REISIGER WINTER 2021

eisiger
R65
WINTER 2021
GAAN WILD!
10 Lekker resepte
vir die jagseisoen
5
MANIERE
WAAROP
SA BRANDSTOFPRYS
KAN VERLAAG
O%
ALKOHOL
OP DIE PAD
wat behels dit?
RYTEGNIEKE
VIR DIE WINTER
Só neem jy foto’s op
SUTHERLAND
Beleef die
ánder Namibië
na die reën
MAAK ’N DRAAI IN
■ Golden Gate ■ Die Kruger ■ Bermanzi ■ Kaapsehoop

WINTER 2021
R65
wat behels dit?
reisiger
GAAN WILD!
10 Lekker resepte
vir die jagseisoen
MANIERE WAAROP
5 SA BRANDSTOFPRYS
KAN VERLAAG
RYTEGNIEKE
VIR DIE WINTER
Só neem jy foto’s op
SUTHERLAND
Beleef die
ánder Namibië
na die reën
MAAK ’N DRAAI IN
■ Golden Gate ■ Die Kruger ■ Bermanzi ■ Kaapsehoop
O%
ALKOHOL
OP DIE PAD
Gerda op berg
Titlis in Switserland
(uiteraard
vóór Covid-19 ons
vlerke geknip het)
Van die redakteur
REDAKTEUR
Gerda Engelbrecht
gerda.engelbrecht@media24.com
KUNSHOOF
Sally Cronjé
ASSISTENTREDAKTEUR
Petro-Anne Vlok
REPRODUKSIE
Dewald Spies
PRODUKSIE
Kerry Nash
Kurt Ohlson
UITVOERENDE HOOF: MEDIA24
Ishmet Davidson
UITVOERENDE HOOF: DRUKMEDIA
Minette Ferreira
HOOFBESTUURDER: LEEFSTYL
Nerisa Coetzee
ONTWIKKELINGS-
BESTUURDER
Lise Coetsee
FINANSIËLE HOOF
Jameelah Conway
SIRKULASIEBESTUURDER
Armand Kasselman
ADVERTENSIES
Danie Nell
danie.nell@media24.com
ALGEMENE NAVRAE
Amina Essop
amina.essop@media24.com
VOORBLADFOTO
JAY CABOZ
GEDRUK DEUR
CTP PRINTERS
VERSPREI DEUR
ON THE DOT
Gepubliseer deur Media24,
'n afdeling van NASPERS.
40 Heerengraght,
Kaapstad 8001
ALLE REGTE VOORBEHOU
Die lenteuitgawe
van
AA Reisiger
word in die
eerste week
van September
versprei.
Die betowering van
wintervakansies
Dis een van my gunsteling-jeugherinneringe en ’n storie wat my ma tot vandag toe
graag vertel.
Ek is die jongste van vier kinders en my ouers was dol oor toer. Junie-skoolvakansies
is by uitstek die tyd wat Kapenaars Kruger toe kom. Daardie tyd was die geld knap (met
vier kinders op skool!), maar met my pa se aftrede het hy ’n tweedehandse VW-Camper
gekoop en het hy en my ma die land plat getoer. Later het hy die Camper ingeruil op ’n
traandruppel-woonwa wat hy met sy Toyota-Tazz gesleep het. My pa (nou al diep in die
tagtig) sal steeds met verlange in sy oë sê dat sy volgende ryding ’n afleweringsvoertuig
gaan wees wat hy as ’n ryhuis wil inrig. “Jy kort net ’n matras en ’n yskassie!” Maar daardie
tyd het ons al ses in ’n kombi gaan toer met een sware tent tussen ons.
In een van ons kombi-vakansies as kind, ek was net-net in die skool, slaap ons die
nag oor op Britstown in die Karoo. Dis diep in die winter en daar lê ’n dik, wit laag ys oor
die bleek gras van die woonwapark. My ouers slaap in die tent, wat ons in die donker
opgeslaan het, en ons vier kinders slaap in die kombi. Een moet op die dwarsbank lê en
drie van ons slaap in die bagasieruim wat jy skep wanneer die agterste bank platgeslaan
word. My middelste broer het vroeër die dag die dwarsbank vir homself opgeëis. “Drie
mense kan nie daar agter inpas nie,” het hy ferm verklaar. Diep in die nag word ons egter
wakker. Dis my broer wat klappertand. “Kom klim hier in by ons,” nooi my suster hom,
wat hy toe met graagte doen.
Die volgende oggend verklaar hy met sy hande om ’n blikbeker stomende koffie:
“Daar kán drie mense daar agter inpas. Eintlik, as dit moet, kan daar vier mense ook
daar agter inpas...” Vir die res van die vakansie het ons geen probleme met slaapplek
gehad nie.
Ek hoop julle skep lekker herinneringe hierdie winter.
Gerda
Gerda_travel
Hoe voel jy oor die regering se nuwe regulasies rakende
alkoholvlakke op die pad? AA Reisiger aanvaar graag
lesersbriewe, artikelbydraes en enige terugvoer.
Skryf aan ons by aa@media24.com of stuur direk aan
Gerda by gerda.engelbrecht@media24.com
3
WINTER 2021 | AA Reisiger

12
40
Inhoud
70
4
3
Die lekker van wintervakansies
Gerda onthou een koue
aand in Britstown
6
Die AA tot jou diens
Leer speel-speel beter bestuur
7
Die AA praat namens jou
Willem vertel waarmee
die AA hulle die afgelope
maande besig gehou het
8
Luister, liewe lede
Layton herinner jou aan die
AA se podsendings
24
Kaapsehoop
Mia kuier in die Nagkantoor
30
Die Goue Poorte
Evan ontdek daar is baie te
doen in Golden Gate
36
Skep asem by Bermanzi
Hier is ’n lieflike staproete en
verblyf in Mpumalanga
40
Neem die sterre af op Sutherland
Gerda kry een nag om die nuwe
Canon EOS Ra te toets
RYGOED
64
Skaal af
Oorweeg alternatiewe modelle
as Covid-19 aan jou sak vat
69
Eerste indrukke
Ons toetsbestuur die Kia Picanto
X-Line; die tweeling: Toyota
Urban Cruiser en Suzuki Vitara
Brezza; die Ford Figo Freestyle
en die AudiQ3 Sportback
74
Winter-rytegnieke
Sneeu, modder en reën – bestuur
só om ongelukke te voorkom
10
Só kan SA die petrolprys
verlaag
Die AA het 5 wenke gegee
in sy voorlegging aan die
parlementêre komitee
REIS
12
Van die Kaap tot by Epupa
Jay Caboz was verstom oor hoe
Namibië lyk ná ’n goeie reënseisoen
LEEFSTYL
46
Neem puik landskapfoto’s
Sam Reinders het 10 wenke om
jou fotografie te verbeter
52
Winkel toe
Eet fynproewerskos in die
veld en koop iets vir Pa
56
Wild en wakker
Hier is 8 resepte vir die jagseisoen
78
Agter die stuur met 0% alkohol
Die AA sê hoekom hy
sy bedenkinge het
80
Speel saam
’n Blokraai en ’n vasvra
vir ’n kaggelaand
82
Ek wou nog sê
Die Kadette wat kon
sluk en sluk en sluk
20
Kruger toe – op die luilekker
manier
Dit ís moontlik om sonder
’n gesukkel te kamp
62 Boeke
Kies jou volgende reis en laat
ouma Gatewood jou inspireer
AA Reisiger | WINTER 2021

Die AA tot jou diens
GEAKKREDITEERDE
AGENTE
BLY
OP DATUM
Om jou AA-lidmaatskapbesonderhede
by te
werk, bel 0861 000 234,
stuur e-pos na
aasa@aasa.co.za of
besoek aa.co.za
OOS-KAAP
Travel Experience Port Elizabeth,
041-368-6452
Harvey World Travel Oos-Londen,
043-726-0601
VRYSTAAT
Travel Experience Bloemfontein,
051-444-0571
6
DIE AA IS 24/7 BESKIKBAAR
BY 0861 000 234
SLUIT AAN BY DIE WÊRELD SE EERSTE
SLIMBESTUUR-UITDAGING
Is jy gereed om deel te neem aan die wêreld se eerste kompetisie wat slim, veilige
en omgewingsvriendelike bestuur beloon? Maak dit pret om by te dra tot ’n veiliger
en skoner wêreld deur deel te neem aan dié uitdaging.
Die FIA ​Smart Driving Challenge is ’n
wêreldwye kompetisie wat slim, veilige
en omgewingsvriendelike bestuur
beloon. Danksy ’n slimfoon-app wat
aan ’n digitale platform gekoppel is,
kan motoriste meeding om die slimste
bestuurder ter wêreld te word. Dít alles
in hul eie motor.
Deelnemers sluit by hul registrasie
aan by spanne wat deur renjaers gelei
word. Hierdie spanleiers sal wenke en
raad met hulle deel om hul vaardighede
agter die stuur te help verbeter.
Uiteindelik sal die beste jaers mekaar in
’n eindronde die stryd aansê.
HOE NEEM JY DEEL?
1. Skryf in vir die FIA SDC-seisoen.
2. Laai die FIA ​SDC-app op jou slimfoon
af en verbind dit met Bluetooth aan jou
voertuig. (As jou motor nie Bluetooth
het nie, is daar ’n inpropstelsel
beskikbaar.)
3. Kies jou span.
4. Neem deel elke keer wanneer jy jou
voertuig gebruik.
Bly op hoogte van die jongste bedryfsnuus deur die AA te volg by
Facebook: AASouthAfrica Twitter: AASouthAfrica of by www.aa.co.za
GAUTENG
Travel Experience Menlyn,
012-348-2522
Travel Experience Benmore,
011-884-4104
Travel Experience Park Meadows,
011-615-7946
AA Cresta,
011-478-5312
Travel Experience Boksburg,
074-175-2709
Travel Experience Centurion,
012-653-5513
Voetspore 4×4 Megaworld,
012-940-8999
AA Foreign Travel Kyalami,
011-799-1042
KWAZULU-NATAL
Travel Experience Musgrave,
031-201-5244
Travel Experience La Lucia,
031-572-7852
Harvey World Travel Shelly Beach,
039-315-6330
MPUMALANGA
Dana Travel Agency Nelspruit,
013-753-3571
WES-KAAP
Club Travel Tygervallei,
021-914-2265
Constantiaberg Travel,
021-715-2850
Travel Experience Cavendish
Square, 021-683-1410
Harvey World Travel George,
044-874-6930
AA Reisiger | WINTER 2021

Ter wille van jou
veiligheid
Van die uitvoerende hoof
Die AA het onlangs ’n buitelug-geleentheid
in Muldersdrift vir fietsryers en drawwers
aangebied. Ons doel was om die publiek te
ontmoet. Dit is iets wat ek graag so gereeld
as moontlik wil doen. Om op die pad te wees
en mense te ontmoet, dink ek, is ’n kerndeel
van wie ons is. Terwyl ons daar was, het ons
met mense gesels oor die nuwe digitale
AA en ons nuwe losstaande Rem-i Amicapaniekknoppie.
Dit was ’n ongelooflike dag met sang en
dans by ons twee stalletjies – ek het selfs
’n paar passies uitgevoer daar langs die
pad – en ons het ongelooflike mense leer
ken. Die fietsry- en drafgemeenskap is baie
verwelkomend en ons het ’n wonderlike dag
saam met hulle gehad.
Die Rem-i Amica-paniekknoppie is ’n
klein toestel (dit pas in die palm van jou
hand) waarmee gebruikers op ’n knoppie
kan druk om veiligheids- of mediese
dienste by enige van die 180 gekoppelde
BEHALWE DAT ONS PUIK VOORDELE AAN
ONS LEDE BIED, BEYWER ONS ONS OOK VIR
DIE REGTE VAN PADGEBRUIKERS
veiligheidsdiensverskaffers te ontbied. Dit
is ’n fantastiese toestel wat volgens ons
noodsaaklike veiligheid bied aan diegene wat
op pad is en hul gunstelingaktiwiteite geniet.
Ek noem dit omdat dit deel is van ’n nuwe
digitale rigting wat die AA inslaan om te
verseker dat jy te alle tye veilig is. Ons lewer
steeds die voertuigdienste langs die pad en
mediese hulp wat jy ken en vertrou – en ons
sal nooit ophou om dit te doen nie – maar
ons voeg kort-kort nog produkte by wat deur
tegnologie aangedryf word om jou lewe
makliker te maak. En veiliger.
Terwyl ons oor veiligheid praat: Dit het my
opgeval dat te veel van my mede-fietsryers en
hardlopers steeds in gevaar is as hulle op die
pad is. Padveiligheid is ’n groot probleem in
ons land, maar ons kan dit net effektief aanpak
as ons almal 'n rol speel. Dit beteken dat
ons as hardlopers en fietsryers bewus moet
wees van ander padgebruikers (natuurlik ook
voetgangers), en ons moet onsself te alle tye
sigbaar maak. Terselfdertyd moet motoriste
die feit respekteer dat fietsryers en drawwers
die pad met hulle deel en net soveel reg het
om daar te wees as enigiemand anders. Dit is
belangrike kwessies en ek doen ’n beroep op
almal om hul deel te doen.
Behalwe dat ons puik voordele en
dienste aan ons lede bied, was ons ook
die afgelope maande besig om ons vir die
regte van padgebruikers in die parlement
te beywer. In Maart het ons voorleggings
aan die parlementêre portefeuljekomitee
oor vervoer gelewer rakende die voorstelle
om die bloedalkoholvlakke vir motoriste tot
nul te verlaag, en vroeg in April het ons die
parlementêre portefeuljekomitee oor minerale
bronne en energie toegespreek oor ons
voorstelle oor hoe om die brandstofpryse in
die land beter te bestuur.
Daar is artikels in hierdie uitgawe (op bl. 10
en 78) waarin jy meer oor hierdie voorstelle
kan lees. Ek wil egter noem dat albei hierdie
sake – en nog talle ander – kwessies is
waaroor ons glo ons namens die publiek
moet standpunt inneem omdat dit in die
openbare belang is. Ons vertrekpunt is altyd
hoe verbruikers geraak sal word en ons bied
oplossings wat volgens ons in die beste
belang van die verbruiker is. Dat ons genooi
is om op hierdie belangrike vergaderings
voorleggings te maak is ’n getuigskrif van die
waarde van die AA en die waardering wat
mense vir ons opinies het.
Ek wil laastens, soos gewoonlik, jou weer
aanmoedig om die AA se app op jou foon af
te laai. Dis beskikbaar in al die app-winkels.
Dit sal jou in staat stel om jou inligting maklik
by te werk en jou op die hoogte hou van
verwikkelinge. Dit help ook dat ons jou in die
hande kan kry wanneer jy in nood verkeer.
Soos ek in my vorige brief genoem het, die
AA beweeg vorentoe en ons neem jou saam
met ons. Dit gaan ’n opwindende reis wees –
een wat ek weet jou lewe beter sal maak.
Tot volgende keer
Willem
WILLEM GROENEWALD IS DIE
UITVOERENDE HOOF VAN DIE
AA SUID-AFRIKA
7
WINTER 2021 | AA Reisiger

Layton se rubriek
Om ons boodskap
uit te kry tot jou voordeel
DEUR LAYTON BEARD, BESTUURDER: OPENBARE BETREKKINGE, AA SUID-AFRIKA
8
Die AA bied ’n verskeidenheid dienste en
voordele aan sy lede om hul voertuie
op die pad te hou en om na hulle om
te sien wanneer hulle ’n voertuig- of
persoonlike veiligheidsprobleem het.
Die Outomobiel Assosiasie doen baie om te verseker
dat dit alles vlot verloop, en daar word baie tyd en
moeite bestee om te verseker dat ons produkte en
dienste aan die behoeftes van al ons lede sowel as
nie-lede voldoen.
Maar dit is nie al wat die AA doen nie. Soos ek in
my vorige rubriek genoem het, is die kritieke deel
van ons werk om veiligheid op ons land se paaie te
bevorder en te pleit vir die regte van die verbruiker.
Die AA neem byvoorbeeld standpunt in oor kwessies
soos brandstofprysstygings en -dalings (lees die
artikel op bl. 10), want dit het ’n direkte invloed op
verbruikers se lewens. ’n Ander kwessie is veiligheid.
Hoe veilig is ons land se paaie; word daar genoeg
gedoen om ongelukke en sterftes te voorkom; is die
maatreëls wat getref word, die beste (volgens ons) en
is konsepwetgewing toepaslik?
Ons neem standpunt in oor hierdie kwessies via
verskillende kanale en ek is seker baie van julle het al
die AA se sienings oor ’n verskeidenheid onderwerpe
gelees en gehoor. Maar ons weet dat ons boodskap
oor verkeersveiligheid en die bevordering van die
regte van verbruikers nie altyd die nuus gaan haal
nie, veral nie as daar ander groot gebeure in Suid-
Afrika of die wêreld plaasvind nie.
Dit is vir ons belangrik om jou boodskap so
doeltreffend moontlik uit te dra, en ons glo dit is
belangrik vir die Suid-Afrikaanse publiek. Dit is
een van die redes waarom ons podsendings begin
vervaardig het. Ons wil hiermee sleutelkwessies
bevorder. ’n Podsending is ’n klankopname wat
op verskillende platforms beskikbaar gestel word
en bestaan meestal uit ’n reeks aflewerings.
Die wonderlike ding is dat dit ook op slimfone
beskikbaar is, sodat jy nie ’n rekenaar nodig het om
daarna te luister nie.
Ons podsendings word AA Connect genoem en
is ook beskikbaar as ’n video-lêer op ons YouTubekanaal.
Jy sal dit vind by https://www.youtube.
com/c/aasouthafrica/featured.
Ons het sedert Desember 2020 ’n paar van
hierdie podsendings beskikbaar gestel en sal in die
komende maande nog baie meer vervaardig. Jy sal
dit kry op al die gewilde webwerwe vir podsendings,
soos Spotify, Google Podcasts, Player.fm, Apple
Podcasts en Deezer, en jy kan dit gratis aflaai
en daarna luister (jy moet uiteraard vir jou data
betaal). Jy kan ook die podsendings op jou foon
aflaai en daarna in jou motor luister.
Baie motorklubs wêreldwyd het soortgelyke
podsendings en hulle is almal relatief nuut. Tot
dusver het ons podsendings gemaak oor die
behoefte aan kinderbeveiliging in voertuie, oor
kwessies rakende versekering, persoonlike veiligheid
en e-tol. Ons het pas twee nuwe podsendings
voltooi: een wat handel oor veiligheid en sekuriteit
vir drawwers en fietsryers, en ’n ander wat handel
oor veiligheid en sekuriteit vir ouer volwassenes. Die
inligting is bedoel om in te lig en op te voed, en ek
vra jou om tog daarna te luister.
Die AA bestaan ​al langer as 90 jaar en ons gee
steeds duisende mense elke dag gemoedsrus. Maar
die AA sien uit na die volgende 90 jaar en ontwikkel
daarom nuwe produkte en dienste uit tegnologie
om die lewens van sy lede te verbeter en om hulle
beter toegerus te maak om enige noodgevalle te
hanteer. Sluit by ons aan by AA Connect en ons sal
jou wys hoe om dit te doen.
Tot volgende keer.
Layton
Volg Layton op
Twitter @LaytonBeard
Hooffoto: Getty Imges/Gallo Images
AA Reisiger | WINTER 2021

Vyf dinge wat die
regering moet doen
om die brandstofprys
vas te vat
DIT SAL NIE MAKLIK WEES NIE, MAAR DIE AA GLO DAT AS DIE
REGERING SY HUIDIGE PRYSMODEL HERSIEN EN MET DIE PRIVAAT
SEKTOR SAAMWERK, SAL ONS MINDER VIR BRANDSTOF KAN BETAAL
10
sal nie sommer net ’n knoppie
kan druk om brandstof in
Suid-Afrika goedkoper te maak
nie. ’n Veelfasettige benadering is
’NMens
nodig, verskil lende staatsdepartemente
moet saamwerk en die privaat sektor moet
ook kan help.
Dís die mening van die Automobiel Assosiasie
(AA).
Die AA het in April – te midde van rekordhoë
pryse vir brandstof in Suid-Afrika – voorleggings
aan die parlementêre portefeuljekomitee oor
minerale bronne en energie gedoen oor hoe om
stygende brandstofkoste in toom te hou.
“Ons meen dat ’n omvattende langtermynontleding
van die komponente van die brandstofprys
dringend nodig is. Alle brandstofprysberekeninge
moet geoudit word om te bepaal of
dit nog ’n doel dien en of dit by Suid-Afrikaanse
toestande pas,” sê Willem Groenewald, uitvoerende
hoof van die AA.
Daar moet op die brandstofprys self gefokus
word, maar omvattende navorsing is ook nodig
na elke enkele element van die brandstofwaardeketting
wat die prys beïnvloed, sê hy.
As dit blyk dat enige element te duur is, moet ’n
alternatief gevind word. Elke sent wat gevra word,
moet geregverdig kan word.
Sleutel-aanbevelings
Die AA het die volgende aanbevelings aan die
portefeuljekomitee gemaak om stygende brandstofpryse
te temper:
1. Ondersoek die huidige prysmodel.
AA Reisiger | WINTER 2021

Spesiale verslag
EKSTRA BRONNE: RTMC.CO.ZA; AA.CO.ZA
"Geld vir die
algemene
brandstofheffing
en Padongelukkefonds
word ingesamel,
maar daar is
min bewys van
goeie beheer oor
die toewysing
en gebruik
daarvan."
“Al die komponente van die
brandstof-prys moet ontleed
word. Alle berekeninge
moet geoudit word om te
bepaal of dit nog ’n doel
dien en of dit by Suid-
Afrikaanse toestande pas.”
2. Herbereken en oudit die
bestaande elemente van die
prysmodel.
3. Verlaag die koste van die Padongelukkefonds
(POF). Dit kan gedoen word
deur beter bestuur en oorsigbeheer van die fonds;
verbeterde padveiligheid om die vraag daarna te
verminder; veiliger polisiëring en veiliger paaie,
bestuurders en motors; beter ingryping ná botsings;
beter opvoeding oor voetgangerveiligheid;
en die privatisering van die fonds – of minstens
dan die semi-privatisering van eisebestuur.
4. Verbeter die toewysing en gebruik van geld uit
die algemene brandstofheffing (ABH). Probleme
met oorsigbestuur wat ’n invloed het op die
ekonomie en die rand/dollar-wisselkoers, moet
ook bekyk word.
Gaan na
aa.co.za
of
aasa.mobi
vir nog
inligting.
5. Belê in alternatiewe sodat die land minder
afhanklik van brandstof is. ’n Beter Transnet sal
sorg dat daar minder op padvervoer staatgemaak
hoef te word. Veilige, betroubare en bekostigbare
openbare vervoer is nodig, asook paaie wat veilig
is vir nie-gemotoriseerde vervoer.
Ons het verandering nodig
As die huidige prysmodel hersien moet word, dan
moet dit, sê die AA.
Groenewald verduidelik: “Ons doelwit is om vir
die regte van verbruikers te baklei. As dit beteken
ons moet weer ’n slag kyk na hoe ons dinge doen,
dan moet ons. Dit maak nie sin om ’n prysmodel
te behou net omdat dit die een is wat ons altyd
gebruik het nie. Ons moet vra of daar ’n beter een
is en indien wel, moet ons dit oorweeg om ons
bestaande model te vervang.”
Die algemene brandstof- en POF-heffings moet
byvoorbeeld hersien word. Dié heffings dra by
tot elke liter brandstof wat verkoop word, maar
Suid-Afrikaners voel nie die voordele daarvan nie.
“Altesaam R6,11 van elke liter brandstof word
tans belas, maar daar hang heelparty vrae oor
die toewysing en gebruik van dié geld. Ons hou
byvoorbeeld aan om die POF so te befonds, maar
die POF word swak bestuur en put ons land se
bronne uit. Ook: Het ons alternatiewe maniere vir
die vergoeding van botsing-slagoffers volledig ondersoek
en – baie belangrik – is die privaat sektor
se insette gevra?” vra Groenewald.
Nog ’n belangrike kwessie is padveiligheid
en die koste daarvan. In 2015 het die
regering geraam dat botsings die ekonomie
sowat R150 miljard per jaar kos.
Maar die fokus op eisebestuur moet
groter wees, en op maniere om in die
eerste plek die behoefte aan vergoeding
te voorkom, sê Groenewald.
“Ons word belas om die slagoffers van
botsings te kan betaal, maar niks word gedoen om
botsings te keer nie. Dieselfde geld die ABH: Geld
word ingesamel, maar daar is min bewys van goeie
beheer oor die toewysing en gebruik daarvan.
Suid-Afrikaners vra met reg hoekom hulle so baie
moet betaal terwyl ons geen resultate sien van
waarvoor ons betaal nie. Dis onregverdig,” sê hy.
Die AA sê betrokkenheid van die privaat
sektor by die vasvat van stygende brandstofpryse
het nou onvermydelik geword, en hulle sal aanhou
om in die belang van verbruikers met die regering
saam te werk.
11
WINTER 2021 | AA Reisiger

Kremetartbome
by Epupa
12
Ná
Die fotojoernalis Jay Caboz het verskroeide plantegroei en woestyne verwag op sy Namibiese besoek,
AA Reisiger | WINTER 2021

Namibië
13
die reën
>
maar was verras om te sien hoe die reën ons buurland in 'n paradys verander.
WINTER 2021 | AA Reisiger

