promotiebeleid en beloonbijvoorbeeld de verkoopafdeling afhankelijk van hunomzet.’Consistent en strategischBovenaan Verburg’s lijstje van do’s voor ondernemersstaat: zorg voor een consistent en strategisch personeelsbeleid.‘De strategie die gekozen wordt moet- vanzelfsprekend - toegesneden zijn op het soortbedrijf. Het kan niet zo zijn dat een bedrijf zeer zwareselectiecriteria hanteert voor sollicitanten, maar eenbescheiden salaris betaalt. En een kennisintensiefbedrijf moet ruim budget vrijmaken voor opleidingen.Een vliegtuigonderhoudspecialist, waar het letterlijkvan levensbelang is dat medewerkers nauwgezet deinstructie opvolgen, moet een ander personeelsbeleidvoeren dan het grote ingenieursbureau dat het vooralvan de creativiteit van z’n mensen moet hebben.’Trouw blijvenAls er eenmaal een strategie is bepaald, is het van grootbelang dat een bedrijf trouw blijft aan die strategie,maar dat is lang niet altijd zo eenvoudig. ‘Zeker niet ineen tijd als deze. Ingezet strategisch personeelsbeleidheeft al gauw zes, zeven jaar nodig om zich te bewijzen.Als dan de kwartaalcijfers zwaar tegenvallen moet depersoneelsmanager sterk in zijn schoenen staan omweerstand te bieden aan de top als die toch maar ‘diedure kenniswerkers’ wil ontslaan. Vaak genoeg wordener toch plots radicale sprongen gemaakt.’Het is daarom noodzakelijk, stelt Verburg, dat die personeelsmanagerdeel uit gaat maken van die bedrijfstop.‘Lange tijd is er alleen ad hoc personeelsbeleid gevoerd,werd het vooral beleefd als kostenpost, hadden de personeelsfunctionarissengeen businessachtergrond enspraken ze de taal van de top niet. Deden ondernemersvan kleine bedrijven personeelszaken ‘er even bij’, opeen vaak veel te technocratische manier, met zichzelfals norm.’ Maar, stelt Robert Verburg, in die perceptievan personeelsbeleid zit beweging. ‘Want het valt steedsbeter te onderbouwen dat HRM bijdraagt aan het vergrotenvan de bedrijfsresultaten.’ Dat belang draagt hijzelf uit aan de business school van de TU Delft waar hijtopmanagers in spe bewust maakt van hun rol als ontwikkelaarsen uitvoerders van het personeelsbeleid. Endoor als lector aan de HAN onderzoek te doen naar deeffectiviteit van personeelsinstrumenten in de praktijk ende vergaarde kennis een plaats te geven in het onderwijs.OverlevenEen crisis overleef je dus het gemakkelijkst met een consistenten doordacht doorgevoerd strategisch personeelsbeleid.Toch valt het bedrijven nu niet kwalijk tenemen als ze niet goed voorbereid blijken te zijn op dezecrisis. ‘Want als onderzoeker heb ik natuurlijk makkelijkpraten. Er zijn bedrijven die hun omzetdaling echtniet hebben kunnen zien aankomen. Dan ontkom je nietaan radicale, ad hoc ingrepen.’Het is noodzakelijkdat de personeelsmanagerdeel uitgaat maken van debedrijfstopRobert Verburglector HRM‘Flexwerkers zijn mindergeneigd initiatieven en risico’ste nemen’Veel markten worden steeds volatieler. Door de globaliseringbeïnvloeden alle sectoren en markten elkaar.Gaan de financiële wereld en de automotive onderuitdan heeft dat ook z’n effect op de olie & gas, krijgen desemicon en de IT-sector tikken en worden ook demetaal- en de kunststofbranches meegesleept. In hoogtempo. En in tijden van upturn gaat dat precies zo, maardan andersom.Bedrijven wapenen zich daartegen door de flexibeleschil van personeel steeds dikker te maken, rond eenkern van mensen met een vaste aanstelling die steedskleiner wordt. Maar hoe ga je om met mensen die nuboventallig zijn, maar straks zeker niet meer? Hoe moethet HRM-beleid van het moderne bedrijf eruit zien datzich enerzijds geconfronteerd weet met een structureeltekort aan bepaalde mensen, maar anderzijds ook snelmoet reageren op plots inzakkende markten, om teoverleven?Banger voor foutenDe nieuwe lector HRM, Robert Verburg, haalt in antwoordop die vragen allereerst maar ‘ns een opmerkelijkonderzoek aan dat onlangs bij onze oosterburen is uitgevoerd.Conclusie daarvan: het innovatievermogen ende bedrijfseconomische prestaties van bedrijven metrelatief veel mensen in vaste dienst zijn hoger dan dievan bedrijven met een verhoudingsgewijs dikke flexibeleschil. Verburg verklaart: ‘Mensen die weten dat zezo op straat gezet kunnen worden zijn over het algemeenbanger om fouten te maken. In een flexibelewerkomgeving zijn mensen minder geneigd initiatievenen risico’s te nemen.’ Voorts kan meespelen, vult delector aan, dat flexwerkers minder loyaal zijn en zichminder geroepen voelen hun goede ideeën aan de baasprijs te geven. ‘Het hebben van veel flexibele arbeidskrachtenheeft nadelen, zeker voor kennisgedrevenondernemingen. Als je voor je onderscheidende kennisWelk type HRM-beleid?Welk type HRM-beleid gekozen moet worden hangt af van decontext van een bedrijf. In de verticale dimensie van het diagramwordt beschreven de mate waarin een bedrijf zijn personeelsbeleidinzet om controle over (compliance) dan wel betrokkenheid (commitment)van zijn personeel te verwerven. De horizontale dimensiegeeft de mate weer waarin de onderneming (bedrijf) dan wel hetindividu (werknemers) verantwoordelijk wordt gehouden voor deontwikkeling van het personeel.Kleine productiebedrijven maken typisch gebuik van Markt HRM,grote van Bureaucratisch HRM. Kleine ingenieursbureaus vallen inhet segment Flexibel HRM en grote onderzoeksinstituten inProfessioneel HRM. Hoe je in die vier contexten met flexibel personeelomgaat is sterk verschillend. Robert Verburg illustreert: ‘Ineen onderneming in de flexibility bundle ligt het niet voor de handje flexibele personeel ontwikkelingsmogelijkheden te geven, dieachten zich daar zélf verantwoordelijk voor.’controleBureaucratisch HRMbedrijfProfessioneel HRMcommitmentMarkt HRMFlexibel HRMwerknemersH A N B L A D N R . 1 310 11 B u S I N E S S A S u N u S u A L

Belangstelling voor EVC door crisis fors toegenomenkansrijk de arbeidsmarkt opAanvalsplannenDe Ondernemersdesk is begin dit jaaropgericht om ondernemers uit de regio,met crisisgerelateerde vragen, toegang tegeven tot de HAN. In vervolg daarop is dehogeschool betrokken geraakt bij diverse‘aanvalsplannen’ van gemeentes en deKamer van Koophandel. Zo wordt ermomenteel nauw samengewerkt met dedrie Mobiliteitscentra die het UWV in deregio is gestart. Doel van die centra is mensendie ontslagen dreigen te worden viaopleidingen zo snel mogelijk weer aan hetwerk te krijgen.De interesse om opgedane werker varing vast te laten leggen in een E VC-rappor tage of er varingscertificaat is de laatste maanden fors toegenomen, constateer t Mea Verbunt van de HANOndernemersdesk.Door de crisis, die gepaard gaat met ontslagen en werktijdverkorting,willen meer mensen zich om- of bijscholen,zo verklaart ze de toestroom. Voorts speelt dat deoverheidsregelingen om EVC voor werknemers te vergoedengunstiger worden.TestenOm een EVC-certificaat te bemachtigen moet een kandidaatzich laten testen op de competenties die hij in zijneerdere opleidingen en in zijn werk heeft opgedaan, legtMarion Keiren, projectleider EVC Maatwerk, uit. ‘Dekandidaat overlegt bewijsstukken ter beoordeling.Vervolgens wordt gerapporteerd over welke van de competentiesvan een hbo-opleiding de kandidaat beschikt.Op basis hiervan kan hij, als hij met een hbo-studie wilstarten, vrijstellingen krijgen.’Het doel van het project waar Keiren leiding aan geeft isdat alle HAN-opleidingen EVC-trajecten en maatwerkopleidingengaan leveren aan geïnteresseerden. Nubiedt ongeveer de helft van de opleidingen dergelijketrajecten aan. Keiren benadrukt dat het niet zo is datiemand na het bepalen van diens EVC-niveau genoodzaaktis ook een opleiding te gaan volgen. ‘Als iemandalleen een EVC-certificaat wil om zijn kansen op dearbeidsmarkt te vergroten, kan dat natuurlijk ook.’Forse toenameDe belangstelling voor een EVC-certificaat is niet alleenbinnen het bedrijfsleven gegroeid, ook vanuit sectorenals de gezondheidszorg, het onderwijs en de socialedienstverlening komen er meer vragen. ‘In die sectorenheeft