Zin magazine editie 6 - 2022 - Inkijkexemplaar

DE TIJD VAN JE LEVEN
EVERGREENS
Zo word je leeftijdsloos ouder
MAGAZINE
SPECIALE
EDITIE
LOÏS LANE
Gasthoofdredactie
MONIQUE EN SUZANNE KLEMANN:
‘Een leven zonder
elkaar? Dat voelt
waarschijnlijk als
een amputatie’
THOSE WERE THE DAYS
Bladeren door
het familiealbum
ZOMERWANDELEN
In de Oostenrijkse
Alpenwei
FRUITIG MENU
Bessen &
blozende wijn
THUIS BIJ
Hedy d’Ancona
85 en doorrr

ANNA BELLA GEIGER
1 APRIL - 21 AUGUSTUS 2022
HAL
Anna Bella Geiger, Brasil nativo / Brasil alienígena (detail), 1976-1977, courtesy Museu de Arte de São Paulo Assis Chateaubriand, São Paulo
TICKETS: FRANSHALSMUSEUM.NL
BRAZILIAANS KUNSTPIONIER

Suzanne & Monique
De zussen Suzanne (1963)
en Monique Klemann (1965)
van de succesformatie Loïs
Lane zijn dit nummer onze
gasthoofdredacteuren. Ze
schreven elkaar een brief.
Goed verhaal en een welkome uitdaging
om gasthoofdredacteur van Zin te zijn!
beeldconcept & fotografie: Jacqueline de Haas | visagie: House of Orange | styling: Richard Schreefel
Hi Sis,
Jeetje, wat een goed verhaal dat we zijn gevraagd
voor het gasthoofdredacteurschap van Zin. Maar
nu de vraag: where to start? Wat kán of zal interessant
zijn voor de Zin-lezers? Er zijn zóveel mooie
onderwerpen en interessante mensen om over te
schrijven. Een welkome uitdaging…
Ik denk dat we dicht bij onszelf moeten blijven:
zonder al te veel opsmuk. Toch voel ik er veel voor
om mensen te benaderen in de privésfeer, met wie
wij de afgelopen jaren een dierbare, duurzame
band hebben opgebouwd. En dat eventueel aangevuld
met helden of voorbeelden uit ons verleden.
Enfin, keuze te over. Trouwens, nu ik er zo over
nadenk zou ik ook jóu in het zonnetje kunnen zetten!
Er valt namelijk verrassend veel en fijns over
jou te schrijven. Bijvoorbeeld dat ik nog elke dag
leer van jouw onvermoeibare ambitie die gepaard
gaat met een aangeboren streven naar perfectie en
doelgerichtheid. Iets wat mij zo nu en dan vreemd
is, en waar ik jou zo om kan bewonderen. Per slot
van rekening ben jíj degene geweest die mij aan de
hand heeft meegenomen om zangeres te worden,
37 jaar geleden. Destijds was ik je rebellerende
zuster. Wars van alle autoriteiten en de grenzen
opzoekend van mijn bestaan onder het motto:
lang leve de lol! Yóu made me do it!
Dus Mootje, irritante criticaster vol humor: je hebt
zelfspot, bent een liefdevolle moeder en vriendin.
En soms kan ik je wel achter het behang plakken,
grrr. Maar wat een geluk en heerlijkheid om elke
dag lief en leed met jou te mogen delen. Zo ook ons
gasthoofdredacteurschap. Ik zeg: We can do this!
Let’s rock baby, xxx,
Je liefhebbende Suzy
Hallo Sister!
Best lastig om jou een brief te schrijven.
Ik spreek je elke dag of sta met je op het
podium, kom uit hetzelfde gezin én ga vaak
met je op vakantie. Maar daar gaan we:
Vroeger speelden we samen op de zandhopen
van wat nu Buitenveldert is geworden.
Omdat ik bijna drie jaar jonger ben, keek ik
enorm op tegen jou en onze oudste zus
Caroline. Jullie namen mij altijd mee op
sleeptouw. Zo leerden jullie mij fietsen,
voetballen, dansen en ook zingen, wat later
natuurlijk ons beroep werd.
Het is zondagochtend, ik zit aan de keukentafel.
We zijn bijna 57 jaar verder. April 2022.
Caroline is er helaas niet meer en dat doet
nog steeds verschrikkelijk veel pijn. Wij hebben
gisteravond opgetreden in Woerden en
de zaal stond op z’n kop. We hebben ons
heerlijk aangesteld, gezongen en gedanst.
Moe maar voldaan reden we naar huis door
het prachtige Hollandse landschap. Het was
sprookjesachtig. In Amster dam begon het
een beetje te sneeuwen. Ja, sometimes it
snows in april. Ik zei: “Zullen we er nog eentje
drinken Sis?” Lekker in een hip tentje in
Oud-West, het Amsterdamse SoHo, een
jalapeño-margarita gedronken tussen de
yuppen en stiekem een sigaretje gepaft.
Samen stoute dingen doen, haha! Wat hebben
we veel meegemaakt samen… Ik hoop
dat we elkaar nog lang mee op sleeptouw
nemen in ons nu toch al 57-jarig samenzijn.
Sisters Forever, love you,
Je kleine zussie Mo
In 1984 begon Monique
samen met Tijn Touber
de band Loïs Lane.
Suzanne sloot een jaartje
later aan. Het nummer
It’s the first time
betekende hun grote
doorbraak in 1989.
Ondertussen treden ze
nog volop op en touren
ze met de Nederpop All
Stars. Hun eigen clubtour,
35 Years As One,
werd steeds uitgesteld
door corona maar kon dit
jaar eindelijk doorgang
vinden.
Daarnaast zorgen ze
beiden voor hun ouders.
Suzanne is bovendien
uitvaartbegeleider en
trouwambtenaar.
Monique is getrouwd
met Jeroen, samen
hebben ze dochter Merel
(25) en zoon Marius (21).
Suzanne en haar vrouw
Minka hebben samen
dochter Uma (15).
Monique en Suzanne
wonen (dicht bij elkaar)
in Amsterdam.
3