Namibië
Die Kunene,
die bron van die
Epupa-waterval
14
Namibië is snikheet in die
somer. Dit klink dalk na
die mees voor die hand
liggende stelling in die
geskiedenis, maar as jy nog
nie Namibië in die somer beleef het nie,
sal jy dit eenvoudig nie verstaan nie. Dit
betrap jou heeltemal onkant. Dis die
soort hitte wat die energie uit jou
suig en jou na die lugverkoeling
in jou motor laat hardloop. As die
termometer 44°C bereik, voel jy
die strome sweet by jou rug afloop
die oomblik as jy uit jou ryding
klim.
Maar Namibië is ook ontsettend
mooi. Daarom verdra jy die
uitmergelende hitte – of probeer
jy daarvan vergeet. Soos wanneer
jy op die rand van die Epupawaterval
staan en die goue lug
oor die kremetartbome spoel. Jy
is sprakeloos, want jy het ook nog nooit
so iets beleef nie. Ek moes 5 200 km
hiervoor ry – vanaf my huis in Kaapstad
tot by die noordelikste dele van Namibië.
Die ure in die motor, die hitte, die
sweet – dit was alles die moeite werd om
die natuurlike skoonheid van hierdie
natuurwonder te beleef.
Namibië moet op die emmerskoplys
van elke landskapfotograaf wees. Hierdie
strakke, droë land met sy skouspelagtige
skoonheid en verlate gebiede behoort
op die emmerskoplys van elke landskapfotograaf
te wees. Ek het ’n droë,
woestyn agtige land verwag, maar ’n
groen paradys gevind.
Enkele weke voor ons besoek het
Shadowfax, die
Toyota Fortuner
Namibië reën gekry – en baie daarvan.
Ná jare van droogte, het die ruimteorganisasie
Nasa berig dat Namibië se
reënval in Januarie twee tot drie keer
die norm was vir die noordoostelike,
sentrale en suidelike dele van Namibië.
In sommige dele was die reënval so
kwaai, inwoners beweer dit is die meeste
reën wat hulle in twintig jaar gesien
het. Damme was tot oorlopens toe vol en
die locals het op opblaasmatrasse op die
soutpanne gedryf.
Niks kan jou voorberei op jou eerste
besoek aan die noorde van hierdie
land nie. Ek dink meer Suid-Afrikaners
moet hierheen kom. Hier is unieke
bakens, soos die Epupa-waterval met
sy kremetartbome. Dis juis
om hierdie rede dat ons vier
landskapfotograwe saam in
Shadowfax (ons geliefde Toyota
Fortuner wat na die perd in Lord
of the Rings genoem is) ingebondel
het en die lang reis naNoord-
Namibië onderneem het.
Val in die pad
Die eerste been van ons reis was
die sowat 1 700 km wat ons vanaf
Kaapstad na die Spitzkoppetentkamp-en-kampterrein
afgelê
het. Langs die pad is ons verby die
spookdorp Kolmanskop en die bekende
Sossusvlei met sy monsteragtige duine.
Die kampterrein is net buite die
Spitzkoppe-bewaringsgebied, en ’n besoek
aan die gebied is absoluut die moeite
werd. Nadat ons die bewaringstarief
betaal het (R80 per persoon plus R80
vir die voertuig), het ons na die reuse- >
AA Reisiger | WINTER 2021

Die goue lig van
Spitzkoppe
Covid-19 en die grenspos
’n Covid-19 (SARS-CoV-2) PCR-toets
word by alle grensposte in en uit Suid-
Afrika vereis. Dit was egter nie ’n slegte
of moeilike proses nie.
Ons het kort voor ons vertrek uit Suid-
Afrika ’n toets by Ampath laat doen. (Die
toets moet minder as 72 uur voor jou
reis oor die grens gedoen word.) Dit kos
R850. Ons het ’n deurrytoetssentrum
gebruik en ons uitslae die volgende dag
gekry. Onthou om dit uit te druk, want
jy moet dit aan die Suid-Afrikaanse en
Namibiese kant toon.
Jy gaan ’n nuwe toets nodig hê
wanneer jy na Suid-Afrika terugkeer.
Jy kan in Windhoek stilhou en
die PCR-toets laat doen, of jy kan
met jou aankoms by die grens die
teenliggaamtoets van die Suid-
Afrikaanse Departement van
Gesondheid laat doen (dit kos R300).
Ons het laasgenoemde gekies. Dit is
onmoontlik om te voorspel hoe lank die
ry gaan wees, maar ons het die proses
soomloos en pynloos ervaar. Die uitslae
van die teenliggaamtoets was binne
40 minute beskikbaar en ons kon ons reis
voortsit.
Onthou dat Covid-19-regulasies
voortdurend aangepas word. Dit is jou
eie verantwoordelikheid om voor jou reis
seker te maak dat jy aan al die regulasies
voldoen – Red
15
WINTER 2021 | AA Reisiger

Namibië
granietkoppe van die berg gery. Hierdie
is bekend as die “Matterhorn van
Namibië” en die pienk graniet strek
1 728 m bo seevlak uit en troon dramaties
oor die landskap.
Weggesteek onder die skadu van
die reuse-pieke, kom ons op die mees
onwaarskynlike vonds af – ’n rotspoel
vol waterskilpaaie. Dit is die perfekte
plek om te skuil van die hitte van die
dag en te wag vir die middag wanneer
die lig van die sakkende son die pieke
bloedrooi verkleur. Ons is op pad na
die Spitzkoppe-boog om die laaste
oorblywende lig vas te vang.
Die gebied huisves ook antieke Sanrotskuns
en is as ’n bestemming gebruik
om tonele vir die 1968-fliek 2001: A Space
Odyssey te skiet.
Kremetartbome,
Epupa-waterval
Epupa
16
'n Groen oase
Die volgende deel van ons reis neem
ons 450 km noord na die beroemde
Etosha- Nasionale Park. Etosha is
bekend vir sy droë grasvelde en kry
gemiddeld ongeveer 350 mm reënval
per jaar. Groepe leeus, gemsbokke,
sebras, springbokke en olifante kom
dikwels water drink by een van die
(mensgemaakte) watergate.
Maar met ons aankoms is Etosha
toegegooi onder ’n digte kombers groen
gras. Hoewel die gras lieflik is, bemoeilik
dit wildfotografie en ons het gehoop ons
kry daardie ikoniese foto van die leeu by
’n watergat. Die wild is ook nou versprei
tussen die talle beskikbare watergate, wat
dit feitlik onmoontlik maak om hulle op
te spoor.
Ons was ook baie teleurgesteld om
te sien die parkhek maak eers met
sonsopkoms oop. Talle Suid-Afrikaanse
nasionale parke open gewoonlik hul
hekke 'n uur voor dagbreek, wat jou die
geleentheid bied om wild te sien wanneer
hulle aktief is.
Ons het ons teleurstelling afgeskryf
as goeie ervaring, agteroor gesit en die
natuurlewe geniet wat ons wel in die
hande kon kry. Terug in die kamp het
’n koue Tafel Larger ons gehelp om die
frustrasies te sluk. Wat ook gehelp het
om ons aansienlik beter te laat voel, was
ons tuisbasis – die Okaukuejo-kamp.
Dit is die oudste toeristekamp in Etosha
en het ’n verligte watergat waar gaste
snags die diere kan dophou. Okaukuejo
laat jou voel jy slaap diep in die bosveld,
maar met die weelde van elektrisiteit,
’n braai-area, ’n gedeelde kombuis
en, belangriker, warm storte. Dit is ’n
wonderlike plek om skemerkelkies te
drink. Hou jou oë oop vir rooijakkalse
wat jou boerewors in ’n onbewaakte
oomblik sal steel.
Ná twee nagte se gestoei met die
muskiete (ons het Peaceful Sleep soos
deodorant gebruik), moes ons vertrek.
Tuin van Eden
Epupa, ’n skouspelagtige groep watervalle
wat oor 1,5 km strek, was ’n verdere
600 km weg. Moenie jou laat afskrik deur
verouderde webwerwe en stories oor
slegte paaie nie. Die grondpaaie, selfs in
Die rotsboog by
Spitzkoppe.
die afgeleë noordelike dele van Namibië,
is breed en word so goed onderhou dat
’n sedan met gemak daarop kan ry. En
hierdie bestemming is die moeite werd
om voor te ry!
Ry langs die D3700 of die C43 om daar
te kom. Koop voorrade in Opuwo en
maak jou petroltenk vol. Dit is 179 km van
Epupa af, en hoewel daar dorpies nader
aan die waterval is, is dit die laaste groot
dorp, en daar is geen winkels of vulstasies
in die omgewing rondom die watervalle
nie. Jy sien Himba-modderhutdorpies en
droë rivierlope langs die pad,maar as jy
die kremetarte begin sien, sal jy weet jy
is naby.
Ons het vyfuur die middag in 39°C by
die Omarunga Camp Lodge aangekom.
Gelukkig kon ons tent opslaan onder
die makalani-palmbome. Die kamp is
AA Reisiger | WINTER 2021

Die gebied huisves ook antieke San-rotskuns en is as 'n
bestemming gebruik vir die skiet van 'n 1968-ruimtefliek.
Etosha
’n hanetree van die watervalle. Ons was
verbaas om te hoor hierdie streek het,
in teenstelling met die res van Namibië,
buitengewoon min reën gekry – net sowat
10 mm die afgelope paar maande.
Die watervalle word geskep deur
die Kunenerivier, wat die grens tussen
Namibië en Angola vorm. Epupa is die
Herero-woord vir “skuim” en beskryf
die skuim wat deur die waterval geskep
word. Langs die oewers is majestueuse
kremetarte met dik geknoopte wortels
wat aan die waterval se rante vasklou. Tyd
kry hier ’n ander betekenis. Jy kan ure
lank hier sit en kyk hoe die liters en liters
water oor die boomwortels spoel.
Ek het nog nooit iets soos die Epupawaterval
beleef nie – dis eerlikwaar soos
die Tuin van Eden en die moeite werd
om soontoe te reis.
17
WINTER 2021 | AA Reisiger

Maanlandskap,
Swakopmund
Vlieg hoog in
Swakopmund
18
Ons het op die ingewing
van die oomblik by die
kusdorp Swakopmund
langs gery.
Ten spyte van die
bewolkte weer, het
ons op ’n helikopterrit
gegaan saam met
Bateleur Helicopters.
Ons het oor een van die
oudste landskappe ter
wêreld, bekend as die
Maanlandskap, gevlieg,
en massiewe goue
sandduine en ’n soutmyn
met flaminke vanuit die
lug gesien. Die ander
perspektief op hierdie
ongewone landskap was
fantasties. Ek beveel
dit ten sterkste aan om
“hoog” in Swakopmund
te word.
AA Reisiger | WINTER 2021

Namibië
Die tentkamp
by Spitzkoppe
en die Etosha-
Nasionale Park
Die gras staan hoog in Etosha
ná die goeie reën
GOED
OM TE
WEET
BESTE TYD OM TE GAAN
Jy kan heeljaar die noorde van
Namibië besoek, maar Mei tot
Oktober (die droë wintermaande)
is die beste tyd om wild te kyk.
November tot Mei is die reënseisoen.
HET EK 'N 4X4 NODIG?
Nee. Hoewel 'n 4x4 baie gerieflik is in
Namibië, kan jy op die meeste plekke
in Namibië kom in 'n gewone sedan.
Die hoofroetes uit Windhoek is geteer,
en die ander roetes is op grondpaaie
wat goed in stand gehou word.
NODIGE DOKUMENTE
Buiten jou Covid-19-uitslag (lees
bl. 15) het jy ook 'n paspoort nodig
(geldig vir minstens 6 maande ná
jou Namibiese besoek). Kinders
onder 18 moet hul volledige
geboortesertifikate toon. Jy het
ekstra dokumente nodig as jy
die grens in 'n motor oorsteek.
Besoek aa.co.za/namibiacross-border
vir die lys.
VERBLYF
Die Spitzkoppe-tentkamp en
kampterrein is 2 km vanaf die
Spitzkoppe-bergreservaat. Die kamp
het 'n kroeg, swembad en eetplek. 'n
Bostent vir twee kos R440 per nag.
+264 81 805 3178, enquiries@
spitzkoppemountaincamp.com,
spitzkoppemountaincamp.com
Okaukuejo-kamp in Etosha het 'n
swembad, vulstasie, winkeltjie,
restaurant, kroeg en watergat
waar jy kan diere kyk. 'n Staanplek
vir vier mense is R400 per nag.
Bespreek op die webwerf van
die Etosha- Nasionale Park:
etoshanationalpark.org.
Of kontak hulle per e-pos:
enquiry@etoshanationalpark.org.
As jy Epupa besoek, bly by die
Omarunga Lodge en kampterrein.
Ons het R403 per nag (R101 per
persoon) betaal. Dit is deel van
die Gondwana Collection en het 'n
restaurant, swembad en kroeg.
+264 61 427 200, bookings@
gondwana-collection.com
VLIEG IN 'N HELI IN SWAKOPMUND
'n Kwartier lange helikopterrit by
Bateleur Helicopters kos R2910 p.p.
(dit raak goedkoper as meer mense
vlieg). +264 81 150 3234, bookings@
bateleurhelicopters.com of
facebook.com/bateleurheli
19
WINTER 2021 | AA Reisiger

Gaan car checks kamp
20
credits here
AA Reisiger traveller | | WINTER 2021 2020

car checks
KRUGER TOE...
op die ingewing
Toe spesiale aanbiedings vir vliegkaartjies Skukuza toe geadverteer word,
kon Gerda Engelbrecht nie die ver soeking weerstaan nie.
Die Engelbrechts het vir ’n naweek gaan kamp.
21
credits here
K
an ek iets van my hart af kry? Ek het ’n liefde-haatverhouding
met kamp. Daar is niks lekkerders as om op
’n Saterdagoggend douvoordag wakker te word in ’n tent
nie! Dit klink mos asof die voël hier in jou ore sing. Dis die
liefde-deel. Maar daar is vir my ook niks slegters as om
op Vrydaglaatmiddag teen sterk skemer op ’n plek aan
te kom en te sukkel om ’n tent staan te maak nie. My een
jeugherinnering is waar ons gesin in die einste Krugerwildtuin
kampeer. My pa het ’n sware seiltent gekoop wat by die VWkombi
pas. As die tent opgeslaan is, trek jy die kombi onder
die een flap in en rits die seilwand af. Dit is asof die tent ’n
verlenging van die kombi is. Dit klink wonderlik.
>
WINTER 2020 | AA reisiger

In werklikheid was daai tent yslik en het
dit feitlik die hele bagasieruim in beslag
geneem – ’n probleem as ’n gesin van 6
moes Noorde toe ry. Dit het boonop al 6
van ons gekos om dit opgeslaan te kry.
Vir ’n goeie halfuur moes jy iewers aan ’n
paal vasklou terwyl iemand penne met ’n
tienpondhamer inslaan. Dit tent het ook
nét gestaan, dan was my ma skielik vas
oortuig dat sy ingang in die verkeerde
rigting wys en ons moes ons alles afslaan
en weer van voor af begin. Dis die haatdeel.
Tentvakansies in ’n japtrap
Daar is egter deesdae ’n oplossing vir
mense wat lus het vir die kamp-ervaring,
maar nie die toerusting wil koop, wil
saamry, en self wil op- en afslaan nie.
Tented Adventures in Pretoriuskop in
die Kruger-wildtuin doen al die moeite
vir jou, sodat jy net die lekker deel van
kamp het. Toe ons dus sien dat SA Airlink
afslagvliegkaartjies vanuit die Kaap
na Skukuza-lughawe aanbied, het ons
onsself ’n groot luukse gegun: Ons het vir
ons ’n naweek in die Wildtuin bespreek.
Dis Stephan wat ons die Vrydagmiddag
in gietende reën by die tentdorp in
Pretoriuskop inwag. Dit is laat somer,
en die Krugerwildtuin het die afgelope
paar dae reën gekry en die grondpaaie
is gesluit. Dit lyk ook nie asof die reën
sommer gou gaan oorwaai nie.
Ek het op die skroefvliegtuig nog my
bedenkinge gehad oor ons besluit om
te kamp, maar Stephen besweer ons
vrese. Ons tent is groot genoeg dat ons
gemaklik daarin kan regop staan en loop,
het ’n snoesige bed en ’n dik kleurryke
mat in. En alles is kurkdroog.
Melktert in die blikbeker
Terwyl ons nog ’n laaste wildrit neem, kry
Stephen die aandete gereed: biefstuk,
slaai en mielie op die kole gebraai. Met ’n
vetkoekie met shakalaka as voorgereg, en
melktert in ’n blikbeker as nagereg.
Ons slaap die nag salig en droog, maar
sien kort ná sonop hoe die bure in die
woonwapark slote om hul tweemantent
grawe. Dit is ’n gesin met twee jong
kinders. Hulle lyk taamlik bedremmeld.
Tented Adventures kan vir jou ’n
safaririt bespreek maar dié naweek
sien niemand kans vir die rit in die oop
voertuig nie. Die reën val neer asof
iemand besig is om ’n ark te bou.
As Kapenaars kom ons minstens
een keer per jaar in die Wildtuin, maar
GOED
OM TE
WEET
22 VERBLYF
Ons het ons tentverblyf
deur Travelcheck
bespreek. Besoek www.
travelcheck.co.za en klik
op “experiences”. Die
tentverblyf kos sowat R1000
per persoon per nag, wat
’n ruim ontbyt en aandete
insluit. Die verpligte
Sanparke-bewaringstarief
is uitgesluit, en word met jou
aankoms by Pretoriuskop se
ontvangs betaal. Safariritte
is ekstra. Die verblyf by
Onder-Sabie word by
sanparke (www.sanparks.
org) bespreek en was sowat
R2400 vir die selfsorghuis
met die rivieruitsig.
AA Reisiger | WINTER 2021

Gaan kamp
telkens in die herfs of winter. Hierdie is
so ver ek kan onthou, my eerste besoek
in die somer. Ek kan amper nie glo dit
is dieselfde park nie. En hoewel baie
mense ons gewaarsku het dat jy minder
diere in die geil plantegroei sal sien, het
ons binne twee dae vier van die Groot
Vyf gesien (almal behalwe die luiperd)
en tientalle voëlspesies. Ons het ook by
nege verskillende geleenthede hiënas
gesien. Dit help dalk dat die park dié tyd
van die jaar beslis stiller is.
Op pad Onder-Sabie toe die volgende
dag begin die weer effens opklaar. Ons
het een ekstra nag in dié kamp bespreek
omdat ons gewoonlik die beste wild in
die Kruger op die H10 in die rigting van
die Tshokwane-piekniekplek sien. En
dis weer so! Ons het skaars afgedraai
op die pad of ons sien twee motors met
lang lense in die gras langs die pad
korrel. Leeus! En teen die tyd dat ons
roosterkoek by Tshokwane bestel (hulle
het nou ’n plan gemaak met die apiegrypdiewe)
het ons ’n pragtige vertoning
van nekstampery tussen kampeelperde,
olifante, buffels en koedoes gesien.
En tientalle lammetjies van feitlik elke
boksoort.
Op pad terug op die Onder-Sabie-pad
vanaf Skukuza sien ons hoe ’n trop jong
mannetjies hul vangs verskeur. Wanneer
die sowat twintig motors wat saamdrom
en om kykkans meeding egter meer
aggressief word as die leeumannetjies,
besluit ons om liewer aan te stoot terug
kamp toe.
Ons sit die aand om die vuurtjie by ons
rivieruitsighuis in Onder-Sabie en mymer
oor watse uitstekende plan dit was. Ons
sal beslis weer ’n kans aangryp om vir
die naweek Kruger toe te vlieg.
23
WINTER 2021 | AA Reisiger

Mis en misterie
ARTIKEL & FOTO'S DEUR MIA LOUW
OP DIE BERG
24
In die 1880’s was daar
’n stormloop na die
Drakensbergse platorand
wat bo die De Kaap-vallei
uittroon, vol hoop om
goud in die omgewing te
vind. Dit het tot die dorpie
Kaapsehoop gelei. Vandag
is dit die wilde perde,
buitelug-avonture en die
kleurryke kuierplekke wat
besoekers hierheen lok.
Ek volg die Kaapschehoop-pad
uit Mbombela en mik suidwes
na die dorpie op die berg.
Agter in my bakkie lê ’n ekstra
baadjie, ’n wollerige serp en
waterdigte stapskoene – jy weet nooit
hoe draai die weer daarbo nie. Oor die
volgende 30 km klim ek 900 meter hoër
bo seevlak. Die son skyn nog onder in
die Laeveld, maar Kaapsehoop lê saggies
toegevou onder ’n miskombers.
Die plek was aanvanklik bekend as
Duiwelskantoor. Die storie loop dat die
sandsteenrotsformasies en -doolhowe
soos vreemde wesens tussen die mis
kop uitgesteek het. Die naam was
eintlik ’n verdraaiing van die Engelse
“Devil’s Contour”, wat verwys het na die
steil kontoere waarteen reisigers moes
uitsukkel tot bo by die plato, skryf Gerrit
Haarhoff in Forgotten Tracks and Trails of
the Escarpment and the Lowveld.
Op die plato sien ’n mens nie net
vreemde klippe nie, binne en rondom
Kaapsehoop wei daar sowat 200 wilde
perde, skrams meer as die aantal mense
op die dorp. Die mooie perde is glo
afstammelinge van die boerperde wat
tydens die Anglo-Boereoorlog vanaf
1880 tot 1881 hier in diens was.
As jy versigtig is vir die perde (en jy
moet wees, hulle ís wild), kyk uit vir een
van die talle vriendelike honde wat op
die dorp ronddrentel. Hier woon onder
andere Ripley, Basil, Tjoppies, Potlood,
Luna en die onlangse toevoeging –
Ticky. Ticky is ’n optelhond wat vol
bosluise (“ticks”) was toe Ramona
Marais hom langs die pad in Mbombela
gewaar het.
AA Reisiger | WINTER 2021

Naweekwegbreek
MISTIG EN (SOMS) RUSTIG
Kaapsehoop is tjoepstil in die week,
maar draai hier in op ’n Sondag oor
middagete en daar staan talle motors
en bromponies by die eerste gebou aan
jou linkerkant, Bohemian Groove Café.
Die naam pas die restaurant soos ’n
of pasta. Die atmosfeer is rustig –
daar is selfs ’n bordjie teen die muur
wat jou waarsku hierdie is nie ’n
kitskosrestaurant nie. Sit terug en teug
aan jou bier terwyl jy vir jou burger wag.
Die tuin is gewild onder viervoetige
besoekers.
handskoen. Op die meeste Sondae van
12:00 tot 15:00 verskaf ’n rockgroep hier
vermaak terwyl jy in die tuin aan Charl
Fourie se gerookte eisbein of ribbetjies
weglê.
Die kunstenaars Charl en Andrea
Fourie het die restaurant in 2011 op die
dorp oopgemaak. Die Fouries het kuns
by die Pretoria Technikon gestudeer
tydens die Voëlvry-beweging en daarna
het hulle in die Laeveld kom nesskop
met ’n restaurant op Sabie en metaalmeubelwinkel
in Hazyview.
Aangesien Charl ’n ystersmid is, word
Bohemian Groove met sy handgemaakte
meubels en ligte versier, en kunswerke
bedek byna elke stukkie muur en
sinkoppervlak, met ’n industriële
steampunk gevoel binne die maroen
gebou. Bestel gerus die Breakfast Bowl
vir ontbyt - die “bowl” lyk meer na ’n
“platter” met eier, gebraaide halloumikaas,
eiervrug, sampioene, tamatie,
rokketblare, basiliepesto en bone.
As jy smag na lekker pub grub, loop
sowat 100 m hoër in die straatop en
maak ’n draai by Salvador Main Street
Bistro vir hulle peri-peri-hoenderlewers,
LOER IN BY DIE NAGKANTOOR
Loop verder aan met Krugerstraat
en draai regs in Kantoor, op pad
na Kommissarisplein waar die ou
mynkommissaris se kliphuis nog staan
– dit dateer uit 1884. In Kantoorstraat is
die Nagkantoor-kuierkroeg, die jongste
kuierplek op die dorp. Dit word beskryf
as ’n “koerantpub” en “media-museum”,
waar besoekers ’n blik op gesoute
joernaliste se wêreld kan kry.
Die man agter Nagkantoor, De Wet
Potgieter, het ’n kleurvolle loopbaan
van 40 jaar in die joernalistiek agter
die blad. Hy was ’n hofverslaggewer,
ondersoekende joernalis en die
redakteur van ’n streekskoerrant. Hy
is tans besig met sy sesde boek, met
die vorige vyf wat titels soos Apartheid's
Dirty Tricks Exposed en South Africa and
the International Trade in Ivory and Rhino
Horn gehad het.
Teen die mure hang daar koerantvoorblaaie,
nuusfoto’s en aandenkings
wat De Wet oor die dekades heen
bymekaar gemaak het. ’n Tamaai foto
van die sanger, digter en koerantman
pizza, pannekoek, gebakte aartappel Koos du Plessis hou wag by die kroeg >
Ramona (ook bekend as “The Pottery
Chick”) is amptelik Ticky se eienaar,
maar hy word ook as die hele dorp
se brak gesien. Ramona en haar man
sukkel om die karnallie in te perk. Al
bou hulle die mure hoe hoog, ontsnap
hy gereeld om die wêreld te verken.
Hy volg soms voetslaners na die uitkykpunt
op die eskarprand, en ander kere
kry jy hom binne Bohemain Groove
Café, waar hy na rock-musiek luister
saam met die locals wat ’n ogie oor hom
hou. Soms lê hy saam met sy mense buite
op die gras by Salvador Main Street
Bistro en hou hy die perde dop wat in
die hoofstofstraat verbydrentel.
As my siel eendag my lyf verlaat en ek
kan terugkom aarde toe vir ’n tweede
kans, kies ek om ’n hond op Kaapsehoop
te wees!
25
WINTER 2021 | AA Reisiger

terwyl ek die “Paardenpis Lager” proe.
Paardenpis is ’n “pale ale” wat met
Kaapsehoop se heerlike fonteinwater
gebrou word, spesiaal vir Nagkantoor.
“In Koos Doep se vroeër jare het hy
ook sy eie bier gebrou, wat ook Perdepis
genoem word,” verduidelik De Wet.
Voordat Nagkantoor in Augustus 2020
geopen is, het De Wet in Februarie
’n Facebook-blad met dieselfde naam
begin. Daar is tans 8400 lede op die
blad – ’n aanlyn kuierplek vir almal wat
belangstel in die gedrukte media en die
stories wat daarin verskyn.
As jy “lus is vir lekkerlees-stories
en om lekker in Kaapsehoop te kom
kuier”, gaan jy beslis vashaak by die
Nagkantoor. “Toemaar, dit is afdraand
terug Mbombela toe,” hoor ek vir ’n
tweede keer in die kroeg. “Pas net op
vir die perde,” voeg iemand by. Ja-nee
kyk, hier kan jy vashaak. Bespreek maar
liefs vir jou ’n kamer by die Silver Mist
Country Inn oorkant die pad.
Battery Creekwaterval
26
DIS HOE ONS ROL
By Kaapsehoop Scootours, tussen
Bohemian Groove en Salvador, wag
Alita Steenkamp vir die volgende
groep wat bergaf wil rits op hulle 10
veldfietse (“off-road scooters”). Alita is
ook ’n joernalis en De Wet se vrou. Hy
en Baasagent Pencil Potlood Potgieter,
Nagkantoor se hondegelukbringer, is
aan diens by die kuierkroeg.
Daar is vyf Scootours in Suid-Afrika
en daar gaan binnekort nog twee
bekend gestel word, maar Kaapsehoop
se roete is die langste in die land – 6 km
afdraand, meestal op eenspoorpaaie wat
spesiaal deur die Berlin-plantasie uitgelê
is. “Jy moet jou knieë effens buig as jy
op die fiets staan,” sê Rudi du Plessis,
mede-eienaar en een van die toerleiers.
Met Rudi se staanposisie kan jy
makliker jou draai tussen die bome kry,
en al kan jy soos ’n spoedvark bergaf
storm, vertel Rudi graag hoe hulle al
besoekers van ses jaar oud tot 79 jaar
hier af begelei het. “Dit is ’n heerlike
aktiwiteit vir die hele gesin, want almal
kan so vinnig of stadig rol soos dit hulle
pas,” verduidelik Rudi.
By die eindpunt van die toer staan
daar koue Oros op ’n piekniekbankie
langs die rivier, en die kinders speel op
AA Reisiger | WINTER 2021

