180205 Bankras Kostverloren 1-2018_def-web

NATTE VERVENING IN DE MIDDELPOLDER
In de laaggelegen gebieden, vooral in het westen van het land ging men vanaf ongeveer 1550
over tot de zogenoemde natte vervening. Daarvoor waren speciale gereedschappen nodig, die
men gaandeweg ontwikkelde door praktijkervaring.
De baggerbeugel was een van de eerste gereedschappen.
Het was een rondgebogen metalen
beugel, die een scherpe schraaprand had en aan
een lange houten steel bevestigd was. Aan de
beugel werd een net gehangen. De baggerbeugel
was ongeveer 40 x 60 cm; het net was ongeveer
80 cm. lang. Met dit gereedschap werd de bagger
onder water losgetrokken en met het net naar
boven gehaald.
U kunt zich voorstellen dat dit werk bijzonder
zwaar moet zijn geweest. Het vereiste bovendien
vakmanschap. Het werd gedaan door veentrekkers
of baggerlieden. Zij hadden een speciale
manier van werken: er werd een riem om het middel
bevestigd. Daarvan werd het losse eind een
aantal malen om de steel van de baggerbeugel
geslagen, waardoor het lichaam meehielp het
veen los te trekken. Nadat het net met de veenbagger
omhoog was gehaald werd de massa in
de klaar liggende schuit of op de kant gestort.
Daar werd het door de zogenoemde kleinmaker
fijn gemaakt en met water tot een dikke brij verwerkt.
Daarna moest de bagger drogen om later
verwerkt te kunnen worden.
Op deze wijze ging men eeuwenlang te werk. In
de tweede helft van de 19e eeuw werden machines
ontwikkeld die dit zware werk van de mens
konden overnemen. Rond 1880 werd in de Bijlmermeer
aanvankelijk met een houten baggermachine
gewerkt. Een probeersel, maar het voldeed
niet. Daarna kwamen metalen machines die het
beter deden. De baggermachine haalde grote
stukken veen naar boven, die in de mengbak werden
fijngemaakt, waarna de massa, via een pijp,
op de legakker werd gestort om te drogen. Op
zich vereiste het verspreiden van de bagger en
het drogen heel veel zorg. Bagger trappen was
zwaar en precies werk. Daarbij werden treeborden
gebruikt. Dat waren halfronde en vrij lange
borden die onder de schoenen werden gebonden.
(zie de afbeelding in editie 5, blz 21, linker kolom).
Bij het trappen helde men enigszins voorover. Om
het evenwicht te bewaren steunde men op krukken.
Na het trappen begon het klauwen en blokken,
oftewel het op maat harken en snijden van
de bagger (de maat van de turf). Er was dus heel
wat werk te verzetten voordat men een turfje kon
stoken.
In dit korte bestek, 6 afleveringen, heb ik geprobeerd
u iets van de geschiedenis en van het vervenen
van de Middelpolder mee te geven. Over
het tufsteken in al zijn vormen is natuurlijk veel
meer te vertellen. Het boekje “turf uit amstelveen”,
uit de Amstelveense Historische Reeks no.3
1996, kan u in detail laten zien hoe dat er in eeuwen
aan toe is gegaan, welke gereedschappen
gebruikt zijn enz. Vol met foto’s en tekeningen.
Het is een uitgave van de Vereniging Historisch
Amstelveen.
Door Renske Hesselmann | Bron: Turf uit Amstelveen – Uitgave: Vereniging Historisch Amstelveen
19