86
HEDY D’ANCONA
‘Waar ik ook
werkte, ik had
altijd iets van:
o, dit is het
interessantste
wat ik ooit heb
gedaan’
cover /beeldconcept & fotografie: Jacqueline de Haas | visagie: House of Orange | styling: Richard Schreefel | kleding: Humanoid | sieraden: Tiffany & Co
INHOUD
VERDIEP
6 Gespot door Misja Uitgesproken types
op weg naar iets leuks
15 Lezersoproep Hoe blijft u fit en gezond?
18 Interview Suzanne en Monique Klemann
‘Als je er leuk uitziet, opent dat sneller
deuren. Schoonheid blijkt een wapen’
30 Evergreens We bezoeken concerten, gaan
backpacken, werken door, blijven fit... We
worden vitaal ouder en tellen mee!
41 5x Bijzonder leuk Baba Sylla van Orange
Babies, platenbaas Arthur Herman en de
drie Van Dongen-broers: leuke mannen
die de zussen Klemann inspireren
49 Zin-voorpremière op Moederdag Komt u
ook naar Mothering Sunday?
50 Tweeling Gladys & Grace: ‘Wij waren
zeker geen poppenmeisjes’
54 Loïs Lane Live Zin ging mee naar een
optreden met de Nederpop All Stars in
Barneveld
62 Dr. Does geeft raad Drie dilemma’s
66 Ga Theater, expo en (klein) festival
72 Terugblikken Suzanne en Monique
bladeren door hun familiealbum
78 9x Positief leven Dat maakt gelukkiger,
gezonder en het leven gezelliger
VERWONDER
82 Lees Fictie & non-fictie
86 Thuis bij Oud-politicus Hedy d’Ancona
96 Fashion volgens Liddie Hakken
98 Bakken vol bessen Verrassend fruitig
diner met wijntips van Nicolaas Klei
104 Zie Op de bank & in de bios
106 Beauty Visagist Manous Nelemans
duikt in de beauty tas van een collega
VERLANG
110 Op Pieterpad (slot) Susan loopt van
Sittard naar de Sint-Pietersberg
112 Wandelen op hoogte In het
Oostenrijkse Zell am See-Kaprun
118 Welterusten Wakker worden in een
Stargazertent op Landgoed Mariahoeve
4