Naweekwegbreek
Die dorp
van Miz Gooz Berry om ’n spesiale
piekniekmandjie of -rugsak te bestel.
Berry toor al 24 jaar lank in haar
kombuis met soetgoed soos koek,
koekies, kolwyntjies en “old English
toffee”, maar sy maak ook hemelse
southapppies en kos. ’n Piekniekmandjie
kos om en by R220 per kop en dit bevat
’n groot verskeidenheid eetgoed.
“Elke mandjie is anders en ek pluk
blomme uit my tuin om dit te versier,”
verduidelik Berry. Dit kom met ’n
kombers, tafeldoek, lapservette en ’n
bruinpapiersak vir die vuil eetgerei.
Daar is patee en ’n smeer – guacamole
met pikantrissies en kaas en ’n biltongpatee.
Ek bak my eie saadbrood met
dikmelk en daar is groentehappies
(crudités), bokmelkkaas, olywe,
die swaai wat oor die water gespan is.
“As jy ’n groep van so agt is, kan jy die
laaste rit van die dag bespreek. Dan
steek ons ’n vuur hier aan. Daar is geen
ekstra koste nie – jy bring jou eie vleis en
drinkgoed,” nooi Alita.
Daar is vier toere per dag wat sowat 90
minute duur. Dit kos R400 per persoon
en R200 per ekstra passasier. Daar is
nóg ’n opwindende toer net buite die
dorp, by Kaapsehoop Horse Trails. Teen
R350 per persoon kan jy vir ’n uur lank
die omgewing te perd verken. Hier is
ook kampplek en selfsorgverblyf in die
Berlin-bosbou plantasie.
Die eienaar van Kaapsehoop Horse
Trails, Christo Germishuys, is ’n voorstander
van natuurlike ruiterkuns. “Dis
’n sagter, sielkundige benadering eerder
as ’n fisieke een. Jy werk met ’n perd se
kop. Hoekom sê mense ’n perd moet
‘ingebreek’ word? Waarom wil jy iets in
die dier se wese breek?” vra hy.
Christo sê “wilde perde” is die
romantiese naam vir die diere, maar die
Engelse beskrywing feral horses is meer in
die kol. “Hoewel die perde al baie jare
hier ronddwaal, is hulle nie wilde diere
in die ware sin van die woord nie.”
Christo reken ’n perd is die mooiste
dier, maar vir hom lê hul skoonheid
dieper. “Die gesegde lui ’n hond is die
mens se beste vriend. En dis waar, jy sal
nooit ’n perd kry wat so getrou is soos ’n
hond nie. Maar perde het al soveel vir
die mensdom beteken; Hulle het ons na
die uithoeke van die aarde gedra.”
Miz Gooz Berry
PIEKNIEK OP DIE ESKARPRAND
Terug op die dorp sien ek voetslaners
na die eskarprand mik, deur die
sandsteendoolhowe en kransaalwyne
deur wat aan die klippe klou, verby
wilde perde en tot by die uitkykpunt.
Hier kyk jy af op die De Kaapvallei,
en regs in die verte hou die
Makhonjwaberge wag om Barberton.
Die roete begin by die oop plein in
die dorp, ’n klipgooi regs van Gold
Dust Trading. Jy kan wegspring by
die wit aanwysingsbord met die titel
“Kaapschehoop Nature Trail”, en die
sirkelroete duur sowat ’n uur. Of jy kan
by die Kaapsehoop-staphut begin. Die
sinkhuis lê noordoos van die dorp en
die roete duur twee uur.
Bel vroegtydig vir Berry Legg
Piekniek op die
eskarprand
gebraaide aspersies, gemarineerde
artisjokke, songedroogde tamaties,
heuning en hoenderrepies, souttert en
vrugteslaai in die mandjie. Vir nagereg
kry jy old English toffee of fudge.”
Berry maak voorsiening vir spesiale
dieetbehoeftes, soos vegetaries, banting,
en kos vir diabete. Sy verkoop ook klere,
piekniek mandjies met antieke koppies,
borde en eetgerei in haar winkel.
As jy nie alleen wil wandel met jou
peuselhappies nie, kontak vir JC Maritz
op 063 199 3129. JC is ’n toerleier vir
Kaapsehoop Scootours, maar hy het
onlangs met begeleide staptoere al langs
die platorand begin.
Bring ’n naweek op die berg deur en
die kans is goed jy loop vir JC in die
stofstrate raak. Sy getroue klein brak,
Ripley, is altyd aan sy sy. ’n Mens sien
die twee gereeld saam terugstap van die
uitkykpunt af, of voor The Little Shop
langs Salvador, of op pad huis toe ná ’n
bier by die kroeg.
’n Hondelewe op Kaapsehoop is alles
behalwe ellendig.
>
27
WINTER 2021 | AA Reisiger

Naweekwegbreek
GOED
OM TE
WEET
HOE KOM JY DAAR?
Die dorp lê 30 km suidwes van Mbombela (via die
Hermansburg en Kaapschehoop-pad) en 284 km oos
van Pretoria via die N4. By Ngodwana draai jy af en ry
14 km op die Kaapschehoop-pad tot by die dorp.
Stap na die eskarprand
Kaapsehoop Horse Trails
WAAR OM TE BLY
Hier is ’n magdom gastehuise en selfsorgverblyf
beskikbaar. Loer op Kaapsehoop Accommodation
(kaapsehoopaccommodation.co.za) of koop ’n
Kaapsehoop Map & Info-brosjure by Bohemian Groove
vir R10. Die kaart en inligting in die pamflet is deeglik
uiteengesit, met kontakbesonderhede vir winkels,
restaurante, kunstenaars, verblyf, toere en aktiwiteite.
As jy werklik wil wegbreek van alles en almal, bly
oor by Kaapsehoop Adventures 8 km suidwes van
die dorp. Dié plek is “off the grid” en word bestuur
deur Pierre van Zyl en Sharon Grimaldi. Dit was
aanvanklik Coetzeestroom, ’n staphut wat deel was
van Komatiland Ekotoerisme se vierdag-staproete.
Hier is drie kamers met vuurmaakplekke (twee tot
drie mense per kamer), drie teepee-tente en almal
gebruik gemeenskaplike badkamers en kookgeriewe.
Die kombuis, lapa en braaiplekke het ’n verruklike
uitsig oor die Laeveld-bosveldsavanne en vallei.
Kontak: kaapsehoopadventures.co.za, 082 452 9928
The Little Shop
Kaapsehoop Scootours
28
Salvador
Bohemian Groove
Kaapsehoop Adventures
LOOP EN KOOP
Daar is handvol winkels op die dorp waar jy
fraai geskenke kan kry. By Gold Dust Tradingpantjieswinkel
is daar antieke klere, meubels, plate
en tweedehandse boeke. Die eienaardigste ding wat
Ingrid Murphy nog verkoop het, was ’n narkostuum en
’n “mankini” - daai goudgeel baaikostuum wat in die
Borat-fliek verskyn.
Plat Anna is ’n klein maar kleurvolle geskenkwinkel
langs Salavador waar jy klere, dekor, juwele, konfyt,
speelgoed en kosmetiese middels soos room en seep
kan koop. Links van Plat Anna is The Little Shop,
die enigste inkopiewinkel op die dorp. Hier kry jy die
basiese kruideniersware soos melk, brood, koeldrank,
blikkieskos en hout.
By Deliteful Glass Worx verkoop Merle ter Bruggenloodglasprodukte
soos lampskerms, vensters,
windklokkies en juwele. Jy moet bietjie verder van
Krugerstraat af drentel om die The Pottery Chick op
te spoor. Ramona Marais se studio en winkel is aan
die einde van Watkins-straat. Ramona beskryf haar
keramiekkuns as “Mediterreens en aards”, met baie
blou en groen op haar bekers, bakke en kuns.
Gold Dust Trading
VIR MEER INLIGTING EN BESPREKINGS:
Kaapsehoop Scootours: scootours.co.za, 083 5766 541
Kaapsehoop Horse Trails: horsebacktrails.co.za,
076 108 0081
Miz Gooz Berry: mizgoozberry.co.za, 082 883 6192
Nagkantoor
AA Reisiger | HERFS 2021

.__,,...__. ®
Natural Beeswax Products (Pty)Ltd
Simply Bee-velsorgprodukte is spesiaal
ontwerp om jou vel te genees, versorg en
herstel.
Alie Simply Bee-produkte word liefdevol
met die hand gemaak en bevat net die
beste 100% fynbosbyewas,
Weskus-fynbosheuning, propolis en plaaslik
vervaardigde essensiele olies.
Simply Bee-produkte is
omgewingsvriendelik,
word nie op
diere getoets
nie en bevat
geen palmolie,
skadelike
chemikaliee,
parabene
of sintetiese
kleurmiddels nie.
Simply Bee ® Natural Beeswax Products (Pty) Ltd I Kerkstraat 31A, Hopefield, 7355, Weskus
Tel: 022-723-0569 I Epos: info@simplybee.co.za
www.simplybee.co.za

Parke
DIE PLEK WAAR
Dinosourisfossiele, lammergeiers, epiese landskappe en sprokiesmooi
staptogte – die Golden Gate-Hoogland- Nasionale Park is dalk kleiner as die
ander Sanparke, maar het baie te bied. Jy sal weer en weer wil terugkeer,
sê Evan Naudé. >
30
Die uitsig vanaf
die Brandwagrots
is veral mooi
teen dagbreek
AA Reisiger | WINTER 2021

Parke
Golden Gate kry
sy naam van
die imposante
sandsteenkranse
in die gebied
31
WINTER 2021 | AA Reisiger

Parke
Die vars oggendlug voor
sonsopkoms byt my nek
en ek trek my mus laer. My
asemteue is kort en vinnig
en my kuite brand terwyl ek
na die bopunt klim van Brandwagrots,
’n indrukwekkende sandsteenformasie
in die Oos-Vrystaat. Die horison word al
sigbaar en pienk en oranje bane verkleur
die lug. Die son sal binnekort op wees en
die landskap verlig. Ek hoop om dit vanaf
die spits te kan beleef en versnel my pas.
Dit is asof ek en die son in ’n wedloop is
om te sien wie eerste die Maluti-berge
kan oorwin.
Ek wen net-net, enkele minute voor
die son op is, en skink ’n beker stomende
koffie uit my fles. Ek kry my asem terug,
my spiere ontspan en die stilte daal om
my neer. Vir ’n oomblik is die wêreld
stil en wag eerbiedig vir die son om sy
verskyning te maak. Dan bars die son
oor die horison en gooi sy warm strale
oor die wêreld. Die sandsteenkoppies
rondom my het skielik hul kenmerkende
goue skynsel. As die voëls begin keel
skoonmaak, begin jy voertuie op die
paaie doer onder jou sien en mense
begin soos miere uit geboue wriemel. ’n
Nuwe dag het aangebreek in die Golden
Gate- Nasionale park.
'n Ryk geskiedenis
Lank voordat enige mens sy voet in die
omgewing gesit het, het dinosourusse
hulle oë opgeslaan na die pragtige
sandsteenformasies. Gefosilleerde
dinosourusbene en voetspore is hier
in Golden Gate gekry, en in 1973 is
dinosouruseiers wat dateer uit die
Triasiese tydperk (meer as 200 miljoen
jaar gelede) hier gevind.
Die vroegste tekens (in die vorm van
klipwerktuie en rotskuns) dat mense hier
gewoon het, is dié van die Khoikhoi. Van
die rotskuns kan steeds hier in die park
gesien word, hoewel ander voorbeelde
van rotskuns elders in die Vrystaat en die
uKhuhlamba-Drakensberge in KwaZulu-
Natal dalk meer indrukwekkend is.
Die plaas wat later die nasionale park
Ry 'n draai op
die Oribi- en
Blesbok-sirkelroetes
en kyk uit
vir wildlewe, die
Langtoondam
en 'n aas voëlrestaurant.
sou word, is in 1878 deur Jan van Reenen
gekoop, wat die naam vanaf Vuurland
na Golden Gate verander het omdat
die gloeiende rotsteenformasies in die
namiddaglig sy asem weggeslaan het.
In 1962 het die regering die grond by
hom gekoop en dit tot ’n nasionale park
verklaar.
Sedertdien is heelwat grond rondom
die plaas by die reservaat gevoeg. In
2007 het Golden Gate se oppervlak
tot 340 km² aangegroei toe dit met die
QwaQwa- Nasionale Park saamgesmelt
het, en tans is daar sprake dat ’n verdere
18 000 hektaar bygevoeg kan word as
dit ook die nabygeleë Sterk fonteindamnatuurreservaat
insluit om ’n groter Maluti-Drakensbergoorgrenspark
te vorm.
32
AA Traveller | WINTER 2021

Die Echo
Valley-staproete
lei
jou tot binne
'n reuserotsskeur.
Dit gaan wild
'n Britse jagter en avonturier sir William
Cornwallis Harris het in 1836 in sy
veldnotas aangeteken dat hier duisende
swartwildebeeste, sebras en blesbokke
rondloop, maar die daaropvolgende
generasies het die dierebevolking
aansienlik uitgedun. Tans word daadwerklike
pogings aangewend om wild
in die gebied te hervestig en kan jy
tien bokspesies hier sien. Dit sluit in
eland, swartwildebees, rooihartebees
en die skugter oorbietjie. Besoekers
met wakker oë sal ook die rooijakkals,
rooikatte en bontmuishond hier opmerk.
Voëlkykers sal ’n besoek geniet.
Met meer as 200 spesies is Golden
Gate die waarskynlik die beste
voëlkykbestemming in die Vrystaat,
en dit sluit skaars spesies in soos die
lammergeier ("bearded vulture") en die
wildekalkoen ("bald ibis").
Daar loop ’n openbare pad deur
Golden Gate, die R712. Jy kan dus dalk al
’n bietjie diere vanaf die hoofweg sien.
Om egter die meeste van jou besoek te
maak, moet jy die moeite doen om een
van die twee sirkelpaaie te ry.
Die Oribi-sirkelroete is 4,2 km lank
en neem jou weg van die hoofpad
na die noordwestelike hoek van die
park. Hier het jy ’n mooi uitsig oor die
Rooiberge. Omtrent halfpad op die roete
is daar ’n groot skuiling vir voëlkykers,
waar ’n voedingskema karkasse uitsit
vir die aasvoëls in die park. Hierdie
“aasvoëlrestaurant" is dalk jou beste
geleentheid om die lammergeier te sien
of af te neem. Jy is nie altyd so gelukkig
om hierdie voëlspesies te sien nie, so vra
die park se kantoor wanneer hulle die
volgende karkas gaan uitsit.
Omtrent 1 km oos van die park se
kantore is nog ’n wildkyk-sirkelroete –
die 6,7 km lange Blesbokroete. Hierdie
roete swenk vroeg weg van die hoofpad
en loop verby die Langtoondam. Daarna
neem dit jou suidwaarts oor groot
grasvlaktes waar jy groot troppe sebras,
hartebeeste en swartwildebeeste
behoort te sien.
Die gebied loop deur mooi sandsteenformasies.
Beplan dus jou rit vir vroegoggend
of laatmiddag, wanneer jy die
kenmerkende goue gloed sal kan sien.
Pak ’n piekniekmandjie en hou stil by
die Zoeloehoek- of Generaalskopuitkykpunte.
Jy sal vinnig hier van die res
van die wêreld vergeet.
Bring jou stewels en stapstok
Golden Gate se grootste trekpleister
is ongetwyfeld sy verskeidenheid
staproetes. Daar is iets vir almal, vanaf
ernstige bergklimmers tot iemand
wat net ’n bietjie wil drentel. Danksy
die ongelooflike topografie is jy ’n
skouspelagtige uitsig gewaarborg,
ondanks in watter rigting jy wil stap. >
33
WINTER 2021 | AA Reisiger

Die R712 is 'n prentjiemooi
openbare pad wat
deur Golden Gate loop
Jy kan dalk al 'n bietjie diere
vanaf die hoofpad, die R712, sien
34
Ses roetes van verskillende lengtes
begin by die Glen Reenen-ruskamp.
My oggendstappie na die spits van die
120 m hoë Brandwagrots het minder as
'n uur geduur. Op pad ondertoe het ek
die Boskloof-roete bygelas, ’n heen-enterug-voetpad
wat jou deur ’n welige
vallei neem.
Daarna het ek die nabygeleë Echokloofroete
gedoen, wat my deur pragtige
sandsteenklowe geneem het.
Ek was verstom oor die loodregte
klipmure aan weerskante van my, wat jou
uiteindelik na ’n groot grotsaal neem.
Hier het ek verskeie briefies en kerse
gesien, en besef dat hierdie ’n heilige
plek is wat deur mense vir aanbidding
gebruik word.
Op pad terug het ek die ompad geloop
na Mushroom Rock, nog ’n prominente
koppie wat sigbaar is vanaf die hoofpad.
Jy kan eers sy grootte waardeer
as jy direk onderkant dit staan. Dis
ongetwyfeld die grootste sampioen wat
ek nog gesien het!
Deur die Brandwag-, Boskloof-, Echoen
Mushroom Rock-roetes aan mekaar te
las, het ek omtrent drie uur lank gestap.
(Afsonderlik behoort dit jou omtrent ’n
Dieper in die
park ontdek
jy pragtige
uitsigte oor die
Drakensberge en
heelwat sebras.
uur per roete te neem.) Al die stappaaie is
gesinsvriendelik. Nog ’n uur lange roete,
Holkrans, begin by die hotel se chalets.
Die Katedraalgrotroete is ’n maklike
vier uur lange begeleide staproete na dié
sandsteengrot wat dikwels ’n waterval
het wat in ’n natuurlike rotspoel eindig.
Dis hier waar die seldsame wildekalkoene
kom broei. Daarom is die roete gesluit in
November. Omdat die staptog begeleid
is, is bespreking verpligtend. Minimum
van vyf mense is nodig.
As jy lus het vir ’n groter uitdaging, kies
die vier uur lange Wodehouse-roete.
Dit begin en eindig by die Glen Reenenkamp.
Die roete neem jou verby die
Brandwagrots en na die top van die berg,
waarna jy verby Mushroom Rock stap en
weer terug kamp toe.
Die laaste roete, die twee dag lange
Ribbok-roete, neem stappers op ’n tog
van 28 km deur van die mees afgeleë
dele van die park. Jy moet matig fiks
wees vir hierdie een. Jy moet jou eie
kookgereedskap en slaapsak dra. Die
oornaghut het slegs matrasse.
AA Reisiger | WINTER 2021

Parke
GOED
OM TE
WEET
TOEGANG Daar loop 'n hoofpad
deur die park wat gratis is,
maar jy moet die daaglikse
bewaringstarief betaal (R59
per volwassene, R29 per kind,
gratis as jy 'n Wildcard het)
om toegang te kry tot die paaie
met wild, staproetes en ander
aktiwiteite in die park.
HOE KOM JY DAAR? Golden
Gate is omtrent drie en 'n
halfuur suid van Johannesburg.
Ry op die N3 na Harrismith om
die park vanaf die oostekant
in te gaan (op die R712). Of ry
via Bethlehem en Clarens vir
toegang vanaf die weste.
BESTE TYD OM TE GAAN
Golden Gate kry somerreënval
by die emmers vol. Van
November tot April kom
donder storms algemeen hier
voor. Beplan jou besoek vir laat
somer of herfs wanneer die
ergste reën verby is, maar die
landskap groen is. In die winter
daal die temperatuur hier tot in
die minusse.
KOS EN BRANDSTOF Die
Glen Reenen-ruskamp het
'n vulstasie, winkeltjie en
restaurant. Clarens is net 22 km
van die park af as jy iets meer
nodig het.
BESPREEK BY 058 255 1000 of
sanparks.org/bookings
As jy verkies om saans jou eie vuurtjie
op te steek, bly in een van die 34
selfsorgchalets langs die hotel.
’n Klipgooi verder (langs die park
se kantoor) is die Glen Reenenruskamp.
Hier is ook ’n verskeidenheid
selfsorgeenhede (rondawels en
familiekothuise wat twee tot ses mense
kan huisves). Oorkant die pad is die
kampterrein – een van die mooiste plekke
in Suid-Afrika waar jy ’n tent kan opslaan.
As jy ’n bietjie meer afsondering wil hê,
bespreek die Noord Brabant-plaashuis
(slaap 6), ’n selfsorgeenheid 6 km vanaf
die Glen Reenen-ruskamp. Dit is ’n
pragtige gerestoureerde klipopstal met
houtplafonne en antieke meubels.
Die mooiste verblyf in die park is egter
die Highland Mountain Retreat. Dié
houthutte is op ’n hoogte van 2 200 m
geleë, en die agt luukse hutte in die
noordelike deel van die park (toeganklik
vanaf die Oribi-sirkelroete) het ’n panoramiese
uitsig oor die Maluti's. As jy hier
slaap, voel dit vir jou of jy tussen die
aasvoëls en arende slaap.
As jy belangstel in die Basotho-kultuur,
besoek die Basotho-kultuurdorpie, wat
selfsorgverblyf in rondawels aanbied. Die
stat is volgens die Basotho se wêreld van
die 18de eeu ingerig.
In die omgewing
By die Basotho-kultuurdorpie kan
besoekers vir een van drie begeleide toere
aanmeld. Die museumtoer fokus op die
Basotho se geskiedenis en leefwyse, die
kruieroete is ’n staptog deur die veld waar
’n tradisionele geneser jou aan sekere
medisinale plante voorstel, en die kulturele
toer fokus op die Basotho se oorsprong en
erfenis.
By die Gladstone-stalle (naby
die westelike ingang van die park)
kan jy perdry. By die Wilgenhofomgewingsopvoedingsentrum
kan die
avontuurlustiges abseil of in ’n kano roei
op die Gladstone-dam. As jy egter in ’n
vakansieluim is en nie te veel opwinding wil
hê nie, pak net ’n piekniekmandjie en kuier
die dag by die Meriting-piekniekplek naby
die Brandwagrots.
Die Golden Gate- Hooglandpark is dalk
klein vergeleke met die ander nasionale
parke, maar jy sal beslis nie verveeld wees
nie. Trouens, jy sal waarskynlik moet
terugkom omdat jy nie alles op een besoek
kan inpas nie. Die omgewing is ontsaglik ryk
aan natuurlike skoonheid, geskiedenis,
versteekte juwele en unieke dierelewe.
Golden Gate is immers die land van die
dinosourusse, lammergeiers en gloeiende
sandsteenformasies.
35
Kantoorure is Maandae tot
Sondae van 07:00 tot 17:30.
Foto's Evan Naudé.
Soete nagrus
Of jy nou verblyf soek met kraakvars
lakens en kamerdiens, verblyf wat jou aan
’n nuwe kultuur sal blootstel, of sommer
net ’n lappie grond om jou tentpenne in
te slaan, Golden Gate het iets vir jou.
Die Golden Gate-hotel het 54 kamers,
waarvan baie ’n skouspelagtige uitsig
oor die park se ikoniese kranse het.
Hier kry jy al die geriewe wat jy van ’n
goeie hotel verwag: ’n skemerkelkkroeg,
koffiedrinkplek, sportkroeg en restaurant.
Met twee wildkykroetes
en agt staproetes
is hier baie te doen
WINTER 2021 | AA Reisiger

