Euha 2010 Diploma uitreiking 2010 Revalidatie met ... - De Audiciens

Krijg jij genoegruimte om tegroeien?www.specsaverspartnership.comgroeimogelijkheden, zeker bij specsavers!Ben jij als Audicien op zoek naar meer doorgroeimogelijkgheden? Wil jij jezelf graag doorontwikkelen tot eensuccesvol ondernemer? Dan is het Specsavers Partnerschap zeker iets voor jou. Specsavers is sinds 2007 actiefop de Nederlandse markt voor hoortoestellen. Ondertussen bieden we hoorzorg aan in meer dan 80 Specsaversvestigingen in Nederland. De voordelen van het Partnerschap op een rijtje.• Gegarandeerd vast inkomen.• Ondernemersvrijheid.• 100% van de winst is voor jou!• Ondersteuning op het gebied van Marketing, PR, ICT etc.• Prima merkproducten!“Binnen Specsavers krijg je de mogelijkheid om jezelf op persoonlijk entechnisch vlak verder te ontwikkelen. Je krijgt uitgebreid training enondersteuning op het gebied van managen van jouw business.Daarnaast zorgen we ook voor de verschillende technische train ingenom jouw kennis van het vak op niveau te houden.”Ton van der ZeijdenProfessional Service Manager HearcareBen jij die gediplomeerde StAr-geregistreerde audicien en wil jij jezelf ontwikkelen tot ondernemer. Bel dan snelvoor een afspraak, voor een vrijblijvend persoonlijk kennismakingsgeprek of gewoon voor meer informatie:Wouter van der Hoeven, 06 290 43 561 of mail: wouter.vanderhoeven@nl.specsavers.com© 2010 Specsavers Optical Group. All rights reserved.

VoorwoordBeste lezers,Voor u ligt alweer de laatste ´De Audiciens` vanjaargang 4. Voor velen een druk jaar en eendrukke periode. We hopen in ieder geval dat uals lezer tijd heeft om te genieten wat er weer isaangeleverd: Hans van Pagée neemt in zijn columnde bezuinigingen nog eens onder de loep en PaulValk weet heel goed te verwoorden waar velen aanhet eind van het jaar last van hebben.Eind september kwam de Nederlandse Verenigingvoor Audiologie bijeen voor een seminarover technische ontwikkelingen in hoortoestellen,aanpastechnieken, evaluatie en gebruikerstevredenheid.Als speciale gast, expert en ervaringsdeskundigegaf prof. dr. med. Jürgen Kießling vande Universität Gießen (DU) een inleiding over dezeonderwerpen. Per onderwerp waren er nog tweeandere sprekers en een aantal vrije voordrachten.De onderwerpen zijn ook voor audiciens zeer demoeite waard. Vandaar dat een groot deel vanhet programma wordt herhaald op het symposiumvan StAr op 13 en 15 november. ´De Audiciens´presenteert al een verslag van een aantal lezingen.De overige volgen in het volgende nummer waarinhet StAr-seminar wordt opgenomen.Tinnitus blijft een moeilijk maar interessantonderwerp. De meningen t.a.v. behandeling lopenuiteen en naast professionele en deskundigehulpverlening wordt er behoorlijk aangerommeld.Op internet staan verhalen over zelfgenezing endaaruit ontwikkelde programma´s die garanderendat 90% van de klachten na uiterlijk 6 wekenvoorgoed zijn verdwenen. De patiënt wordt van hetkastje naar de muur gestuurd en is ook binnen deaudicienpraktijk geen onbekende.Audiologisch Centrum Flevoland heeft een nieuweaanpak om tinnituspatiënten sneller op het juistetraject te zetten. ´De Audciens´ sprak hierover met drs.M.M. Scharloo-Cressent, klinisch fysicus–audioloogen mw. L. Tromp, audiologisch maatschappelijkwerker, beiden verbonden aan Koninklijke KentalisAudiologisch Centrum Flevoland.Natuurlijk was de redactie present op deEUHA vakbeurs. We bekeken de noviteiten enaanschouwden de presentaties, netwerkten enconcludeerden dat de meest gespotte tas dit jaar eenpaarse was. In dit nummer vindt u een sfeerverslagen enige opmerkingen over de meest opvallendezaken. Inhoudelijk vindt u alle informatie in deverschillende advertorials.Ook is er weer een nieuwe groep afgestudeerdendie wij in ´De Audiciens´ van harte feliciteren methet behalen van het diploma. We hopen nog steedsop bijdragen uit het veld en afstudeerprojecten terpublicatie. Nu het gebouw van de DHTA in gebruikis genomen en de opleiding in een iets ander jasjewordt gestoken hopen we dat ook de audicienswillen meewerken aan het verspreiden van kennisen kunde. Wilt u wat inleveren, neem dan contactop met de redactie via audiciens@yabeau.nl.InhoudsopgaveEuha 20105Nieuwe DHTA brengt branchesen opleidingen dichter bijelkaarSymposium 'Merk me op!'over werken met doofblinden 17NieuwsHoortoestellen: techniek,aanpassing en evaluatie 31Column: Prettige feestdagenEen audicien in iedere winkel?Agenda1519Diploma uitreikingaudiciens 2010 21Column GAIN : Bezuinigen25Revalidatie met eentinnitusmaskeerder; kansen 27474850We wensen u veel leesplezier!De redactie

AdvertorialMet Phonak Spice Generation komt de wereld tot levenNieuw ontwikkelde chipset, nieuwe designstrategie en nieuwe aanpassoftware zijntoonaangevend in de sectorMet de Spice Generation chipset stelt Phonak een nieuwe norm in de microchiptechnologie. Desnelste processor, de hoogste capaciteit, het grootste geheugen en het kleinste formaat zijn slechtseen paar van de indrukwekkende kenmerken van de Spice chipset. Met de nieuwe strategieContourDesign voor nog kleinere behuizingen, legt Spice de basis voor een hele nieuwe generatiehoortoestellen. Daarnaast introduceren wij met trots Phonak Target TM , de nieuwe aanpassoftwaredie is ontwikkeld in nauwe samenwerking met hoorspecialisten over de hele wereld.Echt natuurlijke hoorervaring dankzij unieke binaurale beamformingDe nieuwe Spice Generation wordt gekenmerkt door een aantal baanbrekende innovaties. Binauralebeamforming maakt horen in de lastigste luistersituaties eenvoudiger dan ooit. Eentweerichtingsnetwerk van vier microfoons creëert een geconcentreerd ontvangstgebied aan devoorzijde, waardoor doeltreffend kan worden ingezoomd op het stemgeluid van de spreker terwijlstorende omgevingsgeluiden worden onderdrukt.Een ander belangrijk kenmerk van binaurale beamforming is de nieuwe ZoomControl, die automatischde locatie van het dominante spraaksignaal detecteert en selecteert, ongeacht of de spraakgeluidenvan achteren, van voren, van links of van rechts komen. Het spraaksignaal wordt opgevangen enversterkt, tevens draadloos verzonden naar het andere oor. Het resultaat is een enorme verbeteringvan de signaal/ruisverhouding en een heldere ontvangst in beide oren. De grote meerwaarde is datspraak verstaanbaar is zonder dat de luisteraar zich naar de spreker hoeft te keren.Instellingen op maat met FlexControlDe nieuwe FlexControl is een zeer geavanceerd volume regelaar en zorgt voor een beter geluid opmaat. In plaats van versterking alleen maar te verlagen of te verhogen, worden luistersituatiespermanent geclassificeerd en wordt het geluid automatisch aangepast aan de beoogde effecten van dehandmatige gebruikersinstellingen. “Harder” kan dus, afhankelijk van de luisteromgeving, zowel eenvoller geluid als een helderder ontvangst betekenen. FlexControl activeert selectief digitaleeigenschappen zoals FlexVolume, UltraZoom, NoiseBlock, EchoBlock en WindBlock voor een beterespraakverstaanbaarheid en meer luistergemak.Dankzij een geavanceerd zelflerend algoritme worden de veranderingen die zijn aangebracht metFlexControl opgeslagen en toegepast in SoundFlow. Zo speelt het hoorsysteem op intelligente wijze inop de luistervoorkeuren van de gebruiker.De producten van de nieuwe Spice Generation zijn allemaal uitgerust met de revolutionaireSoundRecover functie, en zijn compatibel met het volledige assortiment draadloze accessoires en denieuwe Phonak Target aanpassoftware.Phonak B.V.Ir. D.S. Tuijnmanweg 104131 PN Vianenwww.phonakpro.nl

merkt op dat het middensegment een grote, en daarmeebelangrijke groep bedient. De markt vraagt om eenhoortoestel met een goede performance, stabiel, snel enduidelijk presenteerbaar aan de klant en goed hanteerbaarvoor de audicien. Daarbij moet het klein zijn in een mooiecompacte behuizing. Niet zozeer simpel, maar gemakkelijken begrijpelijk in gebruik. Met de Acto claimt Oticon detitel: ‘beste oplossing in het middensegment’. ‘En‘, zo zegtSerge Kriek, ‘dát kunnen we verdedigen!’.Met artificiële intelligentie bekijkt het moderne hoortoestelalle features en combinaties daarvan, om vervolgens debeste oplossing te kiezen om de stem in achtergrondgeluidte versterken. Het spraakverstaan in ruis is een belangrijkaandachtspunt bij alle grote merken.Voor het brein is signaalverwerking makkelijker als er inputis via beide oren. Communicatie tussen links en rechts moetop en slimme manier gebeuren; als in de auto een raampjeopen staat is het beter om niet symmetrisch te werken. Hethoortoestel moet dusdanig reageren op situaties dat hetinderdaad wat toevoegt. Daarvoor moet bij een binauraleaanpassing een gedetecteerde piep aan één kant eerstworden gecommuniceerd met het andere toestel. Alsdit toestel aangeeft de piep óók te ‘horen’, dan hoeft erniks te worden onderdrukt. Dit is nu bereikbaar in hetmiddensegment.Naast aandacht voor binauraal horen en spraakverstaanbaarheidstaat ook connectiviteit bij de meestemerken hoog in het vaandel. Draadloze verbinding van hethoortoestel met andere producten, zoals tv en telefoon, ismisschien geen direct onderdeel van het probleem van dehoortoestelgebruiker, maar het zijn wel extra’s die het leven(ook voor huisgenoten) kunnen veraangenamen. Dezeextra’s kunnen daardoor de acceptatie van het hoortoestelverhogen.Kabels zijn echt passé en ReSound speelt met de UniteTelefoonclip in op de markt van altijd en overal bellenmet je mobieltje. Het telefoonsignaal loopt direct via hethoortoestel voor een optimaal geluid. Natuurlijk handhaaftReSound de surroundsound ook in de nieuwe toestellen:ReSound Alera.Ook Widex ziet de noodzaak van telefonische bereikbaarheidin en introduceert de M-dex die in december leverbaaris als accessoire bij een mobiele telefoon. Het signaal vande telefoon wordt zowel met bellen als gebeld worden viade M-dex geleid. Voorlopig kunnen 5 nummers in de bellijstworden opgeslagen. Bij terugbellen kan via de display hetnummer worden geselecteerd en via de zendknop krijgt demobiel opdracht het nummer te bellen.De Fusion heeft een telefoon met een maximale outputvan 138 dB. Omdat de telefoon diep in het oor zit wordt ereen kunstmatig kanaal aangelegd van circa 6 cm door hetoorstukje . Het is opgerold als een soort labyrinth waarinde noodzakelijke frequentiepieken ontstaan die tot dezegrote output leiden.Naast de realiteit dat er steeds meer ouderen zijn die eenhoortoestel gaan gebruiken wordt anderzijds ook op steedsjongere leeftijd een hoortoestel aangepast. De Fusionheeft een krachtige 3.12 batterij in een klein kastje. Hetbiedt draadloze communicatie, en dat is ook beschikbaarin de ´Baby´, voor de hele kleintjes. Er is speciaal aandachtbesteedt aan het oorstukje dat door het kind niet uithet oor kan worden getrokken. Daarbij zijn er standaardcustomised tips in diverse maten die geen pijn doen en eengoede afsluiting vormen en ´meegroeien´, zodat niet steedseen nieuwe afdruk nodig is.Otometrics komt op de markt met een verbeterde,uitgebreide versie van VSM. Door gebruik te maken van ISTS(International Speech Test Signal) wordt het mogelijk omdigitale hoortoestellen optimaal te kunnen testen zonder7 Het vakblad dat ons versterkt

AdvertorialBeltone True - een doorbraak voor hetverstaan in veeleisende situatiesBij het ontwikkelen van Beltone Truehebben we de tijd genomen om teluisteren naar mensen die slechthorendzijn. Eén van de dingen die wedeze mensen hebben gevraagd, iswelke situaties ze écht lastig vinden.Zo leerden we wanneer mensen eenhoortoestel écht hard nodig hebbenen zo kwamen we dan ook opde naam voor ons product: BeltoneTrue, oftewel ‘écht’.Wij zijn er daarom trots op dat wenu de technologie in huis hebbenom problemen met betrekking tothet verstaan van spraak in lastigesituaties écht op te lossen.Beltone True maakt gebruik vanband-splitting om de gunstige werkingvan de oorschelp te imiterenen zo het lokalisatievermogen teoptimaliseren. Daarnaast kunt u ookkiezen uit twee geavanceerde nieuwetechnologieën: Spatial Directionalityen Speech Spotter Pro.De eerste biedt een stabiel systeem,waarbij uw cliënt zelf, zonderte schakelen, kan bepalen of zijnaandacht volledig naar het gesprekgaat of ook naar de andere geluidenin zijn of haar omgeving. Dit wordtgerealiseerd doordat de hersenenbepalen welke informatie uit welkoor gebruikt wordt.Bij Speech Spotter Pro bepalen detoestellen automatisch waar deaandacht op gericht wordt. Zo zalbij veel omgevingslawaai een smallerichtbundel uw cliënt in staat stellenom toch het gesprek te volgen. Hetunieke van deze beide technologieënis, dat het verstaan van spraak in nagenoegiedere situatie optimaal is.Beltone True is de kleinste in zijnsoort. Hij is zo licht als een veertjeen volgt nauwkeurig de contourenvan het oor.Echt draadloze accessoiresMet Beltone True en de draadlozeBeltone Direct Line accessoireskrijgen uw cliënten een helder geluiduit de telefoon, TV, stereo of anderaudioapparaat rechtstreeks in hethoortoestel, op het gewenste volume.Zo kunnen uw cliënten met de BeltoneDirect TV Link op hun gemak TVkijken en tegelijkertijd praten metde mensen om hen heen. Er hoeftalleen maar op een knop op hethoortoestel of op de Beltone DirectAfstandbediening gedrukt te wordenen het TV-geluid komt zonder vertraging,in stereo, via de hoortoestellenbinnen.De fraaie en gebruiksvriendelijkeBeltone Direct Afstandbedieningheeft een duidelijk display, maakthet mogelijk het volume te regelenen het juiste programma te kiezenén stelt uw cliënten in staat beidehoortoestellen tegelijk te bedienen.Bovendien zijn uw cliënten met ééndruk op een knop weer terug bij debasis instellingen.De Beltone Direct Telefoon Link iseen klein, lichtgewicht handsfreeaccessoire voor bluetooth telefoons.Het is gemakkelijk te gebruiken: uwcliënt hoort een ringtone door detoestellen, drukt op de knop van deTelefoon Link om de telefoon op tenemen en hoort het telefoongeluidrechtstreeks in de hoortoestellen.Via de microfoon op de Telefoon Linkvoert hij het gesprek.Grote voordelen van de Direct Lineaccessoires zijn:Zeer eenvoudig te koppelen aan dehoortoestellenAlle drie afzonderlijk aan te schaffenEenvoudig in gebruik en écht draadloosNanocoatingHoortoestellen die zichzelf beschermen.Vocht en vuil hebben nagenoeggeen vat meer op de nieuwstehoortoestellen van Beltone, óókniet op de gevoelige electronica.Ze zijn namelijk van binnen en vanbuiten voorzien van een onzichtbare,beschermende en waterafstotendecoating, HPF80 NanoBlock. Dat geeftuw cliënten meer ‘bewegingsvrijheid’,want ook transpireren bij het sportenof tijdens een warme zomer zal voorminder problemen zorgen.Voor meer informatie over de BeltoneTrue en Beltone Direct Line kunt ucontact opnemen met uw vertegenwoordigerof kijk op www.beltone.nl.

dat het toestel onderdrukt, en dat het het aangebodensignaal als spraak blijft herkennen.Phonak heeft een grote stand waar wellicht de grootstenoviteit van de beurs wordt gepresenteerd, de ´contactlensvoor het oor´. De Lyric wordt aangeprezen als de ´quantumleap in hearing aid technology´. Een onzichtbaar, diep inde gehoorgang gedragen hoorhulpmiddel dat 120 dagenkan blijven zitten. Er is geen oorafdruk nodig. Het zachteantibacteriële materiaal past zich aan aan de gehoorgang enzit ongeveer 4 mm voor het trommelvlies waardoor volledigwordt geprofiteerd van de akoestische eigenschappenvan de oorschelp en gehoorgang. Het leven van alledagwordt niet gehinderd; douchen, sporten, zwemmen,alles kan. Na een maand of vier gaat de klant terug naarde audicien om een nieuwe te laten plaatsen. Voor decategorie met een licht tot middelmatig gehoorverlieskan dit ´hoorabonnement´ een goede oplossing zijn. Hetvraagt wel om speciale otoscopische vaardigheden van deaudicien en speciale aanpasapparatuur, waaronder eenoperatiemicroscoop!Langzaam lijkt het er op dat ook goedhorenden meer gaanprofiteren van hoortechnologie. In Engelstalige gebiedenheeft Soundfield technologie al vaste voet aan de grondgekregen in scholen. Een luidspreker, zender en microfoonmaken de leerkracht beter verstaanbaar op alle plekkenin het klaslokaal, óók als de ramen open staan. VolgensHans Mülder (Phonak) is het een interessante markt wanthet aantal schoolklassen is wereldwijd enorm. Met eenbredere oriëntatie in ruimteakoestiek en onderzoek naarakoestiek en lawaai kan apparatuur een enorme bijdrageleveren. Mülder: 'als kinderen nieuwe lesstof moetenopnemen is het erg belangrijk dat ze alles goed verstaan.Er is nog geen context aanwezig om gaten in de informatieop te vullen. Als ze delen niet (goed) verstaan haken zeaf of slaan ze verkeerde informatie op. Bovendien geeftluistergemak minder vermoeide leerlingen, voorkomt hetstemproblemen bij leerkrachten en is er te allen tijde eenbetere signaal/ruisverhouding.´Tinnitus is ook een onderwerp dat de gemoederen bezigblijft houden. Audiologen zien het liefst dat de audicien9 Het vakblad dat ons versterkt