dat minder met de crisis te maken, maar wel metde behoefte om de employability van de medewerkers teverhogen, om de juiste persoon op de juiste plaats tekrijgen’, aldus Marion Keiren.www.han.nl/evcOnderzoekers detacheren bij de HAN?Medio juni trad de regeling Kenniswerkers in werking. Ondernemingendie kampen met acute omzetdaling kunnen een deel van hun onderzoekersinzetten voor onderzoek en ontwikkeling op ‘prioritaire thema’sin de Nederlandse kennisinfrastructuur’. De onderzoekers wordenvoor een periode van maximaal 1,5 jaar beschikbaar gesteld aanpublieke kennisinstellingen, bijvoorbeeld een universiteit of een hogeschoolals de HAN. De onderzoekers worden gedetacheerd bij dezekennisinstelling, ze blijven in dienst van de onderneming. Het is debedoeling dat de onderzoekers na die periode weer volledig aan de slagaan in de private sector. De kenniswerkers worden ingezet op de terreinendie van maatschappelijk belang zijn en de Nederlandse kennispositieversterken.Voor deze regeling heeft het kabinet in totaal 180 miljoen eurobeschikbaar gesteld. De eerste ronde voor het indienen van voorstellenliep af op 10 juli, later dit jaar volgen er nog een of meer rondes.SenterNovem voert de regelingen uit in opdracht van de ministeriesvan EZ en OCW.www.senternovem.nl/kenniswerkersPrijswinnende leraren in spebeantwoorden structureel tekort techniciIn de huidige conjunctuur is het tekort aan technisch geschoold personeeltijdelijk minder nijpend. Op de lange termijn dreigt er echter nogaltijd een structureel tekort aan dit type werknemer. Christian Lok enEdward Antonysen – derdejaars studenten van respectievelijk PaboGroenewoud Nijmegen en Pabo Arnhem van de HAN hebben een bijdragegeleverd aan het terugdringen van dit tekort. De twee leraren inspe hebben de 1e prijs gewonnen in de Wetenschap en Techniekwedstrijdvan VTB-Pro en Paboweb.nl. De prijs is ingesteld om het structureelgroeiende tekort aan technisch geschoold personeel te helpen terugdringen.In dat kader is het belangrijk om kinderen al op jonge leeftijdte enthousiasmeren voor wetenschap en techniek en daarvoor zijnleerkrachten nodig die weten hoe ze bij kinderen de nieuwsgierige enonderzoekende houding kunnen stimuleren en verder ontwikkelen. Detwee aankomende leerkrachten zijn er als beste in geslaagd een onderwijsactiviteitte ontwikkelen die kinderen enthousiast maakt voorwetenschap en techniek.Lok en Antonysen maakten een lespakket Sterrenkunde dat volgens dejury de nieuwsgierigheid van kinderen in groep 7 en 8 prikkelt en hunonderzoekende houding en probleemoplossende vermogen ontwikkelt.Het lespakket is van hoge kwaliteit en direct toepasbaar in deklas. Daarnaast hebben de studenten een bijbehorende website ont-wikkeld waarmee - met behulp van de sterrenkijker van de RadboudUniversiteit - de ruimte zou kunnen worden bekeken. De jury wasonder de indruk van de keuze voor het ambitieuze en moeilijke themaSterrenkunde. ‘Een aankomende leraar moet het maar aandurven omiets dergelijks op te pakken’, aldus het rapport.De 1e prijs bestaat uit een reis naar en een toegangsbewijs tot hetScience Museum in London of het Parijse Musée des Arts et Métiers.Het lespakket en de bijbehorende webteksten staan op:www.han.nl/paboHAN-project Brug naar Duurzaamheidwint Civiel Award 2009Vitae, het netwerk van de Nieuwe Professional, heeft vrijdag 10 juli voorde 14e keer de Bouw en Civiel Award uitgereikt. De Civiel Award isgewonnen door de HAN. De Bouw Award ging naar de Hogeschool vanAmsterdam.De Award wordt sinds 1995 uitgereikt en is een landelijke prijs voorHTS-bouwkundigen en HTS-civieltechnici in het laatste jaar van hunstudie. Op de finaledag presenteerden elf hogescholen uit heelNederland hun beste afstudeerproject Bouwkunde en/of CivieleTechniek. De winnaars ontvingen naast de Award een reischeque. EenHAN-studentenRob Hendriks enPatrick Morren winnende Civiel Award2009.vakjury bepaalde op grond van een presentatie, expositie en een vragenvuurde uiteindelijke winnaars.De HAN heeft met de Civiel Award gewonnen met het project Brug naarDuurzaamheid. Volgens de studenten Patrick Morren en Rob Hendrikszijn er in de Grond, Weg en Waterbouwsector (GWW) diverse projectenwaar duurzaamheid als opportuun punt naar voren komt. Belangrijkomdat ook de GWW-sector haar steentje moet bijdragen aan het tegen-gaan van milieuvervuiling en het uitputten van grondstoffen.In de sector mist men nog een duidelijke toetsingsmethode om projectenop duurzaamheid te scoren. Voor het direct kunnen aflezen van deduurzaamheidscore hebben de studenten een figuur ontworpen: een‘Kompas’ waarin alle toetsonderdelen zijn meegenomen. Met de uiteindelijketoetsingmethode kunnen GWW-projecten globaal beoordeeldworden.De jury loofde het HAN-project Brug naar Duurzaamheid, omdat heteen heldere visie heeft en de opdracht met passie is geschreven. ‘HetKompas is een dynamisch document dat een lans breekt voor duurzaamheidin de sector’, aldus de vakjury van experts uit de Nederlandsebouw- en civieltechnische wereld.H A N B L A D N R . 1 312 13 B u S I N E S S A S u N u S u A L

Hermann Scheer koppelt economische crisis aan klimaatcrisisDe zon stuurt geen rekening‘In Duitsland heeftmijn energiewetinmiddels 250.000banen opgeleverd’‘We moeten overstappen op alternatieve energiebronnen en wel nú. Dat minimaliseer t de klimaatsverandering,over wint veiligheidskwesties, pakt het groeiend water tekor t aan, verbeter tde wereldgezondheid, helpt ont wikkelingslanden én schept nieuwe banen.’ Hermann Scheer,wereldautoriteit op het gebied van zonne- en windenergie, ventileerde medio mei zijn uitgesprokenmening tijdens de tiende HAN Creative Masterclass.In een goed gevulde grote zaal van Musis Sacrum enonder het oog van tv-camera’s van RTL en TV-Gelderland,schetst Scheer - ook wel de ‘Duitse Al Gore’ genoemd -aanvankelijk een somber beeld. De fossiele energiebronnenraken op en de enorme lobby van de energiebedrijvenhouden een overstap naar alternatieve energiebronnentegen. Terwijl de voordelen toch overduidelijkzijn: de oude bronnen zijn bijna op, de nieuwe zijn vooreeuwig; de oude zijn gigantisch vervuilend, de nieuweschoon. Vasthouden aan de oude bronnen maakt onssteeds meer afhankelijk van die paar landen die nogolie, gas en steenkool kunnen leveren. En de verhalenvan de energieleveranciers dat overstap duur zou zijn, ofdat het technisch nog niet kan: allemaal bullshit volgensScheer. ‘Een windmolen staat binnen een week, zonnepanelenbinnen een dag. Vergelijk dat eens met de bouwvan een nieuwe kerncentrale.’ En ook het argument dathet slecht zou zijn voor de economie, vindt Scheeronzin. ‘In Duitsland heeft mijn energiewet inmiddels250.000 banen opgeleverd.’SpanningenScheer heeft slecht én goed nieuws. ‘Het slechte nieuwsis dat de olie opraakt, het goede nieuws is dat de olieopraakt.’ Hij benadrukt daarmee hoe zwaar conventioneleenergiesystemen onze economie domineren en hoehard het nodig is om over te stappen op duurzame energie.Scheer: ‘Onze economie is voor zeventig procentafhankelijk van conventionele energie. In India enChina is dat veel minder; hoewel daar veertig procentvan de wereldbevolking woont, gebruiken zij slechtsvijftien procent van onze energieconsumptie. Als zijdezelfde vraag naar energie hadden als wij, waren olieen gas allang opgebruikt.’ Die afhankelijkheid van fossielebrandstoffen zal volgens Scheer onherroepelijkleiden tot ernstige internationale spanningen. ‘Hoogstetijd dus om snel over te stappen.’ De huidige crisis isvolgens Scheer alleen maar te overwinnen door voor éénstrategie te kiezen: concentreren op die overstap. ‘Dezon geeft in acht minuten even veel energie af als alleenergiebronnen op aarde gezamenlijk in één jaar.’CriminaliteitScheer benadrukt nogmaals de kwalijke rol die de energieleveranciershierbij spelen. ‘De Shells, Exxon’s enBP’s van deze wereld denken dat ze de eigenaren zijn vanenergiekennis. Ze worden daarbij gedekt door de regeringen.En wie duiken er altijd op als deskundigen intv-programma’s? Maar de energiebedrijven vormen juisteen van de grootste oorzaken van de energiecrisis. Henvragen naar de oplossing van de energiecrisis is net zoiets als de maffia vragen hoe we de criminaliteit moetenoverwinnen.’Scheers conclusie is duidelijk: de veranderingen moetennú plaatsvinden. ‘We moeten voorrang geven aan nieuweenergietechnieken.’ Hij vindt het ongelooflijk hoevastgehouden wordt aan conventionele energiebronnen.‘In wat voor cultuur leven we eigenlijk? Al ons huishoudelijkafval scheiden we keurig, ruimen we netjes op enwe betalen voor de verwerking. Maar ons energieafvalgooien we gewoon op straat.’Voordat hij na z’n lezing - ‘De omslag naar een duurzametoekomst’ - de gelegenheid geeft vragen te stellen,stelt hij de zaal er zelf een: ‘Wie houdt zich al bezig metduurzame energie?’ Als slechts een handjevol handenomhoog gaat, roept hij verontwaardigd: ‘Zijn julliesoms dom of zo? De zon en de wind sturen geen rekening,hoor.’Bewust wordingEen dag later geeft Scheer een Masterclass voor twintigzorgvuldig geselecteerde studenten. Daaronder Ralf deBruin, HAN-student Industrieel Product Ontwerpen(IPO) die samen met medestudent Jorg Rijkschroeff alenkele ontwerpprijzen heeft binnengehaald. Zo kreeghij een prijs van 10.000 euro voor het ontwerp van eenduurzame terrasverwarming. De Bruin: ’Ik wilde graagnaar de Masterclass omdat we met onze ontwerpen enideeën ook met alternatieve energie en duurzaamheidbezig zijn. In onze nieuwe ideeën kijken we in hoeverrewe gebruik kunnen maken van zonne-energie.’ Hij isenthousiast over de Masterclass (‘alleen jammer dat hetniet echt toegespitst was op de regio’) en vindt de rol vanScheer vooral belangrijk in de bewustwording. ‘Scheermaakt heel overtuigend duidelijk dat het kan en dat hetnú kan.’ De Bruin denkt dat grote bedrijven de overstapniet zo makkelijk zullen maken. ‘Die hebben nog te veelvoordelen van de oude systemen. De kleine en vernieuwendebedrijven zullen de nieuwe technologische revolutiemoeten inzetten.’ScheerHermann Scheer (1944) studeerdeEconomie, Sociologie, Politicologie enRechten in Heidelberg en Berlijn en behaaldein 1972 zijn PhD in Economische enSociale Wetenschappen. Vanaf 1980 is hijlid van de Duitse Bondsdag namens deSPD. Scheer is sinds 1988 tevens voorzittervan EUROSOLAR, de EuropeseVereniging voor duurzame energie en vande World Council for Renewable Energy.Hij publiceerde talloze essays en boekenover duurzame energiebronnen, waaronderThe Solar Strategy en The SolarEconomy.HAN Creative MasterclassesIn de serie HAN Creative Masterclassespresenteert de hogeschool Masterclassesen lezingen rondom creativiteit aan dehand van strategische thema’s als economischeontwikkeling, beleid, organisatie,leiderschap, management, ondernemen,cultuur en onderwijs. De Masterclasseshebben tot doel om managers en ondernemerste inspireren en nieuwe inzichten teverschaffen waarmee zij vorm en richtingkunnen geven aan innovatie.De volgende Masterclass vindt plaats innovember.www.han.nl/masterclassH A N B L A D N R . 1 314 15 b u s i n e s s a s u n u s u a l

‘Homo digitalis’ netwerkt andersInnoveren via Web 2.0René BakkerLector Networked Applications‘Klanten hebben regelmatigprima suggesties’‘Je ziet een ontwikkelingvan nieuwebedrijfs modellen enmanieren van geldverdienen’Nieuwe internet toepassingen - interactiever,minder tijd- en plaatsgebonden - beïnvloedenonze manier van communiceren en onzebedrijfsvoering. Bedrijven kunnen hun positieverstevigen m e t dit zogeheten Web 2 .0.Bijvoorbeeld door de reacties van klanten tegebruiken voor innovatie van producten ofdiensten.YouTube, sociale netwerken als Facebook, internationaalaan een project werken via internet, digitale reactiesvan consumenten op producten…ze vallen allemaalonder de verzamelnaam Web 2.0.René Bakker, HAN-lector Networked Applications,legt uit: ‘De technologie achter 2.0-toepassingen isniet nieuw, maar wel het gebruik van internet. De eerstejaren lag daar het accent op het verspreiden vaninformatie, die consumenten van het net haalden.Totdat vier jaar geleden consumenten zelf steeds meerinformatie gingen toevoegen. Daarnaast kwamen desociale netwerken, waarmee je met een heleboel mensentegelijk contacten onderhoudt. Vooral de jongeregeneratie heeft dat massaal opgepakt.’Een netwerk is een krachtig communicatiemiddel vanwegede interactie en de mogelijke bijdragen aannieuwe ontwikkelingen. ‘Bovendien is het realtime, alsje op bijvoorbeeld MSN zit, zie je meteen wie er onlineis en kun je direct communiceren. En het is tijd- enplaatsonaf hankelijk, je kunt inloggen wanneer enwaar je wilt.’Ver trouwen versterkenRené Bakker onderzoekt welke Web 2.0-toepassingeneen plaats verdienen in het bedrijfsleven en in het onderwijs.Bedrijven en instellingen kunnen reacties van deconsument inzetten om te peilen hoe klanten over hunproducten denken en om de verkoop van goederen ofdiensten te ondersteunen. Zelfs negatieve reacties zijnbruikbaar. ‘Het komt eerlijker en geloofwaardiger overals je ook negatief commentaar op jouw site hebt, opvoorwaarde dat je er op reageert. Dan kan het juist hetvertrouwen van klanten in het bedrijf en de productenversterken’, denkt Bakker. Mensen wisselen steedsmakkelijker van leverancier. ‘Klantenbinding is daarombelangrijk. Die kun je virtueel ondersteunen met jouwsite en klantenreacties.’Meningen van klanten kunnen bedrijven helpen hunproducten te verbeteren of te innoveren. Om ideeën opte doen, moeten bedrijven misschien zelf reactiesvragen via hun site. ‘Een beetje de ‘open source gedachte’,waarop ook wiki’s gebaseerd zijn. Een wiki is een informatiebrondie anderen mogen aanvullen en verbeteren,zodat je kennis beschikbaar stelt en deelt. Klantenhebben regelmatig prima suggesties.’Nieuwe bedrijfsmodellenHoe meer klanten reageren, hoe meer waarde ze toevoegen.Het wordt dan immers voor andere bezoekers interessanterom te lezen. ‘Google is ook een voorbeeld van demacht van het aantal’, vervolgt René Bakker. Deze zoekmachineis gratis, maar verkoopt advertenties. Hoe meerinformatie Google biedt, des te meer bezoekers en advertentie-inkomsten.‘Je ziet dus een ontwikkeling van nieuwebedrijfsmodellen en manieren van geld verdienen.’De opkomst van informatienetwerken maakt het ookmogelijk vanaf elke willekeurige plek samen te werkenvia internet. Vergaderen via de webcam bijvoorbeeld. Ofcontacten onderhouden in de zorg, door even te chattenmet een oudere of andere zorgbehoevende. Dat scheelt(reis)tijd en geld. Bovendien schept het flexibiliteit.‘Mensen met kleine kinderen kunnen hierdoor werk enzorg beter combineren. Nadeel is dat voor sommigenhet werk nooit ophoudt’, glimlacht Bakker.Stapje verderVoor kennismanagement zijn er eveneens 2.0-toepassingen.Via bedrijfswiki‘s kunnen individuele medewerkershun kennis beschikbaar maken voor collega’s. Ookgeeft samenwerking buiten het bedrijf, of zelfs internationaal,innovatie een nieuwe impuls, doordat mensenboven het eigen domein uitkijken. ‘Samenwerkengebeurt vaak via een speciaal platform op het internet.Maar mensen wisselen ook binnen hun persoonlijkenetwerk van gedachten, waardoor ze een stapje verderkomen in hun denkproces.’Bedrijven richten zich meer op hun kernbusiness enlaten zaken als catering, schoonmaak en ICT vaker aanbuitenstaanders over. Daarnaast stijgt het aantal ZZPers.Meer outsourcen en werken met freelancers betekenteen andere stijl van managen en contacten onderhouden.Wederom biedt Web 2.0 mogelijkheden.‘Netwerksites als LinkedIn zijn heel bruikbaar voorrelatiemanagement en contacten met klanten.’