Motoren & Toerisme Februari 2016

i.s.m.
Tot spijt van wie het benijdt: een motorfiets maakt geluid. Meer nog, uw motor
is een heus orkest waarvan de melodie verandert naarmate het gebruik ervan.
Van roffelende kleppen, een waanzinnig mooi brullende uitlaat tot het kenmerkende
klikken van de versnellingsbak bij het opschakelen. Zelfs als u na een
ritje de dodemansknop inschakelt, tikt uw machine nog een tijdje na. Maar
waar komen al die geluiden nu eigenlijk vandaan? Wij legden ons oor te luister
bij Jochem De Vriendt, hoogleraar Auto- en Motortechnologie aan de Karel De
Grote hogeschool in Antwerpen, om uw rijdende orkestbak te ontleden.
TEKST: Jelle Verstaen
FOTO’S: Karel de Grote Hogeschool, Yamaha, Sena
Zoals we in een eerder deel van
dit geluidsdossier verkondigden,
valt geluid wel objectief
te meten, maar is het in valorisatie
subjectief. Dat wil zeggen
dat iedereen een ander gevoel krijgt
bij motorgeluid – positief of negatief. De
uitlaatbrul van een motor zal de ene naar
een oorgasme leiden, terwijl een ander
diezelfde klank omschrijft als onvervalste
geluidsoverlast. Als je verliefd wordt op
een vrouw, dan val je ook op bepaalde
eigenschappen. Bij een motorfiets is dat
precies hetzelfde: motorfietsen hebben
een geur, hebben een bepaald voorkomen
en maken geluid. Je houdt ervan of je haat
het, zo simpel is het. Eigenlijk kunnen
we het best eens heel de motor afgaan en
alle onderdelen afzonderlijk beschouwen.
Want elk – letterlijk elk – onderdeeltje
produceert geluid: is het niet actief, dan
zeker passief.
GELUIDSRONDE
Als je de motor nog maar verplaatst,
hoor je al het geluid van slepende remmen.
Onervaren motorrijders voelen het
angstzweet daarbij al opkomen, terwijl het
eigenlijk doodnormaal is: de remblokjes
leunen als het ware tegen de remschijven.
De remmen maken op die manier
wel geluid, maar het is eigenlijk één van
de zuinigste verliezen op de hele motorfiets.
Het wrijvingsverlies is immers quasi
afwezig.
Als volgende hebben we de synergie
tussen de banden en het wegdek. Het
wegdek heeft een bepaalde textuur, een
opeenvolging van pieken en dalen. In elk
dal vinden we lucht die gecomprimeerd
wordt door er met een band overheen
te rijden. Als de samengeperste lucht
opnieuw kan vrijkomen of expanderen,
dan zijn we geluid aan het maken. De band
zelf zorgt voor het afsluiten van die dalen,
maar heeft zelf ook een profiel dat door
contact met de weg afgesloten geraakt.
Door het samendrukken van de band op
de plaats waar dat contact plaats vindt,
zijn de poriën in de band ook fijner – compressie
dus – waarna de poriën opnieuw
openzetten als de contactzone op de band
geen wegdek meer raakt. Om u een idee
te geven: bij auto’s is dat de grootste productie
van geluid, nog boven motorgeluid.
Enerzijds is de klankkast van die banden
een pak groter dan die bij motoren, maar
ook de vorm van het loopvlak zorgt voor
hogere geluidslast: een plat vlak kan beter
trillen dan het gebolde vlak van motorbanden.
Dat heeft te maken met het feit
dat een meer afgeronde band minder als
een membraan zal flapperen. Op passief
vlak is de band ook een klankkast die het
geluid zal versterken en verspreiden.
Dan komen we aan bij de lagers. Lagers
die plots geluid maken zijn op sowieso
alarmerend: als er speling op zit, dan kan
je rekenen op een portie gekraak vanuit de
omgeving van de wielassen.
De stuurhendels, gaskabels en al wat
in de buurt van de stuurpartij relatief vrij
kan bewegen, maken geluid. Zo ook uw
sleutels: zo kan u tijdens het rijden de
indruk hebben dat er iets lostrilt in het
motorblok, terwijl het infeite het dashboard
is dat in resonantie gaat, waardoor
uw sleutelbos gezwind mee trilt.
De motor zelf dan. De verbranding
op zich is daarbij de grootste producent
van geluid, wat niet hoeft te verwonderen
aangezien het over een ontploffing gaat.
MOTOREN & TOERISME FEBRUARI 2016 67