AdvertorialReSoundReSoundintroduceertintroduceertnieuwenieuwedraadlozedraadlozetechnologietechnologieReSound presenteerde tijdens deReSound presenteerde tijdens deEUHA 2010 in Hannover met gepasteEUHA 2010 in Hannover met gepastetrots twee nieuwe productlijnen: Retrotstwee nieuwe productlijnen: Re-Sound Alera en ReSound Unite. Re-Sound Alera en ReSound Unite. Re-Sound Alera is een innovatieve, waterafstotendeRIE (Receiver-in-the-Ear)Sound Alera is een innovatieve, waterafstotendeRIE (Receiver-in-the-Ear)hooroplossing met ongekende draadlozemogelijkheden. Hij is voorzien vanhooroplossing met ongekende draadlozemogelijkheden. Hij is voorzien vaneen nieuwe chip, ReSound Rangeeen nieuwe chip, ReSound Rangedie, dankzij de uitzonderlijke snelheiddie, dankzij de uitzonderlijke snelheidvan de processor, een ongeëvenaardevan de processor, een ongeëvenaardegeluidskwaliteit biedt welke gebaseerdgeluidskwaliteit biedt welke gebaseerdis op ons bewezen concept Surroundis op ons bewezen concept Surroundsound by ReSound. Met als resultaat:sound by ReSound. Met als resultaat:optimaal spraakverstaan, natuurgetrouwegeluidskwaliteit en sterk verbe-optimaal spraakverstaan, natuurgetrouwegeluidskwaliteit en sterk verbeterdlokalisatie-vermogen.terd lokalisatie-vermogen.Bij de ontwikkeling van onze draadlozeinnovaties stonden ons vier doelenBij de ontwikkeling van onze draadlozeinnovaties stonden ons vier doelenvoor ogen:voor ogen:- Eenvoud in gebruik voor de- Eenvoud in gebruik voor deeindgebruikereindgebruiker- Snelle, eenvoudige koppel- Snelle, eenvoudige koppelproceduresprocedures- Écht draadloze, snélle en- Écht draadloze, snélle enstabiele communicatiestabiele communicatie- Een fraai design- Een fraai designWare grootteWare grootteDe gebruikte 2.4 GHz draadloze technologieis een veilige en betrouwbareDe gebruikte 2.4 GHz draadloze technologieis een veilige en betrouwbaretechnologie die o.a. gebruikt wordt intechnologie die o.a. gebruikt wordt inproducten zoals Wii-spelers en draadlozetoetsenborden en muizen. Deze,producten zoals Wii-spelers en draadlozetoetsenborden en muizen. Deze,voor de hoortoestelindustrie nieuwe,voor de hoortoestelindustrie nieuwe,maar beproefde technologie stelt mensenin staat het geluid van apparatuurmaar beproefde technologie stelt mensenin staat het geluid van apparatuurzoals TV, stereo-installatie en computerzoals TV, stereo-installatie en computerdirect op het hoortoestel te ontvangen.direct op het hoortoestel te ontvangen.Zonder kabels of andere oncomfortabeleaccessoires om te dragen.Zonder kabels of andere oncomfortabeleaccessoires om te dragen.Dankzij de 2.4 GHz technologie staanDankzij de 2.4 GHz technologie staanhoortoesteldragers weer in verbindinghoortoesteldragers weer in verbindingmet essentiële communicatiemiddelenen zijn zij weer betrokken bij dat-met essentiële communicatiemiddelenen zijn zij weer betrokken bij datgenewat hun leven belangrijk maakt.gene wat hun leven belangrijk maakt.ReSound Unite TVReSound Draadloze Unite verbinding TVDraadloze met audiobronnen verbindingmet audiobronnenDoor de sterke en directe draadlozeDoor de sterke en directe draadlozeverbinding tussen de fraai ontworpenverbinding tussen de fraai ontworpenReSound Unite accessoires en deReSound Unite accessoires en dehoortoestellen hoeft de drager geenhoortoestellen hoeft de drager geenneklus o.i.d. te dragen. Uw cliëntenneklus o.i.d. te dragen. Uw cliëntenkunnen zich vrijuit bewegen en tijdenskunnen zich vrijuit bewegen en tijdenshet kijken naar de TV zelfs deelnemenhet kijken naar de TV zelfs deelnemenaan de conversatie omdat omgevingsgeluidenniet worden buitengesloten.aan de conversatie omdat omgevingsgeluidenniet worden buitengesloten.Uw cliënten genieten van een stabiele,Uw cliënten genieten van een stabiele,comfortabele en betrouwbare draadlozeverbinding, zonder hinder te on-comfortabele en betrouwbare draadlozeverbinding, zonder hinder te ondervindenvan vertraging of echo.dervinden van vertraging of echo.Eén paar ReSound Alera hoortoestellenkan gekoppeld worden aan drieEén paar ReSound Alera hoortoestellenkan gekoppeld worden aan drieReSound Unite TV’s. Hierdoor wordtReSound Unite TV’s. Hierdoor wordteen directe verbinding mogelijk meteen directe verbinding mogelijk metverschillende apparaten, in één of inverschillende apparaten, in één of inmeerdere ruimtes. Met de ReSoundmeerdere ruimtes. Met de ReSoundUnite Afstandbediening kunnen cliëntensnel, handig en draadloos het hoor-Unite Afstandbediening kunnen cliëntensnel, handig en draadloos het hoortoestelafstemmen. Bovendien hebbentoestel afstemmen. Bovendien hebbenzij in één oogopslag de volledige controleover het hoortoestel.zij in één oogopslag de volledige controleover het hoortoestel.ReSound UniteReSoundAfstandbedieningUniteAfstandbedieningDe ReSound Unite Telefoonclip isDe ReSound Unite Telefoonclip iseen kleine zender/ontvanger die eeneen kleine zender/ontvanger die eendraadloze verbinding maakt met eendraadloze verbinding maakt met eenvan Bluetooth voorziene mobiele ofvan Bluetooth voorziene mobiele ofvaste telefoon. De gebruiker ontvangtvaste telefoon. De gebruiker ontvangteen glashelder geluid van de mobieleeen glashelder geluid van de mobieletelefoon direct in het hoortoestel. Detelefoon direct in het hoortoestel. Demobiele telefoon kan in de jaszak of tasmobiele telefoon kan in de jaszak of tasblijven zitten.blijven zitten.ReSound Unite TelefoonclipReSoundHandsfreeUnitetelefonerenTelefoonclipHandsfree telefonerenNaast de fraai ontworpen accessoireslijnbieden wij u nog een enorm voor-Naast de fraai ontworpen accessoireslijnbieden wij u nog een enorm voordeel.Draadloos aanpassen wordt realideel.Draadloos aanpassen wordt realiteitdankzij de ReSound Airlink. U kuntteit dankzij de ReSound Airlink. U kuntvanaf nu 100% draadloos aanpassen!vanaf nu 100% draadloos aanpassen!Geen kabels meer. Uw cliënten hoevenGeen kabels meer. Uw cliënten hoevenniets anders te dragen dan hun hoortoestel.Bovendien verloopt de aan-niets anders te dragen dan hun hoortoestel.Bovendien verloopt de aanpassingsoepel dankzij de vernieuwdepassing soepel dankzij de vernieuwdeAventa 3 software. Zo is bijvoorbeeldAventa 3 software. Zo is bijvoorbeeldDFS duidelijk verbeterd en duurt de bijbehorendekalibratie niet langer dan 2DFS duidelijk verbeterd en duurt de bijbehorendekalibratie niet langer dan 2seconden.seconden.ReSound levert met deze innovatieveReSound levert met deze innovatievetechnologie en producten een belangrijkebijdrage aan geluidskwaliteit, com-technologie en producten een belangrijkebijdrage aan geluidskwaliteit, communicatie,eenvoud en gebruiksgemak.municatie, eenvoud en gebruiksgemak.Met ReSound Alera biedt u uw cliëntenMet ReSound Alera biedt u uw cliënteneen kwalitatief hoogstaande hooroplossingen met ReSound Unite biedt ueen kwalitatief hoogstaande hooroplossingen met ReSound Unite biedt uhen, direct bij de hoortoestelaanpassingóf later, de zekerheid van optimalehen, direct bij de hoortoestelaanpassingóf later, de zekerheid van optimalecommunicatie met telefoon of TV.communicatie met telefoon of TV.

geen tinnitusklanten bedient, maar de praktijk is anders.De audiciens zien veel mensen met tinnitusklachten incombinatie met gehoorverlies en kunnen aan een aantalvan hen zeker hulp bieden. Een hulpmiddel daarbij kaneen multi-frequency audiometer zijn. Interacoustics levertdergelijke audiometers voor klinische toepassing waar onderandere een tinnitusprotocol aan kan worden toegevoegd.In gedetailleerde stappen kan de tinnitusfrequentieworden opgespoord. Het ‘bewijs’ van het bestaan van hetonhoorbare is voor de tinnituspatiënt een erkenning vanzijn probleem. Daarmee is nog niet gezegd dat er ook eenadequate oplossing is.Volgens Herman Walstra (Veenhuis Medical Audio)gebeurt een analyse van tinnitus aan het begin van hetaudiometrisch traject en volgt er dan een op trial and errorgebaseerd hulpprogramma. Na analyse van de resultatenkan worden beoordeeld of de gekozen behandeling dejuiste is geweest. Als audicien kun je behalve erkenning vanhet probleem door meting niet veel doen als er niet ook eengehoorverlies bestaat. Bij aanpassing van een hoortoestelkan de gevoelige zone net wat extra versterking krijgenwaardoor de klachten kunnen worden verlicht.Mensen dielijden aan tinnitus proberen vaak álles om maar verlichtingte krijgen van hun klachten. Dat kost tijd. Vaak belandenze in een alternatief circuit of worden ze het slachtoffervan kwakzalvers. Fabrikanten steken hun nek uit doorprogramma´s aan te bieden die tinnitusklachten kunnenverlichten. Widex werkt o.a. met Zen, een reeks vanverschillende, zich niet herhalende melodieën, die ook alsdoel hebben de tinnitusklachten meer naar de achtergrondte drukken waardoor deze minder opvallen. Het effect isafhankelijk van een audicien die bereid is dit programma tegebruiken en hier veel (!) tijd in wil steken.Naast grote merken en innovaties werd de beursvloerook gevuld met stands van patiëntenverenigingen,vakbladen, onderdelen, schoonmaakmiddelen en een keuraan aanverwante artikelen. Daarbij is het zeker ook eennetwerkgelegenheid bij uitstek; iedereen is er. Een dagjebeurs is informatief, leerzaam, gezellig en vermoeiend.De rumoerige hal vraagt veel van sprekers, luisteraarsen techniek. Draadloze communicatiemiddelen zijn eenuitkomst in de demonstraties en presentaties.Met deze 55e beurs viert de EUHA haar 50-jarig bestaan.In 1952 ontstond de Deutscher Hörmittelring en in 1957werd het Verband Deutscher Hörmittelhändler opgericht.De benamingen voor het vakgebied werden niet langerrepresentatief geacht en zo werd in 1960 de basis gelegdvoor de oprichting van de Union der Hörgeräte –Akustiker e.V. (UHA).Volgens Gerhard Hillig (erevoorzitter Vereinigungder Hörgeräte-Industrie) een van de eerste pogingen omeen gestaag groeiend beroepsgebied van audiciens enKNO-artsen samen te brengen. In 1965 werkte de UHAeen nieuw beroepsbeeld uit en werd het vak van audiciengedefinieerd en erkend door de overheid. Dit model vooreen uitgebalanceerde theoretische en praktische scholingvan audiciens staat wereldwijd in hoog aanzien. UHAverzorgde scholing, na- en bijscholing, congressen enstudiedagen, zette vaktijdschriften op en nog veel meer. Inapril 2004 verandert de naam officieel in Europäische Unionder Hörgeräteakustiker e.V., kortweg EUHA. De EUHA heeftvertegenwoordigers in verschillende Europese organisatiesen beroepsverenigingen. In 2005 organiseerde EUHA het50e ´Internationalen Hörgeräteakustiker-Kongress´, nu, inhaar Gouden Jubileumjaar het 55e.Volgend jaar weer!11 Het vakblad dat ons versterkt

Bern, ZwitserlandOPTIMAAL HORENBEGINT NU MET INIZIAINIZIA 3 | 1Een goed begin is het halve werk! Met Inizia maakt Bernafon de toegangtot de wereld van kwaliteitshoortoestellen wel heel gemakkelijk.Inizia is uitgerust met bewezen technologie en is verkrijgbaar tegeneen betaalbare prijs. Inizia’s omvangrijke keuze aan producten enmodellen biedt oplossingen voor vrijwel elk gehoorverlies. Metdeze keuzevrijheid komt Inizia volledig tegemoet aan de individuelevoorkeuren. Nu beschikbaar in 2 prestatie- en prijscategorieën.Neem nu contact op met Bernafon om de toegevoegde waarde vanInizia te ervaren.Bernafon Nederland B.V.Postbus 224180 BA WaardenburgT 0418-66 70 40info@bernafon.nlwww.bernafon.nl

AdvertorialInizia 3 I IOPTIMAAL HORENBEGINT MET INIZIAStartInizia is een zeer veelzijdig hoortoestelmet een brede keuze aan componentendie de ideale oplossingenvormen voor de behoeften van uw cliënten.Inizia vormt een complete hoortoestelfamilie,waaronder de cosmetisch aantrekkelijke CICen de nieuwe Compact Power Plus AHO. Dielaatste is leverbaar in vijf kleuren, de op maatgemaakte toestellen in vier kleuren. Iniziavarieert van lichtere naar donkere kleurtintenen past daarmee onopvallend bij de haar- enhuidskleur van de cliënt.SpraakChannelfree signaalbewerkingDe Inizia 3|1 families zijn uitgerustmet Bernafon’s bewezen engepatenteerde Channelfree technologie.In combinatie met diverse adaptieve optieslevert dit een verbeterd spraakverstaan enluistercomfort op. Channelfree past deversterking voortdurend aan zonder het signaalin vaste kanalen of banden op te splitsen.Channelfree signaalbewerking werkt opfonemische snelheid zodat zelfs de kortstespraakelementen (fonemen) nauwkeurigversterkt worden. De versterking wordt 20.000keer per seconde toegepast zonder het signaalin kanalen of banden op te delen. Channelfreesignaalbewerking krijgt zelfs voortdurend dehoogste beoordelingen op geluidskwaliteitvoor spraak en muziek in vergelijking methoortoestellen uit hetzelfde prijssegment(Dillon et al 2003 Hearing Journal. 56(4):30 – 40).Veelzijdigheid en personalisatieInizia heeft een flexibiliteit waarmee eenpersoonlijke instelling mogelijk is, naargelangde individuele behoefte van de cliënt.Inizia kent een verscheidenheid aanprogramma’s voor verschillende luistersituaties.Het multi-environment programmais ontwikkeld voor normale dagelijkseomgevingen. Ook is Lifestyle Profilebeschikbaar in de Inizia 3|1 waardoor hethoorsysteem op zeer makkelijke wijze volledigen interactief aangepast kan worden aan dewensen van de individuele gebruiker.SuccesDe makkelijk hanteerbareInizia hoortoestellen zijngebruiksvriendelijk en uitersteenvoudig te bedienen. Inizia beschikt overvolautomatische en adaptieve opties. Mensenkunnen het hoortoestel met de handbedienen via de regelaars op het toestel.Een uitgebreid ISO-gecertificeerd productieproceszorgt voor maximale efficiëntie enhet allerhoogste kwaliteitsniveau.Inizia is gemaakt voor een lange levensduuren er wordt gebruik gemaakt vanbewezen en betrouwbare componenten.Zwitserse technologieInizia is gebaseerd op bewezen en betrouwbaredigitale hoortoestel technologie, geheelontwikkeld door Bernafon in Bern, Zwitserland.Bernafon Nederland B.V.Postbus 22, 4180 BA WaardenburgT 0418-66 70 40, info@bernafon.nlwww.bernafon.nl

AdvertorialVeel nieuws van Oticon tijdens de EUHADe grootste groep van uw cliënten staat centraal bij deintroductie van Acto Pro in het middensegment. Met de zeercompacte en elegante miniLIHo wordt de acceptatie van uwadvies eenvoudiger. Naast een mooie vormgeving biedt ActoPro een uitzonderlijke geluidskwaliteit en draagcomfortin dit segment. Dankzij de 2e generatie Rise chip zijnuitgebreide draadloze technieken beschikbaar die hier aanbijdragen. Binaurale DFC2 zorgt er voor dat alleen feedbackwordt onderdrukt, waardoor men niet met regelmaat wordtherinnerd aan de toestellen door mogelijke artefactenvan feedback onderdrukkingsysteem. Middels BinauraleSynchronisatie worden audiologische kenmerken op elkaarafgestemd, het geluid is optimaal in balans. Hiermee laatActo Pro uw cliënten volwaardig meedoen in het gesprek.Met Acto Pro heeft u voor uw grootste groep cliënten eenhooroplossing met unieke voordelen in het middensegment.Oticon heeft niet alleen oog voor uw grootste groepcliënten, maar ook voor de ernstig tot zwaar slechthorenden.Deze groep levert elke dag een strijd om te begrijpen water om hen heen gebeurt. Een nieuwe hooroplossing sluitniet altijd even goed aan bij het geluidsbeeld dat ze kennenen de informatie die ze nodig hebben.Voor deze groep introduceert OticonChili SP. Een compacte, zeer robuusteen zuinige Super Power hooroplossing.Met Rise2 als basis zijn ook zeergeavanceerde draadloze techniekenbeschikbaar. Tevens beschikt het systeemover Speech Guard, waardoor essentiëletemporele informatie sneller herkenbaaris. Dit bij elkaar maakt de strijd die zemoeten leveren minder zwaar. Chili SP is beschikbaar in 3prijssegmenten die allemaal gebruik kunnen maken van debekende connectiviteit van ConnectLine.Met Chili SP heeft u een hooroplossing die uw cliëntenzekerheid biedt in het dagelijks functioneren.Naast de Chili SP hebben we ook voorkinderen deze krachtige oplossingmogelijk gemaakt in Safari. Safari SPgebaseerd op kinderaudiologie diekinderen, ouders en professionalszekerheid biedt.De Dutch HealthTec Academy is dé nieuwe (inter)nationale MBO-schoolvoor gezondheidstechniek, sinds augustus 2010 gevestigd in Utrecht.De opleidingen van de Dutch HealthTec Academy zijn gericht op het maken vangezondheidstechnische hulpmiddelen en op diensten die de kwaliteit van levenverbeteren. Zodat mensen beter kunnen horen, zien, lachen en bewegen.Vanwege een stijging van het aantal studenten audicienzijn wij op zoek naar een:Allround docent audicienm/v 1,0 fteIn deze functie voer je een vernieuwend lesprogramma uit van de opleidingaudicien, waarbij het accent ligt op het aanleren van praktische vaardigheden.Daarnaast help je ons met het verder ontwikkelen van praktijkgericht lesmateriaal.We zoeken een docent die het leuk vindt om samen met collega’s in eendynamische organisatie te bouwen aan onze unieke school.Wil je meer informatie over deze vacature, kijk dan op dhta.nl

Nieuwe DHTA brengt branches en opleidingen dichter bij elkaarDrie jaar geleden was het nog een droom, nu een modernopleidingsgebouw in het centrum van het land waarwordt gewerkt aan de toekomst: van de leerlingen,van de opleidingen en van de branches. Een bijzonderesamenwerking tussen onderwijsinstellingen, branchesen SVGB kenniscentrum heeft ervoor gezorgd dat eengroot aantal opleidingen onder één dak is gevestigd. Datbiedt de mogelijkheid om over de grenzen van het eigenvakgebied te kijken, zonder daarbij het eigen karakterte verliezen. Ook kunnen de vakopleidingen nu betertoegesneden worden op de vragen uit het bedrijfsleven.Kwaliteit en innovatie staan hoog in het vaandel. Daarbijdraagt de moderne, aantrekkelijke uitstraling van de DutchHealthTec Academy veel bij aan een betere profilering vande gezondheidstechnische beroepen.Per 1 september 2010 zijn de nieuwe leerlingen begonnenin hun nieuwe school. Wat zijn hun eerste indrukken? Enhoe vinden de docenten het om hier te werken? Een beeldvan de eerste periode.De vakopleidingen: professioneel aantrekkelijk en ‘hip’In de DHTA zijn de vakopleidingen volledig nieuw ingerichtof gerestyled met ruimte voor nieuwe opleidingsmodules.De inrichting van de praktijklokalen is beter toegesnedenop de bedrijfspraktijk en de leerlingen vinden de hippe,kleurrijke inrichting van het industrieel aandoende pandgeweldig. ‘Professioneel’, zeggen alle gebruikers van hetgebouw. De meerwaarde van verschillende, maar verwante,opleidingen onder één dak wordt nu al ervaren. EmielKistemaker, docent orthopedische schoentechniek: ´Jemerkt nu al dat er een kruisbestuiving plaatsvindt. Je kunt alshet ware bij elkaar in de keuken kijken en daar je voordeelmee doen. Dat komt de kwaliteit van de opleidingenabsoluut ten goede.´ Ook Douwe Bakker, docent aan deopleiding tot Technisch Oogheelkundig Assistent, ziet desynergie tussen de verschillende disciplines en daarbij depositieve uitstraling naar de branches. ´Ik weet het zeker,de uitstraling van de DHTA is van grote waarde voor hetimago van de gezondheidstechnische beroepen.´Oriëntatiejaar HealthTec: een nieuwe dimensieIn september is de eerste groep leerlingen van het nieuwe,brede oriëntatiejaar gestart. De gemiddelde leeftijd vandeze leerlingen is ±18 jaar. Zij gaan vier dagen per weeknaar school en lopen vanaf het begin korte stages in allebranches. ´Het is heel bijzonder dat zoveel bedrijven hundeuren openen voor deze stagiaires´, zegt Marieke Musch,docent Communicatie en coördinator Oriëntatiejaar. ‘Zezien dit blijkbaar als een belangrijke en ook noodzakelijkebijdrage om een nieuwe, jonge instroom in de branchesmogelijk te maken.´ Jelt Bomers (19) vindt het boeiend datje over de basistechnieken leert van alle vakken en vanafhet begin snuffelstages hebt. Zijn klasgenoot Kevin Poelsvoegt eraan toe: ´Ik ga hier graag naartoe; de docentenzijn heel enthousiast en weten het ontzettend boeiend temaken.´Open leercentrum voor de audiciensMeike van der Zande, tweedejaars deelnemer aan deaudicienopleiding, moet nog even wennen aan de nieuweleeromgeving maar ziet ook pluspunten: ´De nieuweinrichting van de lokalen is heel mooi en het restaurant isfris en speels ingericht, dat vind ik leuk.´ Een ander pluspuntis dat er nu een open leercentrum komt met computerswaarop je direct aan de slag kunt. Iets dat in het oudegebouw echt werd gemist.Meike van der Zande15 Het vakblad dat ons versterkt

