VB40

Jan van Haasteren
Eigenlijk ben ik al lang met pensioen,
maar ik kan het tekenen niet laten. Als
ik niet elke paar weken iets geks kan
tekenen, ga ik me beroerd voelen.
Ik ben tekenaar, mijn ene broer is fotograaf
en de ander ontwerpt bouwplaten. Maar mijn
ouders waren ook wel een beetje kunstzinnig,
maar in ieder geval geen beroepskunstenaars.
Mijn vader is op latere leeftijd gaan schilderen,
zeker niet onverdienstelijk. Creativiteit
speelde vroeger wel een belangrijke rol bij
ons. Mijn moeder knipte bijvoorbeeld veel illustraties
uit tijdschriften en ook bewaarde ze
de Panda-strips uit de krant. Toch zag mijn vader
het niet zo zitten dat ik kunstschilder zou
worden. Dat is wat ik wilde, maar hij kende
de armoede van zijn oom de kunstschilder
Gerrit Wiegman (1875-1964). Die heeft zijn
hele leven geploeterd en altijd in betrekkelijke
armoede geleefd. Pas tegen het eind van zijn
leven werd hij bekend en begonnen zijn schilderijen
geld op te brengen. Mijn opa had een
aardige collectie van hem aan de muur hangen,
en daar heeft hij een leuke oude dag van
gehad, een voor een verdwenen de schilderijen.
En hij is tweeënnegentig geworden! Toch
wilde ik de artistieke kant op en uiteindelijk
werden we het eens over de kunstacademie,
richting reclametekenen. Daar was volgens
mijn vader wel brood in te verdienen, dat had
toekomst.
Toonder Studio’s
Lang heb ik niet in de reclame gewerkt en al
snel gaven ze me het advies om eens langs te
gaan bij Toonder Studio’s in Amsterdam.
Ik ben er toen op een zaterdagochtend naar
toegegaan; in de jaren zestig werkte je nog op
zaterdag. Ik had helemaal geen eigen werk,
dus de avond ervoor heb ik nog als een dolleman
van alles zitten tekenen. Als ik er nu naar
terugkijk, niet bijster goed.
Börge Ring nam mijn stapeltje tekeningen in
ontvangst en ik kon weer gaan. Een week later
werd ik gebeld dat er een plaatsje voor me
was op de animatie-afdeling en ik kon gelijk
aan de slag als in-betweener, degene die
letterlijk de tussentekeningen maakte. De
animators maakten de hoofdtekeningen, die
moest ik verder uitwerken en de tussenliggende
tekeningen maken zodat de figuren
vloeiend gingen bewegen. We werkten in die
tijd met een soort halfanimatie. Normaal gesproken
heb je voor een seconde film vierentwintig
tekeningen nodig, maar wij deden het
Promotie VBT-shirt (Jan en Huub)
©hvh
met twaalf. Die werden gewoon twee keer
gefotografeerd. We maakten hoofdzakelijk
reclamefilms in die tijd, de meeste voor Duitsland.
Soms waren het eenvoudige opdrachten,
een pak zeep dat door de lucht sprong, maar
soms waren het duivels moeilijke klussen. Ik
kan me nog een filmpje herinneren met allemaal
bewegende bloemetjes erin, honderden
per tekening. Als je bedenkt dat de lengte van
een minuut of vijf voor zo’n filmpje niet ongebruikelijk
was, kun je wel uitrekenen hoeveel
bloemetjes we hebben getekend, weken lang!
Van cels naar strips
Uiteindelijk ben ik naar de stripafdeling gegaan...
Niet mijn keuze, maar de animatie-afdeling
viel na een rampzalig verlopen project
min of meer uit elkaar. De studio’s waren in
zee gegaan met een Amerikaan die een revolutionaire
techniek voor animeren had bedacht
en een film aan het produceren was “De wizard
of Oz” als ik me niet vergis. In theorie
was het niet onaardig wat hij had uitgevonden.
Hij gebruikte echte acteurs die in een pak
van een soort zilverfolie werden gehesen. Die
speelden de scènes, die overbelicht werden
gefilmd, waardoor ze verdwenen op het negatief
en er alleen een outline overbleef. Dat
was natuurlijk heel leuk, ware het niet dat ook
alle details als plooien en dergelijke wegvielen,
en die moesten wij er weer in tekenen.
Dat was echt onbegonnen werk. Daarbij ging
het bij het inkleuren van de cels ook hopeloos
fout. Door de verf die gebruikt werd bleven de
cels op elkaar plakken. Daar kwamen ze pas
na een tijdje achter... De enige oplossing was
om ze met talkpoeder te bestrooien en er vervolgens
een velletje papier tussen te leggen.
We zaten op zeker moment in een woud van
stapels met cels, die zulke volumes aannamen
dat we ze amper meer kwijt konden. Dat
project is op een groot fiasco uitgedraaid,
in plaats van geld opleveren kostte het bergen
met geld. Veel mensen gingen toen weg bij de
studio’s, ik werd echter door Marten Toonder
gevraagd of ik niet op de stripafdeling
wilde gaan werken en dat leek me wel wat.
Ik begon daar met het inkleuren van de
Tom Poes-strip voor de Donald Duck.
Tussendoor zat ik te oefenen op het tekenen
van de diverse personages. Na verloop van
tijd ben ik Kappie gaan tekenen. Dat was
wel relaxed werk. Ik tekende een strook per
8