VvE magazine augustus 2020

20
INTERVIEW
VvE MAGAZINE AUGUSTUS 2020 #3 21
Covid-19 en ventilatie:
juist nu maximaal ventileren!
Het RIVM zegt het letterlijk: voor woningen en andere gebouwen is het vooralsnog niet nodig om af te wijken
van de huidige ventilatienormen in het Bouwbesluit en van de landelijke richtlijnen. Met andere woorden: aan
ventilatiesystemen hoeft niets te worden aangepast. Prof. dr. ir. Philomena Bluyssen, hoogleraar Binnenmilieu aan
de TU Delft, is het daar absoluut niet mee eens: “Het Bouwbesluit gaat uit van minimale waarden voor ventilatie,
maar die worden vaak gebruikt als maximale waarden. Zeker in een tijd als deze zijn die volstrekt onvoldoende.”
LUCHTKWALITEIT IN WONINGEN
De luchtkwaliteit in woningen is nog steeds ver beneden de maat, stelt
MONICAIR (Monitoring & Control of Air quality in Individual Rooms).
De CO2-waarden worden in alle woningen overschreden. Het gedrag
van de bewoners speelt daarbij een grote rol.
MONICAIR monitorde permanent 62 woningen met uiteenlopende ventilatiesystemen,
van natuurlijke ventilatie tot WTW-ventilatie. Bij frisse lucht
is de CO2-waarde ongeveer 400 ppm. Vanaf 1000 ppm is de lucht al ‘muf’.
In onderzochte woningen werd echter vaak de waarde van 1200 ppm
overschreden. Hierbij is dus sprake van een ongezond binnenklimaat.
Woningen met natuurlijke ventilatie, zoals ventilatie via kieren, ramen
en roosters, scoren het slechtst. Dat komt doordat de binnenlucht onvoldoende
ververst wordt om fris te blijven.
Ook bij mechanische afzuiging van een beperkt aantal ruimten wordt
de norm vaak overschreden. Alleen bij systemen met toe- en of afvoer
per ruimte worden de overschrijdingen ‘acceptabel’ genoemd.
Meer dan twee miljoen mensen gebruiken een verouderd ventilatiesysteem.
Daardoor verbruiken ze maar liefst tien keer meer energie voor hun
ventilatie als nodig is. Dat blijkt uit onderzoek van Klimaatbureau HIER.
Ongeveer een derde van de woningen is voorzien van mechanische ventilatie
(2,4 miljoen huishoudens). Vooral verouderde ventilatieboxen verbruiken
veel elektriciteit. Vervanging kan de bewoners veel geld besparen.
Natuurlijk moet je niet zomaar
gebouwen gaan aanpassen, stelt de
hoogleraar. “Dat moet per situatie
bekeken worden. Maar je kunt al wel
iets doen om het coronavirus Covid-19
zo weinig mogelijk kansen te geven.
Juist nu moet je ervoor zorgen dat de
ventilatie in orde is, maar tegelijkertijd
moet je je ook houden aan de
maatregelen waar we de afgelopen
maanden vertrouwd mee zijn geraakt.”
Bij de verspreiding van het SARS-
CoV-2 worden drie verspreidingsroutes
onderscheiden: Via (grote) druppels en
spatten die slechts een korte afstand
overbruggen, via direct contact tussen
mensen of met besmette oppervlakken
en via microscopisch kleine druppels
(aerosolen) die op een luchtstroom
kunnen worden meegevoerd. In
Nederland wordt vooral rekening
gehouden met de eerste twee vormen
van verspreiding. Het RIVM is er nog
niet uit of besmetting ook via aerosolen
tot stand komt.
Maximaal ventileren
In veel appartementencomplexen
zijn nu al maatregelen genomen om
besmetting in algemene ruimtes zo
veel mogelijk te voorkomen: liften,
drukknoppen etc. worden vaker
schoongemaakt en in de lift mogen
maximaal twee mensen tegelijk zijn.