AdvertorialHerford, oktober 2010Betere prestaties en nieuwe veelzijdigheid bij producten vanAudio ServiceAudio Service maakt zijn pakket compleet door de nieuwe D7 technologie ook in de nieuwe AHO- enIHO-modellen toe te passen. Betere prestaties en de veelzijdige mogelijkheden bij de aanpassinggelden nu voor alle nieuwe productfamilies. Dit betekent dat audiciens flexibel en individueel kunneninspelen op de wensen van hun klanten.Als noviteit biedt Audio Service nu ook in het hogere segment AHOmodellende modus Spraak 360 o . Een multimicrofoonsysteem met eenselectieve richtmicrofoon die zich richt op spraaksignalen rondom deslechthorende. Daarmee wordt de flexibiliteit bij het horen in combinatiemet achtergrondgeruis aanzienlijk verhoogd en de hoortoesteldrager hoeftniet perse voor de spreker te gaan staan om deze goed te verstaan.Het nieuwe antifeedbacksysteem 2.0 maakt nu eveneens onderdeel uit van de nieuwehoorsysteemfamilies. De basis van deze technologie is een extra frequentieshift van 25 Hz, die hetsysteem in kritische situaties snel automatisch uitvoert. De resultaten zijn daarbij uitstekend, metname in dynamische situaties met wisselende akoestische omstandigheden, zoals bijv. telefoneren,winnen de gebruikers aanzienlijk aan zekerheid. Ook nieuw is de signaalverwerkingsfunctie SoundUpgrade. Deze staat voor kunstmatig verbeterd geluid en simuleert de geluidsrelevante niet hoorbarehoge frequenties.Nieuwe en meer uitgebreide mogelijkheden biedt ook de aanpassingssoftware Connexx. Deonderdelen van de actuele aanpassingssoftware Connexx (Connexx 6.4.3, met AudioFit 6.5)gehoorverliessimulator, Connexx-demotool en Real Time Display zijn uitstekend in staat om deklant en diens familieleden de functiewijzen en strategieën van hedendaagse hoorsystemen tedemonstreren. Bovendien is Connexx exclusief uitgebreid met de nieuwe aanpassingsformule NAL-NL 2, waarin een optimale verstaanbaarheid van spraak centraal staat. Hierbij wordt rekeninggehouden met individuele factoren, zoals leeftijd, geslacht, ervaring of spraak.Gebleven in het Audio Service programma is het beproefdeAHO-model XS. Dit model is onlangs bekroond met de Red Dot DesignAward. In een nieuw design worden de beide modellen DUO en Puitgegeven. Het model DUO beschikt voortaan over een programmeerbareWip-Tip schakelaar, die naar individuele behoefte van de klant alsprogrammakeuzeschakelaar of volumeregelaar gebruikt kan worden.Als marktleider van In Het Oor systemen heeft Audio Service de Hype serie uitgerust met de featuresvan de Tech Level 16, 12 en 8. De twee versterkingsvarianten 55 dB en 70 dB maken een optimalevoorziening mogelijk, ook voor sterk slechthorende mensen, die gebruik willen maken van devoordelen van een in-het-oor gedragen hoorsysteem. De 55 dB variant wordt optioneel aangebodenmet Wireless-functie en kan dus draadloos met andere audiobronnen worden verbonden.Audio Service heeft dit jaar wederom meer Nederlandsegasten mogen ontvangen op haar 400m2 paviljoen tijdensde EUHA 2010 in Hannover.Voor verdere informatie zie www.audioservice.com

Symposium 'Merk me op!' over werken met doofblindenRuim 220 professionals namen deel aan het symposiumMerk me op! In de afgelopen jaren werd meer bewustzijngecreëerd voor de problematiek van doofblindheid zodathet accent nu meer kan verschuiven naar de zorg op dewerkvloer. In Nederland zijn er circa 4.000 mensen meteen verstandelijke beperking die bovendien slechtziend énslechthorend zijn. Dat is ongeveer één op de twintig cliëntenvan instellingen voor mensen met een verstandelijkebeperking. Wat zijn de gevolgen voor deze mensen? Welkeoplossingen zijn er voor hun problemen? Wat betekent ditvoor de zorg op de werkvloer? Hoe organiseer en borgje deze zorg? Deze vragen stonden centraal tijdens hetsymposium Merk me op! voor zorgprofessionals. Het werdop 7 september 2010 voor de zevende keer georganiseerddoor het CCE, samen met Bartiméus en Kentalis. Verderwerkten mee het Audiologisch Centrum Brabant, Kalorama,Philadelphia, Rijksuniversiteit Groningen, Tallant en Visio.van de zintuigen van cliënten met een complexe zorgvraagdie bij het CCE zijn aangemeld. Hun functioneren wordtbepaald door persoonsfactoren, externe factoren enmedische factoren. Zintuigstoornissen vallen onder demedische factoren. Op basis van 137 onderzochte CCEdossiers blijkt dat voor 65% van de cliënten geen informatieis geleverd over de visus. Als het gaat om het gehoor, isde beschikbare informatie zelfs nog minder: 68%. Inhet dossieronderzoek valt op dat met toenemen van decomplexiteit van de cliënt de informatie m.b.t. diens visus engehoor minder is. Terwijl die informatie juist zo belangrijkis voor deze cliënten. Het is belangrijk om visus en gehoorte laten meten door bijvoorbeeld een arts, AVG, oogarts/KNO arts of gespecialiseerde organisatie. Kingma adviseertom bij een cliënt altijd een meersporenbeleid te volgenen ook te kijken naar medische – waaronder zintuiglijke –factoren: Laat je zien en horen en merk ze op.CasuïstiekAan de hand van verhalen uit de praktijk wordt veelduidelijk omtrent de problemen waarmee doofblinden,maar ook hun ouders, kinderen en omgeving worden geconfronteerd.Rondom de doofblinde ontstaat een netwerkvan mensen voor de dagelijkse verzorging en begeleiding.Het uitwisselen en delen van informatie en ervaringen blijftheel belangrijk zodat alle begeleiders en disciplines op eenlijn zitten.Weten, doen en verhelpenJosje Kingma, arts verstandelijk gehandicapten, ErasmusMedisch Centrum, Abrona en CCE, behandelt de medischeachtergronden van zintuigstoornissen. Ook hier is casuïstiekde leidraad. Zo werden Anton en Claudia aangemeld bijhet CCE, maar bleek de analyse niet compleet omdat visusen gehoor van deze cliënten niet zijn onderzocht. Kingmageeft aan dat de gevolgen van verminderde visus en gehoorgroot zijn. Het belemmert kinderen in hun intellectuele ensociaal-emotionele ontwikkeling. Ook voor volwassenenheeft het grote invloed op hun functioneren. Aan de handvan de criteria van de WHO (World Health Organisation)geeft Kingma definities en voorbeelden van (verminderd)visus, gehoor en doofblindheid. Vervolgens schetst zij hetbasisaanbod voor elke Nederlander als het gaat om visusengehoorscreeningen. Hetzelfde doet ze voor mensen meteen verstandelijke beperking (VG). Uit de resultaten blijktdat mensen in de groep VG gemiddeld minder goed zienen horen en vaker doof, blind of doofblind zijn. Zo komtdoofblindheid in deze groep tien keer vaker voor.Kingma vraagt zich af wat bekend is over het functioneren‘Gezien en gehoord’, state of the art kennis overdoofblindheidMarleen Janssen, adjunct-hoogleraar aangeboren envroeg verworven doofblindheid, Faculteit Gedrags- enMaatschappijwetenschappen Rijksuniversiteit Groningen,geeft kapstokken voor passende zorg. Zij is de eerstehoogleraar doofblindheid ter wereld en verricht met haarvakgroep onderzoek naar communicatie met doofblindenen de manieren waarop hierin verbetering mogelijk is. Inhaar presentatie schetst zij de verschillende vormen vanaangeboren en verworven doofblindheid en onderstreepthet belang van Evidence Based Practice door samenwerkingtussen praktijk en wetenschap. Door de praktijk te onderbouwenmet theorie kan de efficiency van bepaalde methodesworden bewezen. Deze methodes kunnen dan weervoor andere cliënten worden ingezet. Marleen Janssenis betrokken bij interventie studies over interactie encommunicatie bij doofblinden. Om een beeld te krijgenover het verloop van deze processen wordt video-interactievaak ingezet. Inmiddels zijn er al diverse evidence basedinterventieprogramma’s en modellen beschikbaar voor depraktijk. Ook op het gebied van opleidingen en onderzoekis er veel gebeurd en wordt er nog volop ontwikkeld. In hetonlangs opgerichte Reaearch Centre EMB Groningen wordtaandacht besteedt aan het bundelen en uitdragen van kennisals het gaat om personen met (zeer) ernstige verstandelijkeen meervoudige beperkingen en personen met aangeborenof verworven doofblindheid. Telkens komen er nieuweonderzoeksvragen uit de praktijk waar een gevolg aanmoet worden gegeven. Zo wordt bijvoorbeeld gewerktaan de ontwikkeling van eenvoudige instrumenten voor17 Het vakblad dat ons versterkt

Wij latengraag vanDe Vegas Adviesprijs€ 149,-ons horenDe Sydney Adviesprijs€ 119,-De nieuwste mobieletelefoons van HumantechnikZeer aantrekkelijke prijsBluetooth30 dB versterkingRingleiding overdracht naar hoortoestelBeltoon instelbaar tot 100 dBSOS-functieAansluiting voor headsetSimlock vrijwww.hoorexpert.nlHoorexpert Gildenstraat 30 4143 HS Leerdam Telefoon 0345 - 63 23 93Affinity 2.0Optimaliseert uw hoortoestelaanpassingDé partner voor de audicienUw Affinity 2.0koopt u bij EmidOok leverancier van:AudiometersTympanometersRichtinghoorbogenVideo otoscopenAutomatiseringOpleidingenCabinesStel uw eigen Affinity 2.0 samen uit de volgende componenten:• Hoortoestel meetmodule HIT440• Real Ear module REM440• Visible Speech module VSP440• Audiometrie module AC 440EmiD B.V.• T: 0313 485 588• F: 0313 485 589• E: info@emid.nl• www.emid.nl

evidence based practice. Daarmee kunnen zorgverlenerszelf de effectiviteit van een behandeling meten.Wat merkt ú op?Na het plenaire ochtendprogramma wisselen deaanwezigen hun ervaringen uit tijdens de lunch en brengenzij een bezoek aan de informatiemarkt. Op deze marktmaken zij kennis met organisaties in de doofblindenzorg.Het middagprogramma met negen parallelsessies staatin het teken van het werken met doofblinde mensenin de praktijk. Telkens blijkt weer hoe belangrijk het isom je als zorgprofessional te verplaatsen in de cliënt. Eris een verjaardagskalender ontwikkeld met citaten vankleinkunstenares Charlotte Glorie. Zoals bij de maandseptember: Jij hebt geen beperking, dus jij kunt oog hebbenvoor wie ik ben, je oor bij mij te luisteren leggen en begriptonen voor wat je verstand te boven gaat. Een mens is meerdan zijn beperking. Help iemand wennen aan een bril ofeen hoortoestel. Dat duurt even.NieuwsIs de klant eigenlijk wel tevreden?Oog (en oor) blijven hebben voor verbeteringen.Dat levert veel op. Ogenschijnlijk kleineveranderingen hebben vaak grote gevolgenvoor het plezier van het werk en de kwaliteitvan de dienstverlening. Dit is precies de redenwaarom GAIN zoveel waarde toekent aan zijnklanttevredenheidsonderzoek (KTO). Dit zal op17 november a.s. wederom worden uitgevoerd.Dit KTO stelt de audicien op een eenvoudige manierin staat de samenwerking met zijn leveranciers tebeoordelen. Via een online vragenlijst kan hij zijnoordeel geven over thema’s als productassortiment,servicedesk, reparatie en dienstverlening.Het vorig jaar gehouden KTO leverde een redelijkerespons op van ruim 30%. Een hoge respons is goedvoor de audicien die kwaliteit hoog in het vaandelheeft staan én goed voor de leverancier die zijndienstverlening wil verbeteren. Daarom mikt GAINnu op een respons van boven de 40%.Het onafhankelijke bureau Effectory te Amsterdamzal het KTO uitzetten en de resultaten van hetonderzoek verzamelen en verwerken.Horen, daar gaat het omDit is de titel van de afscheidsrede van prof. dr. C.W.R.J.Cremers als hoogleraar KNO-Otologie van het UMC StRadboud in Nijmegen. In een interview in De Audciens(jaarg. 3, nr 4) belichtte hij m.n. de Vibrant Soundbridge,maar hij introduceerde ook de BAHA en de Otologics METin Nederland. Met zijn kennis en kunde op het gebiedvan (aangeboren) middenoor- en gehoorgangafwijkingenen onderzoek naar erfelijk gehoorverlies heeft hij eenbelangrijke bijdrage geleverd aan de audiologische praktijk.De afscheidsrede is te downloaden viawww.hoorplatform.nl .Gehoor in OnderzoekEind 2010 verschijnt voor de 5e keer de brochure ‘Gehoorin Onderzoek’. De brochure biedt een uitgebreid overzichtvan lopend Nederlands onderzoek op het gebied van hetgehoor. Inventarisatie laat zien dat er een veel nieuwgestarte onderzoeksprojecten zijn. Op de website vanwww.hoorplatform.nl staat nu nog de brochure van 2009,die van 2010 komt er aan.Hebt u op 17 november a.s. de enquête nog nietonline ontvangen, laat dit dan weten via gain@fme.nl, dan krijgt u hem alsnog in de mailbox.19 Het vakblad dat ons versterkt

JE BENT NOOIT TE JONGOM TE MOGEN HORENHet nieuwste RITE hoortoestelvan Widex werd speciaal ontwikkeldvoor de allerkleinsten, want ook zijhoren erbij!FOR CHILDREN

Diploma uitreiking audiciens 2010De diploma uitreiking 2010 in de aula van de DutchHealthTec Academy (DHTA) was een gezellig treffenvan examenkandidaten, oud-leerlingen, importeurs,vertegenwoordigers, audicienbedrijven, docenten,families, vrienden en bekenden. Paul Valk, éénvan de sprekers, merkte op dat het aanvoelde alseen gezellige audicienskroeg. Dit is een aardigebetiteling van de sfeer die er heerste én de ambiance.Veel gasten bleven genoeglijk bij elkaar staan aande verschillende sta-tafels of namen plaats op deklaargezette stoelen. Zittend of staand, iedereenluisterde aandachtig naar de verschillende sprekers.Als eerste spreker heette Lize van den Hoogenband degeslaagden en alle aanwezigen van harte welkom in hetnieuwe pand van de DHTA. Voor de groep afzwaaiers wasalles ook nog nieuw; zij hebben nooit les gehad in hetnieuwe gebouw. Lize memoreerde de verschillendeonderkomens waar voorheen les werd gegeven aanaudiciens in spé. Het is een grote vooruitgang dat elkeberoepsgroep in de gezondheidstechnische sector nueen eigen plek heeft gekregen en dat de audiciens geenondergeschoven plekje meer hebben bij de tandtechniekers.Dat de DHTA in de nieuwe opzet ook nog veel moet lerenbleek uit een onderlinge evaluatie van de assessoren. Dehuidige groep examenkandidaten was de tweede groepdie voor het examen een proeve van bekwaamheid heeftafgelegd en de assessoren concluderen dat er veel meermoet worden geoefend, dat er meer aanpassingen moetenworden uitgevoerd, dat er veel meer algemene kennismoet worden vergaard en ook meer inzicht moet wordenverkregen op softwarematig gebied.Vervolgens was er een woord van dank aan alle docentenen assessoren die zich het afgelopen jaar hebben ingezetom een zo groot mogelijke groep geslaagden af te leveren.Als oudste docent werd Wim Suiker in het zonnetjegezet. In het onderwijsvakblad heeft hij gezegd dat depensioengerechtigde leeftijd voor docenten nog best eenaantal jaren omhoog kan, dus…... ? Het wordt zeer opprijs gesteld dat hij aangeeft volgend jaar weer gewoonvan de partij te zijn. Gediplomeerd audicien Rene Groen isinmiddels full time aan de DHTA verbonden.Marion Duijvenvoorde, directeur DHTA, geeft aan datde vernieuwde opleiding in de lift zit. Het is een feit dater door een grote toestroom aan leerlingen nu al extragroepen moeten worden gevormd. Verder ziet zij voorde opleiding een speciale rol weggelegd om contact teonderhouden met oud-leerlingen. Dit zou gestalte kunnenkrijgen in het opzetten van een leerlingenvereniging. Dekreet: ´DHTA, brings quality to life´ kan nog meer krachtworden bijgezet als leerlingen en oud-leerlingen elkaarregelmatig op school treffen om gedachten en ideeën metelkaar te delen.Lize van den HoogenbandNamens StAr sprak Paul Valk: ´Jullie hebben een mooi vakgeleerd waarin de kwaliteit door de vakspecialist moetworden uitgedragen. Maar dat schept ook verplichtingen.Jullie zullen moeten blijven bij- en nascholen, blijvenspecialiseren en triage zal belangrijk blijven. De geslaagdenvan nu zijn de praktijkbegeleiders van de toekomst. Hetopvallende van deze groep geslaagden is dat zij gemiddeld21 Het vakblad dat ons versterkt

AUDICIEN-BEDRIJFSLEIDERHeb jij meer tebieden danalleen eenluisterendoor?FunctieomschrijvingTempel Optometrie & Audiologie is inruim 85 jaar uitgegroeid tot eenbegrip in Ermelo en omstreken. Metons enthousiaste team van 10medewerkers houden wij de decenniaoude kracht van het bedrijf hoog,namelijk: Kwaliteit en Service !Als zelfstandig bedrijf zijn we nietgebonden en kunnen we de klantzorg op maat bieden. Onze audiciensbeschikken uiteraard over demodernste apparatuur en er is eenuitstekende samenwerking met deKNO- en huisartsen in de regio.Functie-eisenAls volwaardig gediplomeerd audicien vervul je alle takendie bij het vak komen kijken. Tevens ben je als bedrijfsleider eindverantwoordelijkvoor de commerciële doelstellingen en het kwaliteit- en serviceniveau van deafdeling. Samen met je collega audicien run je de afdeling audiologie met deondersteuning van de andere collega’s. Verkoop, inkoop, onderhandelingen metzorgverzekeraars en marketing, het hoort er allemaal bij… Ga jij de uitdaging aan?Je hebt de opleiding audicien afgerond en hebt minimaal 1 jaar ervaringJe hebt goede contactuele eigenschappen en bent positief ingesteldJe bent iemand die graag meedenkt en wil meegroeien met ons bedrijfJe bent iemand die graag in een team werkt en enthousiasme heeft voor het vakOns aanbodEen moderne werkomgeving en een zeer prettig teamEen platte organisatie waarbij jou mening gewaardeerd wordtEen zeer uitdagende baan en de mogelijkheid om door te groeienEn uiteraard een uitstekend salaris en secundaire voorwaardenInfo en SollicitatieBen jij net zo enthousiast als wij over deze functie? Dan nodigen wij je van harte uiteen sollicitatiebrief met C.V. te sturen naar onderstaand adres t.a.v. Arie Tempel. Jekunt je sollicitatie ook e-mailen naar info@tempeloogzorg.nl. Voor meer informatieover deze functie kun je contact opnemen met Arie Tempel, T 0341-552090. Voormeer informatie over ons bedrijf kun je terecht op www.tempeloogzorg.nlTempel O&A BV Stationsstraat 63 3851 NB Ermelo 0341-55 20 90info@tempeloogzorg.nl www.tempeloogzorg.nl

jonger zijn dan de geslaagden uit vorige jaren. Dat is eengoede zaak want gekwalificeerde audiciens blijven nodig.´Wim ten Boske viel de eer te beurt om alle geslaagdenmet een persoonlijke noot te feliciteren met het behaalderesultaat. Na het plaatsen van de handtekeningen en hetin ontvangst nemen van een grote bos bloemen kon hetfeestje echt beginnen. Als eerste onder de gelijken sprakMartien Gijsen een dankwoord namens alle geslaagden.Hij bedankte alle docenten, assessoren, praktijkbegeleiders,werkgevers en klasgenoten. Daarnaast bedankte hij ook deslechthorenden; zonder hen was er geen audicien!Lize van den Hoogenband sloot het officiële gedeelte vande avond af. Na een hapje en een drankje keerde iedereenhuiswaarts.´De Audiciens´ feliciteert Sylvia Bleumer, Shirley de Boer,Hans Boers, Paula den Boestert, Bart van den Boogaard,Aitze Bouma, José Breden, Jamie Burgers, Yvonne van Daal,Karin van Dijkhuizen, Cor Driebergen, Claudia Drijsen-Heckmann, Hendrik Elzenaar, Sonja Franken, MartienGijsen, Wouter Glas, Patrick Godschalk, Julien Grataloup,Nina Harlaar, Rachel van der Heijden, Henny Holwerda,Esther Jacobsen, Aart Jansen, Henk de Jong, Aletta vanKleef, Boelo Klein Ikkink, Erica Korterink, Erica Korving,Danny Lambrechts, Betty Lammers-Ruzius, Dennis de Loo,Bianka Lubach-Kadi, Mandy Meertsens, Marco Meijer,Chris Meijer, Wim van der Meulen, Lenneke Mulder, JaapNannes, Mariëlle Oude Kamphuis, Helma Paas-Roukens,Marc Peters, Brenda Poismans-Timmermans, Lilian RutgersdeHaan, Trudy Salimi, José Scherffers-Overkamp, WilgisSchoffelmeijer, Lianne Scholten, Edwin Scholten, WendellSchoop, Ivolien Seminck-Schoffer, Ward Soeters, Patrick vanSteen, Mieke Strikkers, Celine Tegelaers, Helen Tilmanns,Onno van Velsen, Arno Verbeek, Leontien Visman, Fransde Waal, Margriet van de Werfhorst-Deetman, MarleenWijlens, Linda van den Wildenberg, Martijn Wit van hartemet het behalen van het audiciendiploma. We hopen in detoekomst van jullie te horen!23 Het vakblad dat ons versterkt

