Cursusboek Presenteren met Impact NL

PRESENTEREN MET 

IMPACT

Inhoud 

1. Inleiding 1 

2. Waar sta jij vandaag als spreker? Doe de test! 7 

3. Klaar voor je eerste presentatie? 19 

4. Hoe denk je? - Het mentale aspect van presenteren 25 

A Bang Bang Bang 27 

B De logische niveaus 31 

C Hoe je geprogrammeerd bent 37 

D Hoe jouw onzekerheid ombuigen in zelfvertrouwen? 38 

E Extra tips om vol vertrouwen voor een groep te spreken 43 

5. Hoe bereid jij je presentatie voor? 47 

A Binnen welk kader geef je de presentatie? 51 

B Wat zijn de praktische omstandigheden? 52 

C Wie zijn je toehoorders? 54 

D Welk doel wil je bereiken? 57 

E Wat is de essentie van je boodschap? 58 

F Hoeveel spreektijd heb je ter beschikking? 62 

G Hoe maak je goede slides? 64 

H Heb je je presentatie voldoende gerepeteerd? 72 

6. Hoe blijft je boodschap écht hangen? 75 

A Presenteren is communiceren 77 

1. Van informatie naar communicatie 79 

2. Het belang van verbale communicatie, lichaamstaal en paraverbale 83 

communicatie 

B Technieken om je impact als spreker te vergroten 85 

1. Bouw verbinding op met je publiek 89 

2. Maak oogcontact 95 

3. Presenteren met slides 102 

4. Neem een krachtige houding aan 107 

5. Verplaats jezelf 111 

6. Laat een stilte 114 

7. Breng afwisseling in je stemvolume en intonatie 122 

8. Kies de gepaste spreeksnelheid 125 

9. Kruid je boodschap met subtekst 127 

10. Maak overtuigende gebaren 130 

11. Ga in interactie met je publiek 141 

12. Pak lastige situaties constructief aan 145 

13. Creëer een verrassingseffect 152 

7. Tot slot 169 

8. Opvolgsessie(s) voor gevorderden 177 

Presenteren met impact

Inleiding1 

© Imboorling BV, 2022 

Alle rechten voorbehouden. Behoudens uitdrukkelijk bij wet bepaalde 

uitzonderingen mag niets uit deze uitgave zonder uitdrukkelijke voorafgaande 

schriftelijke toestemming van de uitgever worden openbaar gemaakt of 

verveelvoudigd, op welke wijze of onder welke vorm dan ook, waaronder 

begrepen het reproduceren door middel van druk, offset, fotokopie of 

microfilm of in enige digitale, elektronische, optische of andere vorm. 

Presenteren met impact 


1

EEN SAAIE SPREKER 

SPEELT OP ZEKERHEID 

INFORMEERT OVER EEN THEMA 

NEGEERT HET PUBLIEK 

KIJKT WEG 

STAAT MET DE HANDEN OP DE RUG 

IS STATISCH WIEBELT ONZEKER 

IS ERNSTIG GEEFT FEITEN 

SOMT ABSTRACTE KENMERKEN OP 

BESCHRIJFT 

SPREEKT MONOTOON 

WEET VEEL OVER HET THEMA 

KENT DE TEKST UIT HET HOOFD 

1 

Inleiding 

GEEFT DE HOOFDROL AAN SLIDES 

LEEST DE SLIDES LETTERLIJK AF 

EEN ENTHOUSIASTE SPREKER 

NEEMT RISICO’S 

COMMUNICEERT MET HET PUBLIEK 

BETREKT HET PUBLIEK 

ZOEKT OOGCONTACT 

Wil je met impact spreken voor een groep? Wil je dat 

jouw boodschap blijft hangen bij je toehoorders? 

Dit cursusboek toont je de weg. 

Aan de hand van praktische tips leer je vaardigheden om je boodschap krachtig(er) 

over te brengen en op een enthousiaste manier voor een groep te spreken. 

Op basis van een concreet stappenplan met oefeningen ontdek je de sterktes van 

je eigen presentatiestijl, sta je stil bij hetgeen extra aandacht verdient en scherp 

je je technieken verder aan. 

Welkom! 