Bluyssen: “Een ding staat vast: als je
met meerdere mensen samenwoont
of een feestje geeft, is de kans groter
dat er een besmet persoon aanwezig
is. Overdracht via aerosolen kun je
dan minimaliseren door maximaal te
ventileren. Hoe je dat precies doet, is
per situatie verschillend. Met logisch
nadenken kom je al een heel eind. In
de zomer kun je ramen tegen elkaar
openzetten. Dat is een heel effectieve
manier om de lucht in je appartement
te verversen en eventuele virusdragende
aerosolen uit je appartement
te krijgen.”
Luchten!
Philo Bluyssen en haar collega’s zijn -
in samenwerking met wetenschappers
op andere universiteiten - een onderzoek
gestart naar de manier waarop
het beste kan worden geventileerd.
“In elk geval moet je alle ruimtes in
je woning minimaal eenmaal per dag
luchten”, zegt ze. “Maar dat wisten we
ZIEK DOOR JE GEBOUW
Philo Bluyssen doet al bijna 30
jaar onderzoek naar het binnenmilieu
in gebouwen. Ze schreef
er twee boekjes over: ‘Wat je
moet weten over binnenlucht’
en ‘Wat je moet weten over klimaatinstallaties’.
In het Science
Centre op de campus van de TU
Delft is het SenseLab ingericht,
waar intensief onderzoek wordt
gedaan. Bluyssen constateert
dat de geldende ventilatierichtlijnen
niet voldoen: “Die gaan
alleen uit van de CO2-uitstoot
van mensen, terwijl alle materialen
en producten in gebouwen
ook schadelijke stoffen
bevatten. Schoonmaakmiddelen,
materialen en verfstoffen
bijvoorbeeld. Daardoor kunnen
bewoners ziek worden.”
al. In de winter hebben veel mensen
daar moeite mee omdat ze het gevoel
hebben dat ze ‘voor niets stoken’.
Maar wat is nu belangrijker: extra
kosten of je gezondheid?”
Veel complexen zijn gebouwd in de
jaren 60, 70 en 80 van de vorige eeuw.
Op de daken staan ventilatoren, die
de hele dag lucht afzuigen. In veel
gevallen zijn ze al vervangen; soms
moet dat nog gebeuren. Veel VvE’s
vragen zich af wat ze het beste kunnen
doen, want ventilatiesystemen kosten
veel geld: het elektriciteitsverbruik is
hoog. Vervanging van de ventilatoren
is ook kostbaar.
Philo Bluyssen: “Tja, dat is dan niet
anders. Ik denk dat gezondheid
belangrijker is dan de energielasten.”
Ze benadrukt dat airco’s ook voor
verspreiding van het virus kunnen
zorgen: “De binnenlucht waarvan veel
airco’s gebruik maken, recirculeert
voortdurend. Het virus (en andere
ziekteverwekkers) dus ook. Mijn advies:
gebruik dit type airco niet wanneer
er meerdere personen in een ruimte
aanwezig zijn (waaronder mogelijk
een geïnfecteerd persoon), en zet je
ventilatie op de hoogste stand. Heb
je een systeem met balansventilatie?
Zet dan de recirculatiestand uit.”
PROF. DR. IR. PHILOMENA BLUYSSEN
PRAKTISCHE TIPS
VOOR EEN GOED
BINNENKLIMAAT
Zorg voor voldoende ventilatieopeningen
hoog in de gevels,
of beter: een balansventilatiesysteem.
Zorg dat de woning luchtdicht
wordt door alle kieren dicht te
maken.
Breng isolatie aan in de begane
grondvloer, de gevel en het dak.
HR++-glas in de ramen isoleert
goed.
Vraag een goede adviseur om
raad: een goed advies leidt tot
een goede prijs-kwaliteitsverhouding,
meer energiebesparing
en een comfortabel binnenklimaat.