Sterk maar onzichtbaar verbonden metdatgene Sterk maar wat onzichtbaar het leven belangrijk verbonden maakt metdatgene wat het leven belangrijk maaktTijdens een goed gesprek. Wanneer er van alles gebeurt inuw omgeving. Dan zullen uw cliënten het rijke en helderegeluid Tijdens van een ReSound goed gesprek. Alera het Wanneer meest er waarderen. van alles gebeurt inuw omgeving. Dan zullen uw cliënten het rijke en heldereMaak kennis met de;geluid van ReSound Alera het meest waarderen.Nieuwe baanbrekende ReSound Range ChipMaakVerbeterdekennisSurround-soundmet de;geluidskwaliteitDraaoloze 2.4 GHz technologieNieuwe baanbrekende ReSound Range Chip·Verbeterde DFS Ultra met ingebouwde WhistleControlSurround-sound geluidskwaliteit·Unieke bescherming tegen vocht en vuil dankzij iSolate nanotech· Draaoloze 2.4 GHz technologie·Sterke, draadloze verbindingen·Verbeterde DFS Ultra met ingebouwde WhistleControl·Unieke bescherming tegen vocht en vuil dankzij iSolate nanotech·Sterke, draadloze verbindingenWare grootteWare grootteReSound Unite TVDraadloze verbindingmet audiobronnenReSound Unite TVDraadloze verbindingReSound UniteAfstandbedieningReSound UniteAfstandbedieningmet audiobronnen100% draadloos aanpassen met de Airlink! www.resound.nlReSound Unite TelefoonclipHandsfree telefonerenReSound Unite TelefoonclipHandsfree telefoneren100% draadloos aanpassen met de Airlink! www.resound.nl

Column GAIN : BezuinigenHet heeft er alle schijn van dat de nieuwe regering hetmes gaat zetten in de vergoedingen voor medischehulpmiddelen. Het mes er in zetten is wellicht wat scherpuitgedrukt; het gaat alleen om aandoeningen met eenlage ziektelast, die eerder als ongemak dan als ziekteworden gekenschetst. De overheid wil deze uit het pakkethalen en overhevelen naar de aanvullende verzekeringen.Dit staat in het regeerakkoord. Wat hierbij opvalt is dat deoverheid wel gaat over de zorg die verzekeraars moetenverzekeren, maar dat diezelfde overheid weinig te zeggenheeft over de aanvullende verzekeringen. Dat is het terreinvan zorgverzekeraars. Benieuwd hoe dat gaat lopen.De vele commentaren in de media over het regeerakkoordhebben gemeen dat het regeerakkoord zou lijden aanvisieloosheid. Daar valt wat betreft het overhevelen vanhulpmiddelen naar het aanvullende pakket wel watvoor te zeggen. Toch lijkt de schade als gevolg van dezeoverheveling best mee te vallen. 80% van de verplichtverzekerenden bezit immers al een aanvullende verzekering.Afhankelijk van de polisvoorwaarden van de nieuweaanvullende verzekeringen en het contracteerbeleid van dezorgverzekeraars, zal deze verschuiving niet noodzakelijkerwijze een ramp veroorzaken. Zeker niet als de overhevelingmet een hoge dosis gezond verstand wordt aangepakt.De visieloosheid zit hem vooral in het kiezen van eenzeer gemakkelijke weg die moet leiden tot besparingen.Het getuigt immers van meer visie als de overheid zouinzien dat goed kunnen communiceren hard nodig is ommaatschappelijk te functioneren. Zeker als je mensen langerwil laten werken, is een goede gezondheid inclusief goedezintuigen een factor van betekenis. Er bestaan nog maarnauwelijks banen waar communicatie een overbodige luxeis.Het zou ook van meer visie getuigen als de overheidonderkent dat de huidige samenleving veel onnodigeschade toebrengt aan het gehoor. Een overdaad van lawaaiis vaak de oorzaak van slechthorendheid. Niet alleen dedisco’s doen de haarcellen geen goed, maar tegenwoordigheeft elk elektronisch apparaatje wel een geluidsdrager enkan vele decibellen produceren. Van enige begrenzing isgeen sprake. Ook het verkeer doet steeds meer van zichhoren. Eén op de vijf auto´s heeft tegenwoordig een uitlaatdie ontworpen is om onnodig veel geluid te maken enbij te dragen aan de ´sportieve stoerheid´ van de berijder.De introductie van de elektronische auto gaat gepaardmet luide protesten vanwege het ontbreken van geluid.Dit ontbreken van geluid brengt de verkeersveiligheid ingevaar. De Europese Commissie werkt aan wetgeving omhet maken van lawaai van elektrische auto’s wettelijk teverplichten. Wat minder herrie zou meer kunnen bijdragenaan het terugdringen van de collectieve lasten dan hetoverhevelen van hoortoestellen naar de aanvullendeverzekering.Áls hoortoestellen uit het verplichte pakket worden gehaalden in het aanvullend pakket terecht komen - wat nog steedsniet zeker is - dan zou het best eens zo kunnen zijn dateen oud plan van NOAH weer te voorschijn komt. Dit planwilde vooruitlopen op destijds verwachte bezuinigen enmaakte een onderscheid tussen patiënten en consumenten.Volgens dit plan krijgen patiënten en kinderen denoodzakelijk hoorhulpmiddelen vergoed. De consumenten,dat zijn mensen met presbyacusis, zijn aangewezen op deaanvullende polis met al dan niet een bijbetaling of zijngeheel afhankelijk van hun eigen portemonnee. NOAH waszijn tijd ver vooruit.Hans van Pagée, voorzitter GAIN25 Het vakblad dat ons versterkt

Waarom aan dezijlijn blijven staan?Compleetvernieuwdeproductlijn.Oud-profvoetballers René en Willy van de KerkhofSiemens Motion.Voor mensen die willen meespelen.Oud-profvoetballers Willy en René van de Kerkhof zien gehoorverlies niet als een handicap, maar meer als eenblessure. Er is namelijk iets aan te doen. Daarom dragen ze al enige tijd een Siemens Motion hoortoestel.Door zijn ergonomische vorm zit het toestel prettig en is het tegelijk zo degelijk dat hij met minimaal onderhoudtoe kan. Motion SX en Motion P zijn beiden oplaadbaar met de nieuwe eCharger. De gehele productlijn is uitgerustmet de revolutionaire BestSound Technology; optimale spraakverstaanbaarheid, ongeëvenaard comforten volledig automatisch en draadloos. www.siemens.nl/hoortoestellenAnswers for life.De Audiciens26

Revalidatie met een tinnitusmaskeerder; kansenVan de redactieIn deel A van de Veldnorm Hoortoestelverstrekkingstaat bij ´probleem signaleren en zorgvraag formuleren´,dat (met uitzonderingen) iedereen met klachten overslechthorendheid zich kan melden bij de huisarts of deStAr-geregistreerde audicien. Omdat niet altijd duidelijkis waar iemand met oorsuizen terecht kan, wordenaudiciens regelmatig geconfronteerd met cliënten mettinnitusklachten. Het is van uitermate groot belang dat dezemensen direct de juiste zorg krijgen aangeboden. Tinnitus isen blijft een moeilijk onderwerp, zowel voor cliënt/patiëntals zorgverlener en vraagt in een aantal gevallen eenspecialistische aanpak. In het NOAH-protocol is oorsuizenduidelijk aangemerkt als criterium voor doorverwijzingnaar een KNO-arts. Mensen met tinnitusklachten kunnendoor de huisarts zowel naar een KNO-arts als naar eenAudiologisch Centrum worden verwezen. Bij de KNO-artsvindt altijd een kort gehooronderzoek en een kort gesprekplaats. Bij een Audiologisch Centrum vindt altijd eenuitgebreid gehooronderzoek en een uitgebreid gesprekplaats. Hoe komt de patiënt in het meest geschikte traject?De Audiciens sprak hierover met drs. M.M. Scharloo-Cressent, klinisch fysicus–audioloog en mw. E.C. Tromp,audiologisch maatschappelijk werker, beiden verbondenaan Koninklijke Kentalis Audiologisch Centrum Flevoland.Oud en nieuwIn de reguliere zorg komen mensen met tinnitusklachtenbij het Audiologisch Centrum allemaal in een traject vanuitgebreid gehooronderzoek, tinnitusanalyse en dikwijlseen vragenlijst m.b.t. de klachten (bijv. de AMC tinnitusleidraad t.b.v. diagnostiek). Na het eerste onderzoekwordt een vervolgbeleid opgesteld dat kan bestaan uitaudiologisch-technische revalidatie (sound enrichment; hettoevoegen van geluid/maskeren), het geven van uitgebreideinformatie over de aandoening, de geboden hulp, demogelijkheden én de onmogelijkheden, en psychosocialetinnitus revalidatie (psycho-educatie, verwerking, leefstijlaanpassingen,coping, gevolgen van tinnitus e.d.).In een nieuwe opzet van tinnituszorg in Almere vindtvooraf aan het onderzoek een uitgebreide schriftelijkeinventarisatie plaats van de klachten en de gevolgenhiervan, waarna de patiënt direct in het juiste traject (kortof uitgebreid) kan worden gezet. Bij een lichte vorm vantinnitus biedt behandeling in een AC geen meerwaarde,maar voor de ernstiger gevallen is een multidisciplinaireaanpak en intensieve begeleiding essentieel.KNO-arts Markus Oei van het Flevoziekenhuis in Almereis initiatiefnemer van project ´Zorg voor tinnitus Almere´binnen het Flevoziekenhuis, het Kentalis AudiologischCentrum Flevoland en de polikliniek psychologie enpsychiatrie van het Flevoziekenhuis (ggz, Symfora). Volgenshet juryrapport van de Mooi Mens verkiezing 2010,waarvoor hij door zorgverzekeraar IZZ is genomineerd, ishij ´een bevlogen KNO-arts die de patiënt altijd centraalstelt. Hij zet zich in voor evidence based medicine, een hogekwaliteit van zorg en het elektronisch patiëntendossiervoor KNO. Naast dit alles heeft hij de website www.BetrouwbareBron.nl opgezet’ (Op deze website is o.a.onafhankelijke informatie te vinden over tinnitus).Marleen Scharloo en Liesbeth Tromp maken deel uit vanhet multidisciplinaire behandelteam van project Zorg voorTinnitus Almere waarin KNO, audiologie, psychosocialezorg en psychologische zorg vertegenwoordigd zijn.Inde nieuwe opzet maakt het niet uit of een patiënt wordtaangemeld bij het Flevoziekenhuis of het AC. In beidegevallen bestaat de eerste stap uit het thuis invullen vaneen uitgebreide vragenlijst m.b.t. de medische anamnese,algemene anamnese, Tinnitus Handicap Inventory (THI)en de Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS). Ineen antwoordenvelop kunnen de vragenlijsten wordenteruggestuurd. Afhankelijk van de behaalde score opde verschillende vragenlijsten wordt een gradatie in deklachten vastgesteld en het behandeltraject bepaald. Zijn erweinig klachten, dan volstaat een eenvoudig audiologischonderzoek, bij ernstiger klachten wordt direct op meerderegebieden onderzoek gedaan. Vervolgens vindt er eenconsult bij de KNO-arts plaats.Marleen Scharloo: ´Patiënten die voorheen bij hetziekenhuis werden aangemeld kregen eerst een beperktonderzoek, degenen die zich aanmeldden bij het ACkregen een uitgebreid onderzoek. In dit project wordenpatiënten gefilterd aan het begin van het traject waardooreen andere patiëntenstroom ontstaat.´Liesbeth Tromp: ´Het is een vorm van ketenzorg, eengestroomlijnd geheel waarbinnen de zorgverlenersvanuit verschillende disciplines bekend zijn met de pro-27 Het vakblad dat ons versterkt

Hans Anders op weg naar StAr-certificeringBij Hans Anders kan iedere klant terecht voor goedehoortoestellen van A-merk kwaliteit voor een lage eneerlijke prijs. Onze klantgerichte aanpak heeft succes.We groeien hard. Eind 2010 zullen de eerste HansAnders winkels het StAr-keurmerk krijgen, zodat onzekwaliteit erkenning krijgt. We verwachten dat hetStAr-keurmerk in de loop van 2011 voor onze heleketen wordt afgegeven.Goede audiciens zijn bij ons meer dan welkom. Wijbieden dan ook goede arbeidsvoorwaarden, zoalseen goed salaris, kortingen op diverse collectieveverzekeringen, personeelskortingsregelingen en bijennascholingsmogelijkheden. Interesse in eenfunctie als Audicien bij Hans Anders? Bel of mail vooreen afspraak, wij luisteren graag naar jouw verhaal.Onze audiciens zijn essentieel in ons succes. Metveel plezier adviseren ze klanten, begeleiden ze onzeleerling-audiciens en onderhouden ze contacten metKNO-artsen. Ze werken met grote mate van zelfstandigheidin verschillende vestigingen met professioneleapparatuur zoals diagnostische audiometers.Contact:Mevr. M. Spruit • telefoon 0183-697 604email personeel@hansanders.nlAcquisitie naar aanleiding van deze vacature wordt niet op prijs gesteld

lematiek. Voor de psychosociale tinnituszorg is eenachterland verkregen voor aanvullende psychologischezorg. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van bepaalde persoonlijkheidsfactoren,van depressiviteit of andere klachten,die van invloed zijn op de last van de tinnitus. Als eenpsychosociale tinnitusbehandeling dan ontoereikend blijkt,kan doorverwezen worden voor psychologische hulp bijde ggz die participant is in dit project, om te leren ándersom te gaan met deze eigenschappen zodat de last van detinnitus afneemt.MaskeerderNu het vergoedingensysteem voor hoorhulpmiddelen (nog)niet gebeurt aan de hand van functiegerichte omschrijving,is een maskeerder de enige technische aanpassing die voorvergoeding in aanmerking komt. Een maskeerder in eenhoortoestel levert in een aantal gevallen een beter resultaatop, maar vergoeding hiervoor wordt slechts in individuelegevallen toegekend. De tinnitusmaskeerder wordt vaakten onrechte als niet effectief beschouwd. Zowel MarleenScharloo als Liesbeth Tromp geven aan dat een mogelijkeffect voor een groot deel afhangt van de wijze waaropde maskeerder wordt aangeboden. Net als voor hetaanpassen van een hoortoestel moet van tevoren eerst eenduidelijk beeld bestaan van de problemen. Daarbij is hetsteeds opnieuw en in andere bewoordingen verstrekkenvan informatie en goed uitvragen wát de patiënt van hethulpmiddel verwacht, uitermate belangrijk. Vervolgensmoet de patiënt goed weten wat een tinnitusmaskeerderkan én vooral ook niet kan.Liesbeth Tromp: ´Dat iemand met tinnitus zoekt naareen “oplossing” voor zijn tinnitus betekent dat hij erdermate last van heeft dat hij actie onderneemt. In hetuitgebreide audiologisch onderzoek vooraf wordt danook niet alleen technisch gekeken, maar wordt ook inkaart gebracht wat allemaal bijdraagt aan die tinnituslast,bijvoorbeeld angst, depressieve klachten, vermoeidheid,functioneringsbeperkingen, slaapproblemen e.d.Pas nadat dit is geïnventariseerd kan een revalidatiebeleidworden bepaald. Als een maskeerder wordt geprobeerd, isuitgebreid en dubbel informatie geven over de maskeerdervan belang om onjuiste verwachtingen te voorkomen.Mensen kunnen de neiging hebben steeds te gaan luisterenof de tinnitus al minder wordt. Met dit focussen wordt juisteen tegengesteld effect bereikt. Daarnaast zijn verdereuitleg en psycho-educatie m.b.t. de persoonlijke factorendie bijdragen tot de tinnituslast een onmisbare basis in hettotaal van de therapie´.Het aanpassingsproces met een maskeerder vraagt dusom intensieve audiologische counseling. Baat het niet danschaadt het niet, gaat voor een tinnitusmaskeerder nietop. Revalidatie met een tinnitusmaskeerder zónder goedeaudiologische begeleiding loopt grote kans te mislukken.In dat geval zal de patiënt in een later stadium niet nògeens een maskeerder proberen. Marleen Scharloo: ´Dat isjammer, want ingebed in een totale aanpak zou het welkunnen werken´.3 pijlers, 2 hamvragenIn een AC is tinnitusrevalidatie een vorm van TinnitusHabituatie Therapie, evenals de Tinnitus Retraining Therapywaar het veel verwantschap mee vertoont. De 3 pijlers vanbeide therapievormen zijn:• uitleg en psycho-educatie• audiologisch-technische revalidatie (sound enrichment)• psycho-sociale tinnitus revalidatie/counseling.Vaak komen mensen te laat bij het AC terecht en komt deinformatie te laat op gang. Dit heeft een enorme impactop de maatschappij omdat mensen in hun dagelijksleven hinder ondervinden van tinnitus en niet optimaalfunctioneren. Een KNO-arts kan de patiënt geruststellen;er is geen medisch probleem. Een minderheid van alletinnituspatiënten heeft echter duidelijke gevolgschade endie groep moet doorverwezen worden naar het AC waaralle benodigde disciplines en kennis bij elkaar zijn gebracht.Daar bestaan korte lijnen binnen een team, verstaat menelkaars taal en kan men disciplines goed afstemmen.Er kan samengewerkt worden als bijvoorbeeld eerst deemoties tot rust moeten komen vóórdat verdere stappenkunnen worden ondernomen, zoals het aanpassen vaneen maskeerder. Het is maatwerk. Er moeten verbindingenworden gelegd naar meerdere facetten in het leven.Een KNO-arts kan twee hamvragen stellen:1. In hoeverre beïnvloedt het oorsuizen uw dagelijksfunctioneren?Marleen Scharloo & Liesbeth Tromp29 Het vakblad dat ons versterkt

2. Beïnvloedt het ook uw slapen?Naar aanleiding van de antwoorden op deze vragen kan demate van last en eventuele gevolgschade worden ingeschat.De impact die tinnitus heeft op de patiënt en zijn leven,bepaalt of er wel of niet moet worden doorverwezen naareen AC.AudiciensOok audiciens moeten deze twee hamvragen stellen alszij een cliënt hebben met tinnitusklachten. Gezien decomplexe aanpak van het probleem hoort behandelingvan tinnitus niet thuis in de audicienpraktijk. Als eenaudicien aan de slag gaat met een meer complexetinnituspatiënt en niet goed weet wat hij of zij doet, kandit gevaarlijk zijn. Tinnitusrevalidatie hangt af van dejuiste diagnostiek, uitgebreide anamnesegegevens en zonodig een intensieve audiologische en/of psycho-socialebegeleiding. Mensen moeten gehoor vinden voor hunklachten en verder worden geholpen, ongeacht via welkloket ze het traject ingaan. Het probleem mag niet wordengebagatelliseerd of opgeblazen. Het vraagt empathievan de zorgverlener. Audiciens, huisartsen en KNO-artsenmoeten hun verantwoordelijkheden kennen en voorkomendat patiënten uitvallen door verkeerde behandeling ofonvoldoende doorverwijzen.Marleen Scharloo: ´Pas als er ook gehoorklachten zijn ende audioloog gaat voorschrijven is er een samenspel tussenaudicien en audioloog. De audicien kan wel poortwachterzijn en cliënten met tinnitusklachten verwijzen (via dehuisarts) naar de KNO-arts of het AC. Dat moet nietvrijblijvend gebeuren. Het moet duidelijk zijn dat de KNOartsmedische problemen kan uitsluiten en zo nodig kandoorverwijzen naar het AC. De audicien weet wie er inde buurt tinnituszorg geeft en kan met naam en adresverwijzen, of wellicht telefonisch contact opnemen om hetpad te effenen.´In het project Zorg voor tinnitus Almere kan dan directde vragenlijst worden ingevuld. Met het filteren van deinstroom kan het ACFlevoland in de toekomst snelleradequate hulp bieden aan (ernstige) tinnituspatiënten enze behouden voor de arbeidsmarkt. Daarmee kan ook degevolgschade worden beperkt, zowel voor de patiënt alsvoor de maatschappij.De nieuwe Audio Service Rixx.Rixx is een streling voor oor en oog. Het hoortoesteldat tegelijkertijd een sieraad voor het oor is.Le Nouveau Rixx...Door de geavanceerde techniek biedt Rixx oneindigveel mogelijkheden en dat in een zeer kleinebehuizing. Het dragen van een hoortoestel is nognooit zo kleurrijk en comfortabel geweest. Rixx isverkrijgbaar in acht actuele kleurstellingen en doorhet Personal Color Concept aan uw eigen wensenaan te passen. Le nouveau Rixx, een rijk gevoel.Postbus 66, 5280 AB Boxtel,Telefoon: 0411-684400www.audioservice.comPostbus 66, 5280 AB Boxtel, Tel 0411 - 68 44 00www.audioservice.com