‘Homo digitalis’De huidige student is een ‘homo digitalis’, opgegroeid inhet digitale tijdperk. Hij maakt volop gebruik van Web2.0. René Bakker kijkt hoe Web 2.0 in het onderwijsprogrammakan worden verwerkt. De HAN zet al wiki-technologiein. Daarmee kan een docent studenten die sameneen werkstuk schrijven tussentijds commentaar geven.Hij kan precies zien van welke student een bepaalde bijdrageis, zodat studenten niet meer kunnen ‘meeliften’met het werk van anderen. ‘Verder werken we aan eennieuwe informaticaopleiding, met platforms waarin studentendigitaal kunnen samenwerken. Daarvoor makenwe een wiki met studiemateriaal, die iedereen, ook buitende HAN, mag gebruiken, op voorwaarde dat zij eraanbijdragen of het materiaal verbeteren.’8.808.269Hyves is het belangrijkste (digitale) socialenetwerk in Nederland. Eind 2008 waren erruim 7 miljoen landgenoten lid. Dat aantalwas op 7 juni al gegroeid tot 8.808.269.Ook de professionele netwerksite LinkedIngroeit rap. In mei had die wereldwijd meerdan 40 miljoen gebruikers die hun persoonlijknetwerk delen met elkaar. Mensenkunnen hier anderen om advies vragen,iemand uit hun netwerk aan een baan helpen,kennis delen of contacten onderhouden.Enkele bekende 2.0-sites:• www.flickr.com:site om foto’s te delen;• www.youtube.com:site waar mensen video’s delen;• www.delicious.com:site voor het rubriceren en delenvan bookmarks.Manieren van 2.0-zakendoen staanbe schreven in het boek: ‘Groundswell:Winning in a world transformed by technologies’,Charlene Li & Josh Bernoff HarvardBusiness Press.H A N B L A D N R . 1 316 17 B u S I N E S S A S u N u S u A L

Veel belangstelling voor deeltijdopleiding LO-leraarDe Hogeschool van Arnhem en Nijmegen start deze maand met dedeeltijdopleiding Leraar Lichamelijke Opvoeding (LO). De HAN speelthiermee in op de stijgende vraag naar afgestudeerden in de regioArnhem en Nijmegen. Die stijging is het gevolg van enerzijds de toenemendemaatschappelijke belangstelling voor sport en anderzijds hetbereiken van de pensioengerechtigde leeftijd door een behoorlijk aan-Grote behoefte aan Embedded Systems EngineersDit studiejaar start de HAN met de deeltijdopleiding Embedded SystemsEngineering, bedoeld voor technische mbo’ers met één of meer jarenwerkervaring in de ICT, telecom, elektrotechniek, werktuigbouwkunde,mechatronica of automotive. Voor mensen die toe zijn aan een volgendestap in hun carrière. De deeltijdopleiding is de enige hbo-studiein Nederland op dat terrein, net als trouwens de voltijdse variant die allanger bestaat, geeft de deeltijdcoördinator Ruud Elsinghorst aan.Die voltijdse studie is gestart in 2002 onder de naam TechnischeInformatica/Computertechniek en in 2007 – na erkenning door hetministerie van OCW – verder gegaan onder de huidige naam. Al sindsjaar en dag trekt deze opleiding zo’n veertig studenten per jaar die naafstuderen allemaal gemakkelijk aan de bak komen, maakt Elsinghorstduidelijk. ‘Bijvoorbeeld bij een bedrijf als Océ. Of bij een kleiner bedrijfals Inspiro waar men onder andere werkt aan embedded Bluetoothtoepassingen.Onze afgestudeerden ontwerpen die hardware plus desoftware die daar op draait. Zo maken ze apparaten intelligenter endaaraan is binnen de machinebouw, maar ook bijvoorbeeld in degezondheidszorg, een grote behoefte’, verklaart hij de belangstelling.‘Wij hoeven dan ook nooit enige moeite te doen afstudeeropdrachtenbij bedrijven te vinden. Integendeel, wij krijgen meer verzoeken binnendan we studenten kunnen plaatsen.’De deeltijdcoördinator verwacht dat ook de deeltijd-afgestudeerdenmet de studie hun toegevoegde waarde voor hun werkgever fors zullenverhogen. ‘Al tijdens het afstuderen zullen ze voor hun werkgever methun afstudeerproject een relevante opdracht uitvoeren. Ik denk dan ooktal sportleraren, legt Hester de Vries, projectleider deeltijd LO, uit. Denieuwe studie leidt op tot een docent met ‘managementcompetenties’.‘We zien de moderne docent Sport en Bewegen als een professional dienadrukkelijk verbindingen zoekt en legt tussen LO en sport. Dat betekentdat hij de samenwerking zoekt met gemeenten, buurten en delokale sportverenigingen, maar ook kinderopvangorganisaties. Omdat goed te kunnen doen moet hij over de nodige management kwaliteitenbeschikken.’ Dat samenwerken vindt vaak plaats binnen projectenen dus moet die moderne LO-leraar, wat De Vries betreft, ookkennis hebben van projectmanagement. ‘Voorts moet hij kaas gegetenhebben van gedragsbeïnvloeding. Dat is vooral nodig om deNederlandse jeugd aan het sporten te krijgen en te houden.’De opleiding is bedoeld voor mensen die minimaal een MBO-opleidingop niveau 4 hebben afgerond en reeds enkele jaren werkzaam zijn binnende ‘context van sport en bewegen’. Het is de bedoeling dat ze tijdensde studie dat werk blijven doen.De belangstelling voor de deeltijdopleiding is groot. ‘Er zijn zelfs teveel aanmeldingen. Er wordt deze maand gestart met een groep vandertig deeltijders en er is inmiddels een wachtlijst aangelegd, mochtener mensen uitvallen.’www.han.nl/start/bachelor-opleidingen/deeltijddat veel werkgevers de opleidingskosten geheel of gedeeltelijk zullenvergoeden.’Voor studenten met een mbo-achtergrond niveau 4 duurt de opleidingEmbedded Systems Engineering 3,5 tot 4 jaar. Op 2 septemberis de deeltijdopleiding van start gegaan; inschrijven is mogelijk tot 1oktober.www.han.nl/start/bachelor-opleidingen/deeltijdStrijd tegen gevaarlijke reuzenberenklauwAan een ontmoeting met een reuzenberenklauw kun je zeerpijnlijke brandwonden overhouden. In Nederland rukt degevaarlijke exoot in rap tempo op. Om de verspreiding totstaan te brengen hebben Plant Biocontrol International enhet HAN BioCentre de handen ineen geslagen.BioBeer is een product dat effectief kan worden ingezet in de bestrijdingvan de reuzenberenklauw. Deze plant is van origine afkomstiguit de Kaukasus, maar gedijt - als exoot - ook zeer goed in ons klimaat.Sinds de jaren negentig is het aantal planten exponentieel gegroeid: inNederland staan er nu zo’n 1,5 miljoen. Samen nemen die een oppervlaktein beslag van 17 vierkante kilometer en daar kan niets andersmeer groeien. Maar, zwaarder weegt dat de reuzenberenklauw brandwondenkan veroorzaken. ‘Het vervelende is dat die zich niet directopenbaren, maar pas na zo’n zes uur en dan helpt afspoelen met koudwater niet meer’, licht Barend de Voogd het gevaar toe.Proces versnellenHij is plantenziektekundige van Plant Biocontrol International. In 2002heeft hij, toen nog werkzaam aan de Wageningen Universiteit, eenschimmel gevonden die als een natuurlijke vijand de reuzenberenklauwkan bestrijden en die inmiddels de naam BioBeer heeft gekregen. ‘Alseen exoot lang genoeg in een biotoop is gaan insecten en schimmels‘m als gastheer ontdekken en is het gedaan met de snelle verspreiding.Door BioBeer grootschalig in te zetten versnellen we in feite dit natuurlijkeproces.’Zover is het echter nog niet. Daarvoor is een gestandaardiseerdekweekmethode nodig. Om die te kunnen ontwikkelen klopte De Voogdeen paar jaar geleden aan bij het BioCentre van de HAN. Met gebruikmakingvan de faciliteiten die het BioCentre beschikbaar heeft voorhet MKB, de kennis van onder andere Nick van Bielzen van het centre ende inzet van diverse studenten heeft De Voogd die standaard kunnenrealiseren. ‘Op dit moment werk ik met het BioCentre nog samen aanhet verder versnellen van dat kweekproces, zodat ik in staat ben groteklanten goed te bedienen.’Tweederde wegEen grote klant die - bij wijze van proef - BioBeer al heeft mogen toepassenis de plantsoenendienst van de gemeente Utrecht. ‘Op de vorigjaar behandelde plek is nu tweederde van de reuzenberenklauw weg’,aldus Barend de Voogd. Hij hoopt met zijn bedrijf Plant BiocontrolInternational - gespecialiseerd in biologische bestrijding - BioBeer‘binnen afzienbare tijd’ te kunnen gaan vermarkten.Het HAN BioCentre is een contract research organisatie binnen deHAN. Het verricht toegepast onderzoek op het gebied van industriëlemicrobiologie en verzorgt tevens diverse nascholingscursussen op hetgebied van Life Sciences.www.classiccat.net/_plantbiocontrol/biobeer_nl.phpwww. hanbiocentre.nlTechnische Bedrijfskunde als eerste gecertificeerdDe landelijke Stichting Certificaat Ondernemerschap (CO) heeft beginjuni de voltijd- en deeltijdopleiding Technische Bedrijfskunde van deHogeschool van Arnhem en Nijmegen gecertificeerd. Het is voor heteerst dat een opleiding deze erkenning krijgt.Al sinds de hbo-opleiding Technische Bedrijfskunde (TBK) bestaat is‘ondernemerschap’ in het onderwijsprogramma verweven. Het wordt inde hoofdfase aangeboden en bestaat uit de vakken: Ondernemingsplan,Student Company, Marketing, Ondernemersvaardigheden, Strategie enFinancieel. Studenten die dit programma met succes hebben afgeslotenen willen doorgaan voor het volledige certificaat Ondernemerschap,krijgen door de erkenning van de stichting CO voortaan automatischvrijstelling voor al deze onderdelen. Om het volledige certificaat teverwerven, moeten de studenten alleen nog het landelijk examenFinancieel Management afleggen. De voorbereiding op dit laatsteexamen vindt ook binnen de HAN-opleiding plaats. Met het certificaatOndernemerschap is een hbo-student optimaal voorbereid om na deopleiding aan de slag te gaan als zelfstandig ondernemer, maar natuurlijkook in dienst van een bedrijf.www.certificaatondernemerschap.nlwww.han.nl/techniekH A N B L A D N R . 1 222 23 k o r t n i e u w s

