Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
+ MAAI MEI NIET: : ZO CREËER JE EEN BIJENBUFFET<br />
MEI <strong>2024</strong><br />
• BELEEF DE NATUUR •<br />
13 wilde<br />
melodieën<br />
Luister naar de roep<br />
van de natuur<br />
Lachen met<br />
de groene<br />
specht<br />
5<br />
hotspots<br />
Lelietje-van-dalen<br />
Gewone<br />
kameleonspin op<br />
Italiaanse orchis<br />
wandelen<br />
Dwingelderveld &<br />
wereldbomen in De Lutte<br />
Maak kennis met<br />
de zeldzame<br />
kieuwpootkreeftjes<br />
GRIEKSE LENTE<br />
PLANTENPRACHT OP EILAND CORFU
Kwestie<br />
Al zo lang ik bij <strong>Roots</strong> werk, keert de discussie<br />
over het wel of niet laten zien van nestfoto’s<br />
regelmatig terug. Reden om er De Kwestie aan<br />
te wijden, te lezen op pagina 78. De teneur:<br />
doe het niet. Daar wil ik graag meer nuance in<br />
aanbrengen, aan de hand van voorbeelden die<br />
in <strong>Roots</strong> hebben gestaan. Zo publiceerden we in<br />
2017 een reportage over lepelaars die broeden<br />
in de bomen langs een fietspad in Haarlem.<br />
De lepelaars hebben daar de nesten gekraakt<br />
van blauwe reigers en je hoeft slechts te stoppen<br />
op het fietspad om te kunnen fotograferen.<br />
Vorig jaar plaatsten we in de reportage over<br />
kluten aan de rand van Arnhem een foto van<br />
een kluut op een nest. Vooraf vroegen we de<br />
fotograaf hoe hij deze foto had gemaakt: “Met<br />
een 600 mm-lens op een crop-camera, dus<br />
effectief 900 mm. En gefotografeerd vanuit<br />
de auto - als schuilhut - aan de kant van de weg<br />
bij Waterrijk Oost.” Tele lenzen zijn niet voor<br />
niets uitgevonden.<br />
Foto’s van spechtennesten zijn ook voer voor<br />
discussie, maar zoals een van mijn collega’s zei:<br />
“Vanaf ons terras kan ik met een verrekijker of<br />
tele lens zo in het nest van een specht kijken. Als<br />
ik de teneur van het artikel volg, zou ik buiten<br />
geen koffie meer mogen drinken.” Hij zei dit<br />
met een knipoog, maar het geeft wel aan dat<br />
de discussie niet zo zwart-wit is.<br />
“Leg de grootst mogelijke zorgvuldigheid aan<br />
de dag”, zegt de Vogelbescherming op haar<br />
website. En dat geldt niet alleen voor nestfotografie.<br />
Reden waarom we richtlijnen hebben<br />
opgesteld over verantwoord fotograferen, zie<br />
rootsmagazine.nl/ethiek. Wat je ook doet, doe<br />
het met hart voor de natuur!<br />
24 Wandelen in het Dwingelderveld<br />
66 De roep van de natuur<br />
Caroline Vogel,<br />
hoofdredacteur<br />
caroline.vogel@roularta.nl<br />
facebook.com/rootsmag<br />
twitter.com/rootsnl<br />
instagram.com/rootsnl<br />
nl.pinterest.com/rootsmagazinenl<br />
rootsmagazine.nl/podcast<br />
Kijk voor het laatste<br />
natuurnieuws, nog meer<br />
lezersfoto’s en wandelen<br />
fotografietips op<br />
rootsmagazine.nl.<br />
4 MEI <strong>2024</strong><br />
60 Wereldbomen in De Lutte
HELP DE BIJEN<br />
Maai mei niet<br />
pag. 72<br />
Oertijdkreeftjes 34<br />
Plantenpracht op Corfu 80<br />
BELEVEN & ONTDEKKEN<br />
07 Nu in de natuur<br />
18 Leren van de natuur<br />
20 Podcastvogel van de<br />
maand: groene specht<br />
43 <strong>Roots</strong> vogelreizen <strong>2024</strong><br />
44 Het lelietje-van-dalen<br />
in 5 hotspots<br />
66 13 wilde melodieën<br />
96 Sterren kijken met<br />
Govert Schilling<br />
FLORA & FAUNA<br />
