60- en 80'ers van hier. Ontmoetingen rond ouder worden

60’- en 80’ers van hier
Ontmoetingen rond ouder worden

juni 2017
Een project van Lokaal Dienstencentrum Huis Driane en Vormingplus Kempen
opmaak: www.vormingpluskempen.be
met steun van

Het project

de context
De vergrijzing is één van de grootste uitdagingen in onze samenleving.
Ze heeft een grote impact op verschillende beleidsdomeinen zoals werkgelegenheid,
sociale zekerheid, gezondheidszorg en woonbeleid. Haast dagelijks
herinneren de media je aan die ‘harde’ kant van de vergrijzing.
Maar er is ook een ‘zachte’ kant. De kant van de beleving van het ouder worden
door de ouderen zelf en de perceptie van de samenleving op die ouderen.
De beeldvorming op ouder worden is eerder negatief. Oud is out.
Er wordt wel wat geïnvesteerd in active aging en empowerment van ouderen.
Je ziet supersenioren opduiken. Maar hellen we daarmee niet te veel naar de
andere kant? Is er ook aandacht voor de kwetsbaarheid van het ouder worden?
Hoe kijken ouderen hier naar? Wat hebben zij geleerd over ouder worden en
wat kunnen zij hierover met de samenleving delen? Is er een meer genuanceerd
beeld van ‘ouder worden’ mogelijk?
In deze brochure lees je wat we ontdekt hebben.

Het project
Het opzet is eenvoudig. Breng een groep ouderen samen en laat hen vertellen
over hun eigen ouder worden. Geef ze de ruimte om hun dromen, wensen
en bekommernissen te verwoorden. Maak tijd om naar elkaars verhaal te
luisteren.
Babbelnamiddagen dus, maar het praten moet wel op een heel specifieke
manier verlopen. Anders krijg je onvoldoende diepgang en blijf je steken in
een koffieklets. Terwijl er zoveel meer uit te halen valt.
Hoe zet je dat extra stapje?
We werkten met twee groepen
Één met 60-jarigen en één met 80-jarigen. De groepen kwamen apart samen
en kregen allebei dezelfde vragen voorgeschoteld. Nadien werden ze samen
gezet. Zo krijg je een erg interessante uitwisseling.
Zorg voor een goede begeleiding
Het is noodzakelijk om een gespreksleid(st)er te hebben die het werken met
groepen in de vingers heeft. Agogisch moet je verhaal sterk zijn: verschillende
methodieken kunnen gebruiken, weten in te spelen op de groep, groepsdynamische
inzichten hebben, …
Investeer voldoende tijd
Gezelligheid kan je meteen creëren, maar om tot een open, veilige sfeer te
komen is meer tijd nodig. Ook in de sessies zelf moet er voldoende ruimte
zijn om naar elkaar te luisteren. Volg het ritme van de groepen.
Durf!
Kan je met ouderen spreken over de dood? Of over eenzaamheid en seksualiteit?
Staan ouderen nog open voor speelse methodieken? Zijn ze überhaupt
geïnteresseerd in zo’n ontmoetingen? Zet dit soort van vragen met een gerust
hart aan de kant. Als je het goed aanpakt, zullen de ouderen je snel positief
verrassen.

‘60’- en 80’-ers van hier’ is een project van Vormingplus Kempen en het Lokaal
Dienstencentrum Huis Driane in Herenthout.
Er werd gewerkt met 1 groep van tien 60-jarigen en 1 groep van tien 80-jarigen.
Beide groepen kwamen eerst 5 keer apart samen en nadien 3 keer gezamenlijk.
De sessies liepen van oktober 2016 tot maart 2017. Op 16 juni 2017
vond er een toonmoment plaats.

Deelnemers
aan het woord

Maria Bouwen, Maria Engelen, Julien Geraerts, Maria
Geeraerts, Anny Hermans, Josée Horemans, Marcel Joos,
Margrit Pierard, Josée Poelmans, Maria Sneyers, Jos Van
Beylen, Louis Van de Weyer, Frieda Verheyen, Louisa
Vermeerbergen, Imelda en Lilie.

