De oogst van Mijn2040

De oogst aan ideeën,
toekomstbeelden en dromen
voor 2040
1

2
Mijn 2040 was een project rond
participatie in de Turnhoutse
Stadsregio van

Tussen september 2015-2016 liep het project ‘Mijn 2040’. Dat draaide rond bewonersparticipatie
in de Turnhoutse stadsregio. In deze brochure vind je
op pagina
4 een lijstje van 10 uitdagingen voor onze regio voor de volgende decennia
7 welke dromen onze burgers voor 2040 hadden
14 onze oogst aan concrete nieuwe ideeën en toekomstbeelden, gelinkt aan
32 hoe het hele project in fases liep
3

10 thema’s
voor de
toekomst
We wonen in een welvarend land. We hebben het lang nog niet zo
slecht hier in de Kempen. Maar een samenleving is altijd in beweging.
In onze stadsregio zullen er altijd nieuwe uitdagingen zijn,
om het even wie er bestuurt. Uit rapporten over de toekomst van
Vlaanderen en uit de vele gesprekken die we de afgelopen maanden
voerden over de toekomst van onze regio, selecteerden we
een aantal onderwerpen en thema’s die we zonder twijfel op ons
bord gaan krijgen.
4

1. Gemeenten worden groter
De Vlaamse regering stuurt aan op meer samenwerking tussen gemeenten.
Een kans of een bedreiging? Hoe zetten we onze regio op de kaart naast
andere (succesvolle) stadsregionale gebieden?
2. Meer kleur
De samenleving wordt steeds diverser en gekleurder. Een onomkeerbare evolutie
die je vandaag het best merkt in de lagere scholen. Hoe worden we daar
samen beter van? Wat moet daarvoor gebeuren?
3. Natuur onder druk
De natuur komt in Vlaanderen steeds meer onder druk. Onze regio behoort
tot de groenste van Vlaanderen. Een geweldige troef. Wat moeten we doen
om die situatie te behouden of nog te verbeteren? Welke kansen biedt die
groene troef?
4. Klimaat onder druk
De Klimaatconferentie van Parijs in december 2015 leverde voor het eerst
wereldwijde afspraken op over klimaatkwesties. Met de campagne Kempen
2020 engageerden 29 burgemeesters zich om 20 % CO2 reductie te realiseren
in de Kempen. Hoe kan de stadsregio hierin het voortouw nemen? Welke
gemeenschappelijke acties zijn mogelijk?
5. Koploper in cultuur
Onze regio is in Vlaanderen mee koploper inzake culturele infrastructuur en
voorzieningen. Is die infrastructuur voldoende beschikbaar voor stadsregionale
burgers? Hoe kan cultuurparticipatie geoptimaliseerd worden?
6. Armoede
Armoede is ook in onze regio een probleem dat om aandacht vraagt. Op
welke wijze kan in toekomstige beleidsplanning aandacht gegeven worden
aan wonen, werken, mobiliteit, maatschappelijke dienstverlening en culturele
participatie voor mensen in armoede?
5

7. Structuur samenleving
Inzake gezinssamenstelling maakt onze samenleving een opvallende evolutie
door: éénoudergezinnen, toenemend aantal singles, meer (alleenstaande)
ouderen,... Anderzijds ontvolken bepaalde villawijken en trekken ouderen naar
de gemeentelijke centra. Deze evolutie heeft verregaande gevolgen voor het
woonbeleid. Welke antwoorden heeft de stadsregio op deze evolutie? Wat
kan er inzake wonen nog, en wat niet meer?
8. Werk en economie
Inzake werkgelegenheid is het belangrijk om voldoende bedrijven in de
stadsregio te hebben, al wijst alles op een evolutie naar steeds meer automatisering
en steeds minder handenarbeid. En dus moet er ook voldoende
aandacht geschonken worden aan economische ontwikkelingen die uitgaan
van onze troeven: toerisme, cultuur, natuur, recreatie, … Op welke wijze wordt
nagedacht over de transitie van de lokale economie naar een meer innovatieve
economie die dicht aansluit op deze troeven.
9. Mobiliteit
Ook onze stadsregio ontsnapt niet aan de hinder die het toenemende verkeer
met zich meebrengt. Hoe kan maximaal ingezet en geëxperimenteerd worden
met technieken die alternatieven bieden: elektrische auto’s, fietsen en bussen,
stadsregionale trams, taxiboten op de vaart, …?
10. Schaarse ruimte
Ruimte wordt alsmaar schaarser. Hoe kan ruimte gerecupereerd worden of
ongebruikte ruimte aangewend worden? En waarvoor? Tegen 2040 zullen
lang niet alle kerken meer gebruikt worden, veel platte daken bieden ruimte
voor energiewinning of daktuinen,… Op welke wijze kunnen burgers betrokken
worden bij het nadenken en herbestemmen van dit nieuwe ruimtegebruik?
6

