De Heeren van Alkmaer - Gemeente Alkmaar

Openbare werken
Ook buiten het stadhuis waren de nodige personen in dienst van de stad werkzaam.
Zo de fabrieksmeesters (ook wel: commissarissen van fabricage), die in 1528
voor het eerst genoemd worden. Zij namen taken van de burgemeesters over op
het gebied van toezicht op en benoeming van de functionarissen bij openbare
werken.
In Alkmaar was ook een ‘Stadstimmerwerf’ waar een ‘stadswerkbaas’ de leiding
had over tientallen werklieden, waar onder de ‘schopluyden’ voor het onderhoud
van de stadswallen, voor de puinschuit (‘puyn en asch varen’), voor het
vegen van straten (en ook de reiniging van ‘de pishoeken tussen de pylaars die
buyten en rondom de Waag zijn’), de timmerbaas, de metselbaas, en ‘de toeziender
op de houten’ (stadsplantages).
Al rond het midden van de 16e eeuw was er een systeem voor het ophalen van
vuilnis. Dit werd toen al uitbesteed aan particuliere vuilnisophalers. 19
Dezen zullen het vuilnis elders weer verkocht hebben, aangezien zij voor de
pacht van dit ophaalrecht en van de schuit een flinke som geld aan de stad betaalden.
Waarschijnlijk werd het vuilnis gesorteerd
en een deel vond vermoedelijk
aftrek onder boeren in de omgeving als
mest. Bekend is dat men in de droogmakerijen
gedurende enige tijd nog heeft
getracht om akkerbouw rendabel te
maken door een sterke bemesting van
de soms schrale zandige meerbodems.
Uit de pachtcontracten blijkt dat men
op twee vaste dagen per week het vuilnis
van de kaden ophaalde met de vuilnisschuit.
Alleen als de grachten ’s winters
waren dicht- gevroren mochten de
burgers het vuilnis storten in de openbare
vuilniskuilen, waar ook de straatvegers
het straatvuil deponeerden. Om
te voorkomen dat men onwelgevallige
zaken in de gracht liet verdwijnen, waren er keuren over het niet te dicht bij de rand
zetten van het vuilnis en een verbod om afval in de gracht te werpen. Bovendien
hoorde bij het contract dat de vuilnisophalers periodiek de gracht moesten baggeren.
18
De Stadstimmerwerf, anno 1726.
Tekening G.A.J. Kloos, 1908
19 G.N.M. Vis, Van ‘vulliscuyl’ tot
Huisvuilcentrale; vuilnis en afval
en hun verwerking in Alkmaar en
omgeving van de middeleeuwen tot
heden, Alkmaar 1996.