Naweekwegbreek
IN DIE
WOLKE
DEUR MELANIE VAN ZYL
Bermanzi se Back to Base-staproete oor twee dae is perfek vir 'n naweek.
Trek jou stapstewels aan en kom geniet die natuur.
36
Ons teug aan ons koue
wyn en klink met ons
kampglasies. Nadat
ons mekaar maande
lank nie kon sien nie
weens Covid-19, het twee vriende van
Mbombela saam met my en my vriend
kom uitspan by die Vakashani-gastehuis
naby Badplaas in Mpumalanga.
Dis ’n luilekker drie uur lange rit
vanaf Johannesburg, ideaal vir ’n
Vrydagmiddag ná werk. So hier sit ons
en kuier saam met Mia en Hank op die
pragtige Bermanzi. Ons sit op die breë
klippe en sonbak soos dassies in die
laaste son voor skemer. Eers as die wind
opkom, gaan soek ons skuiling in die
beskutte boma van ons rietdak-blyplek.
Vakashani-gastehuis is een van drie
verblyfopsies by Bermanzi, maar het
ongetwyfeld die beste uitsig van almal.
Ons pretensielose dubbelverdiepinghuis
voel asof dit op die rand van die wêreld
staan en kyk uit oor die kranse en klowe
van Emgwenya (Waterval Boven) en
eNtokozweni (Machadodorp). Vanaand
gaan ons braai! Moreoggend sal ons in
die voue van die berg verdwyn.
DIE MOOISTE ROETE
Ons word die Saterdag rustig wakker.
Die sonsopkoms is net so skouspelagtig
soos gisteraand se sonsondergang. Ná
koffie en ontbyt op ons stoep, pak ons
’n piekniek-middagete en vertrek op ons
12 km lange sirkelroete. “Ek wil nie spog
>
AA Reisiger | WINTER 2021

Bermanzi is een van verskeie eiendomme wat
aanvanklik die Num-Num-staproete gevorm het,
wat nou die High Five-roete genoem word.
37
Baie stappers
beskou dié roete
as die mooiste
een in die
omgewing.
WINTER 2021 | AA Reisiger

Naweekwegbreek
38
nie, maar stappers sê dikwels ons roete
is die mooiste stap in die omgewing,”
sê die eienaar van Bermanzi, Attie van
Niekerk, wanneer hy vir ons die roete op
’n papierkaart uitlê.
Bermanzi is een van verskeie
eiendomme wat aanvanklik die Num-
Num-veeldagstaproete gevorm het. Jy
kan vandag nog steeds hierdie paaie
verbind om ’n lang roete te vorm, maar
dit word nou die High Five genoem.
Attie het gesê dit sal min of meer ses
uur duur om die roete te voltooi. Ons
trek om 9:00 weg en beplan om halfpad
piekniek te hou.
Die eerste stuk van die pad loop
ondertoe op ’n ou wapad. Tydens
die Anglo-Boereoorlog het plaaslike
families hierdie einste roete gevolg
om onder in die vallei te gaan skuiling
soek, en later stap jy verby die ou
veekrale. Ons loop verby die verweerde
kransrante en beland in ’n klofie. Van
daar af kronkel die pad rustig langs
die berghelling af voordat ons weer
onseremonieel in die uitgestrekte
grasvelde uitgespoeg word.
As Mia oor die rant uitkyk in die
rigting van Barberton, sien sy groot
aalwyne en suikerbossies in die verte.
Pers veldblomme versier die pad, en
ons stap verder op die gemaklike
kontoerpad terwyl ons die wonderlike
uitsig oor die Komativallei aan ons
regterkant geniet. Die roete is duidelik
gemerk en daar is ekstra wit voetspore
wat op strategiese rotspunte geverf is.
Ons behoort nie te verdwaal nie, maar
as ons sou, het ons Attie se papierkaart
by ons.
Ná omtrent ’n uur daal die pad met
nog ’n kontoerlyn en bevind ons ons
in ’n beboste ravyn, waar ons op ’n
skaduryke pad langs ’n stroom stap. Ons
wyk effens van die pad af sodat ons by
’n rustige rotspoel langs kan gaan - een
van verskeie swemplekke op die roete -
en Hank is dapper genoeg om die ysige
water aan te durf. Bermanzi beteken
“berg waar die water is”, en die berg
doen sy naam beslis gestand.
Daar is langs die pad ’n paar lere en
hangbrûe. Hoewel alles sterk en stewig
is onder ons stapstewels, besluit ons
om een-een oor te gaan. Tot dusver
Die uitsig
maak die klim
die moeite werd
GOED
OM TE
WEET
GROENVLAG-STAPROETE-KLASSIFIKASIE: Die Bermanziroete
is 'n selfbegeleide tweedagstaproete met selfsorgverblyf.
OMGEWINGSKARAKTER: Ongerep
VERBLYF: Vakashani-gastehuis het twee slaapkamers
en een slaapsaal met uitstekende selfsorggeriewe. Bring
steenkool vir die braai (jy kan indringerhout koop vir braai,
maar dit brand vinnig uit). Dit kos R2 000 per nag vir een
tot ses mense, en jy kan gratis stap as jy oorslaap.
STAPROETES: 12 km op die eerste dag en
4 km of 8 km op die tweede dag.
MOEILIKHEIDSGRAAD: Gemiddeld
GERIEWE EN OMGEWING: Goed en omgewingsvriendelik
BESPREEK: bermanzi.co.za
AA Reisiger | WINTER 2021

Die hangbrug is stewig, maar
ons steek dit een-een oor.
was die roete taamlik mak, en ons loop
vir ’n lang ruk langs die kabbelende
Bankspruit in die rigting van die plek
waar ons middagete wil eet.
Vir die laaste ruk moet ons egter die
heerlike skadu, swemgate en inheemse
plantegroei agterlaat. Die pad kronkel
deur ’n rotsagtige gedeelte. Maar
kort voor lank staan ons trots aan die
voet van die Uitkoms-waterval, die
naashoogste waterval in die provinsie
(die Lisbon-val op die Panorama-roete
is die hoogste). Ons pak ons piekniekete
uit en bewonder die dramatiese val.
Met kaas, beskuitjies, koffie en vrugte
agter die blad, sien ons kans vir die
laaste deel van die roete. Terwyl ek my
rugsak op my rug tel, dink ek aan die ou
sêding: Alles wat áf moet weer óp! Ons
begin weer die klim na die plato bokant
ons.
Hier en daar moet ons soos dassies
klouter, maar behalwe vir een of twee
steil dele, is die staptog baie ontspanne
en is die uitsig aan die bokant ’n goeie
beloning vir die harde werk.
Ons stop vir ’n oomblik om
die pragtige stam van ’n stokou
geelhoutboom te bewonder en staan
’n rukkie later aan die bokant van ’n
majestueuse geelhoutboom.
Van hier af is die uitsig fantasties,
maar ek is meer beïndruk met die
roete wat ons tot hier gekry het. Jy sien
die pad deur smaraggroen rivierwoud
kronkel en ons is in ons skik met die tyd
waarin waarin ons dit afgelê het. Dis net
’n maklike stappie oor plaaspaaie tot by
die Vakashani-gastehuis. Die hele roete
- ons piekniekete ingesluit - het ons net
langer as vyf uur geneem, wat ons nog ’n
goue namiddag gee vir saamkuier.
Daardie aand besluit ons om die vuur
dat dit die verskeidenheid van landskappe
en die uiteenlopende terreine is
wat die roete so lekker maak. Ons is
almal lus om dit nog een keer te beleef,
en besluit om die volgende oggend die
roete oor 8 km aan te pak. Met die
watervalle, swemplekke, woude en velde,
is die roete nie net lig op die sak nie,
maar ook sag op die oog.
39
WINTER 2021 | AA Reisiger

Winterwegbreek
IN DIE OË
40

Suid-Afrika is geseën met ’n paar bestemmings wat
uitmuntend is vir sterrefotografie en die Karoo in die
winter is ideaal daarvoor. Gerda Engelbrecht het een
nag op Rogge Cloof buite Sutherland deurgebring.
Stel die ISO op sowat
400 en hou die sluiter vir
minstens 20 minute oop.
Onthou om die fokus op
oneindigheid te stel.
Ek staan vir ’n oomblik
heeltemal gedisoriënteer in
die donker, nie seker watter
kant toe nie. André Jordaan,
die oordbestuurder op Rogge
Cloof, sowat 10 km buite Sutherland,
het vroeër die middag vir my belowe
hy gee my ’n bottel van die reservaat se
uitsoekwyn as ek vir hom ’n nagfoto van
die nuwe wooneenheid op Rogge Cloof
neem, met die Melkweg as agtergrond.
Ek het gretig ingestem. Die eenheid
is net ’n paar honderd tree van my
verblyfeenheid in die Wolskuur af, en
ek het in die daglig gaan kamerahoeke
toets en ’n plek gesoek waar ek my
driepoot kan staanmaak. Maar die
nagdonker hier diep in die veld buite
Sutherland is inderdaad ’n 1 op die
Bortle-skaal (sien die kassie op bl. 43)
– so donker dat ek nie my rigting kry
nie. Waar ek gedink het die huis moet
wees, is nou ’n sandwal, en die pad is
skoonveld. Loop ek nog in die regte
rigting? Ek het ’n flits by my, maar dis
donkermaan en die flits se strale word
enkele sentimeters verder deur ’n groot
gapende donker leemte ingesluk. Dit
is dan hoe nágdonker lyk. Ek weet
inderdaad nie watter kant toe nie.
Gelukkig is daar ’n windpomp wat
in die ligte aandbriesie kreun en my ’n
aanduiding gee van die rigting waarin
ek my huisie moet soek, anders sou
ek eerlikwaar paniekerig geraak het.
Dis moeilik om vir ’n stadsmens te
verduidelik hoe donker dit in die veld
in die Karoo kan raak. Veral as daar
nie maanlig is nie, maar dis juis dié
eienskap waarna jy soek as jy foto’s van
die naghemel wil neem.
Kollegas het voor my vertrek my
gemaan om ’n app af te laai om my die
Melkweg te help opspoor, maar reeds
om agtuur die aand was dit so donker
hier op Rogge Cloof dat die Melkweg
kristalhelder voor jou in die lug gehang
het. Dis onbeskryflik mooi.
NUWE HORISONNE
Ek het toevallig leepoog na verblyfplekke
op Sutherland gekyk en op
Rogge Cloof afgekom toe ek onverwags
’n oproep van Canon kry. Die splinternuwe
Canon EOS Ra het pas in Suid-
Afrika aangekom en Canon sal ’n nuwe
model vir ’n week lank vir my leen. (Een
van die lekkerste byvoordele van my
werk.) Dié kamera is in Canon se reeks
enkelraam-spieëllose kameras en die
handelsmerk se eerste een in dekades
wat spesifiek op sterrefotografie gemik
is. Ek kon die versoeking nie weerstaan
nie.
Rogge Cloof, ’n wild- en donkernagreservaat
(“dark sky reserve”), het
behoorlike hoë spoed internet, wat hulle
gratis aan besoekers beskikbaar stel. Dit
beteken dat ek vir ’n nag of twee kan
oorbly. Bedags kan ek my gewone werk
doen danksy die internet, en saans neem
ek sterrefoto’s. Ongelukkig het ek my
>
41
WINTER 2021 | AA Reisiger

Winterwegbreek
42
misreken met een van die langnaweke,
waarvoor Rogge Cloof volbespreek was.
As ek bereid is om selfsorg te bly en self
te kook, kan ek maar kom, het Corlia
Janse van Rensburg, wat my bespreking
behartig het, genooi, maar die sjef is
besig om voor te berei vir die naweek se
besoekers. Ek kan ook net een nag bly.
Ek het besluit een nag op Sutherland is
beter as niks.
Ek het dus op ’n Donderdagoggend
uit Kaapstad vertrek en net na middagete
by Rogge Cloof aangekom. Die
reservaat is maklik om te kry, dit is op
die R354 (die pad na Sutherland), en
die hoofingang is sowat 10 km buite
die dorp. Van die hoofingang af is dit
nog sowat 11 km oor die reservaat op ’n
goeie grondpad – Corlia het droogweg
Die infrarooifilter laat die
blou effens blouer vertoon,
maar die kleure is geensins
verwring nie
opgemerk dat ek die eerste een is wat
met ’n Mini daar aankom. Hoewel
Rogge Cloof ook vyf jagluiperds op die
reservaat het, het ek net springbokke
en bontebokke gesien. Ná 11 km kry
jy ’n geëlektrifiseerde heining en ’n
tweede hek, en dan wag die vriendelike
personeel van Rogge Cloof jou in.
Die reservaat se geriewe is pragtig en
kan in totaal sowat 50 mense huisves.
Die Rittersaal is ’n gerestoureerde
plaasopstal uit die 1700’s en het so ’n
effense Middeleeuse gevoel. Die ontbytvertrek
net langsaan het glasmure aan
twee kante sodat die Karoo-omgewing
na binne genooi kan word.
Die reservaat bied ’n verskeidenheid
van verblyf, vanaf enkelvertrekkothuise
vir twee mense tot by huise wat agt
mense akkommodeer. Baie daarvan is
ingerig in geboue wat oor die eeue heen
op die plaas gebou is. André wys vir my
trots hoe hulle van die ou kenmerke
van die geboue in die nuwe ontwerp
ingesluit het, soos die draad waarmee
hulle die wol gesif het in die eenheid
waar ek oornag. Dit voel soos huis.
Al die eenhede het houtstowe, en die
reservaat voorsien houtstompies in die
winter, want Sutherland is sprokiesmooi
wanneer die streek sneeu kry.
Ek sit die nag met my koffiefles en
waghou by die kamera. Jy hoef nie, ’n
dief kan nie naby kom nie, maar ek is
bang as ek die peperduur Canon iewers
neergesit het, kry ek hom nie weer in die
piknagdonker nie. Buiten die huil van
die windpomp is daar ook geen ander
geluide nie. En ek voel hoe die vrede
van Sutherland oor my daal.
Piknag-Bortle-donker
Hoe donker is donker?
Sutherland is ’n 1 op die
Bortle-skaal, ’n negevlaknumeriese
skaal waarmee die
helderheid van die naghemel
aangedui word. Dit kwantifiseer
die sigbaarheid van die
sterre en hemelliggame, en
die vlak van ligbesoedeling
wat dit onmoontlik maak
om dié liggame te sien.
John E. Bortle het die skaal
geskep en gepubliseer in die
Februarie 2001-uitgawe van
die tydskrif Sky & Telescope
sodat amateur-astronome
en astrofotograwe iets het
waarmee hulle die donkerheid
van verskillende terreine
kan meet. Die skaal wissel
van Klas 1 – die donkerste
naghemel moontlik – tot by
klas 9, wat gewoonlik die naglig
in die middestad is. Die skaal
gebruik verskeie kriteria om
die donkerheid te bepaal, en nie
net waarneming met die blote
oog nie. Klas 1, die vlak waarop
Rogge Cloof is, vereis dat
• die sodiaklig sigbaar is
• M33 (die Suiderdriehoek) met
die blote oog gesien kan word
• die Melkweg ’n ooglopende
skadu werp
• luggloed sigbaar is
• Jupiter en Venus
nagsigaanpassing bemoeilik
• die omgewing rondom jou
basies onsigbaar moet wees
(soos dit inderwaarheid was).
AA Reisiger | WINTER 2021

Sterrefotografie 101
WAT HET JY ALLES NODIG:
• ’n Bestemming wat werklik donker is. Selfs
in die nag kan straatligte nagfotografie in
die wiele ry. Daar moet so min as moontlik
mensgemaakte lig vir kilometers ver wees,
wat beteken dat jy ver van die beskawing
moet bly.
• ’n Kamera waarvan die sluiter lang tye
kan oopbly. Kyk uit vir ’n verstelling soos
“bulb-mode”, wat gewoonlik met ’n groot
B aangedui word. Sommige kleiner miken-druk-kameras
het ook verstellings vir
nagfotografie wat verstommend goed werk.
Kyk onder “scenes”.
• Iets waarmee jy die kamera kan stabiliseer,
soos ’n driepoot. As die sluiter egter 40
minute oopbly, is ’n driepoot nie altyd stabiel
genoeg nie. Ek het die kamera op ’n swaar
sandsak op die grond of op ’n kombuisbankie
staangemaak. In die Karoo werk groot, plat
klippe ook goed.
• ’n Afstandbeheerder vir jou sluiter – jy koop
dit deesdae vir taamllik goedkoop by Orms
of takealot. Dit voorkom dat die kamera
beweeg wanneer jy die sluiter druk.
• Baie ure se geduld. As jy die Melkweg
afneem, gaan die lens sowat 30 sekondes
lank oopbly, maar vir sterbane sowat 40
minute. En teen 40 minute per foto, kan jy jou
voorstel dat jy nie baie sulke foto’s per aand
kan neem nie. Dis ’n bonus as jy die kamera
op ’n plek kan opstel en dit daar los, maar jy
kan nie altyd nie. Dan moet jy in die donker
staan en wag. Pak die koffiefles in en neem
iemand saam om jou geselskap te hou.
HOE MAAK JY?
Oefen, oefen, oefen. Foto’s van die Melkweg
neem jy met ’n hoë ISO (sowat 3600 in my
geval) en ’n sluiterspoed van 30 sekondes of
minder. As jy sterbane (“star trails”) afneem,
verstel die ISO tot so laag as 400, en hou die
sluiterspoed vir tot 40 minute oop. Omdat die
Canon EOS Ra so ’n supersensitiewe filter
het, het ek die beste resultate teen 20 tot 25
minute gekry. Onthou om die kamera se fokus
op oneindigheid te stel (dit lyk soos 'n 8 wat op
sy sy lê).
"...om agtuur
die aand was
dit so donker
hier op Rogge
Cloof dat
die Melkweg
kristalhelder
voor jou in die
lug gehang
het. Dit is
onbeskryflik
mooi"
43
WINTER 2021 | AA Reisiger

Winterwegbreek
My indrukke van die Canon EOS Ra
44
Die EOS Ra het presies dieselfde spesifikasies
as die Canon EOS R, maar het ’n sterker
infrarooi-filter wat die kamera in staat
stel om vier keer soveel waterstofalfa-lig
(“hydrogen alpha light”) deur te laat,
vergeleke met ’n ander EOS R-kamera. Dit is die
kenmerk wat hom ’n doring in die nag maak. Die
kamera is by uitstek ingerig vir astrofotograwe. Jy
kan byvoorbeeld die 30x-vergrotingsfunksie op die
kamera se venster gebruik om jou foto’s daar en
dan te evalueer – belangrik, omdat die verstellings
vir nagfotografie na gelang van die omstandighede
aangepas word en nie alle fotograwe van die eerste
probeerslag af dit regkry nie.
Die feit dat die raakskerm teen verskeie hoeke kan
draai maak dit vir jou makliker om die kamera teen
interessante hoeke op rotse of muurtjies neer te sit,
sonder dat jy in die stof hoef rond te rol. Die EOS Ra
kan ook op ’n teleskoop gemonteer word vir ernstige
astrofotograwe.
Dit kan tydsverloopvideo’s teen 4K vasvang en het
’n ISO wat tot by 40 000 opgeskuif kan word. Ek is spyt
dat ek nie tyd gehad het om dit ook te toets nie, maar
dit gee my ’n verskoning om die kamera ’n tweede keer
te leen.
Canon het hiermee saam vir my die wyehoek RF
15-35mm f/2.8L IS USM-lens geleen,
wat waarskynlik beskou kan word as sy
vlagskiplens vir die RF-reeks.
Sal ek die kamera aanbeveel? Dis
’n harde ja van my af. Van die tweede
foto af het ek my voete gevind. Ná
30 sekondes op die driepoot het die
naghemel skitterblink op die kamera
se venster gesit. Met die sterbane het ek
een oorbelig omdat die sluiter te lank
oop was, maar daarna verstommende
resultate gesien. Dit is moeiliker in die
donkerte om jou komposisie reg te kry,
daarom is my horison nie altyd plat nie,
DIE REEKS
Canon EOS RF:
Sowat R22 000
(slegs die kamera)
Canon EOS R: Sowat
R30 000 (slegs die
kamera)
Canon EOS Ra:
Sowat R53 000
(slegs die kamera)
Canon EOS R6:
Sowat R45 000
(slegs die kamera)
Canon EOS R5:
Sowat R80 000
(slegs die kamera)
maar dit skep ’n dramatiese effek. As jy in ag neem dat
hierdie foto’s my eerste twee uur met die kamera was,
kan jy jou net voorstel wat die gehalte sal wees as jy ’n
jaar lank hiermee foto’s neem.
In ander resensies op die internet het mense
gewaarsku dat jy die EOS Ra nét vir nagfotografie kan
gebruik omdat die infrarooiligmeter gewone kleure
in die daglig verwring. Ek het egter gevind dat die
Karoo-lug in daglig dalk bietjie blouer vertoon, maar
geensins verwronge is nie. Foto’s van binne ’n donker
vertrek was helder danksy die ligsensitiwiteit. Dit is dus
onsin dat jy nie die kamera vir gewone fotografie kan
gebruik nie.
Die EOS Ra is egter by uitstek ’n kamera vir
nagfotografie en gaan waarskynlik slegs ’n ernstige
opsie wees as ’n tweede kamera wat jy in jou kamerasak
saamdra.
Ek is dol op nagfotografie en sal daarvan hou om
so ’n kamera tot my beskikking te hê. Om elke maand
nagfoto’s op verskillende plekke in die land te neem:
die Sederberge, Gannagabos buite Calvinia, Namibië,
die Kalahari-woestyn en die Kgalagadi, Gamkaskloof
buite Calitzdorp, Anysberg buite Ladismith. Hierdie
kamera sal vir groot pret sorg in die afgeleë dele van
Suider-Afrika. Ek het ’n paar keer hardop gewens
dat ek die Canon EOS Ra na Ysland of Skandinawië
kan neem om die Noorderligte (die aurora
borealis) af te neem. Ek was al by albei
bestemmings, maar my foto’s was so-so,
en ek dink ek sal baie beter kan vaar
met die EOS Ra.
Die EOS Ra is egter nie goedkoop
nie. As jy in daardie prysklas kan koop
(R52 000 vir die kamera sonder die
lens), stel ek voor dat jy ook na die
Canon EOS R en EOS R6 kyk, wat
albei leiers in hul klas is en briljant is
vir voël-, wild- en makrofotografie, én
baie skaflike nagfoto’s in Sutherland en
Tromso, Noorweë, kan afneem.
Foto's op dié blad: verskaf
AA Reisiger | WINTER 2021

Praat met ons
@ Poopourri_SouthAfrica
021 913 3962 | www.poopourri.co.za
Versprei deur FMCG 1 Sales.
BESKIKBAAR BY:

Lieflike
LANDSKAPPE
Ons woon in ’n pragtige omgewing! Hier is 10 wenke om jou te help om landskappe
vas te vang en jou fotografie na die volgende vlak te neem.
ARTIKEL & FOTO'S SAMANTHA REINDERS
46
Landskapfotografie is ongetwyfeld een van die
lonendste en lekkerste vorms van fotografie. Wie
wil nie meer tyd buite deurbring om die vars lug
in te asem en die natuur te geniet nie? Of jy nou
’n groentjie of ’n gesoute fotograaf is, hier is die
beproefde wenke om jou berge meer majestueus te
maak, jou landerye eindeloos te laat lyk en jou wolke
dramaties. ’n Werklike wonderlike landskapfoto is
die perfekte toevoeging tot jou fotografieportefeulje
en die ideale manier om oe-la-la's op Instagram te
kry (as dit vir jou belangrik is).
AA Reisiger | WINTER 2021

Fotografieslypskool
TOERUSTING
Oor die algemeen, hoe hoër die resolusie van jou kamera, hoe beter
vir landskapfoto's. Hoewel die perfekte kamera nie bestaan nie, het jy
minstens 'n lensopening van f16 of f22 nodig (sommige brugkameras
laat dit nie toe nie). Sien wenk 7 vir die beste lensopsies. Maar, die beste
kamera is die een wat byderhand is, en sommige van hierdie wenke kan
jy selfs vir selfoonfotografie gebruik!
1. DOEN JOU
HUISWERK
As jy die regte omgewing gekry
het, is die helfte van die stryd al
gewonne. Doen moeite om unieke,
koel plekke te ontdek wat nog
nie duisende kere afgeneem is
nie. As dit ’n plek is wat gereeld
afgeneem word, kry ’n unieke hoek.
Jy gaan dalk vind dat die snuffel
vir nuwe plekke die lekkerste
deel is van landskapfotografie.
Om meer oor ’n ligging uit te vind,
gebruik Google en aanlynkaarte
of gesels met die locals, toeriste
of die plaaslike toerismekantoor.
Sommige fotograwe gebruik
“geotags” wanneer hulle foto's op
webwerwe soos Flickr plaas. Hou dié
besonderhede dop. Beplan volgens
die beste tyd van die dag vir die lig.
Daar is selfs programme waarmee
jy kan visualiseer hoe die ligging op
’n spesifieke tyd van die dag sal lyk.
Sonlig- en maanposisies gee jou al
die inligting vir die perfekte toneel.
2. DINK GROOT
Om ’n toneel se uitgestrektheid te
beklemtoon, het jy baie velddiepte (’n
groot f-stop, soos f16/f22) nodig. Dit sal
jou laat voel dat alles in fokus is.
Waarop fokus jy?
As jy ’n onderwerp in die landskap het –
’n mens, boom of enige voorwerp wat jou
fokus anker en jou in die landskap inlei
– fokus daarop met die outofokusstelsel
of met die hand. As die landskap geen
met die hand fokus en dit op oneindig
stel (kyk vir ’n figuur 8 wat op sy sy lê).
Dan sal die grootste deel van die foto
in fokus wees. ’n Goeie voorbeeld van
wanneer jy die oneindigheidsverstelling
gebruik, is wanneer jy die Melkweg
afneem. (Lees die artikel op bl. 40.) Jou
kamera kan sukkel om outomaties op
’n punt in die verte te fokus. Verstel dan
die fokus met die hand op oneindig,
In watter modus moet ek skiet?
onderwerp het nie, moet jy die kamera Die meeste kameras gebruik klein >
47
WINTER 2021 | AA Reisiger