54
OP STAP MET
Loïs Lane
30
EVERGREENS
We doen
nog volop
mee
112
ZOMERWANDELEN IN
Oostenrijk
120 Rijk van Nijmegen Dwalen
door de heuvels en de
wijngaarden, en genieten van
twee topmusea
122 De wereld rond De magische
foto’s en herinneringen van
een wereldreiziger
WINNEN
We verloten
36 prijzen (p. 126)
COLUMNS
29 Stef Bos
39 Hanneke Groenteman
71 Katinka Polderman
E N O O K
8 Zin in | 14 Post | 26 Abonnee
worden: mét verzorgingspakket
van Dr. Hauschka | 28 Zin online
| 37 NL-Alert, hoe zit dat? | 128
Aanbieding: 2de kaartje gratis
bij De Tuinen van Appeltern | 130
Service, verkoopinformatie en
colofon | 131 Volgende Zin
41
INSPIRERENDE MAN
Baba Sylla
96
NOOIT WEG
Hakken
5

Monique & Suzanne Klemann
Muziek als
levenselixer
Girls just wanna have fun! Ook die van
bijna 60. De zussen en Zin’s gasthoofdredacteuren
Monique (1965) en Suzanne
Klemann (1963) zitten al 35 jaar in de
muziek en dat blijven ze nog wel even.
Sterker, ze zijn ‘terug van weggeweest’
en nog altijd hot & happening.
TEKST: INGRID SPELT | BEELDCONCEPT & FOTOGRAFIE: JACQUELINE DE HAAS |
VISAGIE: HOUSE OF ORANGE | STYLING: RICHARD SCHREEFEL

Monique: overhemd Levi’s,
rok Massimo Dutti,
hoofddoek Flora Danica,
overknee laars ASOS
Design. Suzanne: jumpsuit
Blanche, baseballcap
Stiksen, laarzen Raid,
sieraden Tiffany & Co
19

MONIQUE
Lang leve de popmuziek
“Er wordt wel eens gezegd dat je jong moet zijn om
popmuziek te kunnen maken of om ervan te houden.
Ik vind dat een misvatting en ik wil in dit verhaal graag
laten zien waarom. De popcultuur, die pas in de jaren
60 opkwam en toen inderdaad een jonge cultuur was,
is meegegroeid met de ouder wordende generatie!”

Wijsheid – komt met de jaren – is ons unique selling point
Hoera
We worden (vitaal) ouder
en blijven meetellen!
We bezoeken popconcerten, pakken nieuwe hobby’s op,
gaan backpackend de wereld over, werken door, letten op
ons uiterlijk én en passant op de kleinkinderen. Wij Yeps
(Young elderly persons) doen nog volop mee!
TEKST: ANNE ELZINGA | ILLUSTRATIES: GETTY IMAGES
31

MONIQUE
Boeiende mannen
“Pagina’s vol boeiende
mannen, we kozen ze
omdat ze ons dierbaar zijn.
Of omdat ze zo genereus
zijn. Omdat ze respect
afdwingen, bijvoorbeeld
door het multitalent dat
ze zijn. Óf omdat ze, net
zoals wij, Indo zijn.”
5x
Bijzonder
Inspirerende
mannen
Orange Babies-oprichter Baba Sylla, platenbaas Arthur Herman
en de drie muzikale Van Dongen-broers: leuke mannen die
Monique en Suzanne Klemann volop inspireren. “Op hun eigen
manier betekenen ze allemaal heel veel voor ons.”
PRODUCTIE & TEKST: RENÉE BROUWER | BEELD: PETER HAMELINCK
41

TWEELING
Negen maanden samen in de buik, dat schept een band.
Elke Zin een tweeling aan het woord.
Gladys en Grace
‘Wij waren zeker
geen poppenmeisjes.
De poppen, het
hobbelpaard -
we sloopten alles’
50
Gladys zorgde fulltime voor de kinderen,
Grace ging voor een carrière. Gladys woonde
twintig jaar in de Verenigde Staten, Grace zou
nooit uit Nederland weg willen. Gladys noemt
zichzelf conservatief, Grace is altijd in voor
iets nieuws. Zo verschillend als ze zijn, zo veel
houden deze zussen van elkaar.
TEKST: ANNEMARIE BERGFELD | BEELD: HESTER DOOVE
Gladys (links) en Grace

