Fiets Gravelspecial 2022

GRAVEL
SPECIAL
EXTRA
ALLES OVER
BIKEPACKEN
+ HANDIGE
CHECKLIST
>> P 16
COMFORT OP DE
GRAVELBIKE
Wat doen dikkere banden?
En helpt voorvering echt?
SCHOTLAND
Moordrit door de Highlands,
inclusief routebestanden
De
mooiste
gravelevents
van 2022
KOFFIE ONDERWEG?
Die maak je lekker zelf
GEZIEN & GETEST
Tassen, kleding, bikes,
fietsbier en accessoires
BIKEPACKEN?
gewoon doen!

GRAVEL
SPECIAL
38
48
10
12
14
16
WAAROM? DAAROM!
10 redenen om offroad te gaan.
GRAVELBIKE ONTLEED
Een gravelfiets is meer dan een
racer met profielbanden.
MIJN TROTS
Fiets-podcaster Herman over zijn
UNBND. ‘Die bel houdt het leuk.’
BIKEPACKEN: DOEN!
Op avontuur met bepakking:
gaaf! Maar wat neem je mee?
32 STUURTASJES
Vijf handzame modellen waarmee
je helemaal de blits maakt.
36
38
40
45
48
WAAR GAAT DAT HEEN?
Hoe ontwikkelt het gravelen
zich? Een blik op de toekomst.
8x STRIK EROM
Gravelfiets? Hier een paar tips,
van budget tot gestoord duur.
TEST: TREK VS. TREK
Wanneer kies je een crosser en
wanneer een gravelbike?
52
COLLE DELL’ASSIETTA
Van pedalendansen tot waterballet.
Verslag vanaf de Assietta.
124
CAMERA MEE
Je avonturen vastleggen vergt
voorbereiding en geduld.

INHOUD
52
TEST: ORIGINE GRAXX II
Het Franse Origine biedt veel
gravelfiets voor je geld.
118
64
16
56 TUBELESS
Zo maak je de boel
binnenbandenvrij.
58
60
TE VROEG
Deze gravelpioniers
waren hun tijd ver vooruit.
TEST: BASSO PALTA 2
Een doldwaze testrit
in de Dolomieten.
70 BANDENPRAAT
Nopjes en noppen:
wanneer kies je welke?
74 COMFORT
Drie gravelfietsen met drie veersystemen.
Wat is de winst?
82 GRAVELGROEPEN
Shimano heeft vier gravelgroepen.
Zoek de verschillen.
86 AGENDA
Gravelaars rijden graag samen.
De leukste events voor 2022.
98
100
114
NK GRAVEL SERIES
Na het succesvolle NK zijn er nu
de gravel series!
BEPAKT & BEZAKT
Geen betere tassentest dan de
praktijk. Wat werkt wel en niet?
HET ZWARTE GOUD
Koffie moet. Zo maak je onderweg
zelf een lekkere bak.
118 HIGHLANDER
Grind happen in de Highlands:
alleen voor echte doorbijters.
124 BIERTEST
Zo, en nu een fietsbiertje. Weet
je waz, we tezze zu allemoah!
PLUS
07
VOORWOORD & COLOFON
08 SFEERPLAAT
64
GEZIEN & GETEST: KLEDING
84 SFEERPLAAT
92
GEZIEN & GETEST:
PECHHULP
96 GRAVELCODE
108
108
113 EREGALLERIJ
130 HANDIGE LINKS
GEZIEN & GETEST
COVERFOTO
Getty

SFEERPLAAT
DROMEN WAARMAKEN
Soms zie je van die foto’s waar je het fijne van wilt weten. Dit is er zo een,
welke gravelaar droomt nou niet van dit soort fietstochten? Om die droom
waar te maken, moet je helemaal afreizen naar British Columbia in Canada.
Maar dat lijkt ons sowieso geen straf. Foto: Getty/GibsonPictures
8 FIETS.NL