Dromen
kunnen
plannen
worden
7

Als mensen de kans krijgen om te dromen, dan komen er waardevolle,
inspirerende en positieve ideeën naar boven. En dus
daagde ‘mijn 2040’ de burgers van Beerse, Vosselaar, Turnhout en
Oud-Turnhout uit om de geesten open te zetten en vrijuit te kijken
naar hoe de regio er over 25 jaar ideaal zou kunnen uitzien.
En wat bleek? Hoe verschillend mensen ook zijn, wanneer ze dromen, komen
dezelfde wensen naar boven. Hieronder vindt u de vele dromen, uiteenlopend
en toch verwant, overzichtelijk gebundeld in 4 thema’s.
De regio
De stadsregio waarin mensen in 2040 hopen te wonen, is er een die dynamisch
is, gezellig en waar de politiek durft te kleuren buiten de veilige en
voorspelbare lijntjes.
Hopelijk komt er een dynamiek die is aangezwengeld door creativiteit. De
deelnemers dromen dat er ruimte wordt gecreëerd waar experiment en kunst
zich kunnen ontwikkelen.
Ook is het belangrijk dat jong talent wordt ondersteund en kansen krijgt
om zich te ontwikkelen, of dat nu is op cultureel, sportief of nog een ander
gebied.
Er mag ook wat meer durf zijn, zo luidt het. En dat is een appèl aan iedereen:
politiek, bedrijfsleven, burgers. Als je ergens voor staat, als je het lef hebt
om ten minste te proberen, dan werk je aan een stad/regio waar we fier op
kunnen zijn. En dat blijken mensen toch te willen: fier kunnen zijn op hun
gemeente.
Gezelligheid is ook een sleutelwoord dat veel terugkomt. Je kan het eigenlijk
niet meten, er zijn geen cijfers op te plakken en toch is gezelligheid een factor
die niet mag worden vergeten in hoe onze regio wordt bestuurd en vorm
gegeven.
Mensen hopen te leven in een omgeving waar er tijd en plaats is voor plezier,
voor genieten, voor onthaasten.
8

De mensen
Het is duidelijk dat mensen heel graag opnieuw meer contact met elkaar willen.
Woorden die vaak werden uitgesproken zijn: warmte, vriendschap, geluk,
harmonie, vrijheid, sereniteit, balans.
Het is belangrijk dat de mens centraal staat in de manier waarop beleid wordt
gevoerd.
Het is al geruime tijd een maatschappelijke trend dat er steeds meer onafhankelijkheid
bij ieder individu komt te liggen. Daarbij komt ook meer eigen
verantwoordelijkheid. Waar vroeger overheid, kerk, maatschappij,… je weg
bepaalden, kunnen we nu meer zelf onze keuzes maken. Zelfredzaamheid primeert.
Maar lang niet iedereen kan daar zo goed mee overweg. Er is een (te)
grote druk komen te liggen op onszelf om het eigen welbevinden te regelen.
Wat hulp is dus welkom.
Wie heeft deelgenomen aan de oefening van ‘mijn2040’ rekent erop dat er
genoeg structuren zullen bestaan waarin mensen elkaar vinden, zodat ze niet
alleen komen te staan.
Dat kan zich bijvoorbeeld uiten in andere manieren van samenwonen dan
vandaag. Cohousing en kangoeroewonen maken ook in 2015 al opgang.
Ook het gevoel van veiligheid blijft belangrijk, in al zijn aspecten. Werken aan
veiligheid en het wegwerken van angst blijft ook de komende decennia hoog
op de agenda staan.
9

Verbondenheid
De stad, de gemeente, de regio, … is van iedereen. Dat is het uitgangspunt
waarmee we 2040 willen maken. Voor een mooi 2040 dromen we van meer
wisselwerking tussen burger en politiek, een sociale stadsregio en aandacht
voor diversiteit en kindvriendelijkheid.
Het moet de bedoeling zijn dat als je leeft in Turnhout, Oud-Turnhout, Vosselaar
en Beerse, je gewoon je ding kan doen, dat er een aangename en relaxte
sfeer is en dat mensen mekaar begroeten, met elkaar in contact komen en
met elkaar begaan zijn.
De mensen dromen daarbij van een verkeersvrij centrum met veel terrasjes
en als het even kan, een kiosk waar muziek wordt gespeeld. In die autovrije
straten kan de lokale economie worden gestimuleerd. Ook hoopt men op
rusthuizen die gezellig en betaalbaar zijn.
10