34 Kieuwpootkreeften<br />
40 Wat een vraag!<br />
72 Maai mei niet<br />
74 In de ban van varens<br />
78 De kwestie:<br />
nestfotografie<br />
80 Groene parel Corfu<br />
FOTOGRAFIE<br />
52 Lezersfoto’s: thema<br />
lentemacro’s<br />
inhoud<br />
- Mei -<br />
WANDELEN<br />
24 Lenteroute in nationaal<br />
park Dwingelderveld<br />
(+ routekaart)<br />
60 Natuurommetje in het<br />
arboretum Poort Bulten<br />
71 Nieuwe wandelgids:<br />
De mooiste stilteroutes<br />
van Nederland<br />
COLUMNS<br />
06 Saskia struint<br />
50 Beestenboel<br />
58 De kleintjes van Krekels<br />
95 Groener leven<br />
ELKE MAAND<br />
33 Cadeau bij een<br />
abonnement <strong>Roots</strong><br />
65 Post<br />
90 <strong>Roots</strong> recenseert<br />
98 Colofon & lezersservice<br />
99 Volgende maand<br />
Podcastvogel<br />
de groene specht<br />
PAG. 20<br />
Hotspots lelietje-van-dalen 44<br />
COVERONDERWERPEN - COVERFOTO EDWIN GIESBERS<br />
MAGAZINE.NL 5
BRUNO MATHIEU/BIOSPHOTO/NIS<br />
GROENE<br />
GEHEIMZINNIGE<br />
LACHEBEK<br />
SPECHT<br />
De laatste jaren doet de groene specht<br />
het opvallend goed: het aantal broedparen<br />
is sinds de jaren 90 zelfs ver-<br />
dubbeld. Je hoort dus steeds vaker<br />
zijn aparte, lachende geluid. Nu nog<br />
proberen er eentje te zien...<br />
TEKST PAUL BÖHRE<br />
20 MEI <strong>2024</strong>
GETTY IMAGES<br />
De groene specht is een beetje een<br />
rare eend in de bijt, want in tegenstelling<br />
tot veel van zijn soortgenoten<br />
zoekt hij zijn voedsel niet tegen de stam<br />
van een boom, maar op de grond. Het is<br />
een echte mieren specialist. En om die<br />
mieren te verschalken, heeft deze vogel<br />
een extreem lange en elastische tong<br />
van meer dan 10 centimeter, waarmee<br />
met speels gemak mieren uit hun ondergrondse<br />
tunnels worden gepriegeld.<br />
Het uit einde van de tong vormt een plat<br />
en verbreed orgaan met haakvormige<br />
uitstekels, dat ook nog eens<br />
onafhankelijk kan worden<br />
bewogen. Bovendien produceert<br />
een grote, uit twee delen<br />
bestaande speeksel klier een stof<br />
die de tong kleverig houdt, zodat de<br />
spechten zelfs de diepliggende larven<br />
en cocons van mieren uit hun nest<br />
kunnen oplikken, net als een echte<br />
miereneter.<br />
Vloeibare brij<br />
Een van de redenen waarom je groene<br />
spechten niet makkelijk te zien krijgt,<br />
is hun voedselvoorkeur: mieren nesten<br />
liggen meestal goed verscholen tussen<br />
de bomen. Een andere reden is dat de<br />
groene specht niet vaak roffelt, en als-ie<br />
dat toch doet, dan zacht. Dit doen ze<br />
alleen om zelf hun nestholte te maken,<br />
en zo’n nest wordt vervolgens jarenlang<br />
achtereen gebruikt. In 15 tot 30 dagen<br />
hakken het mannetje en het vrouwtje<br />
afwisselend het nest uit. De 6 tot 8 eieren<br />
worden op de bodem van het nest<br />
gelegd, zonder behaaglijk laagje mos<br />
of veren. Zowel het mannetje als het<br />
vrouwtje broedt. De twee wisselen elkaar<br />
om de 90 tot 150 minuten af. Na<br />
3 weken broeden komen de eieren uit<br />
en worden de jongen gevoerd met een<br />
vloeibare brij op basis van insecten, die<br />
de ouders in de krop bewaren.<br />
Heldergele stuit<br />
Groene spechten broeden vooral in<br />
de duinen en het kleinschalige cultuurlandschap<br />
met oude bomen, maar<br />