Fotografieslypskool
48 ikone om vir jou verskillende modusse
aan te dui. Vir portretfotografie is daar
gewoonlik ’n tekentjie van ’n persoon
in ’n raam. Landskapverstellings word
gewoonlik aangedui met ’n ikoon van
’n berg. Hierdie landskapmodus werk,
maar net tot ’n mate. Gebruik eerder die
kamera se kragtiger Av/A-modus (waarin
jy die lensopening stel) vir die beste
resultate. Dit laat jou toe om jou ideale
lensopening te kies terwyl die kamera
die ander verstellings vir jou kies. As jy
’n hoë F-stop gebruik (sê f22), kan die
sluiterspoed baie stadig wees. Daarom
moet jy ’n driepoot saamdra. Koop een
wat stewig genoeg is vir jou kamera (die
driepoot sal die maksimum gewig aandui
wat dit kan dra), maar steeds lig genoeg
is om saam te neem op vakansie.
3. KOMPOSISIE
Tonele waarop daar min gebeur sal
waarskynlik vervelig wees. Stel dus
jou landskap saam soos jy dit met
enige ander foto sou doen. Fokus op
wat vir die kyker interessant is. Let op
die geografiese elemente voor jou en
die wisselwerking tussen hulle. Hoe
beïnvloed die horison die vorm van die
berg of ’n dam? Dink na oor waar hierdie
elemente geplaas moet word. Is daar
skaduwees of weerkaatsings wat jy as
fokuspunte kan benut? Dalk is daar iets
op die voorgrond wat die kyker kan intrek
in die foto. Gebruik die lyne en die reël
van derdes om jou komposisie saam te
stel:
Gebruik die lyne
Leidingslyne doen presies wat hul
AA Reisiger | WINTER 2021

naam sê, dit lei jou oog in die raam in
(of soms by die raam uit, na gelang
van die fotograaf se bedoeling). Kyk vir
voorwerpe soos hawehoofde ("jetties"),
spoorlyne, paaie en grensdrade wat die
kyker kan intrek by jou foto. Dit kan jou
kyker se oog na die fokuspunt lei, of deur
die vloei van die landskap lei. Hoe groter
die F-stop (van f/16 tot f/22) hoe meer
van die toneel sal in fokus wees.
Die reël van derdes
Die derde-reël geld ook vir landskapfotografie.
Die voordeel van landskappe is
dat die fotograaf meer tyd het om oor die
toneel na te dink en die foto saam te stel.
As jou kamera ’n raam in jou beeldsoeker
(“viewfinder“) kan plaas, gebruik dit om
die foto saam te stel. Werk daaraan om ’n
vloei in die foto te skep wat die kyker op
’n reis neem deur die toneel wat jy vaslê.
Waar wil jy hê moet die persoon kyk? Lei
die oog soontoe.
Plaas 'n fokuspunt op die voorgrond
’n Goeie landskapfoto kort diepte. Dit
beteken dat iets op die voorgrond
moet staan: ’n boom, ’n stuk dryfhout,
’n seilboot, of, as die nood druk, jou
reisgenoot! Waar jy ook al is, soek vir iets
wat jy op die voorgrond kan sit wat jou
reis help vertel.
4. VERANDER JOU
PERSPEKTIEF
Soek jy ’n unieke foto? Vind ’n nuwe
perspektief. Sit jou kamera op die grond
vir ’n mier-oog-perspektief of klim bo-op
iets (’n heuwel, jou motor se dak, ’n brug)
vir ’n alternatiewe blik. >
49
WINTER 2021 | AA Reisiger

Photography tips & tricks
Die sogenaamde goue uur kom nie net 'n uur
voor sonsondergang voor nie, maar ook in
die uur ná dagbreek.
50
HET JY NET
'N SELFOON?
Geen probleem
nie. Deesdae neem
die meeste selfone
fantastiese foto's. As
jy voel dat jou selfoon
'n bietjie hulp nodig
het, is daar honderde
opsies. Jy kan lense
koop wat op jou foon
vasgeheg word,
soos 'n wyehoek-,
makro-, telefoto- en
visooglens. Dis baie
handig!
AA Reisiger | WINTER 2021

5. MOENIE DIE FOTO'S
NET REGDOKTER NIE
Daar is niks erger as ’n landskapfoto wat
nie eg lyk nie. As jy die horison aanpas of
jou beligting of saturasie agterna verstel,
kan dit ’n groot verskil maak, maar
moenie te veel op postproduksie en
filters staatmaak om foute in die veld reg
te stel nie. Fokus eerder daarop om die
regte verstellings en tegnieke te kies. Kyk
na jou wit balans (gebruik die verstellings
vir bewolte weer, dit lewer dikwels die
beste resultate, selfs as daar nie regtig
wolke is nie) en verdiep kleure deur
jou beligtingkompensasie (“exposure
compensation”) te manipuleer. Jy kan
ook effens onderbelig (“donkerder skiet”).
Skiet in RAW-modus as jy kan, sodat jy
agterna klein verstellings kan maak.
6. DIE OGGENDSTOND
Stel jou alarm vir douvoordag. Die
sogenaamde goue uur vind nie net ’n uur
voor sonsondergnag plaas nie, maar ook
’n uur ná dagbreek. Moenie die duvet oor
jou oë trek en dit misloop nie. Fotografie
beloon die vroegopstaners. As jy in die
middae foto's neem, gaan jy baie skadu
op jou foto hê. Neem dus liewer in die
middag ’n slapie (om jou eie batterye en
dié van jou kamera te herlaai), en sorg
dat jy vroeg by jou bestemming is vir ’n
landskapfoto. Bewolkte dae is ook beter
as sonsyndae (lees wenk 9).
7. KIES DIE REGTE LENS
Die beste lens vir landskapfotografie
is gewoonlik ’n wyehoeklens, maar
nie altyd nie. Soms wil jy op klein
besonderhede fokus, soos die maan wat
in die verte oor ’n bergspits opkom. Dan
werk 'n zoem- of telefotolens beter. Jy
sal egter jou wyehoeklens die meeste
gebruik. Al is jou onderwerp klein,
gebruik liewer die wyehoeklens en kom
nader daaraan, as wat jy ’n zoemlens
gebruik.
8. MET OF SONDER
MENSE?
’n Landskapfoto met mense? Jy
sal verbaas wees, maar jy sal jou
landskapfoto meer indrukwekkend maak
deur mense as onderwerpe te gebruik.
’n Pragtige uitsig is mooi om na te kyk,
maar as jy ’n mens in die toneel sien, trek
dit jou in die foto in omdat jy jouself in hul
skoene probeer indink. As jy ’n mens of
dier (of selfs ’n element soos ’n motor)
bysit, kan die kyker werklik die skaal en
die omvang van die landskap kry. Bring
’n vriend saam op jou fotografie-avonture
of gebruik jou driepoot en tydskakelaar
sodat jy ’n selfportret kan neem!
9. DRAMATIESE
HEMELRUIM EN DIE
BELANGRIKHEID VAN
WOLKE
’n Vervelige hemelruim beteken ’n
vervelige foto. Terwyl die goue ure
rondom dagbreek en skemer selfs
die mooiste uitsigte mooier kan maak,
oorweeg al jou opsies. Wolke gee ’n foto
dikwels ’n interessante fokuspunt en sorg
vir drama. Selfs ’n paar mooiweerswolke
(cumuluswolke) kan die wêreld se verskil
maak aan ’n andersins oninteressante
landskap. Streepagtige cirruswolke
weerkaats pienk en oranje skakerings
teen sonsondergang. Dramatiese
en kontrasterende cumulonimbus-donderwolke
verander weer die
toon van ’n foto ingrypend. Gebruik
dit in jou komposisie en kyk na die
manier waarop hulle die lig in jou foto
verander. Uiteindelik is dit soos reusebeligtingsbokse
wat alles op jou foto
meer gedemp maak.
10. HOU JOU HORISON
REGUIT
Jou horisonlyn moet reguit wees
(gebruik die raam in jou beeldsoeker).
Maak dan seker jy sny nie per ongeluk
die bokant van jou onderwerp af nie, of
dit nou ’n berg, boom of gebou is. Jy kan
baie doen om ’n so-so foto te verbeter,
maar jy kan niks doen om slegte
komposisie te red nie.
Samantha Reinders is
'n vryskutfotojoernalis
wat lief is om die pad
te vat. Sy het al vir
National Geographic
gewerk en was voorheen
fotoredakteur van Weg/
go! Sy het verlede jaar
aan 'n aangrypende
foto-essay oor die Covidpandemie
in die Oos-Kaap
vir The New York Times
gewerk.
51
WINTER 2021 | AA Reisiger

DEUR GERDA ENGELBRECHT
LUUKSHEID
WANNEER
DIT TEL
As jy tyd in die buitelug deurbring, het jy nie lus vir
koud slaap, ongemaklik loop of boeliebiefetes nie.
AA Reisiger het in die winkel gaan snuffel vir winterartikels.
Hier is ook lekker Vadersdaggeskenke!
52
KOFFIEKAPITAAL
As jy nie lus het om op staptogte kitskoffie te drink nie,
het Roux Bean op Montagu ’n oplossing. Hul sakkies
filterkoffie (koffie-engeltjies) is in ’n kartonomhulseltjie
wat wydsbeen oor enige beker kan staan. Jy gooi net
kookwater by. Die koffie was vars en die sterkte perfek!
PRYS: R55 vir 5 (dit word goedkoper as jy meer
bestel)
BESTEL BY: orders@rouxbean.co.za
JAPTRAP-PAP
Mieliepap is altyd ’n
wenner. Dit kan vir ontbyt,
middag- of aandete geëet
word, is vullend en kan op
’n honderd verskillende
maniere voorgesit word.
A-maize-zing verkoop
klaargaarpap in 250 g en
500 g buise wat maklik in ’n
rugsak of kampkrat ingeglip
kan word. Jy sal aandete
gereed hê lank voor die
tent opgeslaan is. Ook
beskikbaar in polenta.
PRYS: R230 vir ’n boks
met 20 x 250 g rolletjies
BESTEL BY: (of koop die
rolletjies los by sekere
Spar-takke)
AA Reisiger | WINTER 2021

Toerusting
SMAAK SOOS HUISKOS
As jy keelvol is vir tweeminuutnoedels en blikkieskos op jou staptog of 4x4-avontuur, is
hier ’n paar lekker opsies vir jou.
Mamma Afrika is die breinkind van
Catherine Cartwright, ’n Suid-Afrikaanse
4x4-reisiger en multidagstapper wat
“avontuurkos” maak vir buitelugentoesiaste.
Catherine sê sy het op ’n
dag bloot moeg geword daarvoor om op
die lieflikste plekke in die natuur te kom,
en dan smaaklose tweeminuutnoedels
te moet eet. Op die spyskaart vir
middag- of aandete is Marokkaanse
botterskorsie-tagine, Oos-Afrikaanse
grondboontjiebredie, Ethiopiese dahl,
sampioenrisotto en jolof-rys. Die kos
word van natuurlike bestanddele
gemaak en ontwater en is heerlik
gegeur, sonder dat onsmaaklike of
ongesonde byvoegings bygegooi is. Jy
gooi dit eenvoudig in ’n potjie met water
en kook totdat dit weer uitgeswel het.
Die porsies is ruim! Die botterskorsietagine
was die hoogtepunt.
Vir ontbyt het Mamma Afrika vier
keuses van gegeurde hamermout:
appel, kaneel en amandel; nekatrien
en chia; peer en sjokolade; en
mango en borrie. Fantasties!
PRYSE: R20 vir ontbyt en
R85 vir ’n hoofmaal.
BESTEL BY: mamaalles.com
Die Dri Food Co is ook ’n Suid-Afrikaanse
maatskappy wat gedroogde kos vervaardig. Hul
produkte het ’n goeie reputasie onder stappers.
Hulle maak rokerige botterskorsie-en-kalemacaroni,
eiervrugkerrie, groenboontjiebredie,
rooilensie-dahl, patatlensies en Thai-groenkerrie.
Jy kry ook pakkies gedroogde groente:
eiervrug, murgpampoentjie, botterskorsie,
kool, groenboontjies, kale, sampioene, uie,
soetrissies, aartappel, patat, spinasie en tamatie.
Dit sal heerlik werk as jy in ’n stadium skeurbuik
op jou 4x4-vakansie in die diep Bosveld
kry en groente in die potjiekos wil gooi.
Vir ontbyt is daar hawermout in ses geure:
appel en kaneel; piesang en sjokolade; piesang,
pynappel en klapper; rissie, piesang en sjokolade
(héérlik!); “pienk pap” (beet en appel); en “sun
kissed” (peer, botterskorsie en gemmer).
PRYSE: Hoofmaaltye rondom R95; ontbyt
rondom R28 en gedroogde groente vanaf R75.
BESTEL BY: drifoodco.com
SNOESIGE
VOETE
Soms wil jy in die
winter ook net met
’n boek by jou huis
ontspan. Sapmok
se pantoffels is net
so gemaklik soos
dit lyk (ons het dit
getoets!), en die
vellies met wol
aan die binnekant
gaan net so welkom
wees.
PRYSE: R1 350
vir die pantoffels
en R1 600 vir die
vellies
BESTEL BY:
sapmok.com
53
>
WINTER 2021 | AA Reisigier

Toerusting
54
SLAAP KNUS
Het jy al gewik en weeg met
die tweemantent in die hand
voor die groot staptog, en
dit by die huis laat lê oor die
ekstra gewig wat jy moet
saamsleep – net om die aand
in die nattigheid spyt te kry
daaroor? Campcraft verkoop
ultraligte tente vir stappers.
Die Black Diamond
Spotlight Bivy is ’n
eenmantent met ’n ontwerp
wat die koppe gaan laat draai
in die Vis, maar dit weeg ’n
skrale 510 gram en is 10 x 19 cm
wanneer dit opgevou is. Vir ’n
bietjie meer ruimte, kies die
Black Diamond Firstlight
(1,3 kg en 15 x 33 cm) .
Kyk ook na hul
koolstofstapstokke en
liggewigkooktoerusting.
PRYSE VANAF: Eenmantent
vanaf R4599 en
tweemantent R7699.
BESTEL BY: campcraft.co.za
TRAP DIEP SPORE
Merrell het ’n uitstekende naam onder stappers
en 4x4-ryers en die nuwe Erie-stewel sal niemand
teleurstel nie. Die voorkoms is gemik op mense
wat ’n stapstewel met ’n retro-voorkoms verkies,
maar bevat al die moderne tegnologie om dit
veerlig en betroubaar te maak. Die boleer
is van sy-agtige, waterdigte seemsleer,
en die binnesool is van skuim en
malvalekkersag. Hierdie gaan jou
gunstelingstewels wees.
PRYS: R2 399
BESTEL BY:
merrell.co.za
TREK JOU SOKKIES OP!
Stappers praat dikwels oor skoene, maar nie
naastenby genoeg oor sokkies nie. As jy sukkel
met blase op staptogte, is dit dikwels nie jou
skoene se skuld nie, maar jou sokkies. Hier
is twee pare staatmakers deur Falke en een
nuweling wat jou probleme kan oplos. Daar is
opsies vir versteekte sokkies (“hidden socks”) wat
jy by tekkies kan dra, maar ek verkies ’n langer
sokkie vir my stewels. Boonop is al drie hierdie
pare sokkies teen insekte beskerm, wat dit ideaal
maak as jy in die veld moet loop. Beskikbaar
in verskeie kleure. Dis ’n goeie geskenk vir
Vadersdag! Falke-sokkies word in Suid-Afrika
vervaardig.
Die Falke Advance Performance Wool Hiker
is ’n nuwe produk. Die sokkies is ergonomies
ontwerp (die linker- en regtervoet verskil) en
is versterk op die hak en toon met ’n subtiele
soom wat nie sal skaaf nie. Die sokkie bevat 38%
wol, 37% akriel, 14% poliamide en 9% Drynamix,
’n poliëstermengsel wat sweet van die voete
weglei. Die 2% elastien sorg dat die sokkie
netjies pas en nêrens bolling nie. Stappers dink
dikwels wolsokkies is dik en swaar, maar dié
paar is besonders lig en gemaklik. Dis die ideale
stapsokkie vir die winter.
Die Falke Hike/Walkie is ’n staatmaker. Dit het ’n
soomlose toon wat nie sal skaaf nie, ’n spesiale
ontwerp wat ventilasie bevorder, en ’n sool wat
ekstra gekussing is vir lang myle op die pad. Dit
bevat 46% wol, 46% Drynamix, 6% poliamiede en
2% elastien.
As jy lus het vir iets wat die beste van
twee wêreld bied, toets die Falke Advance
Performance Cool Hiker. Die sokkie is dun bo die
voet, maar goed gekussing oor die hele voetsool.
Dit bevat 79% Drynamix, 19% Poliamiede en 2%
elastien.
PRYSE: Vanaf R150 tot R200 per paar.
BESTEL BY: falke.co.za
Foto's: Getty Images/Gallo Images en verskaf
Die redaksie het hierdie produkte uitgesoek en die onderskeie handelsmerke het nie vir die blootstelling betaal of insae in die resensies gehad nie. Pryse kan sonder kennisgewing
verander. Afleweringskoste is nêrens ingereken nie. Die redaksie aanvaar geen verantwoordelikheid vir bestellings nie.
AA Reisiger | WINTER 2021

KOFFIE-ENGELTJIES
Eenvoudig en elegant, ons enkel-gebruik koffiefilter met ‘vlerkies’, pas
op enige koppie en is noodsaaklik vir daai wegbreeknaweek of -kamp.
Gevul met topgehalte Arabica-koffie wat ons perfek ge-lugrooster het;
laat hierdie Engeltjies ‘n bietjie koffiehemel byvoeg tot jou dag!
PIET RETIEF STRAAT 10, MONTAGU TEL: 084 952 6803
EPOS: ORDERS@ROUXBEAN.CO.ZA
www.rouxbean.co.za

SPRINGBOKBOUD OP DIE KOLE OF 'N POTJIE MET INTERESSANTE GEURE
HIER IS LEKKER PLANNE AS JY DALK VLEIS VAN DIE JAGVELD AF KRY. OF
VRA JOU SLAGTER VIR HIERDIE SNITTE.
56
SPEKGEROLDE FILET
AA Reisiger | WINTER 2021

Resepte
SPEKGEROLDE FILET
Vir 4
Voorbereiding 5 minute plus
marineertyd
Gaarmaaktyd 15 minute
½ koppie bruinsuiker
½ koppie sojasous
1 heel wildsfilet (600 g) – ons het
springbok gebruik
125 g strepiespek
1 Meng die suiker en sojasous deeglik,
skink dit oor die vleis, verseël in ’n Ziplocsakkie
en laat dit oornag in die yskas
marineer.
2 Verwyder die vleis uit die marinade en
draai dit in die spek toe – maak seker die
stukkies spek oorvleuel sodat die filet
oraloor bedek is. Gebruik tandestokkies
om die spek vas te steek.
3 Braai die filet oor matige warm kole en
bedruip dit deurentyd met die marinade.
Draai dit ná sowat 5 minute om en braai
die ander kant totdat die spek bros is.
Krap die kole kant toe of skuif die vleis
na ’n koeler deel van die braai en laat
dit vir nog sowat 5 minute baie stadig
en hoog braai. Hierna behoort die filet
mediumgaar te wees – braai dit langer as
dit ’n dik stuk vleis is of indien jy die vleis
gaarder verkies. Verwyder en laat dit vir
5 minute onder ’n stuk foelie rus.
4 Sny die filet in skywe en laat jou mense
sommer net so om die vuur daaraan
smul. Of sit dit saam met camembert en
roketblare op ’n broodrolletjie voor.
WENK Daar is ’n groot verskil tussen
die gewig en grootte van verskillende
wildsfilette. Enigeen sal werk, pas net
die marinadehoeveelhede en kooktyd
volgens die gewig van die vleis aan.
MURGBEEN-EN-WILDS-
POTJIE MET PERSKES
Vir 6-8
Voorbereiding 10 minute plus
marineertyd
Gaarmaaktyd 3 uur
MURGBEEN-EN-WILDSPOTJIE
MET PERSKES
¼ teelepel fyn gemmer
’n knippie saffraandrade
sout en swartpeper na smaak
500 g skaapmurgbene
2 eetlepels botter of vet
250 g gerookte spek, grofgekap
1 ui, gekap
2 takkies roosmaryn
1 koppie groot droëperskes
2 eetlepels bruinsuiker
2 l lamsvleisafreksel
1 Sny die vleis in stukke en plaas dit
saam met die wyn, kaneel, gemmer
en saffraan in ’n glasbak. Bedek en
marineer oornag in die yskas.
2 Voorverhit die oond tot 160 ºC.
Verwyder die vleis uit die marinade
en klad dit met kombuispapier droog.
Geur die vleis na smaak met sout en
swartpeper. Verhit ’n breë platboompot
met ’n styfpassende deksel op die stoof,
smelt van die botter daarin en verbruin
redelik hoë hitte – moenie toelaat dat die
vleis water trek en stoom nie.
3 Verlaag die hitte, voeg nou die
helfte van die spek saam met die ui en
roosmaryn by die pot en roerbraai alles vir
5 minute. Voeg dan die perskes, suiker, die
marinade en aftreksel by die pot. Sit die
deksel op en los die vleis vir 2 uur in die
oond. Hierna kan jy die deksel afhaal en
die pot vir nog 1 uur in die oond los.
4 Braai die res van die spek bros en
sprinkel dit net voor bediening oor die
gereg.
5 Sit dit voor saam met kwepers wat met
steranyssade, ’n vanieljepeul en suiker
gekook is.
WENK Hierdie potjie kan met springbok,
koedoe of rooibok gemaak word.
Die romerige murgbene balanseer die
maer wildsvleis en gee die gereg meer
geur as wanneer jy bloot stukke vet sou
bysit. Moenie afskeepwyn gebruik nie.
Gebruik wyn wat goed genoeg is om te
1 kg wildsvleisblad of -boud (ons het
springbok gebruik)
1 bottel (750 ml) droë rooiwyn
1 kaneelstokkie die vleis en murgbene vinnig oor ’n drink.
>
57
WINTER 2021 | AA Reisigier

Resepte
GEBRAAIDE
SPRINGBOKBOUD
GEBRAAIDE
SPRINGBOKBOUD
Vir 4
Voorbereiding Sowat 2 uur
Gaarmaaktyd 10 tot 20 minute
Springbokboud (sowat 1,2 kg)
Vir die marinade
100 ml olyfolie
3 eetlepels suurlemoensap
20 ml sojasous
1 eetlepel balsemieke asyn
25 ml vars gemaalde koljander
Vir die sous
Halwe bottel rooiwyn
½ koppie suiker
Takkie roosmaryn
Knoffelhuisie
SJOKOLADE-EN-RISSIE-
WILDSPASTEI(E)
58
1 Geur die wildsvleis. Meng die olyfolie,
suurlemoensap, sojasous en balsemieke
asyn in ’n bak waarin die vleis kan
marineer. Geur die boud met die
swartpeper en koljander en sit die vleis
in die bak sodat dit kan marineer. Laat lê
minstens ’n uur, maar langer is beter.
2 Vir die jus. Kook die wyn, suiker,
roosmaryn en knoffel in ’n kastrol en hou
dop tot dit afkook. Dis reg as die sous
aan die lepel vaskleef.
3 Vir die braaislag. Sit die vleis op ’n
rooster en sit ’n kasseroldeksel op die
rooster. Jy kan dit ook in ’n weber maak,
maar die kasseroldeksel werk net so
goed. Die gaarmaaktyd hang af van ’n
klomp goed: 10 minute is ’n goeie begin
en 20 minute is dalk al te veel. Laat dit in
’n kasserol rus terwyl jy die gaste nader
roep vir ete. Sit dit voor met die sous.
SJOKOLADE-EN-RISSIE-
WILDSPASTEI(E)
Vir 6
Voorbereiding 3 uur
Gaarmaaktyd 30 minute
Jy benodig
1½ kg wildsvleisblad of -boud (ons het
koedoe gebruik)
3 teelepels meel (opsioneel)
4 eetlepels botter
250 g bruin- of portobellini-sampioene
1 ui, gekap
3 groot wortels, gekap
1 eetlepel komynsaadjies
1 teelepel fyn koljander
1 knippie rissievlokkies
1 klein rooi brandrissie, heel
2 koppies droë rooiwyn
1 koppie beesvleisaftreksel
1 blikkie (400 g) gekapte tamatie
2 teelepels vars tiemieblare
2 vars lourierblare
50 g donkersjokolade (70% of 80%
kakao), in blokkies gebreek
sout en swartpeper
1-2 rolle blaardeeg (afhangend van die
grootte van jou pasteibak), ontdooi
1 eier, geklits
1 Voorverhit die oond tot 160 ºC. Sny die
vleis in blokkies van 4 cm en verwyder
enige senings. Gooi die vleisblokkies en
meel saam in ’n plastieksak en skud dit
goed.
2 Verhit ’n breë platboompot met ’n
styfpassende deksel op die stoof,
smelt van die botter daarin en verbruin
die vleis vinnig in sarsies oor ’n redelik
hoë hitte – moenie toelaat dat die vleis
water trek en stoom nie. Skep uit en hou
eenkant.
3 Los die sampioene heel, of sny
dit in growwe stukke (na gelang van hoe
groot die sampioene is). Voeg
die sampioene, ui, wortel en speserye
by die pot en roerbraai oor ’n matige
hitte tot effens verbruin.
4 Voeg nou die wyn, aftreksel, tamatie,
tiemie en lourierblare daarby. Bring
dit tot kookpunt en skep die vleis
terug. Laat dit vir 5 minute prut, sit
dan die deksel op en stuur hom oond
toe vir 90 minute. Hierna kan jy die
deksel afhaal en die pot vir nog 1 uur
in die oond los. Toets of die vleis
sag is. Indien nie, plaas terug in die
oond vir nog 30 minute. Roer dan die
sjokoladeblokkies deur, proe, en geur
met sout en swartpeper na smaak. Laat
die vleis eenkant om heeltemal af te
koel en sit dit dan in die yskas.
5 Wanneer jy gereed is om die pasteie
te maak, verhit die oond tot 180 ºC. Sorg
dat die vulsel koud is. Rol die blaardeeg
oor die pot uit. Onthou, die deeg gaan
krimp – sorg dus dat daar ’n rand van
sowat 1 cm reg rondom oorhang. Sny ’n
gaatjie in die middel van die vel deeg
waardeur die stoom kan ontsnap. Verf
die bokant van die deeg met eier sodat
dit kan verbruin.
6 Bak die pastei vir 20 tot 30 minute
totdat die deeg uitgerys en goudbruin is.
WENK: Bak dit as een groot pastei,
of in klein ramekins of blikbekers vir
individuele porsies. Blaardeeg rys
baie beter as dit nog baie koud is.
Bêre die voorbereide pastei dus in die
yskas totdat die oondtemperatuur reg
is vir bak. Die deegkors kan ook met
kapokaartappel vervang word.
AA Reisiger | WINTER 2021