54

SUZANNE
Dankbaarheid
“Leuk om jullie mee te
nemen naar een optreden.
Hoe bijzonder is het om – na
de afgelopen jaren – weer
voor een volle zaal te
kunnen staan?! Dat vult mijn
hart met dankbaarheid.
Het is keihard werken, dat
lees je hier ook. Met heel
veel liefde hoor, maar het
komt niet zomaar je kant
opvallen.”
Loïs Lane
Live
Een avond in Barneveld
Best uitzonderlijk: al twee
jaar je 35-jarig jubileum vieren
als band omdat alles steeds
stilviel door corona. Weinig
bands houden het zo lang vol,
Loïs Lane wel. Monique en
Suzanne Klemann zitten
momenteel midden in hun
theatertournee samen met
de Nederpop All Stars.
Zin volgde de zussen een
avond in Barneveld.
TEKST: NATHALIE VAN DER VEER | BEELD: HAN ERNEST
55

ZIN & COLOPLAST
Blaasproblemen bij MS
Ilse: ‘Ik heb mijn
vrijheid terug door
zelfkatheterisatie’
Ilse Maas (1976) werkte als verpleegkundig
product specialist toen ze twintig jaar geleden
de diagnose MS kreeg. Ilse had altijd al blaasproblemen
maar de beperkingen werden in de
loop der jaren steeds groter. “Katheteriseren
bracht opluchting.”
TEKST: PETRA SCHOUTEN
Ilse Maas: “De diagnose MS kwam hard aan,
alsof ik met een houten knuppel werd neergeslagen.
Ik was pas 25. Rolstoel, bed in de
kamer, dat is wat ik voor me zag. Nu, twintig
jaar later, heb ik natuurlijk beperkingen, maar
dat spookbeeld is van mijn netvlies. Ik was de
schok nauwelijks te boven toen de neuroloog
zelfkatheteriseren opperde. Zolang ik me kan
herinneren, heb ik problemen met mijn blaas.
Als kind moest ik elke drie maanden naar het
ziekenhuis vanwege een chronische blaasontsteking.
Dan werd met behulp van een
katheter achtergebleven urine uit mijn blaas
gehaald. Verschrikkelijk vond ik en dat is zacht
uit gedrukt. ‘Die katheter, daar ga ik echt nooit
vrienden mee worden. Daar wil ik nu echt nog
niet aan,’ antwoordde ik.”
Steeds vaker thuis
“Dat ik acht jaar geleden toch overstag ben
gegaan, is omdat mijn blaasproblemen mij
steeds meer beperkten. Een goede vriendin en
oud-collega, zij werkt op urologie, sprak me
bemoedigend toe: ‘Ilse, katheteriseren, dat kun
jij! En het is echt niet zo pijnlijk als je denkt.
Dat is de angst die jij jezelf als kind hebt aangepraat.’
Vooruit dan maar, dacht ik. Want ik wilde
mijn vrijheid terug. Gezonde mensen
kunnen hun plas ophouden, ik niet. Als ik naar
de wc moet, dan moet dat nu. Een lange autorit,
boodschappen doen, theaterbezoek, het werd
steeds meer een ding. Want stel je voor… Na de
geboorte van mijn zoon, in 2008, verergerde de
situatie. Ik hoefde maar te lachen of te kuchen
en ik kon weer naar boven om mezelf te verschonen.
Het idee van een natte broek hield me
steeds vaker thuis.”
Minder blaasontstekingen
“Achteraf gezien ben ik blij dat ik naar mijn
vriendin heb geluisterd. Katheteriseren bracht
opluchting, letterlijk en figuurlijk. Ik grap
soms dat ik in het vliegtuig gelukkig nooit meer
op een vies toilet hoef. Alleen dat is al veel
waard, haha. Ongelukjes behoren inmiddels
tot het verleden. Maar belangrijker, ik heb
minder vaak last van blaasontstekingen sinds
ik mezelf katheteriseer. Dat is gunstig voor
het verloop van de MS, aangezien deze neurologische
aandoening verslechtert na elke
ontsteking. ”
64

