Archicomm BE 02 2020

ovens. Lunawood Thermowood is daar een voorbeeld
van. Bij Lunawood worden onder andere
volgende houtsoorten thermisch gemodificeerd:
Scandinavisch vuren, grenen, espen en berk.
Meer dan Europees naaldhout
Ook belangrijk: naast Europees naaldhout komen
ook andere houtsoorten in aanmerking voor een
hittebehandeling. Denken we daarbij inderdaad
aan populier, berk en es, maar ook fraké en
ayous wat snelgroeiende loofhoutsoorten zijn
uit West-Afrika. Deze laatste staan garant voor
een meer exotische uitstraling. In principe zijn
alle houtsoorten geschikt, ook goedkopere exotische
hardhoutsoorten die door een thermische
behandeling aan duurzaamheid winnen.
Platoniseren: koken, drogen en bakken
Naast de diverse houtsoorten zijn er ook verschillende
procedés om het hout met hitte te
verduurzamen. Bij het Nederlandse Platowood
spreekt men over platoniseren. Het gepatenteerde
proces, dat in eigen beheer in Arnhem
wordt uitgevoerd, bestaat uit drie belangrijke
stappen: hydro-thermolyse, drogen en curing.
Men gebruikt snelgroeiend hout uit gecertificeerde
bossen in Europa en West-Afrika. Eerst
wordt het onbehandelde hout (populier, vuren of
fraké) in een autoclaaf verhit tot maximaal 170
graden, door stoom en onder verhoogde druk.
Daarna wordt het hout zorgvuldig en geleidelijk
gedroogd zodat het niet scheurt. Eens het
vochtgehaltepercentage in de materie is teruggedrongen
tot circa acht procent, wordt het hout
'gebakken' in de oven op maximaal 180 graden
en onder droge omstandigheden (curing- of
polymerisatiefase). Door de relatief lage temperaturen
wordt de celstructuur behouden en ontstaan
er nieuwe stabiele verbindingen. Het hout
is hierdoor minder broos en goed verwerkbaar.
‘Heated Outdoor Timber’
Naast ThermoWood en Platowood noteren we
Waarom altijd recht als het ook diagonaal kan. Casa A met mooi en natuurlijk
vergrijsd Lunawood. Architect: REM'A arquitectos. (Beeld: Ivo Tavares Studio)
nog een aantal andere kwaliteitslabels van
hittebehandeld hout, waarvan HOTwood (van
Carpentier) en Jadiwood (van Jadimex) slechts
enkele voorbeelden zijn. Carpentier presenteert
onder het label HOTwood meerdere opties als
duurzaam alternatief voor tropisch hardhout.
HOT verwijst naar ‘Heated Outdoor Timber’.
Het gebruikte hout ondergaat een thermobehandeling
tot minimaal 215 graden en ook hier
gebeurt dit uitsluitend door gebruik van hete
stoom. De producten Clear Pine en Thermisch
Grenen vallen onder de noemer klasse I/II.
Thermisch Essen onder duurzaamheidsklasse I.
De eigenschappen van laatstgenoemde op een
rij: goede weerstand tegen verrotting, vormvast
en stabiel, vrij van fouten en onderhoudsarm.
Alpin Garden Luxury Maison in Italië, een wellnesscentrum met panoramisch uitzicht over de Bergen.
Als gevelbekleding viel de keuze onder meer op Zwarthout Kazura. (Beeld: Andreas Senoner)
Gebrand hout met gegeerde zwarte finish
Een categorie apart is het gebrande hout dat
door zijn zwarte finish gegeerd is voor eigentijdse
architectuur. Door het hout te branden,
is het beter bestand tegen schimmels en
insecten. Hierdoor wordt de levensduur verhoogd
en is het duurzamer. Deze techniek is
gebaseerd op de eeuwenoude Japanse techniek
Shou Sugi Ban die nu ook dichter bij huis
wordt toegepast. Zo is er het Nederlandse
Zwarthout, opgericht door architect Pieter
Weijnen die zich de techniek eigen maakte en
zich ondertussen laat omringen door een vakkundig
team. Ze kopen het hout in en branden
dat vervolgens in een zelfontwikkelde oven in
hun werkplaats in het Nederlandse Leersum.
Ambachtschap pur sang.
Wel of niet gefixeerd
Het aanbod gemodificeerd hout van Zwarthout
is legio, met onder meer Marugame en Sanuki
(beide van Accoya), Omiyama (Platowood) en
Naoshima (Douglas). Van sommige soorten
is een gefixeerde variant beschikbaar die niet
afgeeft, belangrijk voor gebruik in het interieur.
Voor het exterieur adviseert Zwarthout om het
hout niet te fixeren. Hierdoor behoudt het verkoolde
hout een natuurlijke glans. In de loop der
tijd zal het afgeven van het hout minder worden
en voor een aantal varianten zal dit uiteindelijk
stoppen. Leuk weetje: de oorspronkelijke
reden voor het branden was, ironisch genoeg,
brandpreventie. Japanse huizen waren veelal
van hout, en in de dorpen en steden was men
beducht voor brand. Door de geveldelen vooraf
te schroeien ontstond een brandvertragende
koollaag. Gebrand hout is met andere woorden
ook brandveiliger.
75