de laatste jaren ook steeds vaker in<br />
recreatiebossen, stadsparken en sportparken.<br />
In grote bosgebieden broeden<br />
ze vaak alleen langs de randen of rond<br />
kale stukken. Ze ontbreken in grootschalige<br />
open landschappen.<br />
Hoor je een groene specht roepen, wat<br />
klinkt als een melodieus lachen, speur<br />
dan de bosranden af of kijk uit naar uitstekende<br />
dode takken, want daar wil<br />
de specht graag zitten om goed zicht te<br />
hebben op de omgeving. Meestal zul je<br />
de specht alleen zien wegvliegen.<br />
Opvallend zijn dan de diep golvende<br />
vlucht, het forse lichaam en de heldergele<br />
stuit. Wie de vogel toch wat beter in<br />
Enkele dialectnamen<br />
van de<br />
groene specht<br />
zijn houtspecht,<br />
lachspecht en<br />
maarts veulen.<br />
de verrekijker krijgt, zal zien dat de kop<br />
opvallend getekend is met een rode<br />
kruin en een zwarte vlek rondom het<br />
oog. De mannetjes hebben daarnaast<br />
nog een rode (baard)streep onder de<br />
snavel, bij de vrouwtjes is deze zwart.<br />
In de zomer vliegen de onvolwassen<br />
vogels uit. Je herkent ze aan de aparte,<br />
zwarte vlekken over het hele lichaam.<br />
Zij zijn nog wat minder schuw, waardoor<br />
je meer kans maakt om er eentje<br />
goed te bekijken. Zeker het proberen<br />
waard, want het zijn prachtige vogels.<br />
><br />
MAGAZINE.NL 21
<strong>Roots</strong>wandeling<br />
met routekaart<br />
Nationaal park<br />
Dwingelderveld<br />
Afrika in Drenthe<br />
Addergebroed<br />
Wanneer doemt er een giraf op? De Dwingeloose Heide van het nationale park<br />
Dwingelderveld heeft dankzij wuivend gras op het eerste gezicht wel wat weg van de<br />
Okavangodelta in het klein. Maar als je beter kijkt tijdens deze wandeling, zie je maar liefst<br />
vier heidesoorten tussen het gras. En met wat geluk ‘scoor’ je kraanvogels en draaihalzen.<br />
Koeien, schapen en reeën zijn de grootste<br />
dieren op de Dwingeloose Heide en in het<br />
eraan grenzende bos, de Anserdennen. Giraffen<br />
of olifanten moet je er maar bij denken tijdens<br />
de wandeling. Maar dat is niet moeilijk, want<br />
dankzij de uitgestrektheid, het wuivende gras<br />
en een paar kromgebogen dennen die de vlakte<br />
onderbreken, kom je vanzelf in ‘savanne sferen’.<br />
Bij de vennen (in totaal liggen er wel zestig in<br />
het nationale park Dwingelderveld) verwacht je<br />
elk moment een paar antilopen die komen drinken.<br />
In werkelijkheid ontdek ik bij een van mijn<br />
verkenningen een paar dorstige reetjes aan de<br />
rand van de Davidsplassen. Een paar dodaarzen<br />
dobberen op het water. Ik zie ze vanuit de kijkhut.<br />
En hoera, er vliegen op dat moment ook<br />
nog twee kraanvogels in de verte.<br />
Op zonnige dagen in het<br />
voorjaar liggen zwarte<br />
mannetjesadders op<br />
het zand. Ze warmen hun Kans op kraanvogels<br />
spermacellen op voor de<br />
“Die kraanvogels zijn echt een aanwinst. Sinds<br />
grotere, bruine vrouwtjes.<br />
een paar jaar broeden jaarlijks twee paren<br />
Na de paring verdwijnen<br />
achter de Davidsplassen”, vertelt boswachter<br />
de mannetjes, waarschijn<br />
lijk onder de grond. Hans Krol van Natuurmonumenten. In totaal<br />
Tip: blijf op afstand, want<br />
ze kunnen bijten en ze<br />
zijn giftig.<br />
zitten er zeven broedparen in het Dwingelderveld.<br />