Hoortoestellen: techniek, aanpassing en evaluatiecongresverslagIn de Jaarbeurs te Utrecht hield de NederlandseVereniging voor Audiologie (NVA) op vrijdag 24september haar najaarsvergadering. Na afloop vande (besloten) Algemene Ledenvergadering warener diverse presentaties n.a.v. verschillende thema´sen enkele vrije voordrachten. De thema´s werdeningeleid door prof. dr. med. Jürgen Kießling van deUniversität Gießen (Duitsland). Hij werd als expertuitgenodigd om zijn visie te geven over technischeontwikkelingen in hoortoestellen, aanpastechnieken,evaluatie en gebruikerstevredenheid. De vrijevoordrachten hadden als onderwerp: Aututor,Ruisonderdrukking in hoortoestellen: (luister)experimenten,Trends in hoortoesteltechniek en TextRexeption Treshold als maat voor de cognitievecomponent bij spraakverstaan in ruis. Aan het eind vande dag kregen alle deelnemers de eindrapportage vanproject OP09/652/002 ´Compensatie van verminderdhoren: technische mogelijkheden van hoortoestellenen indicaties´ cadeau.Thema 1: Technische ontwikkelingen in hoortoestellenInleiding: de patiënt met het gehoorprobleem staatcentraal. Naast vragen over de staat van het gehoor,leefcondities, wensen en verwachtingen, zijn erook vragen m.b.t. de benodigde technologie, zoalsde frequentiekarakteristiek en het aantal kanalen,compressie, het oorstukje, terugkoppelonderdrukking,richtinggevoeligheid van de microfoon, koppeling van hethoortoestel met de omgeving zoals andere hoortoestellenen aanpassing aan veranderende situaties. Als diagnose entechnologie duidelijk zijn, dan doorloopt de patiënt hetaanpassingstraject. Vervolgens moet gekeken worden hoede patiënt het met deze oplossing doet en vooral ook of depatiënt tevreden is met de aanpassing. Dit kan via technischemetingen, subjectieve testen of (gestandaardiseerde)vragenlijsten. Met de 80-20%-regel kun je stellen dat hetmet vastgestelde procedures bij 80% van de aanpassingengoed gaat. Er is altijd een percentage waar het niet werkt.Dat kan met de patiënt, met omstandigheden of met hettoestel te maken hebben, maar het is frappant dat metalle innovaties van hoortoestellen de tevredenheid met dehooroplossing niet toeneemt. De patiënt krijgt een alsmaarbeter hoortoestel waar veel reclame voor wordt gemaakt.Daarmee stijgt de verwachting maar de ervaringen stijgenniet mee met de toegenomen mogelijkheden van hettoestel. De tevredenheid neemt niet toe, maar blijft gelijk.prof. dr. med. Jürgen KießlingHearing aid technology today - my personal viewProf. Kießling geeft aan dat het moeilijk is om nieuweontwikkelingen van hoortoestellen te beoordelen omdatde industrie niet alle technische gegevens gedetailleerdvrijgeeft. Het blijft onduidelijk wát bepaalde nieuwefuncties nu precies doen. Basisfuncties van een hoortoestelzijn makkelijk te beschrijven, maar moeilijk te realiseren. Hettransformeren van het spraaksignaal naar het resterendedynamisch gebied omvat nooit het hele spraakgebied. Hetis een multidisciplinaire taak om alle onderdelen goed aante passen. De vraag blijft of het nodig en wenselijk is omalle hoogfrequente informatie te transformeren. Prof.Kießling geeft als professional én als hoortoestelgebruikerzijn persoonlijke visie op de voordelen van feedbackonderdrukking, ruisonderdrukking en verschillendeluisterprogramma´s.Feedback onderdrukking staat boven aan hetprioriteitenlijstje van prof. Kießling. Het maakt een openaanpassing mogelijk voor een grote groep gebruikers endit is naar zijn mening de grootste verbetering van deafgelopen jaren. Zonder afsluiting van de gehoorgangis er een beter draagcomfort. Feedback onderdrukkingwordt bereikt via notch filters, het toevoegen van antifasegeluid, bilaterale algoritmes of ruisreductie. Eengroot deel van alle hoortoestelgebruikers kan hierdoorprofiteren van een meer natuurlijk geluid met voldoendeversterkingsmogelijkheden. De groep gebruikers die méérversterking nodig heeft profiteert helaas niet van dezemogelijkheid. De traditionele gesloten aanpassing zonderfeedback heeft een grotere versterking maar door hetocclusie effect is er een onnatuurlijke geluidskwaliteiten een matig draagcomfort. De keus voor individuele31 Het vakblad dat ons versterkt

oorstukjes of standaard oorstukjes is een persoonlijkevoorkeur. De voordelen van microtube systemen zijn eenhogere mate van openheid en minder problemen metde ontvanger. Een nadeel is de resonantie van de buisen minder versterking in de hogere frequenties. Eenandere oplossing is de ontvanger in het oor. Hiervan is hetvoordeel dat er minder resonantie optreedt en dat er meerversterking is in de hoge frequenties. Het meer frequentoptreden van defecten aan de ontvanger is een nadeel,evenals een grotere afsluiting van de gehoorgang. Beideoplossingen zijn vertegenwoordigd in een groot deel van demoderne hoortoesteltechniek. Uit ervaringen blijkt dat eenhoortoestel met meer versterking in de hoge frequentiesgeen betere hooroplossing biedt dan toestellen die ditniet hebben. Gebruikers geven dit aan bij evaluatie van deaanpassing, maar ook na langer gebruik. Een verrassendeontdekking, constateert prof. Kiesling, omdat jarenlangwerd gedacht dat een toename van versterking in dehogere frequenties een hogere mate van tevredenheid bijde hoortoestelgebruikers zou betekenen.Circa 70% van de hoortoestelgebruikers kan een openaanpassing hebben, maar dit verandert voortdurend.Prof. Kießling verwacht in de verre toekomst óf openconventionele aanpassingen óf cochleaire implantaten.Gesloten aanpassingen zullen dan niet meer nodig zijn.Slecht spraakverstaan in ruis is een klacht van veelhoortoestelgebruikers. Is er één microfoon, dan kaner een inschatting worden gemaakt van de signaal/ruisverhouding. Analyse van de modulatie in een aantalfrequenties wordt gevolgd door filtering of anderebewerkingen. De spraakklanken worden versterkt, hetachtergrondgeluid afgezwakt. Bij elkaar geeft dit intheorie een betere signaal/ruisverhouding en dus een beterspraakverstaan. In realiteit komt er achtergrondgeluid énsignaal verdeeld over álle kanalen. Alleen bij een splitsingvan signaal en achtergrondgeluid over verschillendekanalen is er verbetering. Patiënten geven wel aan dater meer luistergemak is, maar geen verbetering van designaal/ruisverhouding. Een andere oplossing is één of tweedirectionele microfoons of beaming waarmee het probleemin een aantal situaties verkleind kan worden omdathet sterkste ruissignaal in de frequentiebreedte wordtafgezwakt. Het geeft alleen een verbetering in signaal/ruisverhouding in bepaalde situaties. Het beste resultaatin ruisonderdrukking is een directe –draadloze- verbindingvan de bron naar het hoortoestel, een externe microfoon,telefoon, tv, geluidsinstallatie, computer enzovoort. Danis de spreker altijd ´dichtbij´, zelfs tot in het oor van deluisteraar. Dit is niet goedkoop. In de laatste generatiehoortoestellen kunnen alle bronnen via een streamer, BlueTooth enz. naar het toestel worden geleid, maar hiervoormoet de hoortoestelgebruiker altijd een extra apparaatjemeedragen. Met de nieuwste generatie hoortoestellenwordt deze toepassing mogelijk direct in het hoortoestel.Een streamer is dan niet meer nodig. Daarbij is het ook nogeen heel klein hoortoestel. Draadloze ruisonderdrukking isnog geen perfecte oplossing. Het geeft niet in alle situatieseen beter spraakverstaan en dus meer luistergemak.Manuele programma´s hebben het voordeel dat de gebruikerbeslist wat er gebeurt. Nadeel is dat deze mogelijkheidweinig wordt benut en áls er gebruik van wordtgemaakt, dan is het niet de optimale programmakeuze.Het manueel wisselen van programma,s kan alleen via eenafstandsbediening. Prof. Kießling geeft aan deze zelf nietaltijd bij de hand te hebben. In dat geval is automatischschakelen van het toestel een betere oplossing. Hethoortoestel herkent de omgeving en is dusdanig geprogrammeerddat het aanpast aan de omstandigheden.Het werkt redelijk, maar vanuit zijn klinische ervaring steltprof. Kießling dat de helft van de gebruikers het liefst zelfserious about soundUniversele ER20 gehoorbeschermers, gehoorbeschermersop maat: ER of HF filters, maat sleevesvoor oortelefoontjes, in-ear monitor systemen.ACS BeneluxPostbus 5552003 RN Haarlem, NederlandT.: 0900 - ACSoundwww.acscustom.com/nlinfo@acscustom.nlDe Audiciens32

wil beslissen wat het hoortoestel doet. Het is dus zaak uitte vinden wat de patiënt wil. Automatische programmainstelling vraagt geen actie van de gebruiker en de kansop een verkeerd afgestemd programma is klein. Het is eennadeel dat classificatie van de omgeving nog om verbeteringvraagt en dat sommige gebruikers moeite hebben om deprogrammering uit handen te geven.Onderdrukking van windruis, soundpeaks, terugkaatsingenzovoort, datalogging voor counseling en fijnafstelling,frequentiecompressie of -transpositie, draadloze verbindingtussen links/rechts hoortoestellen en andere mogelijkhedenworden slechts kort aangestipt. Volgensprof. Kießling zijn weinig patiënten bereid te betalenvoor datalogging en wordt dit ervaren als een ´spion inje oor die precies bijhoudt waar je bent en wat je doet´.Frequentiecompressie of -transpositie is slechts bestemdvoor een kleine groep. Hij concludeert dat het modernehoortoestel naast basisfuncties zoals frequentiespecifiekeversterking en compressie een aantal specifieke functiesbiedt. Deze zorgen voor oplossingen voor de meestvoorkomende communicatieproblemen. Maar er is nogsteeds ruimte voor verbetering, zeker als het gaat omcommunicatie in een rumoerige omgeving of telefoneren.Toekomstige ontwikkelingen zullen de gaten stap voorstap dichten, maar hoortoestellen zullen nooit normalecommunicatie in alle omstandigheden voor alle gebruikerskunnen realiseren.Wat is er en wat komt er aan?Tweede spreker over hoortoesteltechniek is MoniqueJoostema. Zij is werkzaam bij Phonak (audiologie &educatie) en belicht het onderwerp vanuit de industrie.Fabrikanten hebben een lastige taak: niets is zo goed als hetmenselijk oor. Er is al een lange weg gegaan maar ondanksalle technologische kennis wordt de functie van het oor nogsteeds niet geëvenaard. Het oor is een ingenieus orgaan.Bij slechthorendheid verandert het dynamisch bereik,zachte geluiden worden soms onhoorbaar, harde geluidenworden soms veel te hard. Bij slechthorendheid wordt ookde frequentieselectiviteit minder. Hoorbaarheid is niethetzelfde als verstaanbaarheid. Alleen versterking vangeluid is niet voldoende om het gehoorvermogen optimaalte herstellen. Naast het fysiologische probleem beseft deslechthorende dat er een hele andere geluidswereld isdie ook hersteld moet worden; spraakverstaan in stilteen ongunstige luisteromgevingen, waarneembaarheiden lokalisatie van omgevingsgeluid, geluidskwaliteit,muziekwaarneming, luistergemak en –inspanning. Daarbijheeft gehoorverlies ook sociale consequenties. Herstel vanMonique Joostemade luisterfunctie betekent ook: er weer bij horen, naarfeestjes kunnen, communiceren! Dit mogelijk maken is eentaak voor de industrie en de aanpasser.Een hoortoestel of aanvullende apparatuur probeert daarwat aan te veranderen met meerkanaals versterking,spraakversterking, ruisonderdrukking, feedback management,natuurlijk geluidsbeleving, controle over de functiesvan het hoortoestel en mogelijkheid het toestel teindividualiseren. Het hoortoestel moet bijvoorbeeld in eengrote verscheidenheid aan luistersituaties alléén de stemeruit filteren, en dat is een lastige taak. Het hoortoestelwordt steeds kleiner en er is weinig ruimte naast denoodzakelijke functies. Met microfoon, luidspreker, DSP(signaalverwerking) is het al behoorlijk vol. Met luisterspoelof ringleiding erbij wordt het proppen. Hoe kleiner hettoestel, hoe kleiner de batterij (< 5 mW) en dus minderpower voor alle functies. Realtime weergave (< 10 msec)vraagt power. Het uitschakelen van functies die niet nodigzijn spaart de batterij. In de toestellen van tegenwoordigzitten chips die uit verschillende onderdelen bestaan,waardoor steeds meer mogelijk is op het gebied vansignaalverwerking, reactie op omgeving, feedbackmanagement, ruisonderdrukking individuele aanpassing,passend bij het gehoorverlies en bij de wensen van dehoortoestelgebruiker. Het geluid komt het hoortoestel inen er wordt een frequentieanalyse uitgevoerd. Daaruitblijkt in wat voor omgeving de slechthorende zich bevindt;spraak, lawaai of beide, muziek, enz. Vervolgens wordtn.a.v. de situatie een aantal systemen tegelijk aangestuurd:beamforming, ruisonderdrukking, aanpassen van hetcompressiemodel. Dan is er een aantal filters voor hetgeluid en feedbackmanagement. Twee microfoons istegenwoordig standaard op een hoortoestel, maar met33 Het vakblad dat ons versterkt

etrekking tot beamforming is er nieuws. Dit wordt in detoekomst beamstearing. Met twee microfoons links en tweerechts is er een 4-microfoon netwerk. Breedband audiodata transfer tussen toestellen focust het horen in een helesmalle beam terwijl signalen uit andere richtingen wordenonderdrukt. Hiermee is er een duidelijke stap gezet naarde oplossing van het probleem van vele slechthorenden;namelijk spraakverstaan in rumoer. Een ander nieuwsysteem maakt niet-hoorbare hoge frequenties weerhoorbaar. Door het geluid in het frequentiegebied nietlineairte comprimeren treedt er verbetering op in deverstaanbaarheid van bepaalde klanken zoals /f/, /s/ en /sh/.Doordat er geen overlap is gaan er geen gegevens verloren.Om in de verschillende luistersituaties de juiste instellingvan het hoortoestel te krijgen is classificatie van degeluidsomgeving van groot belang. Door de krachtigerechips is deze classificatie steeds preciezer en de instellingzal dus ook nog beter aansluiten bij de werkelijkesituatie van de slechthorende. Dit is een continu en snelproces. Feedback is een groot probleem en staat hoogop het wensenlijstje van slechthorenden. Tegenwoordigesystemen maken gebruik van fasedraaiing, waardoor hetfeedbacksignaal wordt uitgevlakt. Maar de vraag is hoehet toestel feedback herkent. Een toon in muziek is geenfeedback en moet niet worden onderdrukt. Het is mogelijkom een zogenaamde tag aan het signaal toe te voegen,zodat geluid wat geen feedback is niet wordt onderdrukt.Het is mogelijk om steeds meer ongewenste geluiden uit hetomgevingsgeluid te filteren. Denk bijvoorbeeld aan galmen ruis, welke zeer storend zijn voor het spraakverstaan.Om slechthorenden meer controle te geven over hun eigenhoortoestel, komen er nieuwe vormen van regelaars optoestellen. Met één druk op de knop worden meerdereparameters in het hoortoestel beïnvloed, waardoor deinstelling uiteindelijk meer aansluit bij de persoonlijkewensen. Multi media heeft de toekomst: een netwerkdat niet alleen bestaat uit een hoortoestel, maar metallerlei apparaten er omheen, gekoppeld met eenconnector via BlueTooth. Er is veel mogelijk. De industriedoet er alles aan om zo dicht mogelijk de functie van hetmenselijk oor te benaderen. Door goed te luisteren naarhoortoestelgebruikers kunnen ze wensen vertalen naarapplicaties in hoortoestellen. Daarnaast is ergonomiebelangrijk alsmede het ontwikkelen van toepassingen voorspecifieke gebruikersgroepen. En wie weet wordt het ooitallemaal anders; slikken we over 80 jaar een pilletje tegenslechthorendheid!Hoe werkt het in de audiologische praktijk?Dr. ir. André Goedegebure, klinisch fysicus audioloogafdeling KNO Erasmus Universitair Medisch Centrum(Rotterdam) belicht de technische ontwikkelingen vanuit dekliniek. Eind jaren 90 kwam het eerste digitale hoortoestelop de markt. Met syllabische compressie binnen hetspraakgebied werd slechts een lichte verbetering mogelijkvan de spraakscore. Een belangrijke stap voorwaarts werdbereikt met Wide Dynamic Range Compression (WDRC)dat zorgde voor betere verstaanbaarheid en minderproblemen met harde geluiden. In recent onderzoek (2010)is het tevredenheidsgevoel van hoortoestelgebruikersvergeleken met gegevens uit 1995 en 2005. In vergelijkingmet de oude situatie zijn gebruikers heel tevreden. Uit denormscores uit ´95 en ´05 blijkt in die periode het grootsteverschil toe te schrijven aan WDRC en ruisonderdrukking.Het verdragen van harde geluiden is verbeterd. Helaas iser nauwelijks verschil m.b.t. succesvolle aanpassingen in ´05en ´95. Om te weten te komen welke gebruikers profiterenvan bepaalde functies moet een match worden gezochttussen de gebruiker en zijn kenmerken en het hoortoestelmet specifieke kenmerken. Van gebruikers moet e.e.a.in kaart worden gebracht: gehoorverlies, leeftijd, lifestyle, beschikbare financiën. Ook hoortoestelfunctiesDe echte FORmaat slaapdopjes.Voor het draagcomfort tijdens het slapen zijn ze uitgehold totvoorbij de eerste knik in de gehoorgang.Gemaakt van kooksiliconen, dus ijzersterk, dun uitgewerkt endaardoor zeer flexibel.Geen filters in de gehoorgang waardoor de demping kanoplopen tot 40 dB en bij 2k tot boven de 55 dB.www.labformaat.nlinfo@labformaat.nlDe Audiciens34

