Installatie & Bouw 04 2021

UITGAVE
4
VOORWOORD
Tegen de stroom oproeien
De jongste weken stonden de kranten vol over de snel stijgende prijzen op de energiemarkt. De gasfactuur is vandaag drie keer zo duur dan
een jaar geleden. De exploderende prijzen zijn een gevolg van de snel aantrekkende economie gecombineerd met problemen bij de aanlevering
van Noors en Russisch aardgas. Niet alleen de gebruikers van aardgas moeten dieper in de geldbuidel tasten, want automatisch wordt ook de
elektriciteitsfactuur getroffen. Elektriciteit wordt immers mede geproduceerd door gascentrales, en zo is de stroomprijs verdubbeld.
De berichtgeving was meteen goed voor onrust en verontwaardiging, en doet het besef rijzen dat we als samenleving afhankelijk zijn van tal
van factoren waar we nauwelijks invloed op hebben. Het deed me denken aan de fantastische Japanse film ‘Survival Family’ uit 2016. In die
mengeling van komedie en drama zien we hoe in Japan van de ene dag op de andere de stroom uitvalt en de maatschappij ogenblikkelijk
in elkaar stort. Eenzelfde scenario speelde zich trouwens twee decennia eerder al af in het Jommekes-album ‘De Kopermicroben’. Popcultuur
houdt onze samenleving vaker dan we denken een spiegel voor. Niet dat ik verwacht dat de metro binnenkort opnieuw vervangen wordt door
de paardentram, maar wie had enkele jaren geleden voorspeld dat post-apocalyptische toestanden uit tal van films – denk maar aan een
avondklok en een ‘verbod op niet-essentiële verplaatsingen’ – in coronajaar 2020 bittere ernst zouden zijn? We beseffen soms te weinig hoe
complex de machinerie is die schuil gaat achter het stopcontact waar we met z’n allen onze smartphonelader inpluggen.
Dystopische toekomstbeelden terzijde, het mag duidelijk zijn dat het probleem van de stijgende stroomprijzen niet snel opgelost zal worden.
Energieminister Tinne Van der Straeten (Groen) liet al weten dat een verlaging van de btw op elektriciteit (van 21 naar 6 procent) er niet inzit.
Die aloude eis van socialistische partijen heeft het regeerakkoord niet gehaald, en bovendien staan de groenen er niet voor te springen: zo’n
btw-verlaging is volgens Van der Straeten te generalistisch, want ze komt óók ten goede van zij die het niet echt nodig hebben. De groene
partijen zien meer heil in gerichte initiatieven, zoals het uitgebreide sociale tarief, dat de energiefactuur van een miljoen gezinnen verlicht.
Van der Straeten pleit er nu voor om die coronamaatregel te verlengen, wat VRT-energiespecialist Luc Pauwels tot de stelling ontlokte dat ‘de
middenklasse de energietransitie betaalt’.
Ook Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert pleit voor een bredere oplossing dan enkel het sociale tarief. Daarbij haalde hij het aloude probleem
aan van de talloze heffingen die nu in de elektriciteitsfactuur staan. Het is immers een publiek geheim dat de elektriciteitsfactuur veel meer
dan enkel de daadwerkelijke kostprijs van elektriciteit bevat – een argument dat vaak terugkeert als het gaat over de barrières tegen een
doorbraak van elektriciteitsgerichte oplossingen zoals warmtepompen. Tal van specialisten uit de sector met wie ik in de loop der jaren voor
Installatie & Bouw sprak, uitten die bezorgdheid al. Maar wie hoopt dat deze prijsstijgingen een trigger zullen vormen om dit probleem aan
te pakken, komt wellicht van een kale reis thuis. Politici die ervoor pleiten om de heffingen en netkosten anders te financieren staan al bij al
geïsoleerd. Durft er iemand tegen de, welja, stroom op te roeien? Dan is het nog steeds niet duidelijk waar die kosten dan wél terecht zouden
moeten komen. Dat iemand anders dan de belastingbetaler ze zou moeten dragen, is al helemaal een utopie.
Toch blijft het een probleem, zoals een bezorgde burger op Twitter het verwoordde: “Stel u voor dat ons voedsel ongeveer dubbel zo duur was
door 'netkosten' en 'heffingen'. Ja, ik vermoed dat best veel mensen dan ook problemen zouden hebben met hun supermarktfactuur te betalen.”
Veel leesplezier!
Filip Van der Elst