“We hebben tijdens de babbelnamiddagen
naar elkaars
verhaal geluisterd en geoefend
in luisteren en spreken.
Ik vond dat zeer leerrijk. (…)
Als ik thuis kwam dacht ik, dat
zouden ze meer mogen doen.
Ik vond het heel positief. Zo’n
gesprekken die we op de babbelnamiddagen
gehad hebben,
heb ik met niemand anders.
Wel met mijn kinderen, maar
dat is toch wat anders.“
“Ik vond het goed. We
hadden dezelfde problemen
en zorgen. Soms
denk je dat je de enige
bent die met iets zit.”

“De bijeenkomsten interesseren
mij. Ik ben kalmer. Ik pieker
normaal nogal veel. Door
de bijeenkomsten ben ik gaan
beseffen dat ik niet alles in
mijn kop moet steken.”

“Mijn beeld op mijn eigen
ouder worden, mijn wensen,
dromen en bekommernissen
is veranderd omdat zelfs na
80 er toch nog voldoende redenen
zijn om het leven door
een roze bril te zien.”

“Blijkbaar kunnen we nog allemaal
genieten van samen zijn,
samen lachen of samen ernstig
zijn. Want, als we al wat
ouder worden, hebben we allemaal
een stuk verdriet te dragen.
Het is vooral heel belangrijk
hoe mensen daar mee om
gaan.”

“Iedereen aanvaardde iedereen en
dat vond ik heel mooi om te zien”

“Voor mij was het luisteren
en werken met de foto’s belangrijk.
Ik heb er veel van
bijgeleerd.
Als ik kan volbrengen wat
ik gehoord heb, dan kan ik
nog een tijdje mijn oude dag
doorbrengen.”

“De bijeenkomsten hebben
mijn dagelijks patroon
doorbroken. Ik had altijd
iets om naar uit te kijken.
Ik had minder last van
eenzaamheidsgevoelens
tijdens en na deze bijeenkomsten.
Ze gaven me ook
steeds stof om na te denken.”
“Ik verschoot van mezelf
dat ik geen last had om in
de kring te zitten en te praten.
Ik zet nog altijd van
alles in mijn boekje dat we
kregen. Mijn dochters zeggen
dan: ”Amai, mamsie,
doe maar mee.” Ik heb er
deugd van.”

“De ontmoetingen met de zestigers en de tachtigers
samen vond ik verbazingwekkend omdat
ik een totaal ander beeld had van de 80’ers. Mijn
beeld was meer in de negatieve zin. Mensen die
stilletjes aan op het einde van hun leven waren
en berusten in hun lot, maar als je ziet wat zo allemaal
nog naar voren kwam. De manier hoe ze
tegenover het leven staan. “Ocharme ik,” dat is
helemaal niet”

“Ik was verrast dat de 80-jarigen meer optimist
zijn dan de 60-jarigen.
Als we iets ernstigs zeiden, zegden we dat met
een slag en we konden dan goed lachen.”

“Waar ik het meeste aan had
was dat we met z’n allen in de
kring waren. Dat ieder zijn verhaal
kon vertellen, dat we samen
een beetje konden lachen. Dat
vond ik goed. Je voelde je een
beetje thuis met elkaar.”
“Ik voel me nu heel wat beter
voor ik hier binnen kwam vanmiddag.
Gezelschap doet wonderen.”