Dr. Ir. André Goedegeburezoals compressie, ruisonderdrukking, directionaliteit,anti-feedback en FM-connectiviteit zijn belangrijk in hetvinden van een juiste match. Bij de groep met ernstigperceptieverlies en verlies van spraakdiscriminatie geldtdat compressie een nuttige toepassing is. Geluiden mogenniet te hard zijn terwijl ze toch de benodigde versterkingbehalen. Voor deze groep is met name ook feedbackreductieeen belangrijke functie. De nieuwste toestellen biedencirca 10 dB extra en daar zijn de gebruikers erg blij mee.Het luistercomfort is toegenomen, het spraakverstaan gelijkgebleven. In de praktijk kunnen praktische belemmeringenzorgen dat de hoortoestelgebruiker niet ten volle kanprofiteren van bepaalde hooggewaardeerde functies. Alshet niet mogelijk is die belemmeringen weg te nemen,dan is het soms beter te kiezen voor een mindere functieen meer comfort. In recente publicaties* wordt eigenlijkgeen effect gevonden van ruisonderdrukking op hetspraakverstaan buiten een geconditioneerde omgeving.Het is wel belangrijk voor het luistercomfort en daarmeevoor het functioneren op langere termijn. Een verbeterdeconnectiviteit met FM-microfoons, telefoon, tv enzovoort iseffectief, maar niet altijd praktisch.Voor de jongerengroep met mild gehoorverlies, waarvoorhet uiterlijk een grote rol speelt, is een open aanpassingeen uitkomst. Praktisch en akoestisch kan het geluidnauwkeurig gedoseerd aan het oor worden aangeboden.Met de verschillende frequentiebanden is fijnafstellinggemakkelijk. Veel mensen ervaren de hoogfrequente bandvaak als onprettig. Een combinatie van deze drie geeftwel dat de drempel om een hoortoestel aan te passenmet 10dB is verlaagd en dat is een belangrijke stap voordeze groep. Deze groep kan met een hoortoestel beterspraakverstaan in ruis en de hoge tonen informatie die zeanders missen, krijgen ze nu wel. Dit is een effect van wel/niet hoortoestelgebruik. In de praktijk kan bij een openaanpassing fitting en fixatie lastig zijn. Er komen mensenterug met gedraaide slangetjes of een knik. Het is allemaalwat minder stevig en dat is een punt van aandacht. Denazorg bij deze aanpassing moet nóg beter zijn dan bijgewone oorstukjes. Vooral bij kinderen is er onvoldoendesteun van de oorschelp zelf, waardoor de keus vaak uitgaatnaar een gewoon oorstukje. Bij steile hoogfrequentegehoorverliezen is anti-feedback belangrijk. Accuratefijnafstelling is een belangrijk middel om nauwkeurigde gewenste helling te geven. Samen met insertion gainmetingen en fijnaanpassingen kan deze jongerengroepbeter worden geholpen.Frequentiecompressie en transpositie geeft winst bijmedeklinkers en meervoudsvormen. In de praktijk vraagthet echter veel training. Pas na weken is er resultaat enklinkt het geluid tóch anders. Het is een overweging meerte besteden aan het luisteren naar het nieuwe geluid. Bijjonge kinderen gaat het ook om versterkte hoorbaarheid,compressie en anti-feedback, waarbij wordt geprobeerd dehoge tonen zo goed mogelijk te krijgen. De vraag om al danniet een CI te plaatsen kan hiermee samenhangen. Winstvan 10 dB extra kan voor de spraak- en taalontwikkelingbetekenen dat medeklinkers en bepaalde klanken welbinnen het bereik vallen. Schoolkinderen moeten niet demogelijkheid hebben tot schakelen tussen programma´s.In een rumoerige omgeving accepteren ze met de nieuwetoestellen het geluid redelijk. FM is voor deze groepeen toepassing waarmee veel winst valt te behalen. Deouderengroep heeft de meest eenvoudige wensen: minderfluiten, minder gedoe aan het oor en meer comfort. Lifestyle en omgeving zijn mede bepalend voor de instelling.Voor alle leeftijdsgroepen is evaluatie een belangrijk punt.De laatste 10 jaar zijn er veel nieuwe functies toegevoegdaan het hoortoestel. Dit zal in de toekomst ook een rolspelen in het financiële plaatje. In de literatuur moet meerbewijs komen dat het hoortoestel met alle functies echt35 Het vakblad dat ons versterkt

HOE PROFESSIONEELIS DE HOORZORG VANwww.specsavers.nlSPECSAVERS?SPECSAVERS LEVERT PROFESSIONELEHOORZORG VOOR EEN EERLIJKE PRIJSOfwel scherp geprijsde hoortoestellen met de laatste technologie die geproduceerdworden door ’s werelds marktleiders in hoortechnologie. Altijd in combinatie methoge service en professionaliteit.• Alle Specsavers audiciens zijn StAr geregistreerd• Specsavers als bedrijf is StAr én ISO gecertificeerd• Hoortesten worden bij Specsavers alléénuitgevoerd door MBO gediplomeerde audiciens• In iedere winkel zijn hoorexperts opgeleid diede klant van informatie kunnen voorzien bijafwezigheid van de audicien• De service naar de consument is optimaal door eentestperiode van 2 maanden en 5 jaar gratis nazorg© 2010 Specsavers Optical Group. All rights reserved.

werkt, met name voor spraakverstaan. Vaststaat dat er veelpraktische vooruitgang is geboekt naast vooruitgang inluistercomfort, gemak en het auditieve functioneren. Veelkleine stappen hebben samen gezorgd voor een voordeligeontwikkeling voor slechthorenden. Het is zaak om van tweekanten daarin goede keuzes te maken.*• J. Acoust Soc Am. 2010, Mar; 127(3):1491-505.Luts et al. HEARCOMMulticenter evaluation of signal enhancement algorithms for hearingaids• nt J Audiol. 2009 Dec;48(12):853-67. Zakis JA, HauJ Blamey PJEnvironmental noise reduction configuration: Effects on preferences,satisfaction, and speech understanding• Ear Hear. 2010 Jun;31(3):345-55. StelmachowiczP, Lewis D, Hoover B, Nishi K. McCreery R. Woods WEffects of digital noise reduction on speech perception for childrenwith hearing lossThema 2: AanpastechniekenProf. Kießling geeft over dit onderwerp niet zozeer zijnvisie maar bespreekt key issues en eigen onderzoek,uitgevoerd i.s.m. Michael Müller Steffen Kreikemeier enSabine Margolf-Hackl.Het aanpassingsproces omvat verschillende stadia en naiedere stap volgt een evaluatie of en hoe de gebruikerprofiteert van de aanpassing. Dit vraagt om een beoordelingvan het gebruikersprofiel waarin noodzakelijkheid enwensen duidelijk zijn gedocumenteerd. Naast audiometrieen andere metingen is ook de persoon en de situatiebelangrijk. De volgende stap is een basisaanpassing.Doorgaans wordt daarvoor een algemene aanpasformulegebruikt, gebaseerd op drempelmetingen enluidheidmetingen, aangevuld met NAL-NL2 toegevoegdevariabelen, DSL versie 5 en nieuwe versies van traditioneleaanpastechnieken. Er is grote invloed van productspecifiekeen industriespecifieke aanpasformules. Het is belangrijkmet de basisaanpassing het beoogde eindresultaat zodicht mogelijk te benaderen zodat er zo min mogelijkfijnafstelling nodig is. Je kunt fijnafstelling doen opbasis van intuïtie, met een fitting assistent, gebaseerd opdata-logging, door zelflerende systemen, in een virtueleomgeving. Het gaat echter altijd om een afstelling voor datspecifieke moment. Dit hoeft niet de beste aanpassing tezijn voor een ander moment, een andere dag! Daarvooris een geleidelijke aanpassing nodig over een periodevan 6 tot 12 maanden zodat de gebruiker kan wennen.Een belangrijk key issue is de validiteit van doelen. Prof.Kiesling: ´We hebben allemaal doelen van NAL (NationalAcoustic Laboratory) of van andere bronnen, maar devraag is hoe valide dit doel is.´ Daarnaast zijn er aanpas- enversterkingstrategieën en veranderende eisen gedurendede tijd (gewenning), veranderende eisen voor verschillendeomgevingen, persoonlijke voorkeur (belangrijk en moeilijkte beoordelen), andere factoren en de evaluatie van hetvoordeel dat de gebruiker heeft van zijn hoortoestel.Hieruit formuleert prof. Kießling een aantal key statements:Het aanpassen van een hoortoestel• is géén eenmalige gebeurtenis;• is nooit klaar;• wordt zeker zo sterk beïnvloedt door ´softe´ factorenals persoonlijkheid en psychologie van de gebruikerals door auditieve factoren.In drie studies werd onderzoek gedaan naar validiteit vanhet einddoel en versterkingstrategie. Compressie werdafgezet tegenover gedeeltelijk lineair in een studie met10 testpersonen met gemiddeld symetrisch sensoneuraalgehoorverlies en op luidheid gebaseerde aanpasstrategie:Gießen Fit (GiFit) 101: compressieve versterking in degehele dynamisch gebied WDRC (Wide Dynamic RangeCompression) en GiFit 201: gedeeltelijk lineaire versterkingin het spraakdynamisch gebied onder 65 dB. Gekeken werdnaar algemene voorkeur, natuurlijkheid van het geluiden luidheid. In een tweede studie werden individuele enindividuele loudness-based aanpasstrategieën tegenoverelkaar gezet: GiFit 101: compressive gain (WDRC) metgebruik van individuele luidheidsfuncties/ GiFit 204:compressive gain (WDRC) met gebruik van universeleluidheidsfuncties. 12 ervaren hoortoestelgebruikers metgematigd symmetrisch sensoneuraal gehoorverlies werdengetest op verschillende niveaus en onder verschillendecondities en geëvalueerd. Een individuele aanpasstrategieis erg tijdrovend en in de evaluatie blijkt er weinig verschilin waardering tussen een individuele aanpassing en eenuniversele aanpassing. In een derde studie werd gekekennaar de waardering in de omgeving: GiFit 101 individueelop luidheid gebaseerde aanpassing (WDRC) versus NAL-NL1 (drempelmeting). 10 ervaren hoortoestelgebruikersbeoordeelden geluidsfragmenten in het lab en in real lifeomgeving van een kantoor, grote hal, drukke straat en eenmiddelgrote supermarkt. Uit beide aanpassingstrategieënkwam geen duidelijke winnaar naar voren. Lessen die uitbovenstaande studies kunnen worden getrokken: WideDynamic Range Compression lijkt de voorkeur te verdienenboven de gedeeltelijk lineaire benadering zoals die indeze studie is toegepast. Deze bevinding mag echter nietworden gegeneraliseerd en behoeft nog verder onderzoek.Loudness-based fitting waarbij gebruik wordt gemaakt37 Het vakblad dat ons versterkt

van universele luidheidfuncties wordt bijna hetzelfdegewaardeerd als de tijdrovende op-maat benadering alshet gaat over algemene voorkeur en natuurlijk geluid.De op luidheid gebaseerde ´reference´ aanpasregel(GiFit) is ongeveer gelijk aan NAL-NL1. Waarschuwing:deze conclusies gelden alleen voor bovengenoemdegeïmplementeerde testomstandigheden.Laatste opmerkingen:• Het aanpassen van hoortoestellen moet gelijketred houden met de technologische ontwikkelingenvan hoortoestellen.• Zowel generieke als productspecifieke aanpasregelszijn gestaag verfijnd; productspecifieke regels zullendoor de tijd belangrijker worden.• Fijnafstelling is een onmisbaar middel, zowel in hetheden als in de toekomst.• Zelflerende systemen helpen om fijnafstellingstrategieënte verbeteren met inachtneming van hetgewenningsproces.Aanpassing in de audicienpraktijkGerard Ros, adviseur business development bij Beter HorenConversor TV-ProTV-Pro ontvangerConversor TV-Pro de“ideale televisie-luisterhulp!”De Conversor TV-Pro is verkrijgbaar als complete set enbestaat uit een TV-Pro zender en halsgedragen TV-Pro ontvanger,maar is tevens ook los verkrijgbaar als de idealeaanvulling, voor de televisie, op de huidige Conversor Pro sets.Voor meer informatie: www.progresshearing.nl,of bezoek één van de Oorakel vestigingen of uwdichtstbijzijnde vakaudicien.TV-Pro zender (FM)www.progresshearing.nlbespreekt de weg die de audicien gaat met de klant vanaanpassing, verwachting en wensen tot een tevreden klant.Hij beschrijft het als een weg van ´trial and error´. Om vanA naar B te komen beschikt de audicien over audiometrieen aanpasmiddelen. Om de wensen en verwachtingen vande klant te inventariseren wordt gebruikgemaakt van COSI,AHAB en dergelijke, al dan niet aangepast. Daarnaast is eraudiometrie (FF-test, REM, VSM) en zijn er rekenregels enmoet duidelijk worden wát er wordt getest. Aan verificatievan de regels door lab-testen zijn eisen gesteld (StAr/Veldnorm) m.b.t. omgeving en scholing. Je kunt resultatenvan een hoortoestelaanpassing testen op basis van VSM.Je kunt ook de ´werkelijke wereld´ naar binnen halen metaudio- en videopresentaties in de aanpaskamer. Deze zijnkant-en-klaar leverbaar en sommige ketens ontwikkelenhiervoor eigen middelen.Wat zit er nu in de gereedschapskist van de audicien?Hoeveel van al die mooie en geavanceerde mogelijkhedenworden ook daadwerkelijk toegepast?Audiometrie (lucht- ,beengeleidingsdrempel, spraakdiscriminatie)wordt algemeen standaard toegepast.Rekenregels zijn onmisbaar bij het aanpassen van eenhoortoestel, dus ook daar wordt gebruik van gemaakt.Verificatie met FF-spraaktesten. REM en VSM kunnen hierbijhelpen maar worden niet altijd gebruikt. Inventarisatie vanwensen van de klant gebeurt vaak met eigen, op de COSIgebaseerde intake tools. Media presentatie wordt vooralgebruikt voor de fijnafstelling. Maar weinig audicienslijken gebruik te maken van geavanceerde Multi-mediaaanpasmiddelen. De vraag is waarom niet. Een aantalgeeft aan dat het inzetten van deze middelen gewoonteveel tijd kost. In de praktijk is het al druk en er heersteen idee dat het niks toevoegt. In een specifieke situatieis het niet eenvoudig de juiste media te selecteren voor deklant. Voor juist een specifieke situatie is ook niet altijd hetgewenste medium voorhanden binnen de aanpasmoduledie de fabrikant aanlevert. Daarom wordt er nog steedsveel gewerkt met eenvoudige middelen: het kopje methet lepeltje voor harde geluiden, het wrijven in de handenvoor zachte geluiden en de vraag: ´kunt u mij zo verstaan´.Toch zijn er ook audiciens die wel gebruik maken van meergeavanceerde middelen bij de hoortoestelaanpassing. Zijzeggen: ´als je multimedia gebruikt, krijg je meer begripbij klanten en meer betrokkenheid.´ Zij zien het als eenessentieel middel om makkelijker te kunnen werken.Daarbij zijn training en ondersteuning vóór gebruik engedurende de eerste gebruiksperiode essentieel. Een grotebibliotheek is niet nodig want na verloop van tijd blijkt datcirca 10 favoriete onderdelen worden gebruikt. Het zou welmakkelijker zijn als een dergelijk programma duidelijkerDe Audiciens38

Gerard Roszou linken tussen persoonlijke wensen, mediaclips ensubjectieve vooruitgang. Wat opvalt bij dit soort systemenis dat het aantal afspraken dat wordt gemaakt voor defijnafstelling aantoonbaar lager wordt. Dit heeft te makenmet een directere manier van afstellen in plaats van ´trialand error´. Daarbij is gebleken dat het niet ten koste gaatvan de klanttevredenheid.Conclusie:Nederlandse audiciens gebruiken dezelfde aanpasstrategieals 10 jaar geleden. Het nieuwste product van dit momentwordt doorgaans nog steeds aangepast met het geluidvan een lepeltje in een kopje en handen wrijven, maarde audicien heeft wel zin om het toch te gaan gebruiken,zeker als het makkelijk is in gebruik. Dus het moet voldoenaan een aantal wensen:• Het moet universeel zijn zodat ieder merk hoortoestelkan worden geëvalueerd.• Het moet kunnen worden opgeslagen in het klantenfile.• Het moet een inventarisatie maken van persoonlijkewensen.• Het moet media clips leveren in relatie tot dezeinventarisatie.• Er moet mogelijkheid zijn tot het toevoegen van clipsvoor fijnafstelling van zachte en harde geluiden, zoalshet inruimen van de vaatwasmachine.• Clips moeten kunnen worden aangepast aan individuelereal life situaties.• De subjectieve verbetering van de hoortoestelaanpassingkan worden geëvalueerd.• Het geheel wordt geleverd met een trainings- enondersteuningsprogramma.Interactieve aanpastechniekenMonique Boymans (Amsterdam Medisch Centrum) geefteen presentatie over interactieve aanpastechnieken. Deklassieke benadering van een hoortoestelaanpassing gaatuit van een eerste aanpassing, gebaseerd op een generiekerekenregel of een rekenregel van de fabrikant. Vervolgensis er een fijnafstelling, gebaseerd op subjectieve reacties,indrukken van de patiënt zelf en zaken die hij tegenkomtin de proefperiode en die moeten worden verholpen. Ditgebeurt doorgaans met ´trial and error´. Het hoortoestelheeft veel technische mogelijkheden en over het algemeenloopt kennis van hoortoestelaanpassing hierbij wat achter.Er is wel een aanpasregel voor de ´gemiddelde´ cliënt, maardie kent veel individuele variaties. Er zijn eigenlijk geenregels voor het instellen van signaalverwerking, ruisreductieen richtinggevoeligheid. Alle parameters en combinatiesbieden een dermate groot scala aan mogelijkheden datje door de bomen het bos niet meer ziet. Met interactieveaanpassing, eventueel per programma, zou dit duidelijkerkunnen worden. In een onderzoek waaraan meerdereaudiologische centra hebben deelgenomen is eeninteractieve aanpassing vergeleken met een insertion gainaanpassing (IG) in een cross-over design. Hiervoor werden74 mensen verdeeld in 2 groepen. Eén groep begonmet een interactieve aanpassing op basis van video´s dieovereenkwamen met de dagelijkse praktijk van de patiënt.Bij aanmerkingen m.b.t. o.a. de verstaanbaarheid werd hethoortoestel door de audicien aangepast. De andere groepbegon met een aanpassing m.b.v. een IG (NAL-NL1). Deversterking van beide aanpassingen werden vergelekendoor IG metingen. Vervolgens was er een proefperiode van6 weken. Daarna werden spraakverstaantesten uitgevoerdin verschillende situaties en werd een subjectieve evaluatiegedaan met vragenlijsten. Daarnaast zijn ook weer devideo´s gebruikt. Vervolgens kreeg de groep die begonmet de interactieve aanpassing, een aappassing m.b.v. eenIG en de andere groep kreeg een interactieve aanpassing.Na een tweede periode van 6 weken werd een directevergelijking uitgevoerd door de patiënt van de eerste ende tweede proefperiode m.b.v. een gestandaardiseerdevragenlijst. Resultaat m.b.t. het verschil in versterking laatzien dat dit met een interactieve aanpassing lager ligt.Als de patiënt het zelf voor het zeggen heeft kiest hij (ineerste instantie) voor minder versterking dan met NAL-NL1. Maar na een proefperiode blijkt het spraakverstaantoch significant beter met de versterking volgens deNAL-NL1 en uiteindelijk kiest 67% voor de prescriptieveaanpassing, 18% voor de interactieve aanpassing en heeftde rest geen voorkeur. Resultaten van alle tests wijzenuit dat aanpassing met NAL-NL1 significant beter is dan39 Het vakblad dat ons versterkt

interactieve aanpassing. Interactief voldoet wel beter bijharde geluiden. Als de patiënt betrokken is bij aanpassingwordt dit positief ervaren. Je kunt dit systeem gebruikennaast insertion gain meting om bijvoorbeeld de startpositievan de patiënt te bepalen of het gebruiken bij het instellenvan ruisonderdrukking, directionaliteit en voor evaluatie.In het systeem worden alle gegevens bewaard.Nadeel is dat je met ´trial and error´-procedure weliswaarfeedback krijgt, maar dat niet precies duidelijk is wat jeer mee moet doen. Dit zou kunnen worden opgelost metbijvoorbeeld paired comparison. In een paired comparisonanalyse wordt een waaier aan mogelijke settings vergelekenmet iedere andere setting. Zo wordt per onderdeel demeest favoriete setting gekozen. Deze techniek kanop verschillende manieren worden toegepast. Bij eenhoortoestelaanpassing kan het leiden tot een optimaleinstelling voor de desbetreffende hoortoestelgebruiker.Project Hear Clip is een samenwerkingsproject van Nijmegenen Eindhoven met de afdeling Klinische & ExperimenteleAudiologie van het AMC. Hier is onderzoek gedaan opbasis van paired comparison m.b.v. statistiek. Doorgaansbepalen de input en settings van het hoortoestel de output,in combinatie met de voorkeur van de patiënt. In ditproject worden keuzen van settings gemaakt op basis vaneen database (van vorige metingen met proefpersonen)en de statistiek. Bovendien wordt er gebruik gemaaktvan een kwaliteitsmodel gebaseerd op luistercomfort enspraakverstaan. De gegevens van nieuwe proefpersonenworden ook weer verzameld in de database zodat dat bijeen volgende proefpersoon weer gebruikt kan worden.In de kliniek is het mogelijk om veel geluiden te latenhoren; maar dat is natuurlijk slechts een benadering vande dagelijkse praktijk. Bij een trainbaar hoortoestel isde gebruiker aan zet. Hij draagt het hoortoestel in deeigen dagelijkse omgeving met alle geluiden waarmeehij dagelijks omringd is en bepaalt per situatie de juisteinstelling. Wanneer een patiënt weer in die zelfdeakoestische situatie komt, zal het hoortoestel die situatieherkennen en de juiste instelling, die de patiënt prettigvond, kiezen. Het is wenselijk dat eerst de versterkingoptimaal wordt ingesteld en gecontroleerd met VSM- ofIG- metingen. Er moeten goed gestructureerde proceduresNieuws EUHA 2010Aan u de keusLive Speech MappingAvant REM Speech +Horen op het hoogste niveau.Met de introductie van de nieuwe RIC-hoorsystemen heeftAudio Service een nieuwe overtuigende techniekgeneratie opde markt gebracht.Deze baanbrekende techniek is nu ook in de nieuwe AHO- enIHO-families geïntegreerd.Afmetingen: 12,5x12,5x 3 cmSure-Probe-microfoonsysteem,met eenvoudig te verstellen "Ear Loop design”en verbeterde probe-tube retentiewww.progresshearing.nl