WILDSVLEISPOTJIE
1 Rol die vleisstukke in die meel en
braai dit vinnig in sarsies (sodat dit nie
Vir 6
Voorbereiding 30 minute
stoom en vog trek nie) in warm olyfolie
tot goudbruin. Gebruik ’n wye pan of ’n
platboomswartpot. Skep die vleis uit en
1 kg wildsvleis, in blokkies van 4 cm elk
gesny
½ koppie koekmeel
olyfolie vir braai
1 heel knoffelbol, in huisies
400 g salotte of klein uitjies, geskil
4 eetlepels bruinsuiker
1 koppie donker bier, soos Darling
Brewery se Black Mist
1 blik (410 g) kersietamaties
2 eetlepels worcestersous
2 eetlepels sojasous
4 takkies tiemie
40 g droë sampioene, fyngekap
hou dit eenkant. Braai die heel uie en heel
knoffelhuisies met die suiker in dieselfde
pot in nog ’n bietjie olie tot die uie plekplek
’n donker karamelkleur begin kry.
2 In ’n prutpot: Krap die uie in ’n prutpot
en voeg die vleis, bier, gedreineerde
tamaties, worcester- en sojasous,
tiemie, sampioene en aftreksel daarby.
Of voeg alles terug in die potjie en
bedek met foelie en ’n deksel. Kook
op laag vir 8 uur of hoog vir 4 uur.
Oor louwarm kole: Prut stadig vir
90 minute. In die oond: Bak teen 150 °C
vir 90 minute. Of vir 7 uur teen 100 °C.
½ koppie beesvleisaftreksel 3 Sit onmiddellik voor met rys. >
59
WINTER 2021 | AA Reisigier

60
GEBAKTE
ROOMFRIKKADELLE
Vir 4
Voorbereiding 5 minute
Gaarmaaktyd 30 minute
500 g wildsmaalvleis
2 teelepels tiemieblaartjies
½ teelepel fyn komyn
½ teelepel fyn koljander
sout en gemaalde swartpeper na smaak
2 eetlepels botter
4 heel knoffelhuisies
250 g portobellini-sampioene
50 ml sojasous
50 ml balsemieke asyn
250 ml room
1 Meng die maalvleis met die kruie en
speserye en geur na smaak met sout en
peper.
2 Vorm gholfbalgrootte bolletjies en laat
staan in die yskas om te stol.
3 Voorverhit die oond tot 180 ºC. Smelt
die botter in ’n breë swaarboompan of
-pot en braai eers die frikkadelle en dan
die sampioene vinnig daarin bruin.
4 Skink die sojasous en asyn by, krap die
brandstukkies van die panbodem los –
dit gee meer geurigheid aan jou sous!
Laat dit vir 5 minute prut.
5 Voeg die room by en bak die frikkadelle
vir 15-20 minute in die oond tot gaar. Sit
dit voor met rys of kapokaartappel en ’n
vars slaai. Moenie die brood vergeet om
die sous mee op te vee nie!
Resepte deur Aletta Lintvelt en Johané Neilson
AA Reisiger | WINTER 2021

Resepte
WILDSVLEISBURGERS
MET BRANDEWYN-EN-
APPELKOOSSOUS
WILDSPASTEI MET
KRUIEKLUITJIES
Vir 6
Voorbereiding 30 minute plus rustyd
Gaarmaaktyd 10 minute
Vir die frikkadelle
500 g wildsmaalvleis
1 koppie broodkrummels
1 eier, liggies geklits
1 klein ui, fyngekap
2 knoffelhuisies, gekneus
kookolie, vir panbraai
2 teelepels fyn komyn
2 teelepels fyn koljandersaad
1 teelepel fyn gemmer
½ teelepel fyn naeltjies
sout en swartpeper
Vir die appelkoossous
1 blik (410 g) appelkose in stroop
1 eetlepel olie
1 klein ui, fyngekap
2 knoffelhuisies, gekneus
2 teelepels fyn gemmer
2 eetlepels brandewyn
¼ koppie water
Vir die burgers
2 hande vol roketblare
1 rooiui, in dun ringe gesny
6 broodrolletjies, oopgesny
1 Maak die frikkadelle: Meng al die
bestanddele saam in ’n bak. Verdeel die
vleis in 6 frikkadelle en druk dit effens
plat met die hand. Laat dit vir 20 minute
in die yskas rus – dit hou die patties ferm
terwyl jy dit braai.
2 Maak die sous: Dreineer die
appelkose, maar hou 2 eetlepels
stroop eenkant. Verhit die olie in ’n
potjie en braai die ui en knoffel tot sag
en deurskynend. Gooi die gemmer
by en braai vir nog ’n minuut. Roer die
brandewyn, appelkose, stroop en water
by en kook vir 10-12 minute of totdat die
appelkose pap is.
3 Braai die patties oor warm kole of in
warm olie in ’n pan. Draai dit om sodra dit
goudbruin en ferm aan die een kant is.
4 Maak die burgers: Pak ’n paar
roketblare en rooi-uieringe op elke
broodrolletjie. Sit ’n pattie bo-op, skep
’n lepel appelkoossous oor en sit die
boonste helfte van die rolletjie bo-op.
WILDSVLEISBURGERS
MET BRANDEWYN-EN-
APPELKOOSSOUS
WILDSPASTEI MET
KRUIEKLUITJIES
Vir 6-8
Voorbereiding: 20 minute
Gaarmaaktyd: 3 uur
Vir die vulsel
4 eetlepels olie
2 uie, grofgekap
2 wortels, geskil en grofgekap
2 selderystingels, grofgekap
1 pakkie (250 g) streepspek,
gesnipper
2 knoffelhuisies, gekneus
en gekap
½ koppie meel
sout en swartpeper
1 kg wildsvleis, in blokkies
van 2 cm gesny
½ koppie rooiwyn
¼ koppie water
1 blik (410 g) geskilde
heel tamaties
1 kaneelstok
2 steranyssade
Vir die kluitjies
2 koppies koekmeel
1 eetlepel bakpoeier
½ teelepel sout
3 eetlepels botter
¾ koppie melk
3 eetlepels droë gemengde kruie
1 Maak die vulsel
Verhit 2 eetlepels olie in ’n diep kastrol
en braai die ui, wortel, seldery, spek en
knoffel vir 2-3 minute. Skep dit uit en sit
dit eenkant.
2 Geur die meel met sout en peper en
rol die vleisblokkies daarin. Skud die
oortollige meel af. Verhit die res van die
olie in dieselfde kastrol en braai die vleis
vinnig bruin – doen dit in sarsies sodat
dit nie stoom nie.
3 Sit die groente terug in die pot en gooi
die wyn by. Gooi die water, tamatie,
kaneelstok en steranyssade by en laat
dit vir 2 uur prut of totdat die vleis sag
is en die sous effens verdik het. Roer
dit goed met ’n houtlepel sodat die
aanbrandsels met die sous meng.
4 Maak die kluitjies
Sif die droë bestanddele saam en vryf
die botter in totdat die beslag soos
broodkrummels lyk. Meng die kruie deur
en voeg die melk stadig by totdat ’n
stywe deeg vorm. Skep versigtig lepels
vol deeg bo-op die vleis.
5 Bak dit met die deksel en ’n paar kole
bo-op vir 40-50 minute of tot gaar.
Sit dit dadelik voor.
61
WINTER 2021 | AA Reisigier

Boeke
Knus met ’n boek
Wintertyd is leestyd en in hierdie uitgawe het ons twee nuwe publikasies vir
wildtuinvakansies en twee klassieke reisverhale wat jy gerus kan opspoor.
GERDA ENGELBRECHT
62
Stap tussen
die Groot Vyf
Wintervakansies is by uitstek
“wildtuinvakansies” en baie
Suid-Afrikaners stroom na ons
nasionale parke en reservate om
wild te kyk. Beleef dit egter vanuit
’n nuwe hoek . . . te voet! Walking
Safaris of South Africa – Guided
Walks and trails in national
parks and game reserves deur
Hlengiwe Magagula en Denis
Costello (uitgegee deur Penguin
Randomhouse) is ’n omvattende
gids. Dit bevat vanaf dagstappe wat by wildtuinkampe
vertrek, tot by staptogte waar jy by lodges oorslaap, en selfs
oornagstaptogte waar jy in die veld onder die sterre slaap. Dit is
meer as net ’n gids, dit is ’n leesavontuur.
PRYS: R270 by takealot.com
Twee reise wat jou sal inspireer
As jy iets soos die Inka-staptog of die
Camino de Santiago wil aanpak, maar
'n bietjie aanmoediging kort, kan die
boeiende verhaal van ouma Emma
Gatewood (Grandma Gatewood’s Walk
– the inspiring story of the woman who
saved the Appalachian Trial) dalk die
skop onder jou agterent wees wat jy nodig
het. Emma het op die ouderdom van
66 vir haar kinders gesê sy gaan ’n
entjie stap, en toe by Oglethorpe
opge daag vir die moordende
Appa lachiese staproete (die “AT”).
Op 2 05062myl (3 300 km) is dit
een van die langste staptogte
ter wêreld en die kroonjuweel vir
avonturiers. Emma was brandarm
en het geen gespesialiseerde
toerusting gehad nie. Sy het
haar goed in ’n lapsak op haar
rug gedra, in ysige weer haar
snags in ’n stortgordyn toegerol
(geen tent of slaapsak nie) en
bedags afstande van tot 20 myl in haar
verrinneweerde tennistekkies afgelê.
Dikwels het sy net blare en wildebessies
gehad om te eet.
Ouma Gatewood is ’n legende onder
stappers, so ek gee nie die storielyn weg
as ek sê dat sy in 1955 slegs die sewende
persoon in die geskiedenis was wat die AT
suksesvol voltooi het nie, en boonop die
Ry tussen
die Groot Vyf
Moenie keer op keer net na
die Krugerwildtuin toe gaan
nie. Suid-Afrika het tientalle
nasionale parke en reservate wat
elkeen sy unieke bekoring het,
en waar jy waarskynlik met veel
minder motors gaan meeding
om die leeu af te neem. Stuarts’
Field Guide to National Parks
& Nature Reserves of South
Africa deur Chris en Mathilde
Stuart (uitgegee deur Penguin Randomhouse) lys al die
wildkykplekke in jou provinsie, en bevat ’n magdom inligting
oor die geskiedenis, geologie, en fauna en flora van die park.
Dis ’n baie handige klomp inligting om jou volgende vakansie
te kies.
PRYS: R350 by takealot.com
eerste vrou wat dit kon vermag. Daarna
het sy nog twee rekords agter haar naam
gevoeg: Sy was die eerste mens wat die
AT drie keer gestap het, en op 71 jaar die
oudste vrou tot dusver wat dit kon voltooi.
Die verhaal word meesterlik vertel deur
die Pulitzer-benoemde skrywer Ben
Montgomery.
Baie mense het al On the Road deur
Jack Kerouac by my aanbeveel, maar ek
het nou eers daarby uitgekom. En ek sal
dit weer en weer herlees. Dit vertel die
verhaal van Jack se maande lange reis
as duimgooier op Roete 6 in Amerika
(vanaf New York tot San Francisko), en
is outobiografies. Die boek se
leesbaarheid lê nie in dit wat
noodwendig langs die pad gebeur nie,
dit is nie juis ’n opwindende reis nie,
maar in Jack se beskrywings van die
mense wat hy ontmoet.
PRYS: R369 (Grandma Gatewood) en
R185 (On the Road) by takealot.com
Die boeke is deur die redaksie uitgesoek en die uitgewers het geen insae daarin gehad nie. Pryse kan verander. Foto's: Gerda Engelbrecht.
AA Reisiger | WINTER 2021

DEUR JULIET MCGUIRE
WANNEER JY MOET
AFSKAAL
Of dit nou die pandemie is wat jou sak geruk het en of jy net 'n paar
ekstra rand in jou rekening wil hê aan die einde van die maand, dit
maak sin om ’n goedkoper voertuig te ry. Hier is ’n paar modelle wat
nie sal voel asof jy alle luuksheid prysgee as jy moet afskaal nie.
Min mense is mense is nog onaangeraak deur die Covid-
19-pandemie en baie moet finansiële aanpassings maak.
Boonop ry baie van ons deesdae aansienlik minder en talle
motoreienaars oorweeg om af te skaal na ’n meer sakpasryding.
"Buying-down" is ’n neiging in die motorbedryf
tydens die pandemie. As jy dit oorweeg, hier is ’n paar opsies vir jou. ’n
Begrotingsvriendelike motor hoef nie soos ’n afskeepryding te voel nie. Hier
is vier opsies wat ’n glimlag op jou gesig en geld in jou rekening sal laat.
64
TIGUAN
Vanaf
R513 500
AA Reisiger | WINTER 2021

Rygoed
VOLKSWAGEN TIGUAN NA VOLKSWAGEN T-CROSS
Gesinne het spasie nodig, so ek weet reeds
wat jy dink: “Hoe kan ek van ’n Tiguan na ’n
T-Cross afskaal?” Maar dis moontlik!
Die Tiguan het ’n bagasieruim van
500 liter en ’n agtersitplek wat kan verdeel,
maar die T-Cross is geensins ’n buksie nie.
Die bagasieruim is 377 liter, en die agterste
bank kan vorentoe skuif vir ekstra pakplek.
Hoewel die Tiguan meer enjinopsies bied
(petrol en diesel), bied die T-Cross net ’n
petrolenjin, maar dis ’n goeie enjin. Die
1.0 liter-drie-silinder-turbopetrolenjin in
die T-Cross lewer 85 kW krag en 200 Nm
wringkrag. Dit is dus geen slak op die pad
nie. Die brandstofverbruik word aangegee
as ’n lae: 4,9 l/100 km.
Die 1.4 liter-viersilinder-turbopetrolenjin
in die Tiguan lewer 92 kW krag en 200 Nm
wringkrag (dus nie ’n groot verskil van die
T-Cross nie) of 110 kW krag en 250 Nm
wringkrag. (Die Tiguan is ook in ’n 2.0 literenjin
beskikbaar, maar kom ons vergelyk
appels met appels.)
T-CROSS
Vanaf
R345 700
Wat standaard-eienskappe betref, bied
die T-Cross (vanaf die Comfortline-model
en duurder) meer as genoeg luukses,
met elektroniese vensters, ’n multifunksie-stuurwiel,
parkeerafstandbeheer
(voor en agter) en kruisspoedbeheer. Die
topmodel in die reeks bied jou draadlose
selfoonherlaaiing en ’n klomp ander
luukse eienskappe. Hierdie eienskappe
is ook in die Tiguan. Die T-Cross het ook
’n magdom veiligheidseienskappe as
standaard: ses lugsakke, sluitweerremme
(ABS) en elektroniese remkragverspreiding
(EBD), met elektroniese vastrapbeheer
en heulwegtrekbystand. Die T-Cross kom
standaard met ’n drie jaar/120 000 km
waarborg, 'n drie jaar/45 000 km-diensplan
en 'n 12 jaar waarborg teen roes.
Moenie dat die T-Cross se grootte
jou afskrik nie. Gaan toetsbestuur dit.
Jy sal dit net soveel geniet as die
Tiguan, en jy sal sowat R200 000 in die
proses spaar.
DRIE WENKE
VIR KOPERS
1 BEGROTING
Dit klink dalk voor die hand
liggend, maar ek kry feitlik
daagliks e-posse van mense wat
'n motor gekoop het wat nou te
duur is vir hulle. Wanneer jy jou
begroting vasstel, hou ook in
gedagte dat jy petrol- en tolgeld,
onderhoud (nuwe bande) en
versekering moet betaal.
2 NAVORSING!
NAVORSING!
NAVORSING!
Ek kan dit nie genoeg benadruk
nie. Moenie jou besluit grond
op 'n voertuig wat jy op die pad
gesien het nie. Lees artikels,
skakel in op forums, en kry
terugvoer van huidige eienaars.
Hoe meer inligting jy oor 'n
voertuig het, hoe groter is die
kans dat jy 'n goeie transaksie
sal beklink.
3 KEN
JOUSELF
Vra jouself een vraag
wanneer jy 'n voertuig koop
(behawel wat jou begroting
is): “Wat is my vereistes en
behoeftes?” As jy nie kinders
het nie, hoef jy nie na die Mazda
MX5 te kyk nie. Werk uit hoeveel
ruimte jy nodig het, of jy 'n ratkar
of outomatiese motor wil hê, of
jy 'n motor nodig het wat hoër is
en waarin jy makliker kan in- en
uitklim, of jy kinders moet karwei
of ander passasiers moet inlaai,
en of jy spasie vir stokperdjies
nodig het, soos fietse of
branderplanke.
>
65
WINTER 2021 | AA Reisiger

CRETA
Vanaf
R374 900
66
HYUNDAI CRETA NA HYUNDAI VENUE
Die eerste generasie Creta, wat in 2017
in Suid-Afrika bekendgestel is, was
een van Suid-Afrika se topverkopersportnutsvoertuie.
Die tweede generasie
het verlede jaar in Suid-Afrika aangekom
en vroeë aanduidings is dat dié model ook
goed gaan vaar. En jy verstaan hoekom:
Dit is effens ruimer as die meeste van sy
mededingers en bied waarde vir geld.
Die jongste Creta bied drie enjin-opsies:
Die 1.5 liter-aanjaerlose viersilinder-petrolenjin
gee jou 84 kW krag en 143 Nm wringkrag
en ’n beweerde brandstof verbruik
van 6,5 l/100 km. Die 1.5 liter-turbodiesel
lewer 84 kW krag en 250 Nm wringkrag
teen 5,9 l/100 km. Dan is daar ’n 1.4
liter- turbopetrolenjin, wat 103 kW krag
en 242 Nm wringkrag teen ’n beweerde
brandstofverbruik van 7,1 l/100 km lewer.
Hierdie enjin word eksklusief gekombineer
met ’n dubbel-koppelaar-oordrag.
Die waarde-vir-geld-etiket kom
egter by as jy besef watter spesifikasies
standaard is, sowel as die diensplan en
waarborg. Al die Cretas het lug verkoeling,
Apple CarPlay en Android Auto,
elektroniese kantspieëls, parkeerhulp,
’n trukamera en kruisspoedbeheer as
stan daard. Die topmodelle het ook ’n
draad lose selfoonherlaaier, LED-dagligte
en kunsmatige leerafwerking.
Wat veiligheid betref, het die
reeks sluitweerremme (ABS) met
elektroniese remkragverspreiding (EBD),
heuwelwegtrekbystand en tot ses
lugsakke, na gelang van die model.
Hoekom dan in die Hyundai Venue
belangstel? Want dit bied ook uitstekende
waarde vir geld, maar teen R100 000
minder. Die voorkeurenjin is ’n 1.0 literturbo-aangejaagde
drie-silinder-petroleenheid,
wat 88 kW krag en 172 Nm
wringkrag lewer. Dit is vergelyk goed met
die 1.5 liter-enjin wat in die Creta is, en
daarom is die beweerde brandstofverbruik
dieselfde (6,5 l/100 km).
Wat die spesifikasies betref, kry jy
ook min of meer alles, veral as jy die
Fluid- of Glide-modelle kies. Dit het ’n
veeldoelige stuurwiel, kruisspoedbeheer,
’n 8 duim-raakskerm met Apple CarPlay
en Android Auto, en twee USB-punte.
Die veiligheidseienskappe sluit in ses
lugsakke, Isofix-punte, elektroniese
stabiliteitsbeheer, ABS, EBD en
heuwelwegtrekbystand.
Om dus vanaf ’n Creta na ’n Venue
te gaan sal nie voel asof jy afskaal
nie. Die grootste verskil is in spasie,
maar die Venue het ’n ruim kajuit en
350 liter-bagasieruim (teenoor die Creta
se 430 liter). Boonop bied die Venue
’n waarborg van 5 jaar/150 000km,
’n waarborg van 7 jaar/200 000 km
op die dryfband en ’n diensplan van
3 jaar/45 000 km.
VENUE
Vanaf
R297 500
AA Traveller | AUTUMN 2021

Rygoed
COROLLA
HATCH
Vanaf
R376 500
STARLET
Vanaf
R209 000
TOYOTA COROLLA HATCH NA
TOYOTA STARLET
Die Corolla-handelsmerk is sinoniem met
sukses. Toyota het al derduisende van hierdie
model verkoop. In 2019 is die Corolla Hatch
bekendgestel. Hoewel dit as ’n bekostigbare
voertuig gesien word, is daar begrotings wat
nie meer daarby kom nie. Die Starlet is dalk ’n
alternatief vir die Corolla.
Die Corolla Hatch is basies ’n Auris met ’n
Corolla-embleem, maar hy het darem ’n nuwe
baadjie gekry. Die binneruimte is opgeknap met
die nuutste tegnologie, maar is nie besonder
ruim nie, veral agterlangs. Jy sal dus nie voel
asof jy ruimte inboet as jy na ’n Starlet afskaal
nie.
Die Starlet en Corolla deel baie
eienskappe. Die Starlet het lugversorging,
kragstuur, 12 volt-kragpunte, elektroniese
vensters en ’n verstelbare stuurkolom,
60/40-agtersitplekverdeling, klantspieëls
wat met ’n knoppie verstel kan word en
afstandbeheerde sentrale sluitstelsel. Die
top-X-model bied ook parkeerhulp, ’n
trukamera, klimaatbeheer, drukknopaansitter en
kruisspoedbeheer.
Die Corolla Hatch-modelle het dubbelsoneklimaatbeheer,
kruisspoedbeheer, ’n trukamera,
vensters wat met een knoppie beheer word,
en spoedsensitiewe deursluitmeganisme.
Daar is ’n paar ekstras op die Xʀ-model, soos
leeroortreksels en blindekolmonitering.
Wat die enjin betref, word die Corolla Hatch
aangedryf deur ’n 1.2 liter-turbo-aangejaagde
enjin wat 85 kW krag en 185 Nm wringkrag
lewer. Die beweerde brandstofverbruik
is 6,1 l/100 km. Die Starlet het ’n 1.4 literaanjaerlose
vier silinder-enjin wat 68 kW
krag en 130 Nm wringkrag lewer. Beweerde
brandstofverbruik is 5,1 l/100 km (vir die handrat).
Albei die Corolla Hatch en die Starlet kom in
handrat- en outomatiese modelle.
’n Nota oor die Starlet: dis eintlik ’n Suzuki
Baleno met ’n Toyota-embleem op. Suzuki
en Toyota het ’n samewerkingsooreenkoms
gesluit, en dit is die eerste produk wat uit die
ooreenkoms gebore is. Ongeag of jy die Starlet
of Baleno koop, sal jy ’n voertuig met baie
ekstras en goeie naverkopediens kry.
Die Starlet word verkoop met ’n diensplan
van 3 jaar/45 000 km, en ’n waarborg van 3
jaar/100 000 km. Die Corolla Hatch kom met ’n
diensplan van 6 jaar/90 000 km en ’n waarborg
van 3 jaar/100 000 km. >
67
WINTER 2021 | AA Reisiger