GRAVELSPECIAL 2022 9

ETEN & DRINKEN
WATER
De eerste levensbehoefte is water. De hoeveelheid
die je op de fiets meeneemt hangt sterk af
van de route en temperatuur. Zijn er voldoende
punten om water te tappen dan zijn twee bidons
voldoende. De noodzaak voor een grotere voorraad
hangt sterk samen met de mogelijkheden
en de uitrusting. Veel water meenemen kan op
verschillende manieren. Speciale bidonhouders
waar anderhalveliterflessen in passen of extra
(grote) bidonhouders aan de voorvork. De waterzak
van een camelback in een rugzak
mee nemen werkt ook prima.
Wie een zuiveringsapparaat meeneemt
hoeft alleen maar te kijken of er voldoende
natuurlijke waterbronnen zijn. Onderzoek of
die schoon genoeg zijn. Zo liggen in Frankrijk
de vele kerncentrales altijd aan een rivier
die wordt gebruikt voor het noodzakelijke
koelwater. Of dat een goede plek is om de
watervoorraad aan te vullen?
26 FIETS.NL

BIKEPACKEN
ETEN ONDERWEG
In West-Europa is het niet per se nodig om een
complete keukeninrichting en grote hoeveelheden
eten mee te nemen. In elk dorp is een
supermarkt vol etenswaren klaar voor gebruik
en nog gezond ook. Uiteraard zijn cafetaria’s en
restaurants een andere mogelijkheid, maar dat
vraagt om een stevige beurs en meer tijd.
Wil je toch zelf een maaltijd bereiden, dan zijn er
brandertjes in allerlei soorten en maten. Op gas,
benzine, speciale blokjes en zelfs op hout. Zelf
zijn wij – hou je vast want dat lees je nergens –
gecharmeerd van een kleine waterkoker. Zo’n
ding weegt niet veel en kent een breed inzetbereik.
Op elke camping, maar ook in bijvoorbeeld
een wasserette hebben ze stroom en water.
Je hebt snel een bakkie koffie of een maaltijd
instant noedels gemaakt. Een warm ontbijt van
muesli met een dot pindakaas is na een frisse
nacht een traktatie van jewelste. Met een waterkoker
hoef je geen potten en pannen mee te
nemen. Een kom en een uitklapbare beker voor
de koffie, meer is niet nodig. Wij nemen standaard
een (plastic) potje pindakaas en chocoladepasta
mee. Je koopt nog wat brood of een pak
wraps. Die laatste blijven lang lekker en zijn
oprolbaar. Op die manier grijp je nooit mis als de
energievoorraad in het lijf opraakt. Voor echte
noodgevallen zijn een paar energierepen altijd
goed. Als bestek voldoen een lepel en een botermes.
Met dat lange mes schraap je tot onderin
de pindakaaspot. Een vork is nergens voor nodig.
Maaltijden scoor je eenvoudig in een supermarkt.
Kant-en-klare salades, blikjes bonen, vis, vlees,
broodjes, yoghurt, fruit, een blikje fris en klaar
ben je. Meteen opeten scheelt een hoop gesjouw.
Voor wie het toch mee wil nemen naar de camping
of een gezellige lunchplek is onze tip: neem
een klein opvouwbaar kunststof tasje mee dat
als rugzak dienst kan doen.
GRAVELSPECIAL 2022 27