Het droomspel, duidelijk toch meer dan zomaar een vrijblijvend spelletje,
leverde uitgesproken standpunten op over hoe we samen sterker staan.
Mensen rekenen daarbij wel op een andere stijl in het beleid van de stad, de
gemeenten, de stadregio, of welke structuur we dan ook kennen. Het is de
bedoeling dat burgers mee architect worden van hun stad. Dat betekent dat
er niet louter van bovenuit naar beneden wordt bestuurd, maar eerder van
onderuit, vanuit de burgers zelf. Niet top down, maar bottom up, heet dat dan.
Dat vraagt en creëert tegelijkertijd meer engagement van burgers en meer
burgerzin. Als er meer gebruik wordt gemaakt van de talenten van de burgers,
vraagt dat natuurlijk wel een inspanning van die burger. Maar het levert ook
meer betrokkenheid op. En dat is waar het onze dromers uiteindelijk om te
doen is: meer verbondenheid, meer samenhorigheid.
En opnieuw weerklinkt de hoop op een stad/gemeente/regio waar men trots
op kan zijn.
De inwoners van Oud-Turnhout, Beerse, Vosselaar en Turnhout hopen dat in
de evolutie naar 2040 ook bij dit thema wat meer durf te zien zal zijn, dat de
geesten open staan om ook buiten de lijntjes te kleuren.
Ook de verwachting van een socialere regio komt duidelijk naar boven. Dat
zou zich tegen 2040 moeten uiten in bijvoorbeeld meer dienstbaarheid bij iedereen
en meer transparantie in de bestaande diensten en systemen. In 2015
vinden mensen vaak hun weg niet doorheen alle instanties en procedures.
Ook hier is het zaak om mekaar te helpen, wat zorg te dragen voor elkaar en
mensen waar nodig wat te ondersteunen in het verkrijgen of behouden van
hun zelfredzaamheid.
Diversiteit is een ander wezenlijk onderdeel van verbondenheid. De deelnemers
aan ‘mijn 2040’ erkennen dat de multiculturele samenleving nu eenmaal
een realiteit is. Het komt er dus op aan hoe je met die diversiteit omgaat.
Naast ‘bekend en vertrouwd’ is er ‘nieuw en onbekend’. Daar moeten we met
respect mee omgaan en er voor zorgen dat iedereen gelijke kansen krijgt.
Angst moet worden weggewerkt en in de plaats daarvan moet er voor worden
gezorgd dat we elkaar ontmoeten en elkaar leren kennen. In dat streven naar
sociale cohesie en tolerantie is ook aandacht voor de leefomgeving een
belangrijk element.
Er worden verscheidene zaken opgenoemd die hierbij kunnen helpen: meer
ruimte voor jongeren en kinderen, speelpleintjes in alle wijken, ecologische
volkstuintjes, …
Ook de nieuwe woonvormen komen hier opnieuw ter sprake. Cohousing zorgt
er bijvoorbeeld voor dat je niet individueel afgezonderd blijft.
11

De wereld en dus ook onze stadsregio zal tegen 2040 nog wat drukker
bevolkt zijn. Met dat in het vooruitzicht vinden mensen het belangrijk dat de
leefomgeving zeker kindvriendelijk blijft, met genoeg ruimte voor spelende
kinderen, als het even kan in een harmonische leefomgeving.
De fysieke ruimte
De idealen komen tot uiting in hoe je de wereld rondom je organiseert, hoe je
omgaat met je leefomgeving, met ruimtelijke ordening en dergelijke.
Tegen 2040 is de ideale stadsregio er een waar natuur en groen een belangrijke
plaats innemen. Er moet genoeg ongerepte natuur overblijven waar het
mogelijk is om te spelen, te wandelen, te ontspannen, te genieten van de rust.
De Kempen is ook nu al de thuishaven van de belangrijkste stiltegebieden van
Vlaanderen. Die moeten we koesteren, zodat het ‘stille’ in de stille Kempen
nog meer een troef wordt.
Nieuwe plannen in de woonkernen moeten rekening houden met wat hierboven
al allemaal is opgesomd: ruimte voor spelende kinderen, een levendige
stad met veel voetgangers, terrasjes, lokale economie, bloemen, fietspaden, …
12