Rygoed
AUDI A6
Vanaf
R960 500
68
AUDI A6 NA AUDI A4
Hierdie is waarskynlik die een wat die
minste sal voel na ’n afskaling. Hierdie
twee voertuie is in baie opsigte dieselfde,
maar tog kos die een omtrent R300 000
minder. Dit is die koste van ’n Hyundai
Venue, maar ons praat nie nou van
intreevlakmotors nie, ons praat van
luuksheid. En kopers in hierdie segment
is nie bereid om enige luuksheid prys te
gee nie. Kom ons kyk dus van naderby na
hierdie twee voertuie.
As jy in ag neem hoe sterk die mark
in die rigting van die sportnuts beweeg
het, is dit verrassend dat vervaardigers
nog in luukse sedans belangstel. Maar
toetsbestuur die A6 of A4, en jy sal besef
daar is baie te sê vir hierdie modelle. Die
A6 is dit grootste een van die twee en
kom dalk met ’n bietjie meer status (veral
danksy die S6, maar kom ons hou by die
standaardmodel).
Die A6 het twee enjinvari♪ante: die
A6 40 TDI S tronic, met ’n 2.0 literturbodieselenjin
wat 140 kW krag en
400 Nm wringkrag lewer, en die 45 TDI
met sy 3.0 liter-turbodieselenjin wat
183 kW krag en ’n allemintige 600 Nm
wringkrag lewer. (Vir interessantheid, die
S6 het ’n 3.0 liter-turbo-aangejaagde
V6-enjin wat 331 kW krag en 600 Nm
wringkrag lewer.)
Die A4 het drie enjin-opsies. Die 2.0 literviersilinder-turbo-aangejaagde
enjin lewer
110 kW krag en 270 Nm wringkrag, en die
kragtiger weergawe lewer 140 kW krag en
320 Nm wringkrag. Daar is ook ’n S4, wat
met sy 3.0 liter-turbo-enjin 260 kW krag
en 500 Nm wringkrag lewer. ’n Dieselopsie
sal binnekort beskikbaar wees.
Die A4 en A6 het albei Audi se nuwe
12,3 duim Touch Response-MMI-skerm.
Die A6 se kajuit is effens meer luuks, met
’n dubbelskerm, maar albei modelle het
Audi Connect as ’n standaard-eienskap.
Dit lewer internetdienste aan die voertuig
via ’n ingeboude SIM en gebruik die
myAudi-app, wat jou digitaal toegang
tot jou voertuig gee. Die bestuurder het
toegang tot belangrike voertuig-inligting,
bestuur die data en konfigureer sekere
funksies. Jy kan byvoorbeeld in reële
tyd toegang kry tot jou brandstofvlak,
brandstofreikwydte, diensafsprake en
waarskuwingsboodskappe.
Albei voertuie is uitstekend, maar as
jy jou gordel moet intrek, sal jy glad nie
afgeskeep voel as jy jou A6 vir ’n A4 moet
inruil nie. Selfs die bagasieruimte is min
of meer ewe groot: 530 liter vir die A6
teenoor 480 liter vir die A4.
Albei modelle het die Audi Freewayplan
(vyf jaar/100 000 km) as ’n standaardeienskap.
AUDI A4
Vanaf
R666 500
Foto's verskaf
AA Reisiger | WINTER 2021

Rygoed
EERSTE
INDRUKKE
Is jy op soek na ’n nuwe ryding? Die motorverslaggewer
Juliet McGuire toets die Kia Picanto X-Line,
Suzuki Vitara Brezza, Toyota Urban Cruiser,
Audi Q3 Sportback en Ford Figo Freestyle.
MODELKEUSE Picanto 1.2 X-line
(handrat)
PRYS VANAF R237 995
DIENSPLAN 2 jaar/30 000 km
WAARBORG 5 jaar/onbeperkte km
BRANDSTOFVERBRUIK 5,0 l/100 km
KIA PICANTO X-LINE
Ek is versot op hierdie sakpas luikrugmotors
wat deur sportnutsvoertuie
geïnspireer is. Kia het sy baie gewilde
Picanto-reeks met die X-Line uitgebrei.
Noem dit maar die “avontuurlike”
Picanto. Soos Stephen Crosse, die
verkoopsbestuurder van Kia Suid-
Afrika, sê: “Dis die perfekte ryding
vir hier, daar en alles tussenin.”
Die X-Line het ’n reeks ontwerpdetail
wat geen ander Picanto het nie en
wat dit laat uitstaan. Die rooster voor
is nuut ontwerp en die voorste en
agterste buffer lyk ook anders as ander
Picanto’s. Selfs die wielboë en kammaglyplate.
Die 15 duim-allooiwiele rond
die prentjie mooi af. Kies die nuwe Astro
Grey-skakering, voeg die opsionele
sondak by en jy het die stylvolste
Kia Picanto X-Line op die pad.
Aan die binnekant het hy ’n agtduimraakskerm-vermaak-en-inligtingstelsel
wat met Apple CarPlay en Android
Auto toegerus is. Daar is ook ’n trukamera
en parkeersensors. Dit vervang
die vorige Smart-afwerking en voeg
tweekleurige kamma-leersitplekke
by. Jy kry ook elektroniese vensters,
hoofligte wat outomaties aktiveer,
syspieëls wat kan invou, kleur op die
instrumentpaneel, en grimeerspieëltjies
vir die bestuurder en voorste passasier.
Teen 255 liter is die bagasieruim net so
groot soos die Figo Freestyle s'n, maar
die beenruimte agter is effens minder.
Wat veiligheidskenmerke betref,
het die X-Line twee lugsakke voor en
sluitweerremme (ABS) met elektroniese
remkragverspreiding (EBD).
Die X-Line word deur ’n 1,2 literenjin
aangedryf wat 61 kW krag en
122 Nm wringkrag lewer. Jy kry ’n
model met ’n vierspoed- outomatiese
ratkas, maar my gunsteling is die
vyfspoed-handratmodel. Omdat
die X-Line ver minder as ’n ton
weeg, voel hy baie lewendig.
Hy staan omtrent 5 mm hoër in sy
sokkies as die ander Picanto's - jy
moet dus besluit of jy bereid is om
die ekstra geld uit te haal vir basies
nuwe stilering. Hou egter in gedagte
dat die X-Line baie luuks voel en
lekker ekstras in die kajuit het.
Die vorige Picanto het ’n driesterveiligheidsgradering
in die AA se
#SaferCarsForAfrica- program gekry. Sy
onderdele was ook die duurste in die
segment vir stads- en intreevlakmotors
in die jaarlikse AA-Kinsey-verslag. >
69
WINTER 2021 | AA Reisiger

70
TOYOTA URBAN CRUISER
Kyk gou na die foto's bo en op die
bladsy regs. Lyk die voertuie vir jou
dieselfde? Hulle behoort, want hulle
is feitlik presies eenders. Jy kan maar
eintlik net die resensie regs lees, want
die Toyota Urban Cruiser is ’n Vitara
Brezza met ’n Toyota-kenteken op.
Die Urban Cruiser is die tweede produk
van ’n samewerkingsooreenkoms
tussen Suzuki en Toyota (die eerste
was die Suzuki Baleno wat nou ook
verkoop word as die Toyota Starlet).
Dit klink dalk vreemder as wat dit is.
Vervaardigers werk al jare lank saam
sodat hulle kan voordeel trek uit
mekaar se sterk punte. Byvoorbeeld,
Toyota het hibriede tegnologie en
Suzuki bou hoë gehalte kompakte
voertuie. Nou kan hulle dié eienskappe
saamvoeg.
Die Urban Cruiser is baie dieselfde
as die Vitara Brezza, maar daar is
tog ’n paar verskille wat ’n mens kan
noem. Die Urban Cruiser word in
drie modelle uitgegee, die Xɪ, Xs en
Xrʀ. Al die modelle het ’n inligtingsen-vermaakstelsel
met Apple
CarPlay en Android Auto, sowel as
sleutellose toegang en ’n aansitter
wat met ’n knop werk. Almal het ook
elektriese vensters, ’n verstelbare
stuurwiel, verstelbare syspieëls en
LED-hoof- en dagligte, sowel as
agterste parkeersensors. Die Xs het
ook klimaatbeheer en ’n trukamera, ’n
tweede paneelkissie, armstut agter en
’n agtersitplek met ’n 60/40-verdeling.
As jy nog meer ekstras wil
hê, kies die vlagskip Xʀr-model
wat ook outomatiese hoofligte,
kruisspoedbeheer, ruitveërs met
reënsensors, 12-volt-kragpunte,
voorste armstut, leerstuurwiel
en twee hoëtoonluidsprekers
het. Daar is ’n liggie in die
paneelkissie en ’n koelhouer,
leesliggie voor sowel as ’n lig
by die voetholte en een in die
bagasieruim. Dit is steeds min of
meer wat die Brezza ook bied, maar
Toyota het ook Toyota Connect as ’n
standaardeienskap bygevoeg, wat ’n
Wi-Fi-hotspot in jou voertuig insluit en
jou komplimentêre 15 GB-data gee. As
jou Toyota Connect eers aan jou profiel
gekoppel is, kan jy jou voertuig vanaf
die MyToyota-app bestuur en dienste
skeduleer of voertuiginligting kry.
Die Brezza se 1,5 liter-enjin kom
ook in die Urban Cruiser voor en die
intreevlak-X-model is slegs as
’n handrat beskikbaar. Dieɪ ander
twee modelle gee jou wel die opsie
van ’n outomatiese ratkas.
Wat die diensplan betref, stof Suzuki
vir Toyota uit. Die Urban Cruiser het ’n
diensplan van slegs 3 jaar/45 000 km
en waarborg van 3 jaar/100 000 km, wat
nie naby kom aan dié van die Suzuki
nie. Die Suzuki is ook ’n klein bietjie
ligter op die sak. Toyota weet egter
dat hy kan staatmaak op sy reputasie
as ’n betroubare handelsmerk en sy
MODELKEUSE Toyota Urban Cruiser
1.5 Xr handrat
PRYSE VANAF R294 500
DIENSPLAN 3 jaar/45 000 km
WAARBORG 3 jaar/100 000 km
BRANDSTOFVERBRUIK 6,2 l/100 km
uitgebreide handelaarsnetwerk is ’n
groot plus in sy guns.
Of jy nou die Vitara Brezza of die
Toyota Urban Cruiser kies, jy sal ’n
fantastiese voertuig koop wat goeie
waarde vir geld bied.
Die Suzuki Vitara Brezza en die Toyota
Urban Cruiser is nog nie een getoets in die
NCAP-botstoetse as deel van die AA se
#SaferCarsForAfrica-program nie. Hulle
behoort egter albei later vanjaar in die AA-
Kinsey-verslag ingesluit te word waarin die
prys van onderdele van voertuie in dieselfde
segment vergelyk word.
AA Reisiger | WINTER 2021

Rygoed
SUZUKI VITARA BREZZA
Ná 'n lang wag het die gewildste
sportnutsvoertuig in Indië, die Vitara
Brezza, uiteindelik in Suid-Afrika
aangekom. Hoekom noem Suzuki dit
’n Vitara Brezza en nie net ’n Brezza
nie? Want die Vitara het nogals ’n
reputasie opgebou in Suid-Afrika en
is baie gewild. Dié nuweling is aan die
onderkant van die Vitara-reeks en bied
kliënte ’n intreeplek in die reeks.
Kompakte sportnutse (SNV's) is
tans ’n baie gewilde voertuigsegment.
Sowat 20% van alle nuwe voertuie
wat in Suid-Afrika verkoop word, is
kompakte SNV's. Dit het dus heeltemal
sin gemaak dat Suzuki hierdie topverkoper
na Suid-Afrika bring. Een van
die redes waarom die segment so
gewild is, is die hoër grondvryhoogte,
en die Brezza staan 198 mm in sy
sokkies. Hy sal dus gemaklik wees op
’n grondpad.
Die Brezza is lekker ruim, maar
moenie dink jy kan ’n kinderstoeltjie
(wat agtertoe kyk) op die agterste
sitplek sit, en dan ’n passasier voor
langs die bestuurder inpas nie. Dit kan
effens beknop wees.
Die bagasieruim is ’n goeie
328 liter. en die agterste sitplek het ’n
60/40-verdeling, wat sal help as jy
goedere met ongewone vorms moet
vervoer. Oor die algemeen het die
Brezza genoeg spasie vir ’n klein gesin
wat nie meer kinderstoeltjies nodig
het nie.
Die Vitara Brezza bied uitstekende
waarde vir geld. Selfs al word dit
as ’n sakpas-SNV beskou, bied
Suzuki goeie tegnologie en ’n hoë
spesifikasievlak. Die GL en GLX het
albei ’n groot seweduim-raakskerm
as standaardkenmerk wat met
Apple CarPlay en Android Auto
geïntegreer is, sowel as ’n trukamera,
Bluetooth, ’n USB- en mediapunt.
Die kajuit het ook ’n multi-funksiestuurwiel,
klimaatbeheer, elektroniese
vensters, ’n sluitmeganisme met
afstandbeheer, armstut agter sowel
as koffiebekerhouers. Die GLXmodel
het ook kruisspoedbeheer, ’n
leerstuurwiel, armstut voor, sleutellose
toegang en ’n aansitter wat met ’n
knoppie werk, sowel as ruitveërs
met reënsensors en kantspieëls wat
outomaties invou, ekstra luidsprekers
en selfs ’n verkoelde paneelkissie.
Onder die enjinkap is daar ’n 1,5 literaanjaerlose
enjin wat 77 kW krag en
148 Nm wringkrag lewer. Dis in ’n
outomatiese sowel as ’n handratkas
beskikbaar.
Wat veiligheidskenmerke betref, het
Suzuki ook heelwat van die boksies
getik. Alle modelle het sluitweerremme
(ABS), noodremkragverspreiding en
rembystand. Daar is lugsakke vir die
MODELKEUSE Suzuki Vitara Brezza
GLX-handrat
VANAF R289 900
DIENSPLAN 4 jaar/60 000 km
WAARBORG 5 jaar/200 000 km
BRANDSTOFVERBRUIK 6,2 l/100 km
bestuurder en voorste passasier, en
die sitplekgordels het meganismes
wat dit styftrek en sluit in die geval van
’n ongeluk, sowel as Isofix-punte vir
kinderstoeltjies.
Die diensplan en waarborg is
onderskeidelik ’n klasleidende
4 jaar/60 000 km en 5 jaar/200 000 km.
Dit is beslis ’n pluspunt (en iets
om te oorweeg) wanneer jy ’n
sportnutsvoertuig aanskaf. >
71
WINTER 2021 | AA Reisiger

72
FORD FIGO FREESTYLE
Ek is versot op begrotingsvriendelike
motors wat hul bes probeer om soos
sportnutsvoertuie te lyk. Ek kan dit nie
juis verduidelik nie, want dit maak nie
sin nie. Jy betaal basies vir stilering en
’n klein bietjie ekstra grondvryhoogte
om ’n ryding te kry wat voorgee om
iets te wees wat hy nie is nie. Maar
daar is iets ouliks daaraan, en die Ford
Figo Freestyle is beslis oulik. Maar met
sterk mededingers in die vorm van die
Suzuki Ignis, Renault Sandero Stepway
en die Honda WRV wat onlangs
bekendgestel is, gaan hy sy storie moet
ken.
Wat het die Figo Freestyle om te
bied? Wel, dit is die oorkruismodel
van die baie suksesvolle Figo, wat nou
effens meer ruimte bied as die meeste
van sy mededingers. Sy afwerking is
ook effens meer in die rigting van die
SNV. Die grootste aantrekkingskrag van
’n SNV is sy ekstra grondvryhoogte, en
die Freestyle is 16 mm hoër as ander
Figo's. Dit het ook glyplate, groter wiele
en groter wielboë, wat dit die gevoel
van ’n SNV gee. Jy kry dus nie net
stilering nie, jy kry ook ’n paar praktiese
eienskappe wat jou byvoorbeeld sal
help om oor hobbels te ry.
Daar is twee weergawes, die Trend
en die Titanium. Die duurder Titanium
het 'n 6,5 duim-skerm in volkleur wat
aan die SYNC3-stelsel gekoppel
is en wat Bluetooth, Apple CarPlay
en Android Auto het. Dis jammer
dat die Trend dit nie ook bied nie.
Deesdae is konnektiwiteit absoluut
’n moet. Die Titanium het ook ’n
tru-kamera, sleutellose toegang
met drukknopaansitter, outomatiese
klimaatbeheer en outomatiese
hoofligte en ruitveërs met reënsensors.
Wat veiligheid betref, is die Titanium
ook beter toegerus as die Trend. Die
Trend het lugsakke vir die bestuurder
en passasier, sluitweerremme en deure
wat outomaties sluit wanneer jy ry. Die
Titanium het ook gordynlugsakke en
Ford se MyKey-stelsel, wat die
glad ratte oorskakel. Die beweerde
brandstofverbruik is ’n lae 5,5 l/100 km,
hoewel ek effens hoër verbruik van
sowat 6,8 l/100 km gekry het in my
toetsmodel.
Die Freestyle is ideaal vir mense
wat ’n bietjie meer karakter in hul
begrotingsvriendelike motor soek.
Dit bied baie in terme van waarde vir
geld en het heelwat beter spesifikasies
en meer ruimte as ander motors in
hierdie segment. Die bagasieruim is
’n skaflike 256 liter. Dis nie enorm nie,
maar die agterste passasiersruimte is
indrukwekkend. As jy nie die gewilde
Ford EcoSport kan bekostig nie, is die
Figo Freestyle ’n goeie alternatief.
eienaar toelaat om ’n sleutel MODELKEUSE Ford Figo Freestyle 1.5 Titanium
vir jonger bestuurders te
PRYS VANAF R263 200
programmeer wat inkomende DIENSPLAN 4 jaar/60 000 km
foonoproepe keer, topspoed WAARBORG 4 jaar/120 000 km
verminder en die oudiostelsel deaktiveer
wanneer die insittendes
BRANDSTOFVERBRUIK: 5,5l/100 km
nie sitplekgordels dra nie.
Die Figo het nog nie 'n NCAP-botstoets
Albei weergawes word aangedryf ondergaan as deel van die AA se program
deur die 1,5 liter aanjaerlose petrolenjin
wat 91 kW krag (3 kW meer as se AA-Kinsey-verslag, wat die koste van
#SaferCarsForAfrica nie. In verlede jaar
gewone die standaard-Figo, maar jy onderdele vergelyk, het die gewone Ford
voel dit nie) en 150 Nm wringkrag lewer. Figo tweede gekom in sy segment (stads- en
Die voorste wiele word aangedryf deur intreevlakmotors). Net die Renault Kwid se
’n vyfspoed- outomatiese ratkas wat mandjie onderdele was goedkoper.
AA Reisiger | WINTER 2021

Rygoed
AUDI Q3 SPORTBACK
Ek verkies praktiese voertuie, maar
ek besef nie almal voel dieselfde
nie. Sommige eienaars verkies styl
bo praktiese kenmerke. Die Audi Q3
Sportback is ’n voertuig vir daardie
mark. Ek sal altyd liewer die Audi Q3
verkies (dit bied meer en kos minder),
maar noudat ek die Q3 Sportback
getoetsbestuur het, sal ek nie omgee
om dit in my motorhuis te hê nie.
Hierdie is die eerste kompakte
oorkuisvoertuig van Audi, en dit is ’n
pragtige ryding. Met sy skuins dak
en sportiewe elegansie, is hierdie ’n
voertuig vir mense vir wie hul beeld
belangrik is. Jy het ’n keuse van tien
kleure vir die bakwerk, ook die nuwe
metaalkleurige “Dew Silver”. My
gunsteling is egter die Turbo Blue.
As jy ’n aanhanger van die S Line is,
sal jy bly wees om te hoor sy afwerking
is standaard op hierdie model, ook
die prominente aluminium-elemente
rondom die sierrooster, buffer en
luginlaat. Dit word verkoop met
18 duim-wiele, wat jy kan omruil vir
19 duim-wiele as jy dit sou verkies. As
jy ekstra styl wil byvoeg, tik die Black
Styling-pakket wanneer jy dit bestel. Dit
bied ’n meer dinamiese voorkoms.
Die sportiewe voorkoms is egter
tot die buitekant beperk. Binne lyk
die Sportback net soos die standaard
Q3. Ook wat ry-ervaring betref,
is dit baie dieselfde (hoewel die
Sportback effens meer afgerond is). My
voorkeurmodel van die Q3 Sportback,
die 40 TFSI Quattro S Line, word deur
MODELKEUSE Audi Q3 Sportback S
Line 35 TFSI S tronic
PRYS VANAF R718 810
DIENSPLAN 5 jaar/100 000 km Audi
Freeway-plan
BRANDSTOFVERBRUIK: 7,3 l/100 km
’n 2.0 liter-viersilinder-turbo-petrolenjin
aangedryf wat 140 kW krag en 320 Nm
wringkrag lewer. Dit is nie ’n stadige
ryding nie, maar dit gaan ook nie jou
asem wegslaan nie. Die Q3 het ’n
sewespoed- outomatiese ratkas. Die
35 TFSI S Line word aangedryf deur
’n swakker 1,4 liter-turbopetrol-enjin.
Dit is egter steeds ’n fantastiese enjin
wat goeie verrigting lewer. Tensy jy
dus regtig die quattro-stelsel wil hê,
toetsbestuur die 35 TFSI. Dit bied dalk
al die krag waarna jy soek, maar met ’n
goedkoper prysetiket.
In ’n neutedop is die Q3 Sportback
net ’n sexier weergawe as die
standaard Q3. Ek haat die woord "sexy"
in hierdie konteks, maar dis inderdaad
sexy. Dit is meer elegant en vang die
oog, maar jy kry “minder motor vir jou
geld” as met die standaard Q3. Laat
ek byvoeg, hoewel die Sportback
se bagasieruimte kleiner is (410 liter
teenoor die standaard Q3 se 550 liter)
en die agterste passasiers minder
kopruimte het, voel die Sportback
geensins beknop nie. Jy sal net jou
prioriteite en jou begroting moet
opweeg om te besluit.
Die Q3 het nog nie die NCAP-botstoets
ondergaan as deel van die AA se program
#SaferCarsForAfrica nie en is ook nie in die
vorige AA-Kinsey-verslag vir motoronderdeelpryse
ingesluit nie.
73
Foto's verskaf. Pryse was korrek teen druktyd.
WINTER 2021 | AA Reisiger

74
Ry veilig
in die
winter
Reën, ys en sneeu, modder en gruis – baie Suid-
Afrikaanse motoriste sal minstens een hiervan
in hul leeftyd moet trotseer. Hier is wenke oor
hoe om veilig van A na B te kom, hetsy in slegte
weerstoestande of op ongewone ryoppervlakke.
AA Reisiger | WINTER 2021

Raad
S
uid-Afrika is relatief klein, maar die
weerpatrone in verskillende streke
kan baie verskil. As jy in die noorde
woon, is jy gewoond daaraan om
in die somer in nat toestande te
bestuur. In sekere gebiede moet jy met ys op
die paaie rekening hou. Mense in die Kaap
beleef weer al vier seisoene in ’n week. En
diegene wat graag van die hoofpad afdraai,
beland dikwels op gruis- of modderpaaie. Hier
is rytegnieke vir vier verskillende toestande:
nat weer, ys en sneeu, en op modder en gruis.
JOU MERKLYSIE
Motorbatterye kan in die winter meer
1 probleme gee omdat dit meer krag trek
om 'n koue enjin aan te sit. En jy wil nie in
die koue sukkel met 'n motor wat nie wil
aanskakel nie. Maak seker jou motorbattery
werk goed.
2 Jou bande moet altyd genoeg loopvlak hê,
maar dit is veral belangrik in nat weer, en
wanneer jy op sneeu en ys gaan bestuur.
Volgens die wet moet jy minstens 1 mm
loopvlak hê, maar baie bande se aanwysers
sal vir jou wys dat die band vervang moet
word as dit 1,6 mm loopvlak oor het. Vervang
dit dan!
3 Namate dit vroeër donker word, moet meer
mense in die donker werk toe en terug
bestuur. Maak seker al jou ligte werk.
4 Skraap ys ('n kredietkaart sal werk) van jou
voorruit af voordat jy soggens ry. Jou motor
se lugversorging kan ook wasem van jou ruit
verwyder. Ry eers nadat al die ys en wasem
verdwyn het.
5 Ry altyd met genoeg brandstof in die tenk.
Onthou dat jy dalk iewers kan vassit en dat
jy dan jou enjin sal moet laat loop om warm
te bly.
6 Maak seker jou ruitveërs is almal in 'n goeie
toestand.
NAT PAAIE
Dit is winter en Wes-Kapenaars sal nat
toestande op die paaie moet aandurf (as jy
in ’n gebied woon wat somerreën kry, bêre
die inligting vir later). Bande het net die helfte
soveel greep op ’n nat pad as op droë paaie,
en botsings in nat toestande is algemeen:
■ Dit neem langer om op nat oppervlakke tot
stilstand te kom – jy moet dus vroeër rem.
Verdubbel jou stopafstand. As jy lanklaas jou
remme nagegaan het, is nou ’n goeie tyd om
dit te doen.
■ Ry stadiger! Pas jou spoed aan by die
weerstoestande. Net omdat die spoedperk
120 km/h is, beteken dit nie jy móét hierdie
spoed ry nie. En verminder spoed om die
draaie. Laat jou deur die toestande lei.
■ Werk jou voorste en agterste ruitveërs?
■ Waterplanering (“aquaplaning”) vind plaas
wanneer die motor van die padoppervlak af
oplig en soos ’n snelboot oor die water gly.
Dit is ’n wesenlike gevaar in nat toestande.
Dit kan gebeur as die bande se loopvlak so
verslete is dat dit nie die water kan wegvoer
nie. Gaan dus jou bande gereeld na (ook in
goeie weer).
■ Hou jou hoofligte aan. Dit sal jou sig verbeter
en jou motor sigbaarder maak vir ander
motoriste.
■ Vermy laagliggende brûe in die reën, selfs
as jy dink jy kan dit haal. Die water is miskien
dieper as wat jy dink. As jy deur stilstaande
water ry, moet jy ook spoed verminder
voordat jy die plas binnegaan. As jy te vinnig
ry, kan die motor sywaarts gly.
>
75
WINTER 2021 | AA Reisiger

YS EN SNEEU
Sneeu in Suid-Afrika? Dit is meer algemeen
as wat jy dink. In die winter reis baie
mense na plekke wat dikwels onder
’n sneeukombers lê, soos Ceres in die
Wes-Kaap, Hogsback in die Oos-Kaap,
Sutherland in die Noord-Kaap of Sani-pas
in KwaZulu-Natal/Lesotho. Hier is wenke
as jy in die sneeu of op ys moet ry:
■ Ry stadig en bestendig. Ry eerder in ’n
laer rat en gaan stadig om die draaie
(verminder spoed vóór die draai).
■ Trek in tweede rat weg. Haal jou voet
stadig van die koppelaar af om te keer
dat jy gly.
■ Ry so egalig as moontlik. Bande het
minder greep op sneeu of ysbedekte
paaie, en skielike bewegings kan daartoe
lei dat hulle hul greep heeltemal verloor.
■ Ons het genoem dat jy jou volgafstand
moet verdubbel in nat toestande. Op
sneeu moet jy dit verdriedubbel, en selfs
meer op ys!
■ As jy spoed wil verminder, gebruik
enjinremming (dit beteken dat jy jou voet
van die versneller haal en na laer ratte
oorskakel) in plaas van die rempedaal.
Trap die rem liggies sodat jy vir die mense
agter jou wys dat jy spoed verminder. As
jy ’n outomatiese motor het, kyk of jy ’n
ysmodus het en aktiveer dit.
■ Wanneer jy teen ’n heuwel uitry, probeer
om jou spoed konstant te hou. Probeer
vermy dat jy ratte moet wissel. Jy wil nie
agter ’n stadiger motor vassit nie. Dis dalk
beter om te wag dat die voertuig voor jou
eers die heuwel uitry voordat jy wegtrek.
By ’n afdraand moet jy na ’n laer rat
oorskakel. Probeer die rem vermy, indien
moontlik.
■ In lande wat baie sneeu kry, kan jy
sneeubande koop, maar dit word
selde in Suid-Afrika verkoop. As jy op
bergpasse met kompakte sneeu gaan
bestuur, belê in sneeukettings. Jy trek
dit oor jou bande om jou beter vastrap
te gee.
■ Moenie jou ruitsproei in die koue
gebruik nie. Die water sal op die voorruit
vries en jou ruitveërs kan nie die ys
verwyder nie.
■ Hou jou hoofligte aangeskakel as dit
sneeu.
■ As jy ’n yskol tref en beheer verloor, bly
kalm. Jy moet jou motor toelaat om
oor die ys te ry – probeer jou stuurwiel
reguit hou. Vermy skielike bewegings
en lig jou voet van die versneller af.
Moenie rem trap nie.
Sneeu en
ys op Sanipas
MOET JY
DIT WAAG?
Voordat jy in slegte weer ry
(of dit nou reën of sneeu is), vra jouself
af of jy regtig moet uitgaan? Kan
hierdie reis tot later wag as die weer
beter is? As jy nie die reis kan uitstel
nie, berei jouself so goed as moontlik
voor. Ook vir die moontlikheid dat jy
kan vasval en op hulp moet wag. Is
jou selfoon gelaai? Is jy reg aangetrek?
Is daar ’n noodvoorraad
kos, water en warm
komberse in jou motor?
76
BRONNE: AA.CO.ZA, ARRIVEALIVE.CO.ZA, BLOG.TRACKS4AFRICA.CO.ZA, CARANDDRIVER.COM,
EXPERTAFRICA.COM, MOBIL.COM, RAC.CO.UK, THEAA.COM, WIKIHOW.COM.