Ze hebben bijna elk jaar een paar jongen.<br />
“Je zou dus verwachten dat het aantal kraande<br />
boswachter de bedoeling dat voor 2027 de<br />
provincies deze snippers weer zoveel mogelijk ><br />
vogels snel kan toenemen. Maar ik moet een<br />
‘winstwaarschuwing’ geven: jaarlijks overleeft<br />
meestal slechts één tot drie jongen. Dat komt<br />
doordat de kraanvogels in het voorjaar nestelen<br />
TEKST MONIQUE VAN KLAVEREN FOTO’S ERNST KREMERS E.A. MET DANK AAN RIET ELSHOF<br />
op een eilandje. Dat wordt bij het bouwen van<br />
het nest nog omringd door water, wel zo veilig.<br />
Echter, zodra het warmer wordt – zoals de<br />
afgelopen jaren – verdroogt het ven snel en dan<br />
kunnen predatoren bij het nest komen. Zoals<br />
de vos. Toch is dit minder dramatisch dan het<br />
lijkt. Kraanvogels kunnen namelijk zo’n 20 tot<br />
25 jaar oud worden. Ze hoeven dus niet elk jaar<br />
een jong groot te brengen, want ze hebben<br />
genoeg tijd om zich voort te planten.”<br />
Grootste van Europa<br />
Natuurmonu menten is samen met Staatsbosbeheer<br />
eigenaar van het nationale park<br />
Dwingelderveld. Het 47 km 2 grote natuurgebied<br />
bestaat uit bos, natte en droge heide en nog<br />
wat andere zaken, zoals de sterrenwacht. Krol:<br />
“De natte heide is een van de meest bijzondere<br />
onderdelen van het Dwingelderveld. Het<br />
Dwingelderveld is met zo’n 30 km 2 het grootste<br />
natte aaneengesloten heidegebied van West-<br />
Europa. Maar verkijk je daar niet op: rond 1850<br />
was het vele malen groter. Er zijn alleen wat<br />
postzegeltjes van overgebleven.” Het is volgens<br />
1 Het gouden uurtje bij het Drostenveen.<br />
2 Bosbeekje nabij Witteveen.<br />
24 MEI <strong>2024</strong>
1<br />
2<br />
FILMTIP<br />
Kijk voor een filmpje van<br />
deze wandelroute op<br />
rootsmagazine.nl/video.<br />
MAGAZINE.NL<br />
25
Hé, heide!<br />
Tijdens het wandelen zie je behalve de<br />
zeer bekende struikheide ook dopheide<br />
als het wat natter is, zoals bij het<br />
Drostenveen. Dat herken je aan de roze<br />
dopjes. Dopheide bloeit vanaf juni tot<br />
oktober. Kraaiheide staat rechts van het<br />
pad tussen wandelknooppunt 72 en 50.<br />
Dit struikje heeft zwarte besjes, die een<br />
lekkernij vormen voor kraaien. Vandaar<br />
de naam. Dieper in het gebied komt ook<br />
lavendelheide voor, maar het is verboden<br />
om van de paden af te gaan, want dan<br />
beschadig je de zeer kwetsbare natuur.<br />
Het Drostenveen op de Dwingeloose Heide.<br />
26 MEI <strong>2024</strong>
Het nationale park Dwingelderveld telt<br />
maar liefst 60 vennen, waarvan 40 stuks zich<br />
op de Dwingeloose Heide bevinden<br />
MAGAZINE.NL<br />
27
kieuwpootkreeften in Nederland en België<br />
Levende<br />
fossielen<br />
In het vroege voorjaar verschijnen de kieuwpootkreeftjes uit<br />
het niets. Gracieus op hun rug zwemmend, glijden ze stilletjes voorbij in<br />
het ondiepe water. Je krijgt ze maar zelden te zien, want er zijn slechts<br />
vijf soorten in Nederland en België en elke soort is zeldzaam. <strong>Roots</strong>columnist<br />
René Krekels vertelt over deze oertijdkreeften die al miljoenen<br />
jaren overleven dankzij een bijzondere strategie.<br />
TEKST EN FOTO’S RENÉ KREKELS<br />
34 MEI <strong>2024</strong>
ORANJE-BLAUW<br />
ZWEMMEND GERAAMTE<br />