Architectuur en ruimtelijke plannen moeten niet alleen daarvan vertrekken,
maar ook rekening houden met gezondheid, duurzaamheid en harmonie.
Ook rekenen mensen op genoeg sportinfrastructuur, het liefst verweven in de
leefomgeving, zoals voetbalpleintjes in de wijken.
Tegelijk is er nog nood aan meer binnenruimtes waar mensen terechtkunnen
voor groepsactiviteiten: sportieve, culturele en sociale.
Hoe realiseer je dat het best? Opnieuw komen dezelfde principes naar voor:
door burgers mee architect te laten worden van hun regio, door ruimte te
laten voor initiatief, door genoeg out of the box te durven en kunnen denken.
En natuurlijk ook door optimaal gebruik te maken van nieuwe technologie.
Er wordt ook geopperd dat het treinstation toch zeker binnen de ring moet
blijven. Natuurlijk sluit dat een mogelijk tweede station buiten de stadskern
niet uit…
13

De oogst
38 nieuwe idee
toekomstbeeld
dromen voor 2
14

ën,
en en
040
Op de pagina’s hiervoor las je de gebundelde dromen.
Eenmaal ontleed, bleken die clusters veel
gedetailleerde ideeën en wensbeelden te bevatten:
38, om precies te zijn.
Die vind je op de volgdende bladzijden. We vulden ze aan
met voorbeelden die soms nog in een embryonale vorm,
maar soms al in een vergevorderd stadium gerealiseerd
werden.
Een projectie naar 2040 is niet altijd nodig: de toekomst
sluipt vaak onopgemerkt ons leven binnen.
15

1. samenwonen
Cohousingprojecten in de hele stadsregio stimuleren en realiseren: zowel
door woonmaatschappijen als privé-initiatieven, bijv. ook in herbestemmingsprojecten
als De Lint in Oud-Turnhout.
Cohousing Projects is een coöperatieve vennootschap die daarrond een
professionele dienstverlening aanbiedt: www.cohousingprojects.be
2. ondertunnelen
De ondertunneling van de ring rond Turnhout ter hoogte van het Stadspark is
een project dat reeds gepland is. Wij dromen ervan om dergelijke ondertunneling
i.f.v. meer groenruimte, op meerdere plaatsen te realiseren tegen 2040.
Een inspirerend verhaal uit Aalst: http://www.ringaalst.be/kruispunt-raffelgemstraat
Of eentje van Ringland: http://content.ringland.be/downloads/publicaties/
vouwkaart-ringland-2015.pdf
16

3. ook voor trams en deelauto’s
Ondergrondse tunnels voor zowel stadsregiotrams als elektrische deelauto’s.
De toenemende verkeersdrukte is onhoudbaar. Meer beton is geen duurzame
oplossing voor steeds meer verkeer. Definitieve andere keuzes dringen zich
op.
O.a. in Kortrijk vind je interessante voorbeelden van ondergrondse tunnels:
http://www.kortrijk.be/adressen/tunnel-doorniksewijk
4. herkerken
Herbestemming van een aantal kerken i.f.v. publieke activiteiten of voor andere
religies,…. De MoskeRK op de markt in Turnhout is alvast een inspirerend
voorbeeld: religieuze gebouwen benutten voor meerdere religies.
Dé kennisbank over de herbestemming van kerken: http://www.herbestemmingkerken.be
17

5. zonnepanelen
Zoveel mogelijk fotovoltaïsche zonnepanelen op publieke gebouwen : kerken,
gemeentehuizen, scholen,… Bovendien principieel kiezen voor thermische
zonnepanelen voor de productie van warm water op zorginstellingen, zwembaden,
ziekenhuizen,…
Een mooi project vonden wij op http://www.evere.be/content/490-zonnepanelen-op-het-dak-van-het-gemeentehuis?language=nl
6. windmolens
Verschillende types windmolens installeren in publieke en private ruimten en
aan publieke gebouwen. De eigen bevolking moet via coöperatieve concepten
kunnen participeren aan zulke projecten. De zon en de wind is immers van
iedereen.
De Vlaamse overheid bundelt haar informatie hierover op http://www.
vlaanderen.be/nl/bouwen-wonen-en-energie/elektriciteit-aardgas-en-verwarming/windenergie
7. geothermie
18
De diepe geothermie installaties en de tegen 2040 volledig aangelegde
warmtenetten van de stadsregio leveren enkel nog hernieuwbare energie voor
gezinnen en publieke instellingen. Samen met de windmolens en zonnepanelen
maken ze van de stadsregio een 100 % energieneutrale regio.
http://www.diepegeothermie.be/nl/
8. wonen op maat
Alternatieve en aangepaste woonvormen voor jongeren, alleenstaanden, mensen
met een beperking, ouderen,… bieden voldoende differentiatie voor ieders