Blaas- en darmproblemen bij MS
Multiple Sclerose tast de zenuwspieren
aan. Na verloop van tijd ervaart
ongeveer 80% van de mensen met
MS een verstoring in de aansturing
van de blaas- en/of sluitspier. Blaasen
darmproblemen maken het leven
ingewikkeld vindt 75%. Zo’n 53% van
de mensen met MS wordt minstens
twee keer per nacht wakker om naar
het toilet te gaan. Bijna de helft geeft
aan dat activiteiten met familie en
vrienden erdoor worden beperkt en
dat de aan doening hen in ver legen -
heid brengt.
Bron: Nationaal MS onderzoek, Coloplast,
okt/nov 2021
Katheteriseren helpt
Aangezien blaasproblemen zo divers
zijn, zijn er ook vele soorten behandelingen.
Denk aan medicatie, maar
ook aan oefeningen om de bekkenbodemspieren
te versterken. Blijft
er constant urine achter in uw blaas,
dan zou zelfkatheterisatie een
optie kunnen zijn. Hierbij wordt de
blaas door middel van een katheter
geleegd. Mogelijk schrikt dat af.
Onnodig, want van de mensen die
zelfkatheteriseren is ruim 72%
tevreden met de oplossing, blijkt uit
het Nationaal MS Onderzoek van
Coloplast. Heeft u blaasproblemen?
Praat erover met uw specialist en
neem ook weer de controle in eigen
handen!
Coloplast ontwikkelt al meer dan
60 jaar medisch hulpmiddelen op
het gebied van continentie- en
stoma zorg. Dit doen ze vanuit een
heldere missie: het leven gemakkelijker
maken voor mensen met
een blaas- en/of darmprobleem
door voor iedereen een passende
oplossing te bieden.
Meer weten? Vraag gratis het magazine
over blaas- en darmproblemen
aan via Coloplast.nl/ms
65

EEN LEVEN IN BEELD
Dit is Hedy d ’Ancona
oorlog
minister
CULTUUR emancipatie
vrienden SCHRIJVEN
nieuwsgierig
vader
SNEL
VERLIEFD
opstandig
Politica en tweede-golffeminist Hedy d’Ancona (1937) heeft
haar leven ten volle geleefd, met drie grote liefdes en een rijke
politieke carrière. Nu ze de 85 nadert, blijft ze haar dagen
bewust kruiden met nieuwe vrienden en ervaringen. “In een
relaxstoel gaan liggen? Nee, dat is niet oké.”
TEKST: MINOU OP DEN VELDE | BEELD: BRENDA VAN LEEUWEN | VISAGIE: CARLA REP
87

DE KEUKEN IN MET
Maureen
Maureen Belderink is hoofdredacteur van foodmagazine delicious. Ze kiest voor Zin
spannende, kleurige en geurige gerechten op thema. Duik met haar de keuken in!
Bakken vol
bessen
VERRASSEND FRUITIG MENU
beeld: Ernie Enkelaaar. visagie: Manous Nelemans
Een receptenmaker hoeft geen goede fotograaf
te zijn. Maar weet wél hoe een geschreven
recept een smakelijk plaatje oplevert. En een
smakelijk bordje eten bij de mensen thuis, die
zo’n recept lekker moeten vinden maar het
ook moeten kunnen inkopen en maken. Je
moet verstand van producten hebben, van
smaak- en textuurcombi naties, bereidingswijzen,
verhoudingen en ga maar door.
Gelukkig hebben we bij delicious. een aantal
superdeskundigen, van wie Dosia er een is.
Een heel kookboek met bessen, ga er maar
aanstaan. Zij deed het, en het is fantastisch.
Hier voor jullie een selectie, door Dosia zelf
voorzien van een toelichting. Veel kookplezier!
Dosia plukt bessen
Aalbessen,
zwarte bessen,
Dosia plukt
BESSEN
De lekkerste recepten met bessen + moestuin- én wildplukgids
Dosia Brewer
WINNEN? Kijk op
pag. 126 en maak kans
cranberry’s,
bramen, vlierbessen,
frambozen:
bessen
zijn kleine
bommetjes van zoet en zuur.
Heerlijk om zo te eten maar ook
geweldig om te gebruiken in
gerechten. In Dosia plukt bessen
vind je basisrecepten maar ook
nieuwe frisse ideeën. En: bij elk
recept dat niet vegan is, doet
Dosia altijd een aanpassing
of voegt ze een vegan variant
toe. Dosia Brewer: Dosia plukt
bessen (Fontaine Uitgevers,
€ 25, v.a. 1-6: € 34,99)
98