HUMUSKIEUWPOOTKREEFT<br />
MAGAZINE.NL 35
GETTY IMAGES<br />
4<br />
2<br />
3<br />
1<br />
5<br />
5<br />
1 Landgoed Eerde<br />
2 Buitenplaats Leyduin<br />
3 Landgoed Staverden<br />
4 Klooster Ter Apel<br />
5 Ulvenhoutse Bos<br />
hotspots<br />
LELIETJE-VAN-DALEN<br />
In mei duikt het lelietje-van-dalen op in de bossen. Vaak<br />
zie je een grote groep witte klokjes in het groen onder<br />
een paar oude eiken of beuken. Ze vermeerderen zichzelf<br />
vrij makkelijk met hun wortelstokken, vandaar dat ze zo’n<br />
mooi tapijt vormen. <strong>Roots</strong> geeft je de beste 5 hotspots.<br />
TEKST MONIQUE VAN KLAVEREN<br />
44 MEI <strong>2024</strong>
MAGAZINE.NL<br />
45
GETTY IMAGES<br />
Lekkerrrr! Bijen, hommels en kevers vinden<br />
de nectar van het lelietje-van-dalen heerlijk.<br />
Zij laten zich lokken door de zoete geur die de bloemetjes<br />
verspreiden en zorgen zo voor de bevruchting.<br />
46 MEI <strong>2024</strong>
5<br />
hotspots lelietje-van-dalen<br />
GETTY IMAGES<br />
GETTY IMAGES<br />
ECHT<br />
DUIZENDGULDENKRUID.<br />
REE<br />
1<br />
Landgoed<br />
Eerde<br />
- Overijssel -<br />
In de buurt van Kasteel Eerde (bij<br />
Ommen) stuit je op het gelijknamige<br />
landgoed op een groepje oude beukenbomen<br />
waar bijna elk jaar het lelietjevan-dalen<br />
uitbundig bloeit. Alleen<br />
afgelopen jaar was er nauwelijks een wit<br />
bloemetje te zien en hingen de bladeren<br />
in mei slap, volgens <strong>Roots</strong>-journalist<br />
Monique van Klaveren. “Ze begonnen<br />
zelfs eind mei al bruin te kleuren, iets<br />
wat normaal gesproken pas in augustus<br />
of september gebeurt. Het was te warm<br />
en te droog. Terwijl het op die plek nog<br />
weleens vrij drassig kan zijn. Dit jaar is<br />
de grondwaterstand flink verhoogd door<br />
de hevige regenval in de winter. Dus ik<br />
heb goede hoop dat je de trosjes er weer<br />
volop kunt bewonderen. Als dat zo is,<br />
ruikt het daar ook altijd erg lekker.”<br />
Waar: kasteel Eerde, Kasteellaan 1 in<br />
Ommen. Tip: <strong>Roots</strong>-wandeling Kasteel<br />
Eerde (rootsmagazine.nl/wandelen/<br />
wandelroute-landgoed-eerde).<br />
Ook te zien: vleermuizen (er<br />
hangen ruim 100 kasten), kleine bonte<br />
spechten, ringslangen, reeën, libellen en<br />
waterjuffers (vooral de weidebeekjuffer)<br />
bij de meanderende Regge.<br />
Horeca: restaurant De Nieuwe Brug<br />
(denieuwebrugommen.nl).<br />
2<br />
buitenplaats<br />
Leyduin<br />
- Noord-Holland -<br />
Buitenplaats Leyduin is beroemd om<br />
zijn stinsenplanten. Ook het lelietjevan-dalen<br />
is daar op meerdere plekken<br />
te zien, want Landschap Noord-Holland<br />
graaft de vermeerderde planten uit<br />
en herplaatst ze elders. Zo breiden<br />
de stinsenplanten zich uit. Het lelietjevan-dalen<br />
is overigens officieel geen<br />
stinsenplant, maar wordt het er wel<br />
vaak toe gerekend omdat het een voorjaarsbloeier<br />
is. In februari zie je eerst het<br />
speenkruid en het sneeuwklokje. Later<br />
volgen de bosanemoon, krokus, narcis,<br />
vogelmelk, holwortel, ooievaarsbek en<br />
tot slot het lelietje-van-dalen.<br />
Waar: buitenplaats Leyduin,<br />
Woestduinweg 4 in Vogelenzang.<br />
Er zijn diverse wandelroutes<br />
( landschapnoordholland.nl).<br />
Ook te zien: echt duizendguldenkruid,<br />
genadekruid, geelhartje<br />