woonbehoeften en dringen de leegstand terug. Nieuwe gebouwen worden
enkel nog vergund als ze voorzien zijn, of kunnen worden, voor gemengde
woonvormen (bijv. kangoeroewonen).
Interessante voorbeelden vind je op https://stad.gent/wonen-verbouwen/
alternatieve-woonvormen
9. stadsboerderij
Op de stadsboerderij van Turnhout kunnen burgers terecht in publieke tuinen
voor lokaal geteelte en biologische voeding.
Dé referentie in eigen stadsregio: http://www.stadsboerderijturnhout.be
10. wijktuinen
Wij dromen van nog meer dergelijke tuinen: minstens één in elk dorp of
buitenwijk van de stadsregio. Daarom voorzien we daar telkens een gemeenschapswijktuinhuis:
de draaischijf voor wijktuinen (met biogroenten-automaten),
maar ook een gemeenschappelijk atelier voor herstelklussen en een
wijkuitleenpost van gemeenschapsmaterialen.
19

Inspiratie uit Rotterdam http://www.cusgprotterdam.nl/2016/06/15/wijktuinen-nieuwe-buurthuizen
of uit Ootmarsum http://www.inenomootmarsum.nl/wijktuinen-zijn-de-nieuwe-buurthuizen/
11. daktuinen
Wij dromen eveneens over daktuinen voor voedselproductie : bv. op gemeentehuizen,
bedrijven, Turnova,… Middels een goed uitgekiende strategisch plan
zijn er hectaren dak- en stadslandbouw te organiseren.
Nog meer inspiratie uit Rotterdam http://www.rotterdam.nl/groenedaken
12. nieuwe soorten bedrijven
De geplande uitbreiding van industriezones bv. langs het Kanaal in Beerse
biedt mogelijkheden voor nieuwsoortige bedrijven.
Interessant voorbeeld uit Vlaanderen: http://www.duurzaamsamenwerkenaalter.be/nl/
13. riksja’s?
20

Zo’n nieuwsoortig bedrijf zou een riksjafabriek kunnen zijn. Daar zouden
riksjafietsen geproduceerd worden die in de stadsregio als alternatief openbaar
vervoermiddel worden ingezet (afzet in heel Vlaanderen): goed voor een
tiental jobs. De riksja’s hebben in de centra voorrang in het verkeer.
Een droom? In Nederland bestaat er al zo’n bedrijf. De markt in Vlaanderen
ligt nog open. https://dutch.alibaba.com/promotion/promotion_electric-rickshaw-promotion-list.html
14. pakjestransport
Ook de inrichting van depots voor levering van goederen aan de vaart in Beerse
en/of randparkings zijn een feit in 2040. Kleine (elektrische ) bestelwagens
brengen die goederen vervolgens tot bij de handelaars in de gemeentelijke
centra.
Hasselt is op dat vlak de pionier in Vlaanderen! http://www.mobielvlaanderen.be/overheden/artikel.php?nav=10&mbnr=141&id=1362
15. weg binnendoor
De na vele jaren discussie gerealiseerde verbindingsweg tussen industriezone
Beerse-kanaal en de E34 zal in 2040 een belangrijke rol spelen in dat
lokaal (elektrisch) transport van goederen. Daardoor kan heel wat verkeer uit
de dorpskernen van Beerse en Vosselaar worden geweerd.
16. wijkcentra
Omdat bewoners van rusthuizen/woonzorgcentra niet meer worden weggestoken
in dergelijke instellingen, maar verdeeld over de stadsregio in allerlei
inclusieve woonvormen verblijven, zullen rusthuizen leeg staan. Die kunnen
21

worden omgevormd tot wijkgezondheidscentra met o.a. een repaircafé, een
buurtbio winkel, een troevenbank,…
Inspirerende voorbeelden: http://gentsewijkgezondheidscentra.be/nl
17. oplaadpalen
Over de hele stadsregio verspreid, staan tientallen oplaadpalen verspreid voor
elektrische fietsen en auto’s.
Voorbeelden uit eigen provincie: https://www.antwerpen.be/nl/info/parkeren-en-elektrische-auto-of-fiets-opladen
18. aquastrade
Opening van Aqaustrade A1. Centrale as is het Kanaal Dessel-Schoten, maar
er wordt aansluiting gemaakt met regionale beken en rivieren die in functie
daarvan zijn opengemaakt en uitgebreid tot een waterwegnetwerk. De boten
worden aangedreven via hernieuwbare energieconcepten. Er varen drie verschillende
boottypes op de A.A1
watertaxi’s die onderweg stoppen aan verschillende kades: http://www.
watertaxirotterdam.nl/plan_uw_reis/
een comfortabele, veilige en goedkope schoolboot die de schoolkinderenmet
een betaalbaar abonnement - via de vaart naar het stadscentrum
brengt. Aan boord is er wifi zodat onderweg reeds taken kunnen worden
gemaakt: http://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20160516_02291504
en publieke boten van de (Water)Lijn die voor transport zorgen van en
naar de verschillende gemeenten. Bijvoorbeeld http://www.waterbus.nl/
tag/openbaar-vervoer/
22