Project Theewaterskloof:2e van de 67Contractonderwijs Techniek:één aanspreekpunt voor klantenBedrijven en instellingen die op zoek zijn naar bepaalde post-hbo-cursussen of naarinstroomcursussen voor mbo’ers kunnen binnen de faculteit Techniek van de Hogeschoolvan Arnhem en Nijmegen terecht bij één accountmanager: Trea Bosgoed. Ook voor demasteropleidingen en advies en onderzoek kunnen zij bij deze functionaris terecht, verteltBram Steennis, de manager van de Afdeling voor Cursussen, P-HBO en Masteropleidingenvan de technische faculteit.Voorheen was het zo dat de opleidingsmanagers niet alleen verantwoordelijk waren voorde inhoud van de opleidingen, maar ook de initiële contacten onderhielden met de klant.‘Maar zoals we het nu hebben ingericht is het veel duidelijker voor de klant, en ook efficiënter.Een opleidingsmanager was alleen aanspreekbaar voor zijn eigen vakgebied, de nieuweaccountmanager is benaderbaar voor alle opleidingen en voor elke vorm van onderwijs; ofdat EVC- (Erkenning Verworven Competenties, red.) of duale trajecten betreft of afstandonderwijs,dat maakt niet uit.’Is een contact eenmaal ‘warm’ en komt het er op aan daadwerkelijk in opdracht opleidingente gaan vormgeven, dan komt de opleidingsmanager natuurlijk wel in beeld, legtSteennis uit.trea.bosgoed@han.nl; tel. (026) 365 81 50.Het project Theewaterskloof is op de tweede plaats geëindigd in de race om deMacJannet Prize. Theewaterskloof is een samenwerkingsverband gericht opde sociale en economische ontwikkeling van de gemeenschappen in de regioTheewaterskloof in Zuid-Afrika. De HAN werkt sinds een aantal jaar, samenmet de University of Western Cape (UWC), aan de opbouw van een betere ensterkere samenleving in de dorpen van de gemeente Theewaterskloof. Sommigestudenten van de HAN lopen via dit project stage in Zuid-Afrika of doen er vrijwilligerswerk.De MacJannnet Foundation heeft als doel universitaire initiatieven te promotendie blijk geven van wereldburgerschap en maatschappelijke betrokkenheid enverantwoordelijkheid. Om dit kracht bij te zetten heeft de stichting, samen metTalloires Network, een internationale competitie uitgeschreven, de MacJannetPrize. De nieuwe projectcoördinator, Cape Peninsula University of Technology,heeft het Theewaterskloofproject ingeschreven voor deze prijs. In totaal werdener 67 projecten van 40 universiteiten uit 19 landen ingediend. De tweede plaatsis dus een zeer eervolle en een mooie bekroning voor alle betrokkenen in ditproject, waaronder de HAN-studenten die ter plaatse talrijke activiteiten en projectenhebben opgepakt. Met toewijding hebben zij hun kennis en vaardighedeningezet om duurzame oplossingen voor de allerarmsten in de Theewaterskloofvorm te geven, aldus de jury.www.macjannetprize.orgwww.han.nl/theewaterskloofFast & Speed: klein bedrijf,snelle prestatiesDat HAN-studenten een Dakar-auto bouwen is algemeen bekend.Minder bekend is dat ze al jaren via stages en afstudeerprojecten inputleveren aan het bedrijf Fast & Speed BV in Ulft.Fast & Speed bouwt ‘potente’ raceauto’s voor twee takken van sport:sprint op circuit en de rally raid: het lange afstandswerk zoals Parijs-Dakar waar Fast & Speed ieder jaar weet te scoren in de categorie vantwee-wiel-aangedreven auto’s. Zij waren in 2005 The Best Priveteer (hetbeste niet-fabrieksteam).HAN-studenten ontwikkelen bij Fast & Speed componenten voor deDakar. Zo hebben ze onder meer een veiligheidskooi doorontwikkeld engetest. Hetzelfde geldt voor de door de FIA (Fédération Internationaled’Automobile) verplichte ‘restrictor’. De FIA wil met regelgeving de vermogensvan de diverse categorieën deelnemers enigszins gelijktrekkendoor al dan niet een turbo toe te staan en de veerweg te limiteren. Derestrictor beperkt de hoeveelheid lucht die een motor kan aanzuigen.Directeur Johnny Hakvoort: ‘Mede dankzij HAN-studenten is dat aanzuigkanaalnu zodanig vormgegeven dat de lucht er bijna de snelheidvan het geluid krijgt. Daardoor zitten we ondanks die restrictor tegendat maximum.’Een ander speerpunt van Fast & Speed zijn de elektrische auto’s.Hakvoort was zijn tijd vooruit toen hij al in 2004 experimenteerde methybride aandrijvingen. Toen kreeg hij weinig steun; nu heeft iedereautofabrikant zich op die technologie gestort. ‘In de sprintwedstrijdenwerkt hybridisering minder goed door de gewichtstoename. Maar zekerin het lange afstandswerk is het terugwinnen van energie kansrijk.Omdat de vraag echter plotseling is geëxplodeerd kunnen de expertshet niet meer bijsloffen en ik kan dus even niet aan de benodigde spullenkomen. Maar die ontwikkeling laat ik zeker niet liggen.’ Zodra hijhet weer oppakt zal hij er wederom HAN-studenten bij betrekken.Van 5 tot 13 september rijdt Hakvoort de Silk Way Rally: start in dehoofdstad van Tatarstan, Kazan, dan via Kazachstan naar de hoofdstadvan Turkmenistan, Ashgabat.In januari 2010 staat de Dakar weer op het programma, deze keeropnieuw in Zuid-Amerika.Hakvoort heeft nog ruimte voor een zakelijke medespeler die gebruikwil maken van de ruime publiciteitsmogelijkheden in dit sportievecircus.www.fastspeed.nlBeroepsvereniging voor leerkrachten?‘Wat is goed onderwijs?’ Dat is de vraag die steeds centraal staat ineen gelijknamige serie boeken en miniconferenties, waarin elke af leveringeen eigen invalshoek heeft. Dit najaar komt het derde boek uiten in november vindt de derde conferentie plaats. Dit keer wordt decentrale vraag beantwoord vanuit ‘bestuurlijk en juridisch’ perspectief,licht redacteur, organisator en HAN-lector Ruud Klarus toe.Concreet wordt ingegaan op de vraag hoe onderwijsbeleid tot standkomt en in hoeverre leerkrachten bij dat beleid betrokken zijn.‘Wanneer je streeft naar goed, transparant bestuur, naar governance,is het eigenlijk vreemd dat de professional, de leerkracht, geen explicieterol heeft in de vorming van het onderwijsbeleid. De verantwoordelijkheiddaarvoor ligt nu formeel bij het ministerie van OCW en bijde schoolbesturen. Als professionals hebben leerkrachten natuurlijkwel zeggenschap over hun eigen werk, hebben een eigen ethiek en eenberoepscode, maar die invloed blijft impliciet en niet georganiseerd.Terwijl, als er bijvoorbeeld een bepaald medisch probleem speelt,direct de Landelijke Huisartsen Vereniging wordt geraadpleegd. Ookde advocatuur is goed georganiseerd, maar leerkrachten kennen zo’nformele beroepsgroep nog niet’, constateert de lector Ontwikkelenvan Competenties op de Werkplek.Een van de hoofdstukken van het boek maakt een internationale vergelijkingen daaruit blijkt dat het in Frankrijk nóg centraler georganiseerdis dan in Nederland, met dus nog meer bestuurlijk accent op hetministerie, maar dat het er in de Scandinavische landen juist allemaalveel decentraler aan toe gaat. ‘De formele bevoegdheden van scholenen leerkrachten zijn in Denemarken veel groter en daar bestaat ook eenberoepsvereniging. Dat leidt er bijvoorbeeld toe dat de eisen waaraande professional moet voldoen veel duidelijker zijn: elke leerkracht ophet voortgezet onderwijs heeft daar een universitaire opleiding, elkebegeleider op de kinderdagopvang is minstens hbo-geschoold. Metals gevolg dat de uitvalcijfers daar lager zijn dan in Nederland en hetpercentage hoger opgeleiden hoger, terwijl het onderwijs er zeker nietgemakkelijker is.’Ruud Klarus heeft het boek geschreven samen met co-redacteur Fransde Vijlder, lector Governance en Innovatiedynamiek in het Onderwijs,en een reeks andere auteurs. De miniconferentie vindt plaats in hetGymnasion in Nijmegen.www.boomuitgeversdenhaag.nlAccountmanager faculteit Techniek, Trea Bosgoed.H A N B L A D N R . 1 324 25 k o r t n i e u w s