komen om andere signaalprocessen in te stellen. Wezouden een gestructureerde manier moeten gebruikenom de subjectieve informatie te ontvangen, bijvoorbeeldmet paired comparison. Daarna moet er een goede keuzegemaakt worden van de settings op basis van bijvoorbeeldeen kwaliteitsmodel en de statistiek. We moeten zoveelmogelijk de dagelijkse praktijk van de patiënt benaderendoor bijvoorbeeld video clips of een leerbaar hoortoestel,en uiteindelijk moet alles goed worden geëvalueerd.Thema 3: Evaluatie en gebruikerssatisfactieOok dit derde thema wordt belicht door prof. Kießling.Hij merkt op dat voor hoortoestelaanpassing eenuitgebreide ´gereedschapskist´ bestaat, maar dat hetzaak is om deze goed te organiseren op verschillendeniveaus van het auditieve systeem zodat het duidelijk iswát je precies aan het doen bent. Je moet bij het beginbeginnen. Perceptie speelt geen rol (verificatie) in realear(in situ) metingen of Coupler meting. Dit is anders bijdrempelmetingen, loudness scaling, spraaktesten in stilteen in rumoer, directionele/spatiële hoortesten, testen voorluistergemak en absolute of relatieve kwaliteitswaardering(geluid, verstaanbaarheid, voorkeur enz.). Daarnaastzijn er vragenlijsten en dagboeken om o.a. tevredenheiden nut vast te stellen. Kwaliteitswaardering, testen voorluistergemak, richtinghoren en spraak zijn belangrijkvoor de beoordeling van het gebruikersvoordeel en hetmatchen met hetgeen de gebruiker nodig heeft. Loudnessscaling, drempel-, in situ- en Couplermetingen zijn eenverificatie voor het matchen van de aanpassing met hetgestelde doel. Evaluatie van een hoortoestelaanpassing is3-dimensioneel: onderzoek van de auditieve niveaus (lab,dus geen werkelijke situaties), metingen in de realiteit(moeilijker vast te stellen) en dit uitgezet over de tijd. Hetaanpassen van een hoortoestel op verschillende niveausis geen eenmalig gebeuren maar vindt plaats gedurendelangere tijd waarin ook ruimte is voor gewenning.Prof. Kießling bespreekt niet álle gereedschappen, maarpikt er enkele uit. Zo wordt internationaal gebruikgemaaktvan ISTS (International Speech Test Signal). Dit is eenspraaktest waarin verschillende talen in samples naelkaar worden gebruikt. Het geheel correspondeert metaspecten van spraak m.b.t. lang- en korte tijdspectrum,basisfrequentie, modulatie spectrum, comodulatie enpauzeduur, maar zónder informatie. De test is daarominternationaal te gebruiken als meetinstrument of omte valideren. Bijvoorbeeld, met Coupler geeft ISTS aanhoe ruisonderdrukkingsschema´s zullen werken. Metdit signaal kan ook gedemonstreerd worden hoe hethoortoestel werkt, bijvoorbeeld hoe gain reductie werktop verschillende frequenties. De volgende stap is real earmeting, met en zonder ondersteuning (Real Ear InsertionResponse (REIR)= Real Ear Aided Response [REAR] - Real EarUnaided Response [REUR]). Het kan aangeven hoe dichthet gewenste doel wordt benaderd. In hoge frequentiesworden de gestelde doelen meestal niet gehaald. Somslukt het wel met een nieuw hoortoestel, maar is de responsdaarop van de patiënt negatief. De meesten vinden hetonprettig. Dit is verrassend en moet in de toekomst verderworden onderzocht. Voor evaluatie van spraakherkenningin ruis wordt OLSA (SRT Oldenburg sentences in noice)gebruikt. Om de cognitieve component uit te schakelenworden nonsens zinnen gebruikt om de verstaanbaarheidte meten. Een stapje hoger in het testen van spraak in ruisstaat JFC (Just Follow Conversation). De proefpersoon heefteen SNR van 65 dB waarmee conversatie nog net te volgenis. De ruis is al dan niet gemoduleerd. De signalen bestaanuit doorlopende conversatie/dialoog of een herhalendezin waarbij de proefpersoon de verstaanbaarheid kanregelen. De test is betrouwbaar maar geen absolutemeting. Alleen voor dezelfde persoon, met en zonderhoortoestel, met en zonder gain reductie, hebben deindividuele verschillen betekenis. Een derde aanpak voorevaluatie van spraakherkenning in ruis is de AcceptableNoise Level Test (ANL, Nabelek 1991). Stap 1 bestaat uiteen spraaksignaal dat wordt aangepast aan het ´meestcomfortabele niveau´ (MCL). Stap 2 bestaat uit eenspraaksignaal in achtergrondruis. De aanpassing bestaatuit het terugbrengen van de ruis tot een acceptabel langetermijn niveau. Dit levert een BNL (background noise level)op. Stap 3 is een berekening van het acceptabel ruisniveau:ANL=MCL-BNL. Voor evaluatie van ruisonderdrukking isde formule: ∆ ANL=ANL(NR uit)-ANL (NR aan). Soms is erweinig verschil tussen wel/geen ruisreductie. Dit moet nogapart worden onderzocht. Wellicht is het meetsysteemnog niet scherp genoeg. Dan is er nog paired comparison:de gebruiker geeft steeds bij 2 instellingen (setting Ategenover setting B) aan welke de voorkeur heeft. Maarook tussen twee toestellen of met een research hoortoestelzijn verschillende vergelijkingen mogelijk. Als laatste zijner diverse gevalideerde vragenlijsten om performancevan het hoortoestel en tevredenheid van de drager temeten. Prof. Kießling raadt af om met zelf ontwikkelde,niet gevalideerde vragenlijsten te werken. Hiermee isonduidelijk of inderdaad gemeten wordt wat je wil meten.Bovendien zijn gevalideerde lijsten vergelijkbaar metandere lijsten, zowel nationaal als internationaal.Procedures voor hoortoestelevaluatie kunnen in tweegroepen worden verdeeld: verificatie instrumenten en41 Het vakblad dat ons versterkt

validatie instrumenten. Verificatie betekent vooral objectieve– en soms ook subjectieve - metingen van de werkingvan het hoortoestel, in vergelijking met de voorgeschrevendoelen. Validatie betekent beoordeling van het voordeel datde gebruiker heeft van het hoortoestel en de tevredenheid,gekoppeld aan persoonlijke aanpasdoelen. Voor evaluatievan ruisonderdrukking algoritmen zijn goede methodenvoorhanden op verschillende niveaus van het auditievesysteem.GebruikerservaringenDe NVVS heeft veel ervaring met veel verschillendegroepen slechthorenden. Joop Beelen, directeur vande NVVS, valt op dat in een bijeenkomst van CI-dragersdirect gebruikerservaringen worden uitgewisseld tussenonbekenden en dat dit bij dragers van hoortoestelleneigenlijk zelden het geval is. Eigen ervaringen worden nietgeventileerd. Hij poneert de stelling: als je goed weet watje klant vindt van je werk, dan heb je goed zicht op je eigenkwaliteit en hoe je die kunt verbeteren. Dit is van belangvoor de zorgaanbieder, verzekeraar én slechthorenden.Hoorwijzer.nl heeft 80-100.000 bezoekers per jaar. De sitegeeft o.a. circa 1100 eigen ervaringen weer aan de hand vanvragenlijsten (CQI). De NVVS registreert klanterváringen; watheeft de klant meegemaakt, wat vindt hij daarvan en watkan hij daarmee. Dat is niet hetzelfde als klanttevredenheid!De CQI is gebaseerd op de CQ-index m.b.t. auditievehulpmiddelen. De basis hiervoor zijn ervaringen in allestadia van het aanpastraject van een hoortoestel. CQIgeeft inzicht in de kwaliteit en de mogelijkheden die teverbeteren. Momenteel zijn er validatiemetingen en vanaf2011 wordt geprobeerd een breed inzetbare, gevalideerdeindex te integreren op Hoorwijzer.nl. Als tussen allepartijen in het zorgtraject (zorgaanbieder, zorgverzekeraaren zorgconsument) consensus bestaat over hoe er wordtgemeten en hoe wordt omgegaan met de resultaten, danwordt het gemakkelijker onderling afspraken te maken. Uitrecent onderzoek naar klantervaringen door PACT, NIPO,Hoorwijzer en een CQI-proefmeting blijkt 17-39% van deondervraagden van mening dat ze niet tot onvoldoendekunnen meebeslissen over het zorgplan, ook al staat in deVeldnorm dat de klant een grote stem heeft in het traject.34-47% ervaart de voorlichting over de verschillen tusseneen duurder en goedkoper hoortoestel als onvoldoende,terwijl dit nodig is om goed gefundeerd een keuze tekunnen maken. Slechts 10% geeft aan een proef te hebbenTrue vanafhet moment datde lm begintMaak kennis metBeltone TrueEcht goed horen, ook in veeleisende omstandigheden.Dat biedt Beltone True. Een revolutionairhoortoestel dat ervoor zorgt dat spraak in iederesituatie verstaanbaar is. Achtergrondgeluidenblijven hoorbaar zonder af te leiden en feedbackis nagenoeg niet meer aanwezig. Beltone Truehoortoestellen zijn ook nog eens de kleinste inhun soort. Ze zijn zo licht als een veertje, terwijlde onzichtbare NanoBlock coating perfectbeschermt tegen vocht en vuil.Beltone True is volledig draadloos aan te passenen biedt draadloze, lichtgewicht accessoires omprettig televisie te kijken of telefoongesprekkente voeren. Met Beltone Direct Telefoon Link enBeltone Direct TV Link wordt het geluid zondersignaalverlies, rechtstreeks naar het hoortoestelgestuurd. Perfect in kwaliteit en comfortabelin gebruik.Meer weten? Kijk op www.beltone.nl of vraagernaar bij uw vertegenwoordiger.Dé hooroplossing in veeleisendeomstandigheden

worden gewerkt aan een protocol voor de functiegerichteverstrekking van hoorhulpmiddelen in samenwerking metalle betrokken partijen. De NVVS heeft nog geen scherpzicht op kwaliteit van hoorhulpmiddelenverstrekking.Klantervaringen kunnen transparantie brengen in hetaanbod en de geboden kwaliteit.Evaluatie en tevredenheidProf. dr. ir. W.A. Dreschler (AMC) vat de titel snel samen:tevredenheid is de breedte van de glimlach van de patiëntna hoortoestelaanpassing. Andere evaluaties komenopnieuw aan bod tijdens het StAr-seminar van 13 en 15november. (De Audiciens jaarg. 5 nr. 1)Joop Beelengedaan met meerdere hoortoestellen. 36-40% geeft aanhier wel behoefte aan te hebben gehad, ook al is dit in hetonderzoek een constatering achteraf en wellicht geheelonnodig. Over aanvullende hulpmiddelen zoals ringleidingof soloapparatuur kreeg 66% geen informatie. Dit is eenopvallend hoog percentage. Jammer, want connectiviteitleidt bij de gebruiker tot grotere tevredenheid. Metgerichte informatie ligt de keus bij de klant om er al danniet gebruik van te maken. Wat betreft een verbeteringin het functioneren merkt 1/3 van de gebruikers geen/nauwelijks verbetering. 1/3 kan zich niet/nauwelijks beterredden en 1/3 had, al dan niet terecht, liever een andertoestel gehad. Er schort volgens de NVVS dus nog wat aankwaliteit. Dit is aangekaart bij StAr met het verzoek hetHandboek, waarop alle normen zijn gebaseerd, scherperte formuleren. Ook de zorgverzekeraar moet op dehoogte zijn van de ontwikkelingen in kwaliteit aangezienzij de contracten sluiten met het audicienbedrijf. Metalle partijen moet discussie worden aangegaan over hetinterpreteren van de bevindingen op de site en wat hiervande betekenis is voor de ontwikkelingen in kwaliteit vanhoortoestellen en -aanpassing. Hier wordt door de NVVShard aan gewerkt met de CQ Auditieve hulpmiddelendie volgend jaar breed ingezet kan worden. Mogelijkkomt er ook een CQ voor audiologische centra. Er moetHet audiometrisch simulatie programma ‘AUDTUTOR’Arjan J. Bosman (UMC Nijmegen) presenteert het AudTutor(zelf)studieprogramma om audiometrische procedurescorrect te leren uitvoeren en het leren combineren eninterpreteren van diverse meetresultaten. Via simulatiekan de kloof tussen audiologische theorie en praktijkworden verminderd. Hiervoor is gebruikgemaakt van hetNVA-leerboek (www.audiologieboek.nl), ANSI/ISO-norm,Standaard tekstboek en audiologische praktijkervaring.Het doel was in eerste instantie om mensen te lerentoonaudiometrie correct uit te voeren. Al gauw werdduidelijk dat er dan breed moet worden gewerkt omdat ookanamnese, interpretatie, testselectie en evaluatie achterafbelangrijk zijn. Met het ontwikkelen van het programma istegelijkertijd ook een uniforme manier van audiometrerenneergezet: de Nederlandse methode, met minimumeisenvoor klinische audiometrie m.b.t. meettijd: lucht- enbeengeleiding (+ maskering), onaangename luidheiden spraakaudiometrie. Dit geldt voor AC´s, maar moetook voor de audiciens gelden. In eerste instantie werdentoonaudiometrie, Webertest, onaangename luidheid,spraakaudiometrie en tympanometrie geïmplementeerd.Deze simulaties zijn inmiddels aangevuld met hoogfrequenteaudiometrie, Stenger test, spraakverstaanin rumoer, luidheidsschaling, stapediusreflex drempels,otoakoestische emissies en hersenstamaudiometrie. Hetprogramma is geschikt voor studie met een supervisor maarkan door de automatische beoordeling van gebruikersactiesook voor zelfstudie worden gebruikt. De schermopbouw iszodanig dat het niet gebonden is aan een bepaald merkhoortoestel en er is een helpfunctie voor het gebruik vanhet programma. De terugkoppeling is direct. Bij verkeerdeacties is er een waarschuwing en wordt een hint gegevenvoor verbetering. Het is mogelijk met simulatie deonderliggende samenhang van een casus weer te geven.In de evaluatie kan worden gekeken of alles wat je wilde43 Het vakblad dat ons versterkt

meten ook inderdaad is gemeten en dat kan ook zichtbaarworden gemaakt. Uit het NVA-leerboek zijn vragengedestilleerd over de achtergronden van meetproceduresen samenhang tussen de testresultaten die aan de handvan meerkeuzevragen kunnen worden beantwoordt.In de toekomst kunnen de mogelijkheden nog wordenuitgebreid met bijvoorbeeld een automatische analysevan metingen, procedures en valkuilen. De samenstellerswillen graag een beroep doen op de gebruikers: watvindt u van het programma? Didactisch, inhoudelijk,zijn er onvolkomenheden? Laat het weten. Versie 2 is inontwikkeling en kan t.z.t. worden gedownload via deNVA website. Hiervoor zijn nog beta-testers nodig diede techniek willen uitproberen. (aanmelden: a.bosman@kno.umcn.nl) Conclusie: Het AudTutor programma maakt(samen met het NVA audiologieboek) een consequente enmeer uniforme manier van audiometreren mogelijk. Ookverschaft het programma inzicht in de samenhang tussende resultaten van de diverse metingen.Ruisonderdrukking in hoortoestellen: (luister)experimentenInge Brons, Rolph Houben, Wouter Dreschler (AMCAmsterdam) Voor veel slechthorenden is het erg moeilijkom spraak te verstaan in een lawaaiige omgeving. Demeeste digitale hoortoestellen zijn daarom voorzienvan een programma voor ruisonderdrukking. Helaas zijnde onderliggende technieken en algoritmen hiervanonzichtbaar voor de audiologen en audiciens die hoortoestellenvoorschrijven en instellen. Dit maakt het voorhen haast onmogelijk om inzicht te verkrijgen in de bestekeuze. Uit technische metingen die eerder op onze afdelingzijn uitgevoerd, is gebleken dat er grote verschillen bestaantussen de ruisonderdrukkingsstrategieën van diverse hoortoestellen(Hoetink et al., 2009). Dergelijke metingen gevenechter geen informatie over de perceptieve verschillen,zoals verschillen in spraakverstaan of luisterinspanningInge Bronsen de voorkeur van de gebruiker. Om meer inzicht tekrijgen in deze perceptieve gevolgen, is een methodeontwikkeld waarmee het resultaat van ruisonderdrukkingdoor hoortoestellen kan worden beluisterd zonder datdaarbij de andere eigenschappen van het hoortoesteleen rol spelen. Met een aantal geluidsfragmenten wordtgedemonstreerd dat de ruisonderdrukking van het enehoortoestel hierdoor direct kan worden vergeleken met dievan een ander hoortoestel. Om meer inzicht te verkrijgenin de gevolgen van de verschillen die nu te horen zijntussen de ruisonderdrukkers, zal bij proefpersonenspraakverstaanbaarheid gemeten worden en wordt hengevraagd een oordeel te geven over de kwaliteit en debenodigde luisterinspanning. De resultaten hiervan kunnenvoorschrijvers helpen een beter onderbouwde keuzekunnen maken voor een bepaald toestel of een bepaaldeinstelling van de ruisonderdrukking.YAAPP is ons totaalpakket voor de administratieveautomatisering bij audiciens.YAAPP groeit mee met uw audiciensbedrijf, zowelfinancieel als technisch.Financieel begin met huren om het aante schaffen als u overtuigd bent.Technischvan standalone op één PC viamulti-user in uw netwerknaar gekoppelde filialen.YAAPP is toegankelijk, wij ook!U kunt ons bellen op 0413 – 378830 of mailen naarinfo@yourcare.nlU vind ons online op www.yourcare.nlTrends in hoortoesteltechniekJos Leenen, MSEE en BoA, Director Algorithm DevelopmentGN ReSound Eindhoven, stelt dat de ontwikkeling vanhoortoestellen in een continue stroomversnelling isgekomen sinds de digitalisering eind jaren 90. De marktvan hootoestellen groeit en blijft groeien. Wereldwijdkomen er snel meer ouderen en anderzijds werkenjongeren er hard aan om vervroegd in aanmerking tekomen voor een hoortoestel. In ontwikkelingslanden is ereen gestaag toenemende toegang tot hoortoestelgebruiken hoortoestellen zijn lang niet meer zo stigmatiserendals in het verleden. Hoortoestellen hebben fundamentelebeperkingen. Een beschadigd gehoor is meestal nietvolledig te herstellen. Daarnaast is iedere slechthorendeuniek en heeft een eigen verhaal. Het aanpassen van eenhoortoestel vraagt bij wijze van spreken 10% technischekennis en 90% psychologie: een goede aanpasserDe Scheifelaar 115 5463 HV VEGHEL Tel. 0413 – 378830De Audiciens44

eschikt over beide kwaliteiten. Uit een klein subjectiefonderzoek over alle grote merken blijkt dat een grootdeel van beginnende hoortoestelgebruikers schrikt vande ervaren geluidskwaliteit, het harde volume (vaak alsresultaat van deprivatie) en de moeizame gewenning aanhet hoortoestel. De ervaren hoortoestelgebruiker heeftdoorgaans de ongemakken geaccepteerd maar kan somsmoeilijk wennen aan het geluid van een ander, vaak beter,hoortoestel omdat het ´anders´ klinkt dan gewend. Zij zijnin het dagelijks leven vaak volledig afhankelijk van hunhoortoestellen, dus die moeten volledig betrouwbaar enhandig in het gebruik zijn. Open aanpassingen zijn een groteverbetering en moeten, indien mogelijk, zoveel mogelijkworden gebruikt. Gebruikers zijn daarbij erg gevoeligvoor de geluidskwaliteit van het anti-feedbacksysteem.De markt wil steeds meer en de lijst van functies van hetmoderne hoortoestel is intussen enorm. Het is een groteuitdaging om met beperkte batterijsterkte (waar heelweinig groei in zit) toch heel veel functies te bedienen. Deeisen m.b.t. algoritmes en draadloze connectiviteit groeiensneller dan R&D budgetten en batterijsterkte. Dit vraagtom inventiviteit van de industrie. Ruisonderdrukking iseen belangrijke doelstelling waar echter door de industrieslechts langzaam vorderingen in worden gemaakt. Eencitaat uit 1992 van Edgar Vilchur: ´would you rather hearclear speech in clear noise or muffled speech in mufflednoise?´ geeft aan dat het probleem vooral optreed bijspraak in storend achtergrondlawaai. Ook feedback encompressie blijven belangrijke aandachtspunten. In dewat verdere toekomst ziet Jos Leenen vooral toepassingenvan lerende systemen om tot optimalisatie te komen inhet ontwikkelproces en in de aanpassing van algoritmesin hoortoestellen en CI. Verdergaande individualisatie enfijnafstelling van hoortoestellen is erg belangrijk, maar eris nog veel onderzoek nodig om dit niet te tijdrovend telaten verlopen. Draadloze connectiviteit is erg gewild entechnisch uitdagend. Het zou gestandaardiseerd moetenworden zodat de audiciens van al die verschillendekabeltjes, schoentjes en kastjes verlost worden.Jos LeenenConclusie:Cognitieve vaardigheid blijkt sterk leeftijdsafhankelijk tezijn, en daarmee ook de bijdrage hiervan aan het verstaanvan spraak in ruis.Samenvatting en presentatie zijn te vindenop de website van de NVA: www.ned-ver-audiologie.nl.Meer informatie?De presentaties zijn in pdf-formaat te downloaden via www.ned-ver-audiologie.nl/NVA-lezingen. Project OP09/652/002werd in opdracht van het College voor Zorgverzekeringen(CVZ) uitgevoerd door PACT (platform for audiologicaland clinical testing) De auteurs zijn W.A. Dreschler, J.A.Wikkerink, M. van Troost en M. Boymans. Ter vergrotingvan transparantie, als leidraad bij beleidsbepalendeonderzoeken en als hulp bij implicatie in de praktijk is inhet boek relevante informatie bij elkaar gezet.Text Reception Threshold als maat voor de cognitievecomponent bij spraakverstaan in ruis. Het doel van eendoor het Heinsius-Houbolt Fonds gefinancierde studie van J.Besser, A.A. Zekveld, S.E. Kramer, J. Rönnberg en J.M. Festenvan VUmc is modificatie van de Text Reception Threshold(TRT)-test tot een test die de cognitieve component bij hetspraakverstaan in ruis meet en beschouwd kan worden alseen visueel equivalent van de Speech Reception Threshold(SRT).45 Het vakblad dat ons versterkt