19. aanlegplaatsen
Er moeten in 2040 voldoende aanlegplaatsen voor de schoolboot en boten
van de (Water) Lijn zijn gerealiseerd. Op hun beurt zijn die verbonden met
goede voet- en fietspaden, ook voor riksja’s.
Inspiratie van over de grens: www.cityguiderotterdam.com/nl/vervoer/
in-rotterdam/watertaxi/
20. viskwekerij
Tegelijkertijd wordt op de meest geschikte plaats op de A-A1 een duurzaam
viskwekerij project gestart, in nauw overleg met nabij gelegen buurten en
volgens de internationale regels inzake duurzame visserij.
Een droom die elders in Vlaanderen reeds realiteit is: http://do.vlaanderen.
be/aqua4c-wordt-de-eerste-duurzame-viskwekerij-in-vlaanderen
http://www.madeinoostvlaanderen.be/nieuws/nieuwe-ecologische-viskwekerij-in-kruishoutem/
23

21. groen en natuur
Maximaal inzetten op groen- en natuurgebieden: die verhogen de leefkwaliteit
van de burgers en de aantrekkelijkheid van onze regio. Deze open ruimte
moeten verschillende functies hebben: rust- en stilte gebieden, recreatie
gebieden, ongerepte natuur (voor planten en dieren, waterhuishouding, luchtzuivering,…).
Het in 2020 gerealiseerde Stadsbos Vosselaar-Turnhout past in
onze dromen daaromtrent. Groen en ruimte zijn de troeven van onze regio:
daar mag bijgevolg niet meer op worden beknibbeld.
Een algemeen erkende nood, zo lees je op https://www.inbo.be/nl/lokale-betrokkenheid-belangrijk-voor-realisatie-van-stadsbossen-vlaanderen-jb-14
22. open ruimte
24
Resoluut kiezen voor pleinen en open (spel)ruimten voor kinderen, culturele en publieke
activiteiten en manifestaties. Nadat een halve eeuw de auto’s op de beste plaatsen
van de gemeenten mochten staan, geven we die nu terug aan de mensen. Kijk bijv.
naar het Salon van de Kempen op de markt in Turnhout. Dergelijke plaatsen maken
dat o.a. senioren veel meer buiten komen, het doorbreekt hun isolement en verhoogt
de omzet van lokale horeca.
Een warm pleidooi voor pleinen en open ruimte lees je op http://www.
vvsg.be/Vrijetijdsbeleid/ezine/Documents/Lokaal201118%20-%20Je%20
moet%20overal%20in%20de%20stad%20kunnen%20spelen.pdf
23. verbonden
Directe verbindingen vanuit de vier gemeenten met de groene en open ruimten
van onze regio moeten verder worden ontwikkeld: dé troef van stadsregio
Turnhout. Wij genieten in 2040 volop van de rond 2020 gerealiseerde groene
fietsverbinding tussen Malle en Turnhout-station, de groene fietsverbinding

tussen Turnhout- Oud-Turnhout en Arendonk en de groene , recreatieve routes
rond De Liereman die op hun beurt verbonden werden met andere natuurgebieden
in de omgeving.
Een inspirerend voorbeeld uit Brugge: https://www.vlm.be/nl/projecten/
Paginas/Groene-Fietsgordel-Brugge.aspx
24. herdachte mobiliteit
Mobiliteit moet herdacht en herzien worden. De centrale gedachte moet daarbij
zijn: minder vervuilende auto’s en meer ‘propere’ alternatieven voor betere
leefkwaliteit. Kleine elektrische wagens in de gemeentelijke centra lossen een
deel van het probleem op (vervuiling) maar niet de files en het plaatsgebruik.
Zowel bedrijven als lokale overheden zoeken naar oplossingen:
http://www.egear.be/tag/elektrische-stadsauto/
https://mobiliteit.stad.gent/nieuwe-mobiliteit/elektrisch-rijden/elektrische-wagens
25. ondergrondse randparkings
Ondergrondse randparkings aan de randen van de vier gemeenten met
aansluitend openbaar vervoer: tram, boot, elektrische busjes, pendelfietsen…
Vrijgekomen bovengrondse parkings worden aantrekkelijke ‘beleefpleinen’.
26. lokale energiecoöperatie
Die ondergrondse parkings en beleefpleinen worden verlicht met energie uit
windmolens van een lokale energiecoöperatie.
De nodige partners zijn reeds aanwezig in de regio http://www.campinaenergie.be/
27. fietstunnels
25