Raad
MODDER
Die beste manier om deur modder te ry
is om dit heeltemal te vermy. Modder wat
vassit en op jou onderstel droog word, kan
ekstra wrywing en slytasie veroorsaak, wat
jou voertuig se onderdele kan beskadig.
As jy geen ander keuse het nie, moet jy die
modder so gou moontlik agterna van die
voertuig se onderstel probeer afwas. Hou
hierdie wenke in gedagte:
■ Voor jy deur die modder ry, klim uit jou
voertuig en kyk hoe diep dit is. As jy ’n stok
het, gebruik dit. Anders moet jy deur die
modder loop. Kyk uit vir skerp klippe of
rommel wat jou bande kan beskadig. As dit
te diep is of die oppervlak is onveilig, draai
om en kies ’n ander roete.
■ Sommige voertuie het ’n spesiale modus
vir modder, of “traction control” of “4W
drive”. Aktiveer dit as jy kan. Andersins,
skakel oor na ’n laer rat (2de of 3de).
■ Probeer om ’n middelmatige, maar
bestendige spoed te handhaaf. Moenie
deur die modder jaag nie (dit is gevaarlik),
maar jy het tog momentum nodig om aan
die ander kant te kom. As jy moet versnel,
trap die versnellerpedaal stadig en saggies
in. En moenie skielik rem trap nie.
■ Vermy diep groewe wat deur vorige
bestuurders veroorsaak is, want jy kan
vassit.
■ As jy vasval, is daar verskeie dinge wat
jy kan probeer. Probeer om die voertuig
te “wieg” deur vorentoe en agtertoe te
probeer ry. As jou wiele tol, stop en draai
jou bande skuins en probeer weer. Verlaag
die banddruk vir ekstra vastrap. Twee
ander opsies is om sand op die oppervlak
rondom jou bande te gooi (as jy sand
byderhand het), of skuif jou motor se matjie
effens onder jou voorste wiele in. Jy kan
ook jou wiele met ’n graaf probeer los spit.
Hou ’n grafie in die motor.
'n Slegte stuk
pad op die
Potrivierpas
naby Elandshoogte
in die
Oos-Kaap
GRUIS
As jy na ’n bestemming op die platteland
op pad is, is die kans goed dat jy op ’n
grond- of gruispad moet ry. Nie alle
grondpaaie is dieselfde nie. Sommige is
makliker om op te ry as ander, maar die
meeste sedanvoertuie moet op hierdie
soort oppervlak kan regkom. Hou egter die
volgende in gedagte:
■ Is jou bande in ’n goeie toestand? Jy soek
moeilikheid as jy met verslete bande op
gruis- of grondpaaie ry.
■ Bande, selfs dié in ’n goeie toestand, het
’n swakker greep op gruispaaie as op teer.
Dit beteken jy moet so egalig as moontlik
probeer ry. Moenie die stuurwiel ruk,
skielik rem of skielik versnel nie. Vir ekstra
traksie kan jy jou banddruk met tussen
10 en 20 persent verlaag. Onthou net om
dit weer op te blaas as jy weer op die teer
kom.
■ Verminder spoed, veral by kruisings,
heuwels en om draaie! Selfs goed
versorgde grondpaaie is gevaarlik as jy
teen hoë snelhede ry. Ente van dieselfde
stuk pad kan ook hemelsbreed verskil,
van los tot harde gruis. As jy stadig ry,
sal jy in beheer van jou voertuig bly. Hoe
erger die pad word, hoe stadiger moet
jy ry.
■ Stof kan jou sig beïnvloed, en jy kan die
pad deel met landbouvoertuie, fietsryers
of selfs rondlopervee. As jy stadiger ry,
het jy meer tyd om te stop vir moontlike
gevare. So van stof gepraat, as jy stadiger
ry veroorsaak jy ook minder stof vir
ander voertuie, voetgangers, fietsryers of
geboue of huise langs die pad. Dit is die
bedagsame ding om te doen.
■ As jy spore in die grond sien, probeer om
daarin te ry.
■ Hou ’n veilige volgafstand. Jy wil jouself
genoeg tyd gee om veilig te rem indien
nodig. Verhoog jou volgafstand as stof
jou sig belemmer. Die motor voor jou kan
ook klein klippies laat opskiet, en as jy te
naby ry, kan dit jou voorruit en voorligte
beskadig.
■ Wees bedagsaam. Baie grondpaaie is
redelik smal, so skuif na die kant om
ander voertuie te laat verbygaan.
77
WINTER 2021 | AA Reisiger

DEUR PETRO-ANNE VLOK
OP PAD NA
ZER
Met die eerste oogopslag lyk die voorgestelde 0 persent-alkoholperk na die volmaakte
oplossing vir dronkbestuur in Suid-Afrika, maar die saak is baie meer ingewikkeld . . .
78
Dronkbestuur is ’n ernstige probleem in
Suid-Afrika. Selfs al is navorsing op dié
gebied gefragmenteerd en teenstrydig
(en moet dit verbeter, sê die AA), word
Suid-Afrika beskou as een van die lande
in die wêreld met die hoogste sterftesyfer weens
dronkbestuur.
Dít was in 2016 die mening van ’n komitee wat
deur die departement vervoer saamgeroep is om
verkeerswetstoepassing omvattend te hersien.
En in ’n 2020-verslag is gevind alkohol het ’n rol
gespeel in minstens 27,1 per-sent van noodlottige
botsings wat aan ’n fout deur die bestuurder te
wyte was. Dié syfer kan selfs hoër wees, volgens
die opstellers van die betrokke verslag: die
Padverkeersbestuurskorporasie (RTMC), die SA
Mediese Navorsingsraad (SAMNR)
en die Universiteit van Suid-
Afrika (Unisa).
Nou is ’n wetsontwerp
op pad Parlement toe
wat die alkoholperk nog
80%
Soveel van die deelnemers
aan ’n 2018-peiling
deur die AA het gesê
daar is nie genoeg
wetstoepassingpogings
wat op die stryd teen
dronkbestuur fokus nie.
verder wil verlaag. Dié
wysigingswetsontwerp
het in Oktober verlede
jaar die lig gesien
en beveel aan dat die
maksimum bloedalkoholinhoud
én bloedalkoholkonsentrasie
’n ronde 0 moet
wees. Op die oomblik is dit onder skeidelik 0,05 g/
100 ml en 0,24g/1 000 ml.
’n Mens sou dink dis ’n stap in die regte rigting,
maar die AA meen ’n 0 persent-perk gaan nie ’n
groot verskil aan padveiligheid maak nie. Dit sal
eerder nóg druk laai op ’n verkeerswetstoepassingsektor
wat reeds te min bronne het. Daarby kan dit
veroorsaak dat selfs onskuldige bestuurders met ’n
misdaadgeskiedenis opgeskeep sit.
“Natuurlik verdedig ons nie dronk bestuur nie,”
sê Layton Beard, bestuurder: openbare betrekking
van die AA.
“Ons sê net dat daar niks verkeerd is met ons
huidige wetgewing nie – die 0,5-vlak is ’n goeie perk
en stem ooreen met wêreldstandaarde. Die probleem
is eerder dat die wette wat ons reeds het, nie ordentlik
afgedwing word nie.
“Nuwe wetgewing gaan geen verskil maak as
daar nie meer aandag aan implementering geskenk
word nie.”
Bestuurders se gedrag sal nie
verander nie
Mense wat onder die invloed bestuur, gaan nie hul
gedrag verander nie, meen die AA.
Dis omdat hulle weet dat wat die perk ook al is, die
gevolge waarskynlik nie ernstig gaan wees as hulle
gevang word nie. Baie Suid-Afrikaners dink hulle kan
dronk bestuur omdat hulle waarskynlik nie vasgetrek
sal word nie – en selfs al word hulle in hegtenis
AA Reisiger | WINTER 2021

Spesiale verslag
EKSTRA BRONNE: RTMC.CO.ZA; AA.CO.ZA
geneem, is daar ’n goeie kans dat hulle nie vervolg sal
word nie.
“Party mense is selfs trots daarop dat hulle met
dronkbestuur wegkom,” sê Layton.
Sy mening is op feite gegrond. “Net 6 tot 7 persent
van dronkbestuursake word vervolg,” sê hy.
Die hele implementeringsraamwerk –
wetstoepassing, staatslaboratoriums en die
vervolgingstruktuur – gaan onder vele eise gebuk en
mense sukkel om al die werk baas te raak.
In die eerste plek is daar te min
verkeerswetstoepassers, en hulle beskik ook nie oor
die nodige bronne – of dit nou bloedalkoholtoetse of
motors is – om die wet behoorlik toe te pas nie.
“Ons het meer stewels op die grond nodig,” sê
Layton.
Daarby is daar ’n agterstand van 96 persent by
laboratoriums wat die bloed moet verwerk, en die
omkeertyd vir bloedtoetse is langer as 11 maande.
Voeg die spartelende howe daarby en jy het ’n situasie
waarin die meeste dronkbestuurders nooit vervolg
word nie.
As die perk nul word, sal meer mense vasgetrek
word omdat meer bo die perk sal wees. Dit sal nog
meer druk op die reeds oorlaaide stelsel plaas.
“As die verkeerspolisie, laborato riums en howe
reeds sukkel om die stapel dronkbestuursake te bowe
te kom, wat sal gebeur as nóg meer mense elke jaar
gevang word? Die stelsel sal dit nie kan hanteer nie,”
waarsku Layton.
Dit sal onskuldige bestuurders in
misdadigers verander
’n Nul-perk beteken dat almal met die geringste spoor
van alkohol in hul bloed vasgetrek en as ’n misdadiger
behandel kan word. Baie mense gaan onregverdiglik
’n misdaadgeskiedenis kry omdat die volgende faktore
nie in ag geneem word nie:
1. Medikasie en ontsmettings produkte:
As jy ’n mondspoelmiddel of medisyne soos
hoesstroop gebruik, kan jou asemtoets positief wees.
2. Dermgisting (lyfbrouery- sindroom):
Koolhidrate wat in jou spysverteringstelsel gis, kan die
alkohol- lesing op die asemtoetser tydelik opjaag.
3. Alkohol in godsdienstige aktiwiteite:
Klein hoeveelhede alkohol wat om godsdienstige
redes gedrink word – soos nag maalwyn – sal jou nie
slegter laat bestuur nie, maar sal op die toets wys.
Die AA meen die perk moet liewer na 0,2 persent
verander word omdat dit die komplikasies hierbo uit
die weg sal ruim.
Hulle het dié perk voorgestel in die kommentaar
wat hulle verlede jaar aan die parlementêre
portefeuljekomitee oor vervoer gestuur het, en dit
verder verduidelik in ’n mondelinge betoog voor die
komitee in Maart.
Wat stel die AA voor?
Die oplossing lê by beter wetstoepassing en
opvoeding. Pleks van ’n nul-perk sou die AA liewer
’n benadering van geen verdraagsaamheid teenoor
dronkbestuur voorstel.
“Daar is ’n enorme verskil tussen ’n nul-perk en
'nul' verdraagsaamheid,” verduidelik Layton.
“ 'Nul' verdraagsaamheid beteken dat almal in
die ketting – wetstoepassers, laboratoriums en die
vervolgingsgesag – dronkbestuur as prioriteitsake
hanteer.
“ 'Nul' verdraagsaamheid beteken die stelsel werk
soos hy moet om dronk bestuurders te vervolg, maar
ongelukkig is dit nie die geval nie.”
Daar behoort meer verkeerspolisielede op ons paaie
te wees en hulle moet al die nodige toetstoerusting
byderhand hê. Die staatslaboratoriums en howe moet
ook toegerus word om die sake doeltreffend te kan
vervolg.
“Mense moet bang wees om te drink en dan te
bestuur. Hulle moet glo hulle sal gevang word en dat
die gevolge ernstig sal wees,” sê Layton.
Openbare bewustheid en opvoedingsveldtogte wat
die boodskap uitstuur dat dronkbestuur gevaarlike en
antisosiale gedrag is, moet ’n hupstoot kry.
“Daar kleef nie tans ’n stigma aan dronkbestuur
nie. Party mense is selfs trots daarop dat hulle dit
doen, en dít moet verander,” waarsku Layton.
Die AA glo ’n meer holistiese benadering
tot padveiligheid is nodig, en staan by hul
ondersteuning aan die omvattende voorstelle wat die
2016-hersieningskomitee gemaak het.
Om net een probleem – dronkbestuur – op te los
gaan nie heeltemal klaarspeel met die land
se jaarlikse padsterftesyfer nie, want
ander faktore speel ook ’n rol.
Voetgangers is byvoorbeeld
die padgebruikers wat die
meeste op Suid-Afrikaanse
paaie sterf, en die AA sê
meer aandag moet gegee
word aan “dronk loop”,
oftewel voetgangers wat
onder die invloed is.
* Teen ons druktyd
sou die Nasionale
Padverkeerswysigingswetsontwerp
– wat die alkoholperk na 0 persent
verlaag – in Junie 2021 van
krag word.
21%
Soveel respondente het in
die AA-peiling gesê dit sou
“baie maklik” wees om ’n
polisiebeampte om te koop as
hulle vir dronkbestuur vasgetrek
word. Sestien persent het
geantwoord “maklik” en
31 persent “taamlik
maklik”.
79

Kopkrappers
BLOKRAAI 96
Groep
van drie
Die
Slapende
. . .
Soos
heuning
Heen-enweer-reis
Oorwinning
Varkwyfies
Ommuurde
dorp in
Toskane
(3,9)
Die . . .
kwyt wees
Poort Pit Verhaal
Suurstof
(simbool)
Huweliksmaat
Ysterhoudende
grond
Kus
Was in
staat
Oewer
Statig
(Ital.)
(musiek)
Steel
Het 'n
skaal
gebruik
Die towerwoord
Teenstaan
Die hier
en nou
Reeks
Dra dit
om die
nek
Aankom
Die uwe
Niks Priem 'n Titel Bobeen
Gee hóm
wat hom
toekom
'n Kleur
Niet kom
tot . . .
Selde
indien . . .
Geselliger
Kla
Rubberdeel
van
'n bababottel
Praat
Onvervals
Musiekskrywer
Plakmiddel
Sieke
Bejaard
Berillium
(simbool)
Doelloos
Buis
Ongesluit
Troepeafdeling
Moslemviering
80
Sonder
ophou
Gr. letter
Raai
Naskrif
(afk.)
Bo die
stuitjie
(mv.)
Vat so!
Naaldboom
Tweestukswembroek
Dampkring
Songod
Gewillig
PIN, bv.
Toneelstuk
Bo die
voet
Rolprent
Tariewe
Saamgedruk
Hoedmateriaal
Ongebluste
. . .
. . .
kenne gee
Groen
ruimte in
Manhattan
(7,4)
Skoentou
Ooi se
baba
Gee
Rigting
gee
Fyn
maak
Lae
gety
Bymekaar
Mineraaloord
Spikkel
AA Reisiger | WINTER 2021

Vasvra
VASVRA
SUDOKU Maklik
Kan jy die Suid-Afrikaanse plekke identifiseer?
1 Die Khoi noem dié bekende plek in Suid-Afrika Huigais, wat
verklaar word as “bedek met wolke”, “plek van slange” of “plek van
klip” – laasgenoemde verwys na ‘n bekende klipgebou in dié stad
wat vyf punte het.
8 1 5
3 7 6 2 5 8
9 6 2 1
1 3 7
3
1 9 4
6 8 5 1
9 2 7 8 6 5
5 2 8
Bron: Plekname van Suider-Afrika. Antwoorde: 1. Kaapstad. 2. Spektakelpas. 3. Vrede
2 Dié pas oos van die Buffelsrivier is in ’n bekende blommestreek in
Suid-Afrika. Die naam van die pas verwys moontlik na ’n voorval waar
’n klomp statige vroue taamlik potsierlik van ’n ossewa afgeval het.
3 Die inwoners van hierdie dorp in die Vrystaat het glo so oor sy
naam getwis dat die dorp eindelik sy naam van die beslegting
van die geskil gekry het.
Blokraai 95
S L V O W
G E B O R E K W E T S
G K R S N K
N E S A F S E S L U
O F K L A A K S W
M A D A M I S I T U A S I E
S A B E L T E N Z O E R
P D R O M E K A A K E G
G E L Y K E G G A L E
R Y I N T E R E S S E E R
Y S K A S S A L O N S K E L
I L I T K E T T I E U I
T E N G E R B E E T S K
S I E N A O N N E T O S
S A K E T S A M M A
W E G R A A I S E
E I S L A E R L Y
B R E I P E N U I T
SUDOKU Moeilik
6 2 5 9
3 2 5
3 7
9 1
2 5 8 7 6 3
8 1
7 5
9 2 7
3 1 4 8
6 1 2 4 8 5 9 3 7
7 3 4 2 9 1 5 8 6
8 9 5 6 3 7 1 4 2
9 6 1 8 7 3 2 5 4
2 5 8 9 1 4 7 6 3
3 4 7 5 2 6 8 9 1
4 2 6 7 5 8 3 1 9
1 8 9 3 4 2 6 7 5
5 7 3 1 6 9 4 2 8
sudoku
moeilik
2 6 8 9 1 5 4 3 7
3 7 1 4 6 2 5 8 9
5 4 9 8 7 3 6 2 1
9 1 3 6 4 7 2 5 8
8 5 4 2 3 9 7 1 6
7 2 6 1 5 8 9 4 3
6 8 5 3 9 4 1 7 2
4 9 2 7 8 1 3 6 5
1 3 7 5 2 6 8 9 4
sudoku
maklik
81
WINTER 2021 | AA Reisiger

Ek wou nog sê
Die Kadette wat
’n show kon opsit
DEUR WICUS PRETORIUS
82
Die rooi Opel Kadette was
’n kopie uit “noodweer”.
Want my groen Mazda
het onder my voete
weggeroes, en dit was
dalk ’n 323, maar jy kon (wanneer
dit reën) hoor hoe hy 1-2-3 onder
jou voete vergaan. Dit sou sy laaste
winter wees.
Ek het gou besef die rooi Kadette
het aan dieselfde kwaal gely, want
nie lank nie of dit blyk die vorige
eienaar (’n bedrieglik goedige
oom) het dié 1400 se bakwerk ook
al ’n keer of wat ge-“patch” – en
teen die lente was daar merkies
aan die luikrug se agterdeur en
twee van die vensterbanke. Vir ’n
oomblik het ek gedink roes is een
van daai “opsionele ekstras” wat jy
saam met ’n nuwe motor kan bestel.
Leersitplekke, sondak – en verf wat
skilfer en borrels maak.
As dit maar al moeilikheid was!
Volgende was ’n rokerige uitlaatpyp,
en die vonkproppe wat skielik – en
altyd onverwags – om die beurt
hul vonk verloor. Die Kadette
het geproes en gestotter soos ’n
tuinslang wat geknak het van te veel
in die son lê. Die kar het na sy asem
gesnak.
Maar, my skedonk het ’n geheime
wapen gehad: Hy kon vier varsitypelle
se ganse vakansievrag insluk
en ons elke Desember veilig uit die
Kaap tot in Heroldsbaai bring.
Ons was ou kampeerders, en ons
planne was agtermekaar. Ons wou
warm slaap, koud drink, en skoon
voete hê. Wat beteken die Coleman,
’n grondseil, en klein matrassies is
eerste gelaai. En ’n handbesempie.
Natuurlik ook die viermantent.
En ’n opvoustoel vir elk. Ook die
braairooster, en ’n gaspot en -ring.
En -lamp. En altyd die ou transistorradio
met die draadhanger vir
’n antenna wat in die boom
opgehang word vir
agtergrondmusiek.
Uit die Kaap was ons
net drie passasiers, wat
beteken die agtersitplek
se rugkant – wat in twee
seksies verdeel – kon die
helfte platgeslaan word
om plek te maak vir ons
klere, kussings en slaapsakke. En
die eerste aand se kos en drank,
wat altyd twee sespakke Savannah
ingesluit het, want dis hoeveel
doppies jy nodig het om die
grondseil vas te kap voor jy die tent
opslaan.
Die sagte goed kon maklik
vervorm en leë gaatjies vul. Die
Kadette was vol, maar die deure kon
toe – en as ons eers oor die bult was
by Sir Lowryspas, was die Opeltjie
op dreef en die passasiers gemaklik
ingeskud.
Maar die moeilikheid het op
Stilbaai gewag. Want daar het
passasier 4 se ruimhartige ouers
gereed gestaan met ’n halwe skaap,
’n hoop hout – en natuurlik sy tas.
En stoel. En slaapsak en kussing.
Die Kadette was op vol kapasiteit.
Die Coleman, wat volgepak was
met kaarte, Blitz, tekkies en ander
losgoed, is leeggemaak, en weer met
vleis volgestop. Die losgoed is onder
die voorste sitplekke en die cubby
hole ingedruk.
Die slaapsakke is oopgerol, en
laag op laag op die agtersitplek
gesit. Die agterbankers was verhewe
– soos in ’n Landy op safari – maar
die dak was te laag, en die laaste
130 km was die twee vrinne op die
agtersitplek kop aan kop soos ’n
siamese tweeling.
Gelukkig was dit nie ver nie.
Ongelukkig was dit somer.
By ons staanplek in die kampeerplek
het ons vierstuks uit die motor
gepeul. Die bure – grênd mense
WICUS
PRETORIUS is
die redakteur
van die
dekortydskrif
Tuis/Home.
met ’n splinternuwe bakkie en ’n
Wilk Amethyst-woonwa – was ontstig.
Die roes aan my Kadette was nie die
soort edelmetaal waarna hul huisop-wiele
genoem is nie.
Maar ons was bedagsaam en
vriendelik . . . en (meestal) stigtelik.
En teen die einde van die vakansie
het oom Vrystaat een aand ’n bak
skaaptjoppies omgestuur en tannie
Vrystaat lamingtons. Die Kadette het
dalk in hul oë die toets gedop, maar
ons het geslaag!
Ek sou eers op die laaste dag van
ons vakansie besef dis eintlik die
Kadette wat ons buurman die meeste
beïndruk het. Want toe ons begin
tent afbreek, het oom Vrystaat een
van sy eie kampstoele nadergetrek,
sy sit geneem, ’n bier geknak en
droogweg opgemerk: “Ek het julle by
dié karretjie sien uitpeul, maar nou
wil ek sien hoe julle daar inpeul –
want dit moet die beste show van die
vakansie wees.”
En hy’t sluk-sluk elk van ons
bewegings dopgehou, en voor sy
oë gesien hoe die rooi Kadette
– roes en al – weer vier varsitypelle
en al hul bagasie insluk: die
Coleman, grondseil, matrassies, tent,
opvoustoele, braairooster, gaspot,
klere, kussings en slaapsakke…
Oom Vrystaat het na sý asem
gesnak.
Skets: Lynne Fraser
AA Reisiger | WINTER 2021

se NEE vir naarheid
nie net vir
BEWE61N6SIEKTE nie
chemo-geinduseerde naarheid
naarheid na operasie
spysverteringsnaarheid
oggendnaarheid