COLLE DELL’ASSIETTA
GRAVELHEAVEN
Colle delle Finestre & Colle dell’Assietta
Wie van bergen en gravel houdt, zal de naam Colle dell’Assietta
vast niet onbekend voorkomen. Wij fietsen deze bergpas in een
decor dat alsmaar donkerder wordt. Uiteindelijk eindigt onze
tocht aan de andere kant van de pas. We raken doorweekt
en onderkoeld, maar zijn een onvergetelijke ervaring rijker.
TEKST EN FOTO’S EDWIN HAAN
In september 2021 nemen collega Rob en ik deel aan
de Assietta Bikepacking Trail. Een gravelevent waarbij
het de bedoeling is om zo rap mogelijk een route
van een kleine 300 kilometer en 8000 hoogtemeters
af te leggen. Alvast een spoiler, de tocht valt uiteindelijk
letterlijk en figuurlijk in het water, maar waarom
we afreisden naar Italië, dat hebben we wel kunnen
fietsen. In deze route zijn namelijk de Colle delle
Finestre en de Colle dell’Assietta opgenomen.
Ik ken deze klimmen alleen van de indrukwekkende
foto’s en videobeelden en heb ze al een poos op mijn
bucketlist staan. De Finestre maakte een onuitwisbare
indruk op me toen Chris Froome er in 2018 vertrok
voor een legendarische solo van 80 kilometer. Hij
won die etappe en uiteindelijk ook de Giro. Als Rob
dus voorstelt om samen deel te nemen aan dit evenement,
hoef ik dan ook niet lang na te denken. De
route gaat vanuit Pinerolo naar het westen, waarbij je
zelfs even Frankrijk binnenrijdt.
De start is ’s ochtends als de zon bijna opkomt. Het
blijkt maar een klein event te zijn. Een stuk of dertig
deelnemers, waarvan het merendeel ook nog op
mountainbikes blijkt te starten. Na wat inleidende
schermutselingen, waarbij we meteen op het lichtste
verzet moeten om het dorp uit te komen, krijgen we
eerst wat singletracks en goed te behappen klimmetjes
voor de kiezen. Maar dan staat na 73 kilometer
de Finestre in de weg, een col van 2.176 meter hoog,
16 kilometer lang met een gemiddelde stijging van
9,3% en stroken van 13%. Deze col moet je helemaal
op om op de Assietta te komen.
BEPAKT EN BEZAKT
De klim begint nog vriendelijk, op goed begaanbaar
asfalt. Mijn gravelbike heb ik voor deze gelegenheid
uitgerust met 650b wielen en stevige, extra brede
GRAVELSPECIAL 2022 45

anden. Heel soepel klimt dat allemaal niet, zeker niet in
combinatie met fietstassen met daarin een slaapzak, bivvy bag,
regenkleding, fototoestel, powerbank en een boel proviand
voor onderweg. Ik ben van plan om dit evenement zo rap
mogelijk te rijden, als ik moe word wil ik even een paar uurtjes
slapen in de buitenlucht, om vervolgens met verlichting
mijn weg te vervolgen.
De klim loopt lekker in het begin. De haarspeldbochten rijgen
zich aaneen en al snel zit ik in een fijn ritme. Rob rijdt ondertussen
al een flink stuk voor me, we hebben afgesproken om
in ons eigen tempo te rijden en elkaar bij de finish weer te
zien. De lucht betrekt, maar koud is het nog niet. Ik rijd tussen
de bomen en slechts af en toe heb ik wat uitzicht op het dal,
dat steeds wat kleiner wordt. Zo’n beetje halverwege de klim
gaat het asfalt heel abrupt over in gravel. Hier kwam ik voor,
eindelijk ben ik waar ik al zo lang wil zijn. Ik vul mijn bidons
met ijskoud water uit het fonteintje en ga verder.
Wat direct opvalt is dat het gravel er niet meer zo mooi bijligt
als toen Froome zijn kunstje deed. De weg is uitgesleten en er
liggen veel grote stenen waar ik omheen moet slalommen.
Gelukkig rijd ik een stuk langzamer dan de Engelsman deed,
ik heb dus alle tijd om het beste spoor uit te kiezen. De bomen
worden schaarser en langzaam krijg ik het gevoel echt aan
iets speciaals bezig te zijn. Op een enkele boerderij na is er
weinig van menselijke civilisatie te zien en verkeer kom je
hier überhaupt niet tegen. Het landschap is ruig en ik fiets
door rotsachtig terrein met grijze en rode tinten.
Hoe hoger ik kom, hoe meer het betrekt, de temperatuur zakt
ook flink. Ik haal mijn armstukken tevoorschijn en trek die
aan. Zo is het prima uit te houden. Als ik dan eindelijk de top
bereik, is er geen beloning in de vorm van een mooi uitzicht.
Het is inmiddels helemaal betrokken en nog maar een graad
of 8. Ik trek snel een bodywarmer aan om niet te veel af te
koelen. Ik zie vanuit de mist een andere deelnemer aankomen,
die ik even op de foto zet. Hij rijdt net als ik op een titanium
fiets. Hij maakt ook een foto van mij bij het bordje en het
monument op de top, leuk voor het nageslacht.
GRAVELHEMEL
Dan begint het grote genieten, als er een gravelhemel bestaat,
dan moet die toch hier zijn. Ik begin met een kleine beloning,
ik mag een stukje afdalen. Nu snap ik waarom veel deelnemers
vanochtend op de mountainbike zaten. Als de snelheid
oploopt wordt het ontwijken van de losse keien wel wat lastig.
Qua steilte zou je de fiets best kunnen laten lopen, de snelheid
zou op een beter wegdek prima te handelen zijn. Maar nu
moet ik toch heel veel in de remmen om te voor komen dat ik
mijn banden stuk rijd op een scherpe steen.
Na de korte afdaling begint de klim naar de top van de Assietta,
die ligt op 2.472 meter. Ik fiets nu echt in niemandsland. Het
trekt weer een beetje open en ik krijg zicht op wat me nog te
wachten staat. Ik hoor motorgeluid en kijk om. Tot mijn verbazing
zie ik twee oldtimers die rechtstreeks uit de Tweede
Wereldoorlog lijken te komen. Op een gekke manier passen ze
prima in dit decor. Omhoog gaan ze flink wat sneller dan ik,
maar echt veel vaart zit er ook niet in de oude beestjes.
103 kilometer na de start sta ik op de top van de Colle
dell’Assietta. Een gevoel van euforie maakt zich van me
meester. Ik heb op eigen kracht en op heel lastig terrein dit
stuk niemandsland bereikt. Ik ben wel moe, maar voel me
eigenlijk nog best sterk. Het bereiken van zo’n doel geeft
kennelijk weer nieuwe energie. Ik weet dat ik nu een hele
poos op en neer ga over de bergkam. Heel even breekt de zon
nog door, het levert een magisch uitzicht op. Eindeloze gravelwegen
die net onder de top richting Frankrijk kronkelen. En
die mag ik allemaal nog berijden. De weg daalt in 36 kilometer
nergens onder de 2.200 meter, dus al die zwaarbevochten
hoogtemeters verdwijnen niet zomaar. Wat is dit genieten!
Je rijdt hier door een stuk geschiedenis dat helemaal teruggaat
naar de Slag van Assietta in 1747!
46 FIETS.NL