Via fietstunnels hebben fietsers en voetgangers makkelijke verbindingen
tussen de gemeentelijke centra en de groene buitengebieden.
We verwijzen graag naar dit boeiend Nederlands document: http://www.
fietsberaad.nl/library/repository/bestanden/S30C-110112915200.pdf
28. open waterlopen
Vergeten en lang geleden dichtgesmeten waterlopen worden terug blootgelegd
en zorgen voor recreatie en beleving in de stad en dorpen.
Inspiratie uit Leuven ... http://www.waterinde stad.be/downloads/2010-10-06/WidS-Leuven_IvoTerrens_VMM.pdf
... en Tongeren: http://www.hln.be/regio/nieuws-uit-tongeren/stad-gaat-jeker-openleggen-a2250476/
29. trage wegen
Vergeten (en soms reeds jaren afgesloten) zandwegen worden opnieuw
opengesteld en als trage weg toegankelijk gemaakt voor voetgangers en
fietsers.
Een voorbeeld uit Dilbeek: http://www.tragewegendilbeek.be
Een verwijzing naar de Vlaamse koepel: http://www.tragewegen.be
30. meer biodiversiteit
Aangetrokken door de aanwezigheid van herten, everzwijnen, vossen, dassen
en ander klein wild werd nu ook de eerste wolf gespot in de opnieuw aaneengesloten
bosgebieden rond de stadsregio: In 2040 zal er bijgevolg een
waarneembare verhoging van de biodiversiteit gerealiseerd zijn.
Een boeiende visie op stedelijke biodiversiteit: www.biodiversiteit.nl/stad
26

http://www.c-v-n.be/uploads/8maart2014/martin_hermy__biodiv_in_de_
stad.pdf
31. gezellige buurten
Buurten worden omgevormd tot gezellige woonomgevingen met voldoende
voorzieningen, inclusieve woonmogelijkheden, degelijk en goedkoop transport
naar andere stadsdelen, buurtgerichte activiteiten,… Bij de aanleg van
nieuwe wijken als bv. de Heyzijdse Velden moet dat het uitgangspunt zijn.
Inspiratie uit Nederland: http://www.kennislabvoorurbanisme.nl/wp-content/uploads/2014/05/Trenddocument-wijk-10x-zo-goed.pdf
32. divers is norm
Diversiteit wordt de norm: net als elders in Vlaanderen wordt de samenleving
diverser: arm - rijk, jong - oud, Vlaams culturele achtergrond - andere culturele
achtergrond, ... Verdere ontwikkelingen in de stadsregio, in welk domein dan
ook, moeten daarvan vertrekken.
27

Enkele opiniërende artikels: http://www.knack.be/nieuws/belgie/diversiteit-verheft-de-stad-en-haar-imago/article-opinion-517855.html
http://www.mo.be/recensie/superdiversiteit-bepaalt-onze-toekomst
33. lokale economie
Stimuleren van lokale economie en lanceren van lokaal geld (complementaire
munt) dat enkel in lokale economie wordt verhandeld. Bv. in de Troevenbank.
In Groot-Brittanië: http://bristolpound.org
In de eigen stadsregio: http://www.mo.be/nieuws/sociale-munten-troeven-voor-de-maatschappij
34. sportfaciliteiten
Samenwerking tussen de verschillende gemeenten op niveau van de verdere
ontwikkeling van Sportfaciliteiten. Niet elke gemeente moet dezelfde sportinfrastructuur
bieden, maar vier gemeenten samen moeten een grote diversiteit
van mogelijkheden voorzien. Sportfaciliteiten moeten niet enkel worden weggestopt
op sportterreinen maar ook aanwezig zijn op dorps- en stadspleinen.
Een Vlaams initiatief uit 2014: https://www.bloso.be/Subsidiering/Sportinfrastructuur/Documents/pb-subsidies-bovenlokale-sportinfrastructuur20140425.pdf
28

35.recreatie
Gedifferentieerde campingmogelijkheden en recreatiegebieden bv. in gemeentelijke
parken.
http://campingstadspark.nl/camping-stadspark/
http://www.boomhutvakantie.nl/nederland.html
36. cargofietsen
Ook cargofietsen worden een belangrijk transportmiddel in de fietsvriendelijke
stadsregio. Een gemeentelijk fietspunt voor cargofietsen kan transportproblemen
in het centrum helpen oplossen.
Vlaamse pioniersbedrijf inspireert: http://www.gondola.be/nl/news/retail/
bubble-post-zet-nieuwe-cargofiets-voor-stadsdistributie-brussel
http://bubblepost.eu/press/2015/fietsende-pakjesbezorgers-op-komst
29