en reukgras (met name in de zomer).<br />
Horeca: Gasterij Leyduin<br />
(gasterijleyduin.nl).<br />
Paspoort<br />
• Naam: lelietje-van-dalen of<br />
meiklokje (Convallaria majalis).<br />
De Nederlandse naam is afgeleid<br />
van de Latijnse naam, want convallis<br />
betekent ‘dal’. Majalis is het Latijnse<br />
woord voor mei.<br />
• Uiterlijk: in de bloeitijd vallen<br />
de vele witte klokjes op. Ze hangen in<br />
trosjes aan de stelen. Voor de bloeitijd<br />
(in april) groeien de bladeren van elk<br />
individueel plantje om elkaar heen en<br />
beschermen ze zo de trosjes tegen<br />
vorst, regen en wind. De plant wordt<br />
meestal maximaal 30 cm hoog.<br />
• Vruchten: de bevruchte bloemetjes<br />
vormen een bes, die in het najaar<br />
rood verkleurt. In de bes zitten twee<br />
blauwe zaden, maar deze zijn niet<br />
noodzakelijk om ervoor te zorgen dat<br />
er steeds meer lelietjes-van-dalen<br />
komen. De wortelstokken doen het<br />
meeste werk. Zij vermeerderen zich<br />
ondergronds.<br />
• groeiplaats: meestal onder<br />
loofbomen, in de halfschaduw. Behalve<br />
in bossen van natuurorganisaties is het<br />
lelietje-van-dalen vaak ook te vinden<br />
op landgoederen, in parken, tuinen en<br />
begroeide duinvalleien. Belangrijk is<br />
dat de grond vochtig en slechts licht<br />
tot matig verrijkt is met voedingsstoffen.<br />
Als het heel droog en warm is<br />
in mei, heeft het lelietje-van-dalen het<br />
erg moeilijk.<br />
• Verspreiding: in bijna heel<br />
Nederland kun je het lelietje-vandalen<br />
vinden, behalve in volledig kale<br />
polders. Ook in Vlaanderen zie je<br />
het lelietje-van-dalen, vooral in het<br />
midden van het gewest.<br />
MAGAZINE.NL<br />
47
ADOBE STOCK<br />
Wilde<br />
melodieën<br />
Ook in Nederland vind je nog<br />
natuurgebieden waar het stil is.<br />
Hier kun je volop genieten van<br />
de geluiden van de wildernis. Sluit<br />
je ogen en luister naar de roep<br />
van de raaf, wolf of een ander<br />
fascinerend dier.<br />
TEKST DANIËL MULDER<br />
66 MEI <strong>2024</strong>
NATUURSYMFONIE<br />
1<br />
RAAF<br />
Op steeds meer plekken in Nederlandse<br />
natuurgebieden hoor je de raaf. Sterker<br />
nog: tegenwoordig maak je in alle<br />
provincies kans op deze grootste zangvogel<br />
van Europa. Meestal hoor je raven<br />
eerder dan dat je ze ziet. Ze hebben een<br />
rijk repertoire aan geluiden, maar de<br />
rauwe en diepe keelklank ‘kroaK-kroaK’<br />
is het vaakst te horen. In het voorjaar<br />
halen ze bovendien tijdens de baltsvlucht<br />
de gekste capriolen uit waarbij ze ook<br />
luid ‘krokken’.<br />
XXXXXXXXXXXXX<br />
2<br />
PAUL BÖHRE<br />
GROTE GROENE<br />
SABELSPRINKHAAN<br />
De zingende mannetjes van de grote<br />
groene sabelsprinkhaan vormen vaak<br />
het achtergrondkoor op een zwoele<br />
zomeravond in de buitenlucht. Tot<br />
in oktober is hun luide ratelroep te<br />
horen. De mannetjes produceren het<br />
karakteristieke geluid door met hun<br />
voorvleugels over elkaar te wrijven.<br />
Dat levert een luide, schelle en langgerekte<br />
ratel op die soms wel een paar<br />
minuten kan duren. De sprinkhaan<br />
is egaal groen gekleurd en heeft een<br />
bruine streep over de bovenkant van<br />
de kop en het halsschild.<br />
ZWARTE SPECHT<br />
Van alle spechten roffelt de zwarte<br />
specht verreweg het hardst. Deze<br />