Managen in Beijing‘Een baas die nooit blaft,wordt niet serieus genomen’‘Ik ging naar China voor het avontuur, een avontuur van vijf maandens t age wel te ver staan. Natuurlijk moest ik aanvankelijk enorm wennen.De t aal, het eten, de geuren, de kleuren, de mensen en hun cultuur.’Aldus Stéphane Reinink over zijn motivatie om naar China te gaan. Hij iser nu - op zijn 2 6 ste - manager van een Tesco-vestiging met 2 0 0 medewerkers, spreek t vloeiend Chinees en is getrouwd met Long Yue die hijtijdens zijn s t age leerde kennen.Na twee jaar managersfuncties bij de Makro te hebbenbekleed, stapte Reinink over naar het Britse Tesco.Tesco staat nummer 51 op de Fortune 500 en voor eenbedrijf van deze omvang is uniformiteit cruciaal. ‘Het‘denkwerk’ wordt verricht op het hoofdkantoor en inde winkel gaat het puur om effectieve implementatie.De meeste tijd gaat dan ook op aan wat wij operationalstandard noemen: display, voorraadbeheersing enhet onderhouden van een schone en klantvriendelijkewinkelomgeving. Natuurlijk gaat het allemaal om hetgenereren van steeds hogere verkopen en tegelijkertijdje kosten naar beneden brengen. Derving, het minimaliserenvan voorraadverlies, is evenzeer cruciaal.’AfbekkenManagen in China blijkt geheel anders dan in Europa.‘Bij Chinezen moet je altijd heel duidelijk zeggen wat jewilt en hoe en wanneer het gebeuren moet. Chinezenzijn absoluut geen concept-denkers; het zijn overlevers,dat zit sociaal-historisch ingebakken. Ze zijn bang hunbaan te verliezen als ze niet presteren en steken daaromniet graag hun nek uit, ontwijken verantwoordelijkheid.Onlangs riep ik een projectgroep bijeen met devraag: Hoe kunnen we onze werkomgeving verbeteren?Ik gaf twee voorbeelden van welke richting ik in wildeen vroeg om een gedetailleerd plan. Een week laterwerden diezelfde voorbeelden gepresenteerd als zijndehet actieplan.’Overlevingsdrang zie je ook terug in het realiseren vanbudgetten. Om de verkopen te halen, wordt voorraadsoms doorverkocht aan distributeurs of terug aan deleverancier (soms zonder dat de voorraad fysiek in dewinkel is geweest). ‘Dervingstatistieken worden gemanipuleerdom te verdoezelen hoeveel geld er daadwerkelijkverloren is gegaan. Ik hecht enorm aan transparantieen mijn doorzettingsvermogen begint geleidelijkvruchten af te werpen.’‘Ironisch genoeg is vertrouwen de beste manier omChinees management-talent te ontwikkelen en loyaliteitte creëren. Ze zijn gewend om constant te horen dat zealles verkeerd doen. Chinezen zijn echter heel pienter enook maar mensen. Ik wijs ze op fouten, maar communiceermijn standaard en complimenteer goed werk. Als zevoelen dat de baas ze vertrouwt, durven ze meer, bloeienze echt op. Natuurlijk moet je wel realistisch blijven ende norm in zicht houden. Een baas die nooit blaft, wordtop den duur weinig serieus genomen. Je moet ook latenblijken dat je weet wat er speelt. Leveranciers trekkengraag hun portemonnee open voor een groter displayoppervlak,gratis voorraad belandt niet noodzakelijk inde handen van de klant.’OpleidingHeeft Stéphane Reinink nog profijt van zijn studie aan deHAN? ‘IBMS (International Business and ManagementStudies, red.) benadrukt de financiële, linguistische enculturele aspecten van internationaal zakendoen. Retailis lokaal van aard: het gaat om klanten, medewerkers,leveranciers en assortiment. Het enige internationalevoor mij is dat ik als Nederlander werk voor een Engelsbedrijf in China. Ik zie dan ook weinig van mijn studieachtergrondterug in mijn werk. Toch heb ik veelvoordeel gehad van het projectgerichte onderwijs aan deHAN. Doelen stellen met aanverwante actieplannen encontroleprocessen, deze disciplines komen mij zeer vanpas in een werkomgeving waar je soms dreigt de rodedraad kwijt te raken, omdat je continu overspoeld wordtdoor losse en tijdelijke kwesties.’Onlangs gaf Reinink een presentatie aan HANstudentendie de minor Asian Studies volgen. ‘Of eendergelijk programma meerwaarde heeft, is erg persoonsgebonden.Je kunt iemand wel vertellen dat je eenvisitekaartje met twee handen aan moet pakken, maarwat echt belangrijk is, is hoe je daar mee omgaat. Benjij bereid je Westerse instincten op een laag vuurtje tezetten, meer te leren dan te onderwijzen en minstenszestig uur per week te werken? Er is geen middenweg.Ik heb veel buitenlanders zien komen en er ook heel veelweer zien gaan. Zij die doorbijten verzamelen een vrachtaan levenservaring en anekdotes, leren relativeren engenieten volop van de unieke momenten hier.’Typisch ChineesTot slot wil Stéphane Reinink nog wel een tweetal verhalenkwijt die typerend zijn voor China. ‘Hilarisch wasdie ochtend dat mijn storemanager me naar zijn kantoorriep om de verkopen te bespreken. Stomverbaasd wasik om hem in ondergoed aan te treffen, terwijl hij metnaald en draad bezig was zijn pantalon dicht te naaien.Alsof er niks aan de hand was deelde hij me mee dat hijuit zijn broek gescheurd was. ‘Maar zeg eens, waaromwaren de verkopen gisteren zo slecht?’ Nu ik bij Tescoop een hogere positie zit, maak ik ook de keerzijde mee.Toen ik de winkel overnam was er een werknemer diehet niet eens was met zijn ontslag. Hij eiste een compensatievan vijf maandsalarissen, wat ik weigerde. Nazeven dagen op rij waarin hij me het werk onmogelijkmaakte en me telefonisch lastig viel, besloot ik depolitie te bellen. Omdat er geen sprake was van fysiekebedreiging was er niets dat de politie kon doen! Hieropheeft mijn baas me enkele dagen onder beveiliginggesteld. Het is nu al enige tijd geleden, maar ik blijf opmijn hoede; een collega filiaalmanager is tijdens dekerstperiode neergestoken door een ex-werknemer. Ineen land waar het merendeel van de bevolking het moetstellen met het minimumloon of minder, en socialestatus erg belangrijk is, maken in de hoek gedreven personensoms rare sprongen.’Stéphane Reinink (1982) vertrok in 2004als HAN-student voor zijn verplichte buitenlandstagebij International Businessand Management Studies (IBMS) naarBeijing. Het beviel hem daar zo goed dathij besloot op eigen kosten een half jaarlanger te blijven om de taal te leren, waarnahij zijn afstudeeropdracht deed bij deMakro in diezelfde stad. Om af te studeren(en omdat het geld op was) vloog hij terugnaar Nederland met een driejarig contractop zak als management trainee. Tweedagen na zijn afstudeerceremonie zat hijweer in het vliegtuig terug naar China.Toen in 2007 de Makro door een Koreaansbedrijf werd overgenomen, solliciteerdeReinink bij Tesco, waar hij inmiddels werktals store general manager, oftewel filiaalmanager.Zijn winkel heeft 5000 vierkantemeter winkeloppervlakte, ongeveer 20.000verschillende producten en 200 vastemedewerkers.H A N B L A D N R . 1 326 27 C A R R I È R E