37. samenwerken
We moeten streven naar meer regionale samenwerking. Dit moet gestimuleerd
worden door thematische werkgroepen op te zetten waarin burgers en
lokale besturen elkaar ontmoeten en samenwerken. Als basis daarvoor kunnen
de 17 globale doelstellingen voor duurzame ontwikkeling van de Verenigde
Naties gehanteerd worden. Zo mikken we op een efficiëntere, duurzame
en solidaire samenleving.
In het nabije Essen gaan ze er al mee aan de slag: http://www.essen.be/
product/1068/global-goals-of-duurzame-ontwikkelingsdoelen
38. basisinkomen
De Turnhoutse Stadsregio wordt de eerste regio waar een basisinkomen
wordt gerealiseerd waardoor (kinder)armoede zal verdwijnen.
30

31

32
een
innovatief
participatietraject

Hoe kunnen burgers een bijdrage leveren aan het beleid? Vanuit
deze vraag besloten Vormingplus Kempen en burgerbeweging De
Koep eind 2014 een experiment op te zetten in de 4 gemeenten
van de stadsregio Turnhout: Beerse, Oud-Turnhout, Vosselaar en
Turnhout zelf.
Eerst werd er een projectgroep gevormd die als opdracht kreeg het hele
participatieproject traject uit te tekenen en op te volgen. De groep bestond
oorspronkelijk uit een 20-tal burgers die allen op een of andere manier maatschappelijk
actief waren in de regio. Vormingplus Kempen zorgde voor de
begeleiding van het project.
We besloten te werken rond de lange-termijnontwikkeling van de regio, ver
weg van de dagelijkse politieke realiteit: waar droom je van? Wat wil je over
25 jaar veranderd zien? ‘Mijn 2040’ kwam als logische titel uit de bus.
Als eerste actie trokken we in de zomer van 2015 naar een aantal publieke
manifestaties in de regio. Geïnteresseerde burgers konden hun dromen op
houten tekstballonnen schrijven.
Ondertussen werd een Droomdag uitgewerkt: een moment waarop een grote
groep mensen intensief zouden nadenken over de toekomst. Die dag vond
plaats op 5 september in het Raadsherenpark, op de grens tussen Turnhout
en Vosselaar. Meer dan 50 zogenaamde ‘kruispunters’ werden ondergedompeld
in de wereld van 25 jaar geleden. Deze confrontatie met het verleden
inspireerde om gedurfder na te denken over de toekomst. Op 25 jaar kan heel
wat veranderen!
De verzamelde wensen, ideeën, voorstellen en dromen werden gegroepeerd
en vertaald in een Mijn 2040-krant. Die krant viel in april 2016 in alle 33.000
brievenbussen van de vier betrokken gemeenten. De centrale katern in de
krant bestond uit een stadsregiokaart waarop alle toekomstdromen visueel
weren samen gebracht. Maar je kon er ook artikelen over burgerparticipatie in
vinden van een aantal experten. Op die manier werden niet alleen resultaten
gepresenteerd, maar prikkelden we burgers om na te denken over de rol die
ze kunnen spelen bij beleidsvorming.
Met deze beide boodschappen gingen we nadien opnieuw de boer op. In mei
en juni 2016 werden een aantal publieke manifestaties bezocht in de vier
gemeenten. De Keet-toer, vernoemd naar een oude werfkeet die hiervoor speciaal
opgeknapt werd, ging van start. Als er nieuwe dromen opdoken, kregen
die een plaats in de resultatenlijst.
33

De laatste stap in het participatieproject bestond uit het presenteren van de
resultaten aan het lokale beleid. Dit was doorheen het traject continu op de
hoogte gehouden en – waar nodig – betrokken. Participatie kent immers
twee richtingen: ook beleidsmakers hebben er een belangrijke rol in te vervullen.
We kozen er voor om de resultaten van het Mijn 2040-traject te presenteren
in een participatiebox. Die bestaat uit twee delen: enerzijds de verzamelde
dromen, waaruit beleidsmensen inspiratie kunnen putten voor hun concrete
beleid en anderzijds een participatiehandleiding. Deze bevat aanbevelingen
en tips om zelf de dialoog met burgers aan te gaan.
De box werd voorgesteld en uitgedeeld op 23 september 2016 in het oude
parochiehuis in Vosselaar. Met deze slotdag viel het doek over Mijn 2040.
34

35

www.vormingpluskempen.be
www.mijn2040.be
september 2016
VER. UITG. MARTINE COPPIETERS, P/A PRINS BOUDEWIJNLAAN 9 BUS 2, 2300 TURNHOUT
36