metalhead met z’n zwarte outfit<br />
headbangt als de beste. Zijn roffelende<br />
drum solo’s zijn kilometers ver te<br />
horen. Het kenmerkende rode hoedje<br />
maakt de zwarte specht helemaal<br />
uniek. Je moet wel geluk hebben deze<br />
specht te spotten: de grootste specht<br />
van Europa is erg schuw en weet zich<br />
altijd nét aan de achterkant van een<br />
boom te positioneren. Maar in het<br />
voorjaar kun je genieten van zijn<br />
lachende roep.<br />
4<br />
3<br />
ANOUK VAN DER ZEE<br />
EDELHERT<br />
De lokroep van het edelhert is misschien<br />
wel het bekendste dierengeluid van<br />
Nederland. Dit unieke geluid – burlen<br />
genoemd – kun je in het najaar beluisteren<br />
op de Veluwe, in het Weerterbos en<br />
in de Oostvaardersplassen. In het najaar<br />
proberen de mannetjes om de hindes<br />
voor zich te winnen. Dit gaat gepaard<br />
met luide burlgeluiden en wapen -<br />
gekletter van de geweien als het tot<br />
vechten komt. Niet zelden vallen er<br />
gewonden bij dit spectaculaire natuurfenomeen<br />
in september.<br />
5<br />
GETTY IMAGES<br />
ISTOCK<br />
JUNIKEVER<br />
De junikever is iets kleiner dan de overbekende<br />
meikever, maar lijkt er wel op.<br />
De junikever is wat warmer bruin van<br />
kleur en hariger. Junikevers vind je<br />
vooral op weiden en braakliggende<br />
terreinen. ’s Avonds vliegen ze rond<br />
boomkruinen en huizen. De larven<br />
leven eerst ondergronds van plantenwortels.<br />
Na twee jaar zijn de larven<br />
ontwikkeld, vindt de verpopping plaats<br />
en vliegen ze als volwassen kevers uit.<br />
Tijdens het vliegen maken ze een<br />
opvallend brommend geluid, net<br />
als de meikevers trouwens.<br />
MAGAZINE.NL<br />
67
BUFFET<br />
VOOR<br />
BIJEN<br />
HELP DE<br />
NATUUR<br />
DOOR NIET<br />
TE MAAIEN<br />
Er is een eenvoudige manier om bijen en andere<br />
insecten te helpen. Laat het grasveld in je tuin een<br />
maand met rust en omarm de wildernis. Doe mee<br />
aan Maai Mei Niet en geef zo de natuur een duwtje<br />
in de rug. De actie uitgelegd in 5 vragen.<br />
1<br />
TEKST DANIËL MULDER FOTO GETTY IMAGES<br />
Wat is Maai Mei Niet?<br />
Het idee is even simpel als doeltreffend.<br />
Heb je een grasveldje in<br />
je tuin, laat dit dan in de maand<br />
mei met rust door niet te maaien.<br />
Die oproep tot luiheid heeft een<br />
reden. Je gazon bestaat namelijk<br />
uit meer dan gras. Door het gras<br />
niet – of gedeeltelijk – te maaien<br />
en je gazon een beetje te laten<br />
verwilderen, kunnen planten als<br />
paardenbloem, witte klaver en<br />
madeliefje tot bloei komen. Daar<br />
profiteren bijen, vlinders en andere<br />
insecten van die in de lente een<br />
grote behoefte hebben aan nectar<br />
en stuifmeel als voedsel.<br />
Maai Mei Niet is overgewaaid uit<br />
België, waar de actie al enkele jaren<br />
loopt. Maar de wortels van de nietmaaiactie<br />
liggen in het Verenigd<br />
Koninkrijk, waar de actie No Mow<br />
May heet. Daar leerden ze al snel<br />
dat je door niet te maaien tot wel<br />
tien keer meer bijen en andere<br />
insecten kunt aantrekken. In<br />
Nederland is de actie een initiatief<br />
van Stichting Steenbreek, Flora van<br />
Nederland, Bijenstichting en Velt.<br />
4<br />
2<br />
Hoe werkt<br />
het en hoe<br />
doe je mee?<br />
Meedoen is eenvoudig: laat je<br />