“Een moment om met de anderen
over bepaalde onderwerpen
te spreken. Je leert daardoor
ook meer over jezelf en denkt na
over onderwerpen die zelden ter
sprake komen.”
“De bijeenkomsten waren een
goed geneesmiddel tegen eenzaamheid.”
Jos Van Beylen
Julien Geraerts

“Wat ik anders ga doen na de
babbelnamiddagen is dat ik nog
meer ga genieten van het leven.”
“Aan vriendschappen heb je het
meeste als je oud bent. Al de
rest doet er niet zo veel toe.”
“Ik ga mij wat positiever opstellen.
Als ik mijn verzet heb, dan
gaat het wel, maar als ik alleen
thuis ben kan ik wel wat down
zijn. ‘k Heb zelf vaak aangehaald
op de sessies dat je positief
moet blijven. Als je in gezelschap
bent dan leef je wat op. Ik
ga nu mijn eigen advies opvolgen
en me positiever opstellen.”

“We hebben tijdens de babbelnamiddagen
naar elkaars verhaal
geluisterd en geoefend in
luisteren en spreken. Ik vond
dat plezant. Ik heb veel interessante
dingen gehoord. Het was
heel goed dat iedereen mocht
vertellen. En het was ook heel
goed dat sommigen op tijd eens
moesten zwijgen. Anders waren
altijd dezelfde aan het woord.”
“De tijd was altijd veel te snel
voorbij. Het was telkens een
goede oefening om te leren luisteren
naar elkaar.”
“De begeleiding van de babbelnamiddagen
was heel goed.
Maar ik heb in het begin niet
goed kunnen volgen, omdat mijn
gehoor niet zo goed was. Dat
was heel vervelend. Ik zat naast
Christa, maar dan hoorde ik nog
niet alles. Er werd vaak gelachen,
en dan lachte ik maar mee
en wist niet waarom. Ik heb dat
ook tegen mijn dochters gezegd.
Ik was al lang met mijn dochters
over een hoorapparaat aan het
praten. De babbelnamiddagen
hebben mij een extra zetje gegeven
om een hoorapparaat te
kopen. Ik heb het nu een kleine
maand en gaat heel goed. Ik
versta alles veel beter. Ik vind nu
dat mijn dochters te hard roepen.”

“Het leven is nooit afgerond,
steeds blijven dromen.”

Huis Driane
Isabelle Bogemans
centrumleider Lokaal Dienstencentrum Huis Driane

Ontdekken wat er leeft
We zijn in dit project gestapt omdat ik het belangrijk vind dat je als Lokaal
Dienstencentrum aansluiting hebt bij de leefwereld van je deelnemers. Nog
al te vaak denken we in hun plaats. We organiseren activiteiten en infomomenten
over onderwerpen waarvan we denken dat ze aanspreken. Maar wie
kan er het beste zeggen waar er behoefte aan is? Dat zijn toch de mensen waar
je voor werkt? Zij ervaren dag in dag uit hoe het voelt om ouder te worden en
om te leven met een beperking, met een beperkt netwerk, met verdriet, ...
Daarom was het project ‘60’- en 80’ers van hier’ interessant: het heeft ons
de kans gegeven om meer dan ooit te ontdekken wat er leeft bij onze Herenthoutse
ouderen. Waar genieten 60’ers en 80’ers van? Waar liggen ze ’s
nachts van wakker? Is dat voor iedereen zo? Zijn er raakvlakken?
Dankzij het project weet je weer dat een maatschappij verandert en dat mensen
andere behoeften krijgen. Het is de kunst om daar gericht op in te spelen.
Tijd om stil te staan
Maar het project heeft me veel meer dan dat geleerd. Het bracht rust en
ruimte. In tijden waar alles vooral snel moet gaan, lopen we onszelf wel eens
voorbij. In onze rush vergeten we al eens dat we op tijd moeten stilstaan en
ademen.

