De Heeren van Alkmaer - Gemeente Alkmaar

5. DE SECRETARIS
De vroegste vermelding van een stadssecretaris
van Alkmaar dateert van 25
dec. 1391, als Hertog Aalbrecht het ‘clercambocht
van onser stede van Alcmaer’
aan Sandrijn van Quartes geeft. Lang
heeft hij hierover niet beschikt want in
een ‘brief van gratie’ van 7 mei 1395
kende hertog Aalbrecht, graaf van
Holland, het recht van secretarisschap
van Alkmaar toe aan het onse Lieve
Vrouwe of Mannengasthuis. Dit ‘Groote
Gasthuys’ (sinds 1341 gelegen tussen
Langestraat en Breedstraat, deels op de
plek van het latere stadhuis) verkreeg
daarmee het recht van verpachting van
het secretarisschap. Regenten van dit
gasthuis verpachtten de betrekking en
het ligt voor de hand, dat de stedelijke
regering steeds trachtte met hen over de
pachtsom overeenstemming te bereiken, ten einde vrij te zijn in de keuze van de
persoon die de stadsbestuurders dienen moest. Bij de begeving in 1552 voor één
jaar verplichtte zij de benoemde secretaris ƒ 40 aan gasthuismeesteren te betalen,
maar nam hij een adjunct 90, dan zou hij met ƒ 20 (vanaf 23 juni 1553 ƒ 25) kunnen
volstaan. 91 Op 8 aug. 1572 besloot de vroedschap om met de gasthuisregenten te
accorderen over een duur van 10 of 12 jaar voor ƒ 54 per jaar (de toenmalige
functionaris werd gecontinueerd tot St. Jan 1573 voor ƒ 42).
Tot 1 nov. 1795 is men jaarlijks aan het mannengasthuis ƒ 55 (niet ƒ 54) blijven
betalen!
Voor het waarnemen van het ambt was al spoedig meer dan één persoon nodig,
want de secretaris deed dienst bij burgemeesteren en de vroedschap, bij schepenen
en bij de weeskamer. Eind 16 e eeuw (1572) zijn er 2 stadssecretarissen: één
voor het bestuur (burgemeesteren) en één voor het gerecht (schepenen). Tijdens
de Republiek dienden de secretarissen tot bijstand: één van de gedeputeerden ter
dagvaart, één van de burgemeesteren en de vroedschap, één van schepenen en
de Weeskamer. Ook waren de secretarissen belast met de ontvangst der verpondingen
en ‘extra-ordinaire contributiën’. Er waren dan ook twee of soms zelfs
drie secretarissen, meestal voor een afzonderlijke functie aangewezen, terwijl de
werkzaamheden ook wel gezamenlijk werden verricht.
55
Secretariskist, ca. 1600
90 Onder de op 14 mei 1569
gebannen personen komt voor
Jan Cornelisz., klerk van de stad,
wellicht dezelfde als Jan Cornelisz.
van Leiden, die op 19 juli 1568
de eed als poorter had gedaan en
daarbij was vrijgesteld van betaling
van exue, wanneer hij niet
langer dan een jaar hier bleef
wonen. Op 17 december 1569
werd de substituut Jan Gerritsz.
vrijdom van accijns verleend.
In 1585 komt een Jan Adriaensz.
voor, op 31 oktober 1591 werd
Huybert Jacobsz. van de Lijn
beëdigd, en sindsdien was aan
de secretarie steeds een “gezworen”
klerk verbonden.
91 Vermoedelijk paste de stad het
resterende bedrag bij.