grasveld in mei met rust. Wil<br />
je weten wat het niet maaien<br />
precies oplevert, meld je dan aan<br />
via maaimeinietnederland.nl.<br />
Dan ontvang je informatie over<br />
welke bloemen er in je grasveld<br />
groeien en welke insecten erop<br />
afkomen. Door in juni de bloemen<br />
te tellen in één vierkante<br />
meter van je niet-gemaaide<br />
gras, kun je de nectar score van<br />
je grasveld bepalen.<br />
3<br />
Wat is<br />
de nectarscore?<br />
De nectarscore drukt uit<br />
hoeveel nectarsuiker je gazon<br />
per dag produceert. Door de<br />
nectarscores van elke plant die<br />
je telt in die ene vierkante meter<br />
op te tellen en te vermenigvuldigen<br />
met het aantal vierkante<br />
meters dat je hebt laten groeien,<br />
kun je de nectarscore bepalen.<br />
Zo weet je hoeveel nectar jouw<br />
niet-gemaaide gazon per dag<br />
produceert voor bijen, vlinders<br />
en andere bestuivers.<br />
Welke planten profiteren<br />
vooral door niet te maaien?<br />
De paardenbloem is de absolute nectarkampioen. Kruipend zenegroen<br />
staat op de tweede plaats wat nectarproductie betreft, hondsdraf op<br />
drie, witte klaver op vier en gewone margriet op vijf.<br />
72 MEI <strong>2024</strong>
5<br />
Hoeveel bijen<br />
profiteren ervan?<br />
In België werd in 2023 de hoogste<br />
Nationale Nectarscore behaald sinds de<br />
start van Maai Mei Niet in 2021. In 2023<br />
konden dagelijks 21 miljoen bijen eten van<br />
de Maai Mei Niet-gazons. In 2021 lag dat<br />
aantal op 14 miljoen en 2022 op 17 miljoen.<br />
In Nederland deed in 2023 in totaal<br />
840.000 m 2 aan gazons mee. In totaal<br />
zijn meer dan 11.000 bloemen geteld in<br />
de telvakken van één vierkante meter.<br />
Dat leverde een nectarproductie op van<br />
30 milligram per vierkante meter, al met<br />
al voedsel voor ruim 2,5 miljoen bijen.<br />
- LOKROEP VAN NECTAR -<br />
Bloemen maken nectar om bestuivers<br />
zoals bijen en vlinders aan te trekken.<br />
Nectar dient als een beloning voor deze<br />
dieren. Wanneer ze de nectar uit een<br />
bloem halen, komen ze in contact met<br />
het stuifmeel van de bloem. Dit stuif-<br />
meel blijft aan hun lichaam plakken en<br />
wordt vervolgens overgebracht naar<br />
andere bloemen waar het bijdraagt aan<br />
bestuiving. Bestuiving is essentieel voor<br />
de voortplanting van veel planten,<br />
omdat het helpt bij de vorming van<br />
zaden en vruchten.<br />
MAGAZINE.NL 73
PLANTENPRACHT<br />
OP CORFU<br />
GROENE<br />
PAREL<br />
IN DE<br />
IONISCHE ZEE<br />
Vuurwants op gewone tongorchis.<br />
Corfu is het noordelijkste van<br />
de Ionische Eilanden. Het is ook<br />
het groenste Griekse eiland,<br />
vooral dankzij de rijke variatie<br />
in de plantenwereld, met<br />
onder meer bijna 40 soorten<br />
orchideeën. Vooral in de lente is<br />
het er prachtig als veel planten<br />
in bloei staan. Een prima manier<br />
om het eiland te verkennen is<br />
te voet, door de weelderige<br />
vegetatie, langs de goudgele<br />
zandstranden en over steile<br />
kusten, zoals natuurfotograaf<br />
Edwin Giesbers deed.<br />
TEKST EN FOTO’S EDWIN GIESBERS<br />
80 MEI <strong>2024</strong>
De Mediterranean crane’s bill is een geraniumsoort en algemeen op Corfu.<br />
Straalscherm wordt ongeveer 75 cm hoog en heeft witte, kantachtige bloemen.<br />
MAGAZINE.NL 81