Door deel te nemen aan de samenkomsten werd je gedwongen tijd te maken.
De sessies gaven me energie, je kreeg een echte boost. Er kwamen frisse ideeën
voor de toekomst naar boven. Je krijgt de kans om je eigen werking vanop
een afstand te bekijken en dat is belangrijk. Zijn we nog steeds bezig met
datgene dat er echt toe doet?
Na jaren in dezelfde job bestaat het gevaar dat dingen vanzelfsprekend beginnen
te worden. Daar ben ik me nu meer van bewust.
Heel het project liet zo een frisse wind door ons Lokaal Dienstencentrum
waaien. Ik vind het dan ook ferm van ons bestuur dat we ruimte kregen om in
dit project te stappen.
Mooie momenten
Het project ‘60’- en 80’ers van hier’ was verder vooral een mooi project. Na
elke bijeenkomst ben ik het bureel binnengestapt met dezelfde woorden:
“Mannekes, het was weer goed! Intensief, maar de moeite!”
Week na week is het gegroeid, vanuit de deelnemers, met de ondersteuning
en gedreven inzet van Christa. Pas gaandeweg werd duidelijk wat we precies
gingen doen. Christa durfde grenzen verleggen en weerstanden doorbreken
die ik zelf soms wel had. Wanneer ik dacht dat iets niet ging werken met deze
doelgroep, drong Christa toch aan om het te proberen. En meestal vielen de
gebruikte methodieken in de smaak bij de deelnemers.
Ik heb heel veel mooie momenten gezien. Elke deelnemer werd gerespecteerd
om wie hij/zij was. Daar geniet ik nog van als ik er aan terugdenk. Hoe vaak
valt iemand uit de boot? Ik zie vaak hoe moeilijk mensen het hebben om
nieuwe mensen toe te laten in ‘hun groepje’. Maar vaak vergeet men dat het
groepje stilaan kleiner begint te worden en dat het niet slecht is om er nieuwe
vrienden in toe te laten.
Ik vond het ook mooi dat er tranen konden vloeien. En dat men mekaar dan
begreep. En niet veroordeelde. Ik vond het mooi dat er zo veel humor was.
Humor is een straf medicijn. Een moment dat ik nooit vergeet was toen een
deelnemer letterlijk zei: “Ik voelde me slecht toen ik binnenkwam en ik ga nu
met een goed gevoel terug naar huis.” Dat maakt het toch de moeite?

De groep werd een groep. En men geraakte meer en meer geïnteresseerd in
mekaar. Er werd getrakteerd en gefeliciteerd met verjaardagen. Er werd vooral
genoten. Zowel door de deelnemers als door de begeleiders.
En nu verder ...
Het was voor ons van bij het begin al duidelijk dat het geen project mocht
worden met een begin en een einde. Want dat is vaak het spijtige aan projecten:
er wordt heel wat energie ingestoken en dan stopt het plots. Was het dan
al die inspanningen wel waard?
We hebben dankzij het project voor een stuk een nieuwe basis om verder op
te bouwen.
Zo denken we ondertussen al concreet na over hoe we een aantal thema’s die
ik tijdens de babbelnamiddagen veel aan bod zag komen, in het programma
van het Lokaal Dienstencentrum kunnen opnemen: levenseinde, (mantel)
zorg en seksualiteit bij ouderen.
Hebben we daar wel tijd voor? Soms moet je keuzes durven maken, tijd maken
en andere zaken laten staan.

“Ik denk dat de begeleiders
het meeste hebben geleerd
van deze babbelnamiddagen”

In het centrum van Herenthout staat een enorme grote
rode beuk.
Hij maakt indruk. Hoewel hij geprangd staat tussen appartementsblokken,
krijgt hij nog voldoende ruimte om zijn
wijde takken te spreiden. Tegelijkertijd zorgt een houten
hekje rondom ervoor dat de grond luchtig blijft zodat zijn
wortels voldoende zuurstof en water krijgen.
Misschien moeten we met onze ouderen omgaan zoals men
omgaat met deze oude beuk. Ruimte geven om te groeien
en te bloeien en tegelijkertijd de nodige bescherming bieden.
Zo worden ouderen gezien en gewaardeerd om wie ze
echt zijn. En dat verdienen ze.
“Ik hoop in de toekomst dat ‘gepensioneerden’ gerespecteerd
worden voor wat ze betekend hebben. Respectvol omgaan met
ouderen is een ‘must’”!