BIETENCARPACCIO
Met zwarte bessen &
burrata
‘De kruidige smaak van zwarte
bessen geeft aardse bietjes
een lekkere frisse kick.’
99

Rijk van Nijmegen
Duik in het groen
én de geschiedenis

ZIN & RIJK VAN NIJMEGEN
Alles staat in bloei en de zon
laat zich weer vaker zien. Wat is
de lente toch fijn. Tijd voor een
dag- of weekendtripje! Bent u
dol op de natuur maar verdiept
u zich ook graag in cultuur en
historie? Dan is Nijmegen en
omgeving dé plek voor u.
In het Rijk van Nijmegen vind je veel én
ongelooflijk diverse natuur. Zeker in het
Otobong
oostelijke deel waar acht ‘bergen’ afgewisseld
worden met prachtige dalen. Niet gek
dus dat de hier gelegen gemeente Berg en Dal
heet. Het landschap is rijk aan schitterende
vergezichten en onverwachte doorkijkjes.
U vindt hier ook twee van de mooiste wandelroutes
van Nederland: de N70 en de Groesbeekse
wijnwandeling. Deze laatste neemt
u mee door een met wijnranken begroeid
glooiend heuvellandschap. Alsof u in het buitenland
bent! Combineer uw wandeling met
een inspirerend bezoek aan het nabije, in het
groen gelegen Afrika Museum.
Nog een aanrader: maak een wandeling door
de lager gelegen uiterwaarden langs de rivier.
Na een bezoek aan Museum Het Valkhof in het
centrum van Nijmegen loopt u via een bruggetje
op de Waalkade zo dit prachtige gebied in.
Grote kans dat u onderweg wilde konikpaarden
en gallowayrunderen spot.
Nkanga - Revelations (2020),
Museum Het Valkhof
Museum Het Valkhof
Museum Het Valkhof ligt in het centrum van
Nijmegen en draagt met een indrukwekkende
collectie archeologie, oude kunst en
hedendaagse kunst het verhaal van ruim
14.000 jaar geschiedenis uit. In 2021 is de
Limes, noordgrens van het Romeinse Rijk,
Unesco Werelderfgoed geworden. De tentoonstelling
Moving stories. De rijkdom van
de Limes sluit hier prachtig op aan en laat u
op en neer reizen tussen de Romeinse tijd
en het nu. Hedendaagse kunst en de verhalen
van de Romeinen van tweeduizend jaar
geleden met recente verhalen van mensen
die eveneens hun thuisland achter zich
hebben gelaten, worden met elkaar verbonden.
Te zien t/m 30 september.
Afrika Museum
Een hedendaags Afrika met
een blik op het verleden en de
toekomst. Dat is wat u te zien
krijgt bij het Afrika Museum
in Berg en Dal. De diversiteit,
dynamiek en complexiteit
van het Afrikaanse continent
worden getoond in drie grote
tentoonstellingsruimten én
in het groene Museum park.
De vaste collectie wordt
afgewisseld met tijdelijke
exposities zoals nu Heden
van het slavernijverleden. Een
tentoonstelling over de actuele
erfenissen van slavernij
en kolonialisme in Nederland
die ook laat zien hoe slaafgemaakten
zich verzetten.
Pas in 1873 konden de slaafgemaakten
in Nederlandse
koloniën de plantages verlaten.
Dat lijkt lang geleden,
maar de ongelijke raciale
verhoudingen die in honderden
jaren zijn opgebouwd,
zijn niet vanzelf verdwenen.
Te zien t/m 3 juli.
Meer tips over musea
en routes in het Rijk van
Nijmegen vindt u op:
Visitnijmegen.com/zin
Afrika Museum
121