70 FIETS.NL

GEMAAKT IN SAMENWERKING MET SCHWALBE
BAND
alles?
Welke gravelband je moet kiezen, is niet
alleen afhankelijk van de ondergrond waarop
je wilt fietsen. Ook je stijl is van belang. Ga
je voor snelheid of grip? En wat heeft de
breedte van de band voor invloed op dit
Wegwijs in het gravelbandenbos.
MET JE BAND
KIES HET PROFIEL DAT BIJ JE PAST >>
GRAVELSPECIAL 2022 71

GRAVELEN in de
HIGHLANDS
TEKST ADRIAN MILES FOTO’S JOSEPH BRANSTON
118 FIETS.NL

GRAVELSPECIAL 2022 119

BIKEPACKING
Een meerdaagse offroad-tocht
van 140 kilometer in de
Schotse Hooglanden.
Hier rijd je in het gravelnirvana!
Wat zullen we nemen? Haggis met
kaastosti? Of Haggis met bacon? Gezien
onze locatie is dit de laatste kans om iets
te eten in de komende 75 kilometer gravel door de
Highlands. En het gaat sowieso Haggis met iets
erbij worden. We hebben net wat geweldige
whisky geproefd in de Dalwhinnie-distilleerderij,
in het gelijknamige dorpje aan de westkant van
de Cairngorms. En nu sta ik op het punt om
Schotlands favoriete lekkernij, een gerecht van
schapenvlees, voor het eerst te gaan proeven.
Schotser dan dit kan het niet worden. Mits het
begint te plenzen uiteraard...
We zijn naar de Schotse Hooglanden gegaan als
afsluiter van een serie van drie offroad-avonturen.
Hebben we het beste tot het laatst bewaard?
Dat hopen we in ieder geval wel! Mijn fietsmaatje
alias fotograaf Joe en ikzelf hebben hier nog nooit
gefietst. Maar we kennen de mooie verhalen. Het
plan is om te eindigen met een knaller, met een
tweedaags avontuur waarin we onszelf willen
verliezen in het verlaten landschap van Noord-
Schotland. Tussen de twee dagen in gaan we
wildkamperen.
Onze fietsen zijn volgepakt met al het eten en de
spullen die we denken nodig te hebben voor twee
fietsdagen. Het maakt ze zo wendbaar als een
olietanker, ze krijgen er trouwens ook dezelfde
draaicirkel van. Dat is even wennen, als je zo van
de wegfiets afkomt. Maar het went gelukkig snel,
mede dankzij de afleiding van het schitterende
landschap en de schijnbaar eindeloze graveltrail
die voor ons ligt. De eerste kilometers schieten we
nauwelijks op, zo vaak stoppen we om van het
uitzicht te genieten. Dat we vanuit het vertrek, in
120 FIETS.NL