Nieuws uit de mediaNieuwe Soap!`Ondertiteling is geen gunst, maar een recht!´, stelt IngeDoorn, projectleider van SOAP!, het SamenwerkingsverbandOndertitel Alle Programma´s. Naast activiteitenter bevordering van meer en betere ondertiteling,geeft SOAP! Ook een krant uit met de laatste nieuwtjesen ontwikkelingen op het gebied van ondertiteling.In de laatste uitgave is ook speciale aandacht voor hetNederlands Filmfestival dat een speciaal programma biedtvoor doven en slechthorenden.De krant is te downloaden viawww.ondertiteling.nu/ondertitelkrant2010.pdfen kan vrij worden verspreidonder relaties en klanten.WAT IS ER VOOR NODIG OM ALLESTE HEBBEN?moxiunitron.com/nl

Column: Prettige feestdagenDe feestdagen naderen. Merkwaardig begrip is dat,‘feestdagen’. Alsof de verjaardag van de Heer (Hijwordt dit jaar 2011) en het einde van het jaar het helecontinent reden geven tot feestelijkheden. Was het danzo’n rotjaar? Wie is trouwens die ‘Heer’? Is dat niet devader van Heertje? De vrije markt heeft zich ontfermdover Kerstmis: een feest met bomen, ballen en hemelsegerechten. En Pasen? Is dat niet iets met een haas, ofmet eieren?Tegen Kerstmis loopt mijn mailbox weer vol met elektronischegoede wensen. De meeste bewegen en er komt geluiduit. Ook op kantoor puilen de wensen uit mijn mailbox.Het bewegende geluid dat ik daar aantref is me meestaltoegestuurd om marketingredenen. Dat geeft vooral deafzender een feestgevoel.Er was een tijd waarin ik me tussen kerst en oud en nieuw inalle rust kon wijden aan een zorgeloos gezinsleven. Die tijd isvoorbij. Tegenwoordig kom ik in de laatste weken van het jaartijd tekort om te kiezen. Mijn energiebedrijf mailt dat ik betereen vast tarief kan afspreken voor de komende drie jaar. Mijnkabelaar laat weten, dat het toch echt voordeliger voor meuitpakt, wanneer ik ook mijn telefoon- en computerverkeerdoor hem laat regelen. Deze glasvezelexploitant noemt zichtrouwens tegenwoordig ‘provider’. Bijna al mijn leveranciersnoemen zich tegenwoordig zo. Een enkele heet zelfs ‘serviceprovider’ – waar zeurt die Van ‘t Hek nou over? Mobieletelefonie ontbreekt aan het ‘totaalpakket’ van mijn mediaencommunicatieprovider. De service provider die ik voordeze dienst per seconde rijker maak weet te melden dat zijnwurgcontract op 1 januari afloopt. Om dit leed te verzachtenmag ik één van zijn 47 typen alleskunnende ‘smartphones’uitzoeken. Tenminste: als ik het wurgcontract verleng. Hetgenereuze aanbod is geldig tot 1 januari. Service providershouden blijkbaar van snelle klanten. Misschien kan ik tochmaar beter kiezen voor een nieuwe afrekenformule. Mijnbelbaas heeft 89 abonnementsvormen en 68 pre paid formulesin de aanbieding. Er zijn trouwens ook nog andere aanbieders.Dat wordt nog een heel gepuzzel onder de kerstboom.gecontracteerd en ik mag vrij kiezen als me wat overkomt.Mijn zorgverzekeraar biedt me ook nog aantrekkelijkekortingen op behandelingen en producten die ik graag hadwillen hebben toen het daarvoor nog niet te laat was. Eenbeautybehandeling bijvoorbeeld, of een babyfoon. Ik krijgook korting op behandelingen waarvan je zou verwachtendat ze gewoon verzekerd zijn: een ooglaserbehandeling.Mijn zorgregisseur doet er alles aan om me het leven tevergemakkelijken. Hij biedt nu ook al korting op productenwaarvan ik niet wist dat ze onder zijn regie vallen en datzorginkopers daarvan verstand hebben: margarine, klusjesom het huis, tuinlieden, noem maar op! Hij vraagt een wathogere premie, maar ik kan voortaan ‘op maat’ verzekerd zijn.Dan moet ik wel kiezen tussen 8 pakketten met in totaal 24onvergelijkbare combinatiemogelijkheden. Misschien moet iktoch ook nog maar eens kijken wat andere zorgverzekeraarsbieden en in rekening brengen. Er zijn er nog maar een stukof vier in dit land. Gelukkig hebben ze een ruim aanbod. Perverzekeraar kan ik kiezen uit minstens vijf merken en diebieden ieder hun eigen 24 combinatiemogelijkheden.Marktwerking geeft ons in elk geval veel te kiezen. Tochlaat ik mijn feestdagen niet door marktwerking verpesten.Voor Sinterklaas vraag ik een dobbelsteen. Dat bekort dekeuzeprocessen en volgens mij maakt het voor de kwaliteitvan de mij opgedrongen keuzes weinig uit. Ik zag me ingedachten al hoppen van vergelijkingssite naar consumentenforum,me afvragend wiens feestje dit nu is. Ikbespaar me de tijd en de moeite. Zo houd ik nog wat tijdover om kerstkaarten te schrijven. Hoewel …ik denk dat ikme ook die tijd maar eens bespaar. Ik schrijf er dit jaar nietéén. Na 1 januari vraag ik aan iedereen die ik tegenkom, ofhij mijn kaartje al ontvangen heeft. Als dat niet zo is, danligt het aan de postbezorging. Dat is een veilig excuus. Sindsmarktwerking ook bij de post heeft toegeslagen krijg ik driepostbezorgers aan de deur. Die bezorgen geen van alle op tijden ze bezorgen lang niet altijd in de juiste brievenbus. Ik durfer trouwens een feestmaal onder te verwedden dat er rondde kerstdagen wel weer ergens een postzak of een volledigeavondlichting zoek raakt.Gelukkig maakt mijn zorgregisseur het me gemakkelijk. Vanhem hoef ik helemaal niks te kiezen. Bij hem zit ik goed totde dood ons van elkaar verlost. Ik krijg van mijn zorgregisseureen folder in de bus die me ‘nu nog betere’ en ‘speciaal voormij geselecteerde en gecontracteerde’ zorg belooft. Zelfs mijnkeuzevrijheid wordt vergroot. Dat treft, want in mijn buurtzijn net vier dependances en poliklinieken geopend doorconcurrenten van de vijf ziekenhuizen die al hier gevestigdwaren. Ook die dependances hebben me befolderd. Mijnzorgregisseur heeft ze allemaal op voor mij voordelige wijzeNederland kent nog maar één heilig geloof: een onwankelbaarvertrouwen in de zegeningen van een vrije markt. Met datgeloof is niks mis. Het zijn sommige gelovigen die het feestjeverpesten: slechte marketeers die hun producten verpakken ingebakken lucht en de prijs ervan verbergen. Als de Heer nietwas verrezen, dan zou Hij zich omdraaien in Zijn graf.Met of zonder dobbelsteen: ik wens u vrije tijd en feestelijkedagen toe en vrede met gemaakte keuzes.Paul Valk47 Het vakblad dat ons versterkt

Een audicien in iedere winkel?door Paul Valk, november 2010De Stichting Audicienregister hanteert als uitgangspunt,dat cliënten moeten worden geholpen door geregistreerdeaudiciens. De StAr-erkenning wekt bij lang niet iedereen hetvertrouwen dat dit bij erkende organisaties ook altijd hetgeval is. Daarom vraagt een aantal audiciens bij herhalingom een norm die de aanwezigheid van een geregistreerdeaudicien verplicht stelt in iedere verkooplocatie gedurendede hele openingstijd. Een dergelijke regeling is, naar mijnovertuiging en die van het StAr-bestuur, in strijd metmededingingsregels. StAr zal andere middelen moeten inzettenom ervoor te zorgen dat klanten niet in handenvallen van medewerkers die daarvoor niet bevoegd enbekwaam zijn. Die andere middelen zijn er en ze wordenopgenomen in een herziene versie van het StAr-handboekdat vanaf 1 januari 2011 van kracht wordt. Intussen kunnenwe misschien de voortdurende discussie over de‘aanwezigheidseis’ beëindigen.Mededingingsregels van toepassing op StArMededingingsregels zijn op StAr van toepassing. Dit ishet geval, omdat de regeling ertoe doet in de markt vooraudiciendiensten in Nederland:Cedis SanDry drogen en UV ontsmetting• ontsmetting met UVC licht• elektrische verwarming voor het droogproces• automatische uitschakeling van het UVC lichtna 5 minutenKijk voor meer producten op www.batterybenelux.nlJoh. Enschedeweg 16-181422 DR UithoornPostbus 871420 AB UithoornThe NetherlandsTel +31 (0) 297 53 06 01Fax +31 (0) 297 53 05 81info@batterybenelux.nlwww.batterybenelux.nla. Zorgverzekeraars maken in hun contracteerbeleidonderscheid tussen erkende en niet-erkende aanbieders.De erkende bedrijven nemen gezamenlijk (veel) meerdan 20% van de markt in Nederland voor hun rekening.b. Hiermee voldoet de StAr-regeling aan de criteria opbasis waarvan de Nederlandse Mededingingsautoriteit(NMa) artikel 6 van de Mededingingswet (hetzogenaamde ‘kartelverbod’) van toepassing acht op een‘samenwerking tussen ondernemingen’.c. De NMa heeft deze criteria vastgelegd in haar‘Richtsnoeren samenwerking ondernemingen’ (versieapril 2008, www.nmanet.nl). De Richtsnoeren zeggenhierover onder meer (in aantekening 86):‘Erkenningsregelingen die niet tot doel hebbende mededinging te beperken, kunnen toch eenmededingingsbeperkend effect hebben als hetgezamenlijke marktaandeel van de bij de erkenningsregelingaangesloten ondernemingen meer dan 20%is. Van een mededingingsbeperkend effect is ondermeer sprake indien van de erkenningsregeling een(potentieel) uitsluitingseffect uitgaat. Indien eenerkenningsregeling voor de activiteiten van dedeelnemers op de markt belangrijke economischevoordelen met zich brengt die zij niet anderszins zelfkunnen behalen, dan kan een situatie ontstaan waarinhet voor niet aan de erkenningsregeling deelnemendeondernemingen moeilijk wordt om zonder deelnameaan die regeling op de markt te opereren dan wel omtot de markt toe te treden. Dit zal het geval zijn als dedeelnemende ondernemingen een groot deel van demarkt vertegenwoordigen én consumenten of zakelijkeafnemers de bewuste erkenning als een belangrijkevoorwaarde zien om goederen of diensten af te nemen.’Concurrentiebeperkende werking van aanwezigheidseisNu is vastgesteld dat mededingingsregels van toepassingzijn, moet de vraag worden beantwoord, of de eis datin iedere verkooplocatie een geregistreerde audicienaanwezig is een mededingingsbeperkende werking heeft.Dit is, naar mijn inzicht, zeker het geval.a. Een eis tot permanente aanwezigheid in een verkooplocatiekan niet worden gezien als een ‘objectieve’eis, dat is een eis die noodzakelijk is om het doel vande regel te kunnen bereiken. De eis tot permanenteaanwezigheid zou zijn bedoeld om een vakbekwamedienstverlening door vakbekwame beroepsbeoefenarente garanderen. Aanwezigheid zegt echter niets over defeitelijke uitvoering van de voor de cliënt meest relevantewerkzaamheden. Daarnaast is voor die feitelijkeDe Audiciens48

uitvoering van de dienst de aanwezigheid onnodigop momenten dat zulke werkzaamheden niet wordenuitgevoerd.b. De ‘objectiviteitseis’ wordt (onder meer) in randnummer88 van de genoemde Richtsnoeren expliciet genoemd:‘Om ongerechtvaardigde uitsluiting te voorkomenen te waarborgen dat eenieder die aan de eisen vande erkenningsregeling voldoet, kan deelnemen aandeze regeling, moet de erkenningsregeling voldoen aande volgende voorwaarden:• de erkenningsregeling dient een open karakterte hebben;• de eisen die de erkenningsregeling stelt, moetenobjectief, niet-discriminerend en vóóraf duidelijkzijn;• de (toelatings)procedure voor erkenning moettransparant zijn; en• de (toelatings)procedure voor erkenning moetvoorzien in een onafhankelijke beslissing over detoelating bij de eerste beoordeling, of nadaterkenning is geweigerd, in beroep.Indien de erkenningsregeling aan deze voorwaardenvoldoet, zal de regeling normaliter geen mededingingsbeperkingin de zin van het kartelverbodopleveren.’In randnummer 91 legt de NMA (weliswaar in eencirkelredenering) het begrip, ‘objectief’, uit:‘Een erkenningsregeling is objectief wanneer deregeling objectieve eisen stelt die bijdragen aan hetdoel van de regeling.’c. Een aanwezigheidseis draagt er wél toe bij, dat cliënteneerder geholpen kunnen worden. Het ontbreken vaneen ‘wachttijd’ voor cliënten is echter geen noodzakelijkekwaliteitseis in de markt voor audiologische hulpmiddelen.Het gaat hierbij immers niet om acutezorg. Bovendien kunnen cliënten kiezen uit een ruimaanbod van erkende bedrijven, waar een wachttijdontbreekt. Wachttijden zeggen daarom, in dezemarkt, iets over het serviceniveau. Dat niveau is eenconcurrentiemiddel.d. In haar ‘Richtsnoeren voor de Zorgsector’ van maart 2010(www.mnanet.nl) bespreekt de NMa onder meerafspraken tussen en samenwerkingsverbanden vanzorgaanbieders. In randnummer 277 van deze richtsnoerenzegt de NMa dat eisen aan het serviceniveauvan een organisatie in het algemeen niet zijn toegestaan.‘Wachttijden’ worden hierbij expliciet genoemd:‘Ten slotte geldt dat bepaalde kwaliteitsaspecten, denkbijvoorbeeld aan openingstijden, extra service, wachttijdenof duur van een consult, wel als concurren-tieparameter worden aangemerkt. Onderlinge afsprakendaarover kunnen (*)de mededinging mogelijkook raken en zijn dan ook in strijd met artikel 6 Mw.’e. In een markt waarin er een zekere schaarste is aan‘geregistreerden’ beperkt een eis van permanenteaanwezigheid de ‘distributiemethoden’. Een dergelijkeeis schrijft in feite één distributiemethode dwingendvoor, namelijk de dienstverlening vanuit permanentbemenste verkooppunten. Andere distributiemethodenworden hiermee uitgesloten, zoals het werkenmet ‘zittingsadressen’, of bezoek aan huis door eengeregistreerde audicien die beschikt over een volledigingerichte mobiele werkplek.f. Ook mijn redenering over ‘distributiemethoden’ vindtsteun in (onder meer) de ‘Richtsnoeren voor deZorgsector’. In randnummer 275 zegt de NMa hierover:‘In elk geval mogen kwaliteitsafspraken niet in de wegstaan van innovaties. Ontwikkelingen van bijvoorbeeldnieuwe behandelmethodes mogen niet worden geremddoor de gemaakte afspraken. Ook mogen kwaliteitsafsprakengeen belemmering vormen voordiversiteit en vernieuwing van organisatievormen, –formules en combinaties waarin de zorg wordtaangeboden.’Verschillen met nuvoDe brancheorganisatie voor optiekbedrijven, de NUVO,kent in haar toelatingscriteria wel een aanwezigheidseis.Dat is een aantal audiciens opgevallen en ze voeren ditregelmatig aan als bewijs van het ongelijk van StAr. Bij mijnweten is de NUVO-regel nooit door de NMa getoetst. Ikmeen echter dat de NUVO zich deze eis kan permitteren,omdat NUVO geen StAr is. Het NUVO-lidmaatschap heeftvoor afnemers van de dienstverlening door opticiens geenbeslissende betekenis. Bovendien kunnen optiekbedrijvenaan deze eis makkelijker voldoen, omdat er in dezemarkt geen sprake is van schaarste aan gekwalificeerdeberoepsbeoefenaren.*‘Kunnen’, omdat iedere algemene regel ook weeruitzonderingen kent. De NMa toetst altijd aan de handvan de omstandigheden van het concrete voorgelegdegeval. Zo kunnen bijvoorbeeld wachttijden in bepaaldesituaties (zoals bij acute zorg) wel degelijk een objectievekwaliteitseis zijn.49 Het vakblad dat ons versterkt

Congressen, seminars en wetenswaardigheden13 en 15 november 2010StAr seminarwww.audicienregister.nlVoor StAr accreditatiepunten zie dewebsite: www.audicienregister.nl18-19 november 2010217e KNO-vergaderingNVA vergadering: EvenwichtNieuwegeinwww.ned-ver-audiologie.nl28 januari 2011NVA Najaarsvergaderingwww.ned-ver-audiologie.nl6-9 april 2011American Academy of AuidiologyChicagowww.audiologynow.orgMEDEDELINGHebt u op 17 november a.s. de enquêteKTO van GAIN nog niet online ontvangen,laat dit dan weten via gain@fme.nl, dankrijgt u hem alsnog in de mailbox. ( zie ookblz. 19 van dit nummer)Aanleveren kopij voor het volgendenummer (medio februari 2011) uiterlijk 21januari 2011.19-21 oktober 2011EUHA, Nürnbergwww.euha.orgU kunt ook accreditatiepunten verdienenmet het schrijven van eenvakinhoudelijk artikel in ´De Audiciens´.Dit is ter beoordeling van StAr: 10punten per bedrukte pagina tekstmet een maximum van 60 punten perartikel en één artikel per jaar.ColofonOpmaakRichard GroeneveltPrintservice Goeswww.printservicegoes.nlRedactieGinette van Wijngaarden- WaarErik van WijngaardenChristianne Nijzink- van Grinsvenaudiciens@yabeau.nlAdvertentie informatieGinette van Wijngaarden-WaarTelefoon: 06 - 53 77 90 50UitgeverJacco van BovenStationsplein 9-j4461 HP GOESwww.yabeau.nlDe uitgever en het productieteam stellen zich nietverantwoordelijk voor de inhoud van advertentiesDe Audiciens50

Ontworpen voor een eersteklas hoorsensatieDe ongekende rekenkracht van de nieuwe Spice chipset,een weldaad aan innovatieve algorithmen, de verfrissendevormgeving van het ConTourDesign en de baanbrekendeaanpassoftware komen allen samen in de nieuwe Phonak Ambrahoortoestellijn, het vlaggenschip van Phonak.Daadwerkelijk binauraal. Adaptieve intelligentie.ContourDesign.www.phonak.nl

Acto Proeen betere oplossingeen beter levenOticon presenteert Oticon Acto Pro - De ultieme manier om meer details uit het leven te halen.Technieken die voorheen slechtstoegankelijk waren voor premiumtoestellen, zijn nu voor het eerstverwerkt in het nieuwe toestel vanOticon in het middensegment - ActoPro en Acto.Acto heeft een supersnelle verwerkingen superiere geluidskwalieit omdathet werkt met de RISE 2 processor.Daarnaast is Acto geschikt voorConnectLine. Hiermee kan eenvoudig,via bluetooth, verbinding wordengemaakt met televisie, (mobiele) telefoonen andere entertainment- encommunicatiemiddelen.Acto Pro- een betere oplossing,een beter leven.Voor meer informatie kunt u terecht op www.oticon.nl