De Heeren van Alkmaer - Gemeente Alkmaar

2. DE SCHOUT
Toen de inwoners van Alkmaar op 11 juni 1254 van graaf Willem II stadsrechten
kregen, ontstond een autonome rechtskring. Het gerecht (tevens bestuur) van
de stad was samengesteld uit vooraanstaande Alkmaarse poorters als vertegenwoordigers
van de stedelijke gemeenschap (universitas). Het college van schepenen
werd voorgezeten door de schout die de landsheer, de graaf van Holland, vertegenwoordigde.
De schout verdedigde de belangen van de graaf en inde de grafelijke
inkomsten, die hij aan de Rekenkamer moest verantwoorden. Verder handhaafde
hij de openbare orde, vervolgde hen die de wetten en keuren overtraden en eiste
voor schepenen straf, terwijl hij ook zorgdroeg voor de uitvoering ervan.
Het schoutambt was zeer voordelig, omdat de straffen meestal uit geldboetes
bestonden, waarvan de schout een deel toeviel, terwijl hij ook wel van een vervolging
afzag, wanneer de schuldige een bepaald bedrag betaalde.
Aangezien de graven van Holland vermoedden ten aanzien van hun inkomsten,
die de baljuw en schout voor hen invorderden, misleid te worden, verpachtten
zij vanaf 1407 deze ambten. Aldus werd in 1407 het schoutambt van Alkmaar
voor ƒ 16:13:4 verpacht.
De Kamer van Rekening der Domeinen benoemde tot 1724 de schout, op voordracht
vanuit Alkmaar. De Staten van Holland besloten op 18 november 1724
dat hun ‘van alle vaceerde ambten moest kennis gegeven worden, om daarop te
disponeeren en resolveeren’. Na de instelling van het Erfstadhouderschap bleven
de Staten van Holland de schout op voordracht van de Alkmaarse vroedschap
benoemen, na zich eerst ervan verzekerd te hebben dat de voorgedragen persoon
de stadhouder ‘welgevallig’ was. Over het al of niet verenigbaar zijn van de
betrekkingen van schout en lid van de vroedschap zal hierna in de lijst van de
leden van de vroedschap het nodige worden gezegd. 25
De Alkmaarse schouten:
Circa 1264: Willem Peregrinuszoon. 26
1303 en 1304: Pelgrim Williaems Scoutensoon 27
Vóór 17 mei 1328: Claes van Uytgeest.
17 mei 1328: Sijmon Moyken. 28
In 1339: Jan Wouterszoon.
In 1347: Roelof Arnoutsz.
In 1386: Reymbrand Garbrandsz.
In 1391: Reyner Doevenzoon.
28 juli 1392: Jonkheer van Arkel (aangesteld).
In 1393: Jan Bartoutsz.
33
Vanwege de omvang van de noten
zijn deze aan het eind van dit hoofdstuk
geplaatst.