het slaperige dorpje Kinloch Rannoch, meteen steil
omhoog gaan helpt ook al niet mee.
DE MOOISTE PADEN EN UITZICHTEN
Om de gaten in onze kennis over dit gebied op te vullen
hebben we local rider Neil gevraagd om ons te helpen.
Hij had verschillende routesuggesties voor ons, met
daarin onder meer een paar heel populaire gravelsegmenten;
The Badger Divide en de Highland Trail 550,
daar komen we straks nog op terug. Daar voegde hij een
paar andere lokale hoogtepunten aan toe, waardoor we
een rondje met 140 kilometer van Schotlands mooiste
gravelpaden voorgeschoteld kregen.
“Deze trails gaan van supersmooth tot boggy (drassig),
en alles ertussenin”, zegt Neil. “De route voert langs
sommige van de beste uitzichten die je in de Highlands
kunt vinden en hij linkt zeven meren aan elkaar,
waaronder Loch Ericht, Loch Ossian en Loch Rannoch.
Het is afgelegen, maar, met als enige ravitailleringsplek
Corrour Station, toch een echt must-do als je in deze
regio wilt fietsen.”
De route blijkt prima fietsbaar. Al moeten we op die
eerste klim wel uit het zadel. Onze fietsen gaan van
links naar rechts, maar we komen boven. In deze serie
avonturen valt vooral op hoe rustig het is zodra je van
de verharde wegen afgaat het gravel op. De rust en het
isolement zijn niet alleen zichtbaar, maar ook voelbaar.
Hoe verder we de Highlands in fietsen, hoe sterker die
sensatie wordt.
De eerste 35 kilometer leiden ons naar de stokerij
van Dalwhinnie met de belofte van een proeverij. We
besluiten om meteen maar een flesje aan te schaffen om
later bij het kampvuur open te trekken. Dat verwarmt
ons waarschijnlijk meer dan welk kledingstuk ook dat
we ingepakt hebben.
Maar voordat we het beloofde land bereiken, moeten we
eerst over dat boggy stuk dat Neil ons beloofd had. Boggy
blijkt een understatement te zijn. Het is vreselijk. De
veenachtige ondergrond meurt een uur in de wind. De
geur blijft ons nog bij, lang nadat we er overheen zijn. Of
eigenlijk erdoor zijn, want onze voeten raken besmeurd
met de stinkende prut. Dit is serieus de slechtste
ondergrond waar ik in jaren op heb gereden.
BON VIVANTS
Maar zoals aan alles, komt ook hieraan een eind. En al
snel rijden we weer op fatsoenlijke gravelpaden. We
ontwijken een meertje dat gevuld wordt door een serie
van kleine watervallen, duidelijk hoorbaar in de verder
zo stille omgeving. Ons enige gezelschap, tot nu toe, was
een handjevol hooglanders en wat schapen. Het enige
menselijke contact dat we vandaag hadden was bij de
distilleerderij. Met slechts 35 kilometer op de teller,
zouden we ons normaal gesproken bedreigd hebben
gevoeld door de donkergrijze wolken die boven ons
hoofd hangen, maar we verlieten Dalwhinnie als bon
vivants, met whisky en ’s werelds zwaarste tosties in
onze magen. We zijn nu helemaal nergens bang voor!
De komende 24 uur hebben we alleen onszelf als
gezelschap. Terwijl we verder fietsen naar de plek waar
we willen overnachten, bedenken we dat dit misschien
maar goed is ook…. gezien de geur die we nog steeds
verspreiden.
GRAVELHEMEL
Onze kampeerplek hadden we gepland naast Loch
Ossian. En hoewel we geen specifieke plaats in
gedachten hadden, had Neil ons verteld dat er zat goede
plekken voor wildkamperen zouden zijn tussen de
bomen aan de oever van het meer. Om daar te komen
GRAVELSPECIAL 2022 121