Electrabel founder HAN Smart Business CenterHet netwerk van HAN Smart Business Center is uitgebreid met éénnieuwe founder, Electrabel. Electrabel is in Nederland de grootsteelektriciteitsproducent en een belangrijke leverancier op de zakelijkemarkt. In Europa is het één van de grote bedrijven op de markt voorelektriciteit en gas. Een positie die Electrabel de komende jaren graagwil versterken. Onder meer door groei van de activiteiten in Nederland.Alex Mulder (manager HRD): ´Onze medewerkers zijn onze belangrijkstevermogensbestanddelen. We zijn daarom steeds op zoek naarhooggekwalificeerde afgestudeerden. Als tegenprestatie bieden weboeiende stageplaatsen en uitdagende onderzoeksopdrachten op vooraltechnisch en bedrijfskundig gebied. Daarnaast willen we zoekennaar verdere samenwerking om kennisontwikkeling en kennisbehoudte bevorderen. Wij zien de HAN als een belangrijke partner. De HAN isvolgens ons in staat een brug te slaan tussen opleiding en bedrijfslevenen brengt dit met het Smart Business Center dichter bij elkaar.’Behalve een nieuwe founder zijn er ook nieuwe deelnemers:Bikedispenser, Bruil Bouwgroep Ede BV, Colt International,Dirkzwager, Johannus Orgelbouw, Laprolan, NTA, UTInnovation,Weijers Eikhout en Willems technisch adviesbureau.Omdat het aantal deelnemers aan het bedrijvennetwerk blijft stijgen, ermeer projecten starten en omdat HAN Smart Business Center de kwaliteiten een persoonlijke benadering voorop stelt, is ook de bezettinguitgebreid. Marjo Rodenburg (adviseur) gaat het team van Jonathanvan Deutekom (directeur) en Marion Wieleman (secretariaat) versterken.Zij wordt voornamelijk ingezet binnen het bedrijvennetwerk MKBvanuit de specialisatie HRM, Commercie, ICT en Lean-management.Zij onderhoudt het contact met een groot aantal deelnemers en founders.Daarnaast gaat zij aan de slag met projecten.www.han.nl/sbcVonk-methode: projecten leiden wordt een spel...Managen maarRegeren is vooruit zien. Projecten managen ook . Maar vooruitdenken en overzicht houden, dati s nu juist wat jongeren niet g o e d a f gaat . L iza S imons, s t u d e n t O pleidingskunde h e e f t h e t‘lekker’ voor ze gemaak t . Haar Vonk-methode maak t er een spel van. Ze heef t - in het kadervan haar af studeren - een spel ont wikkeld voor het Nivon dat aandachtig wordt gevolgd doorhet bedrijf sleven.Nieuwe MastersVoor HRM-strategen : Master in Managing Human ResourcesErvaren P&O-managers of HRM-adviseurs die zich willen gaan toeleggenop strategische vraagstukken kunnen hun strategische competentiesverdiepen en verbreden binnen de Master in Managing HumanResources. Ze doen in deze opleiding inzichten op om vorm te kunnengeven aan het personeelsbeleid met het oog op de strategie van hunbedrijf of organisatie.Kroon op de studie is de erkende titel Master in Managing HumanResources (MMHR) achter de naam. De master (erkend door de NVAO)is gelieerd aan het lectoraat Human Resource Management van lectorRobert Verburg, zie het interview met hem op pagina 10. De start is op9 september.www.han.nl/opleidingen/master/managing-human-resourcesVoor engineers : Master of Automotive SystemsPer 1 februari 2010 start aan de HAN de Master of Automotive Systems,een Engelstalige master die zowel in voltijd als in deeltijd gegevenwordt. De opleiding focust op de techniek van het voertuiggedrag ende systemen die dat gedrag beïnvloeden – denk aan de cruise controlen zelfsturende en -remmende systemen. Voorts schenkt het veelaandacht aan de diverse aandrijftechnieken als elektrisch, hybride ende brandstofcel. Daarnaast komen vraagstukken van het automotive-management aan bod. De master richt zich op een internationaledoelgroep. De voltijdse vorm (1,5 jaar) is bedoeld voor afgestudeerdenhbo-Elektrotechniek, Autotechniek en Werktuigbouwkunde. Dedeeltijdse (2,5 tot 3 jaar) staat in de eerste plaats open voor mensenmet dezelfde opleiding en enige tijd werkervaring als engineer bij eenautomotive OEM of toeleverancier. De Master of Automotive Systemsheeft onlangs voldaan aan de kwaliteitseisen van de NVAO en is doordeze organisatie geaccrediteerd.www.han.nl/masterprogrammasMasters in GhanaDe Master of Construction Project Management is nu ook te volgen inGhana. Daar zijn op twee locaties - Takoradi en Kumasi – 29 studentenmet deze opleiding bezig. In deze master leren de studenten allemethoden, technieken en vaardigheden die nodig zijn om complexeprojecten in de bouwnijverheid en de civiele techniek te realiseren,rekening houdend met de tijd, kosten, kwaliteit en duurzaamheid.In september start in het Afrikaanse land ook de MasterTelecommunication Management. Deze opleiding brengt studententechnieken en methoden bij om innovaties op het gebied vaninformatie, telecommunicatie en ICT te vermarkten. Voorts leren zeprojecten rond telecommunicatie te managen en implementeren.Wie zich ooit in z’n jeugd idealistisch heeft ingezet voorprojecten als kindervakantiewerk of vakanties voorgehandicapten, zal zich wellicht de wanhoop nog herinnerenwaar je doorheen moest: waar je niet allemaalrekening mee moest houden! Vervoer, vergunningen,financiën, verzekeringen, contracten, tijdsplanning,logistiek… Regelwerk dat ook nog ‘ns gepaard ging meteen veelheid van meningen onder medeorganisatoren.Kortom, chaos en buikpijn.SpelHAN-studente Opleidingskunde Liza Simons heeft, navoorwerk door andere studenten, een spel uitgewerktwaarin jongeren van vijftien tot twintig jaar alle fasenvan projectmanagement doorlopen, in de juiste volgordeen op een prettige manier. Al doende leren ze omzelfstandig activiteiten te organiseren. Subsidie kwamvan VWS; cofinanciering van Nivon - dat waarden alsnatuur, cultuur en maatschappij hoog in het vaandelheeft staan en jonge vrijwilligers wil aantrekken enopleiden.Volwassenen die een project moeten leiden lopen geordendeen agenda door. De Vonk-methode leidt jongerendoor diezelfde agendapunten, maar dan in spelvorm. Zekomen telkens in een nieuw ‘vak’ in het spel van waaruitze verder denken. De gekozen vorm is niet die van eenbordspel op tafel, maar van een groot tafelzeil waar dedeelnemers bovenop kunnen gaan zitten. Laptop erbijen managen maar. Het spel werkt met opdrachten,fiches en documenten. Alle opdrachten staan op interneten de uitwerking wordt daar meteen opgeslagen.Simons: ‘Studenten weten wel dat ze bijvoorbeeld bezigzijn in de fase ‘draaiboek’, maar hoeven niet alles zelfte bedenken en in te vullen. Na twee pilots hebben wenaast de inhoudelijke kanten vooral aandacht gegevenaan het sociale aspect. Hoe geef je feedback, hoe werk jesamen - ook bij verschillende ideeën, hoe bel je op naareen financier?’Twee variantenDeze maand volgt een nieuwe pilot binnen een ROCzodat in januari helder is welke aanpassingen nognodig zijn. Waarschijnlijk komen er twee varianten. Eenklassikale lesmethode voor mb0’ers, met aandacht voorcompetenties. Daarnaast een variant voor groepen dieeen maatschappelijk project opzetten. De prijs hangt afvan de vorm, de klant en de relevantie voor het Nivon.Pas over een half jaar komt daar tekening in. Momenteelis er met een complete methode van elf workshops,begeleiding en materiaal 5000 euro gemoeid.Inmiddels hebben enkele consultancybedrijven hunbelangstelling ervoor getoond. Dat biedt perspectieven.www.nivonjong.nlwww.han.nl/opleidingskunde‘Hoe werk je samen -ook bij verschillendeideeën?’28 29 H A N B L A D N R . 1 3k O R T N I E u W SS C R I P T I E

10 e editie Frank Stötelerlezing Invitational Conference overborgen kennis in acute zorgDit jaar organiseert de HAN op 14 oktober al weer voor de 10de keer deinmiddels nationaal bekende Frank Stötelerlezing op de Pabo Arnhem.Het jaar 2009 is niet alleen een jubileumjaar voor deze jaarlijks terugkerendelezingen, maar ook voor de Pabo omdat precies 25 jaar geledende pedagogische academie en kleuterkweek werden samengevoegd. Datbetekende de start van een vierjarige lerarenopleiding voor het primaironderwijs die meteen ook onderdeel werd van het hoger onderwijs.Genoeg reden voor de HAN voor het organiseren van een minisymposiumwaarin Frank Stöteler opent met de centrale lezing. Hij zal ingaanop 25 jaar leraren opleiden en tevens terugblikken op de eerdere FrankStötelerlezingen. De keynote wordt gevolgd door een keuzeprogrammawaarin een viertal deskundigen zal ingaan op items die in verleden,heden en toekomst relevant zijn (of worden) voor het primair onderwijs.Het programmaOnderwerpen van de lezingen zijn:• 25 Jaar Pabo-stagiaires• Digitalisering door Marijke Kral• Feminisering door Gerda Geerdink• Passend onderwijsVanaf 17.00 uur Koffie en inloop17.30 - 18.30 uur Keynote door Frank Stöteler18.30 - 19.15 uur Pauze19.15 - 20.00 uur 1e ronde parallel sessies20.00 - 20.15 uur Koffie20.15 - 21.00 uur 2e ronde parallel sessiesVanaf 21.00 uur BorrelDatum:Plaats:Aanmelden:Meer informatie:14 oktober 2009, 17.00 uur.Pabo Arnhem, Ruitenberglaan 27, Arnhem.mary.akkermans@han.nl.gerda.geerdink@han.nl.Om tot verbeteringen in de acute intensieve zorg te komen hebbenpraktijk en wetenschap elkaar nodig. Hoe kunnen de nieuwe kennisen vaardigheden die uit die samenwerking voortkomen worden vastgehouden?Deze vraag staat centraal tijdens de Invitational Conferenceop donderdag 15 oktober.In de projecten van het HAN Lectoraat Acute Intensieve Zorg wordt ernauw samengewerkt tussen praktijk en wetenschap. Nieuwe inzichtenvonden de afgelopen tijd hun weg naar de praktijk van de acute intensievezorg, zoals:• Noodzaak van psychosociale hulp,• Richtlijn Triage,• Richtlijn Pijnbehandeling bij Traumapatiënten,• Digitale communicatie,• Preventie van complicaties van de vitale functies.Deze projecten zijn echter eindig en na afloop dooft het vuur van menigeverandering in de realiteit van de alledaagse praktijk. Hoe kunnendie nieuwe kennis en vaardigheden geborgd worden? Het symposiumbiedt de uitgelezen kans om hierover in gesprek te gaan met beroepsgenoten,onderzoekers en het onderwijs.Deze jaarlijkse conferentie is speciaal bedoeld voor verpleegkundigen,maatschappelijk werkers, fysiotherapeuten, leidinggevenden, beleidsmedewerkers,onderzoekers, studenten, docenten en iedereen metinteresse in de Nederlandse acute zorgverlening.Aan deelname zijn geen kosten verbonden.Meer informatie over het middagprogramma volgt via www.han.nl.Datum:Plaats:Aanmelden:15 oktober 2009, 13.00 uur.Scandic Sanadome Nijmegen,Weg door Jonkerbos 90, 6532 SZ Nijmegen.veronica.varol@han.nl.Themabijeenkomst overnanotechnologie voor het MKBLectoratenPetri Embregts heeft op 4 juni haar ambt aanvaard als HAN-lector voor hetLectoraat Zorg voor Mensen met een Verstandelijke Beperking.Faculteit TechniekLectoraat LeanLectoraat Energie en DuurzaamheidFaculteit Economie en ManagementInnovatie en Ondernemerschapin voorbereidingin voorbereidingin voorbereidingWat is uw nieuws?Voor u ligt het HAN-blad. Het valt bij 20.000 adressen in de bus waaronder heel veelinnovatieve bedrijven in het midden- en kleinbedrijf. Het blad wil zo fungeren als communicatiekanaaltussen de HAN, bedrijven en hun ruimere omgeving. Het is inmiddelsuitgegroeid tot een platform waar resultaten van interactie tussen de hogeschool enhaar omgeving voor het voetlicht worden gebracht. Het HAN-blad streeft naar artikelenover actuele, maatschappelijk relevante, concrete actie van concrete mensen met concreetresultaat. De samenwerking tussen de HAN en haar externe relaties staat daarbijvoorop. Het kan voor u als vehikel dienen voor uw ideeën en voor de realisering van uwwensen. Wij nodigen u uit om voorbeelden van zo’n interactie, een idee of een anderinteressant onderwerp via het HAN-blad in de schijnwerpers te zetten. Wij ontvangenuw suggestie graag. Dan is uw nieuws ook ons nieuws.Als voornaamste criterium voor opname in het blad geldt, voortvloeiend uit het bovenstaande,dat onderwerpen niet moeten verkeren in de fasen van overleg, planning,beleid of onderzoeksopzet, hoe mooi dat allemaal soms ook moge zijn. Het magazinepresenteert expliciet niet wat de HAN zich voorneemt te gaan doen, maar wat onzemensen hebben gedaan. Resultaten. Het bestek van dit magazine biedt geen ruimtevoor een compleet overzicht daarvan, u ziet hier slechts het topje van de ijsberg. Maardaaronder gaan allerlei kennisnetwerken schuil. Het streven van de HAN is om samenmet u kennis toepasbaar te maken en zo waarde te scheppen voor onze omgeving.Daarom zou het zeer welkom zijn als u op die kennisnetwerken zou willen inhaken.Contactgegevens vindt u in dit blad. Overigens neemt het HAN-blad ook met plezieruw advertentie op.hanblad@han.nlSymposium ‘Regionalesamenwerking aanduurzame ontwikkeling’De afgelopen jaren zijn er wereldwijd en ook in Nederlanddiverse regionale netwerken opgezet waarbij onderwijsinstellingen,bedrijven, NGO’s (Non GouvernementeleOrganisaties) en de overheid actief samenwerken rondomduurzame ontwikkeling. In Nederland is er bijvoorbeeldeen officieel Regional Centre of Expertise en zijn erdiverse andere initiatieven die dezelfde intentie hebben:op regionaal niveau duurzame ontwikkeling versnellendoor onderwijs, bedrijfsleven, maatschappelijke organisatiesen overheden actief te laten samenwerken.Duurzaam Hoger Onderwijs (DHO) organiseert innovember een symposium om mensen uit het hogeronderwijs te inspireren om in regionaal samenwerkingsverbanddit maatschappelijke probleem aan te pakken,waarbij hoger onderwijs instellingen structureel eenstakeholdersrol aannemen (dus een actieve rol spelenin probleemsignalering en zich opstellen als medeprobleemeigenaar),en waarbij de resultaten van dezeregionale samenwerking doorwerken in onderwijs enonderzoek.Deze vragen staan tijdens het 11e DHO symposiumcentraal.• Hoe structureel en efficiënt zijn de regionale samenwerkingsverbandenin het kader van duurzaamheid?• Wat levert het uiteindelijk op de lange termijn op voor deverschillende actoren en wat verwacht men van elkaar?• Hoe werken de resultaten van deze samenwerkingsverbandendoor in het onderwijs?Datum: 26 november 2009Plaats: HAN, Arnhem.Informatie: jan.oosting@interstudie-ndo.nlHet voorvoegsel ’nano’ duikt steeds vaker op om aan te geven dateen product met zijn tijd meegaat. Maar hoe weet je als ondernemerof nanotechnologie iets voor je producten kan betekenen?Als dat zo is, hoe pas je die technologie dan toe? Op 30 septemberorganiseert het HAN Smart Business Center, samen met NanoLabNijmegen van de Radboud Universiteit, NTA, BASF, Nanohouse,TNO en B4You een bijeenkomst waar de vertaalslag gemaaktwordt van nanowetenschap en -technologie naar de praktijk.Nu al maakt het toepassen van nanotechnologie nieuwe productenen productiemethoden mogelijk. Ook kunnen bestaandeproducten en productieprocessen verregaand worden verbeterd:van micro-elektronica tot spuitgietwerk en van medische toepassingtot gevelreiniging. De toepassingsmogelijkheden lijkengrenzeloos.ProgrammaIn een interactief programma - ‘Toegepaste Innovaties met nanotechnologievoor het MKB’ - krijgt de ondernemer antwoorden op de vragen als:• Wat is nanotechnologie en -wetenschap?• Wat zijn nut en bedreigingen van nanotechnologie?• Wat kan ik met nanotechnologie?• Welke toepassingen zijn nu al op de markt?• Wie of wat heb ik nodig om nanotechnologie voor mijn bedrijftoepasbaar te maken?Tijdens de bijeenkomst kunnen de deelnemers ook een rondleidingkrijgen door het NanoLab, onderdeel van het Instituut voor Moleculenen Materialen van de Radboud Universiteit Nijmegen.Datum: 30 september, 15.30 uur.Meer informatie en aanmelden: sbc@han.nl.Het HAN-blad is een magazine vande Hogeschool van Arnhem enNijmegen bedoeld voor vernieuwendebedrijven, not for profit organisatiesen het regionale grootbedrijf.Het magazine verschijnt drie keerper jaar.COLOFONRealisatie :HAN Marketing, Communicatie enVoorlichtingRedactie :Martin van Zaalen, Frank Höppeneren Marina Beckers, redactie-assistente(024) 353 04 52hanblad@han.nlMedewerkers :Claudia Fitsch, Han Geurts,Wouter Klein IkkinkFotografie :Ralph Schmitz, Coos Dam, MegastockVormgeving en productie :Communicerende Ontwerpers, UbbergenDruk :Thieme MediaCenter, NijmegenAdver tenties, abonnementen enadreswijzigingen :Marina Beckers, (024) 353 04 52hanblad@han.nlH A N B L A D N R . 1 330 31 k o r t n i e u w sDe grondstof voor het gebruikte papier is af komstig uit verantwoord beheerde bossen, de folie is gemaakt van plantaardige suikers en kan in de GFT bak.