MAAKT ONDERSTEUNENDE GEBAREN 

IS DYNAMISCH 

STAAT STIL EN VERPLAATST ZICH MET EEN REDEN 

INSPIREERT EN OVERTUIGT 

ONZE OUDERS HEBBEN EEN PROTOTYPE VAN ONS GEMAAKT 

HET IS AAN ONS OM DAAR EEN TURBOVERSIE VAN TE MAKEN 

FIONA HARROLD 

GEEFT VOORBEELDEN EN VERTELT VERHALEN 

SOMT DE VOORDELEN OP VOOR DE TOEHOORDERS 

DOET VOOR 

SPREEKT MET WISSELEND STEM- 

VOLUME, INTONATIE EN SNELHEID 

Wil je bestempeld worden als een saaie spreker? Of wil je dat het publiek aan je 

lippen hangt? 

Dit gedetailleerde stappenplan is jouw gids om een begeester(en)de spreker te 

worden en je publiek enthousiast toe te spreken. 

IS GEPASSIONEERD DOOR HET THEMA 

ZEGT HET IN EIGEN WOORDEN 

Succesvolle sprekers zijn ervan overtuigd dat ze écht iets te vertellen hebben. 

Ze hebben charisma en brengen gepassioneerd over hoe hun ideeën, diensten of 

producten van betekenis kunnen zijn voor hun toehoorders. 

SPEELT ZELF DE HOOFDROL 

2 Presenteren met impact 

GEBRUIKT WEINIG SLIDES EN IS ER DE BAAS OVER 


3

Er zijn mensen die ‘aan’ staan en mensen die 

‘uit’ staan. Diegenen die ‘aan’ staan, spreken 

vol passie over hun onderwerp en weten hun 

publiek moeiteloos te boeien. Hoe meer je ‘aan’ 

staat, des te groter je impact als spreker. 

Heb je daarentegen weinig of geen voeling 

met de inhoud van je presentatie? In dat geval 

wordt het erg lastig om je publiek warm te 

maken. 

Ben je gemotiveerd om je passie te delen met 

je publiek? Zelfvertrouwen en een positieve 

overtuiging vormen de basis om als spreker uit 

te blinken. Ze volstaan echter niet. Je dient ook 

het antwoord op deze vragen te kennen: 

Integreer de nieuwe technieken op jouw eigen authentieke manier en beschouw de vele tips 

in dit cursusboek als richtingaanwijzers. Probeer de adviezen uit en kijk welk effect ze hebben 

op jou en op je toehoorders. Weeg af wat bij jou past en zet de tips naar je hand. 

Leg de lat in het begin niet te hoog. Verwacht niet dat je meteen het niveau van een topspreker 

bereikt. Hou in gedachten dat Rome niet op één dag gebouwd is. 

JE MOET NIET FANTASTISCH ZIJN OM TE BEGINNEN 

MAAR JE MOET WEL BEGINNEN OM FANTASTISCH TE WORDEN 

In het woordenboek komt ‘beginnen’ voor ‘fantastisch’. Wil je een fantastische spreker worden? 

Ga dan aan de slag met de vele tips & tricks. Hoe vaker je oefent, met vallen en opstaan, 

hoe sneller je de technieken onder de knie krijgt. 

HOE BEREID IK 

MIJN PRESENTATIE 

VOOR? 

HOE ZORG IK ERVOOR 

DAT MIJN BOODSCHAP 

ÉCHT BLIJFT HANGEN? 

HOE PAK IK 

LASTIGE SITUATIES 

EN STOORZENDERS 

AAN? 

Evalueer na elke presentatie. Wat liep er goed? Wat kon beter? Waren er zwakke momenten? 

Sta open voor de waardevolle feedback van anderen. Het is een duwtje in de rug om verdere 

stappen voorwaarts te zetten. 

HOE HOU IK 

CONTROLE OVER 

MIJN SLIDESHOW? 

HOE BOUW IK 

SPANNING OP? 

HOE KRIJG IK VAN 

IEDEREEN DE VOLLE 

AANDACHT? 

In dit cursusboek kom je het antwoord op bovenstaande vragen te weten. We tonen je de weg 

aan de hand van eye-openers, super concrete tips en tal van leerrijke oefeningen. Bovendien 

heb ik de essentie samengevat in dertig toptips voor een tiptop presentatie. 

Hoe je het in de praktijk aanpakt om een sterke spreker te worden, leer je tijdens de opleiding. 

EEN HOND KAN NIET AFSTUDEREN ALS KAT 

KEN BLANCHARD 

Naast de nieuwe technieken en vaardigheden die je zal leren, is het belangrijk om jezelf te 

blijven. Een paradox? Allerminst, want alleen op een authentieke manier kom je geloofwaardig 

over. 

Elke spreker heeft zijn eigen stijl. De stijl van een collega is daarom niet jouw stijl. 

De feedback van de trainer en de andere deelnemers maakt je bewust van de impact die je wel 

of niet bereikt. De feedback is niet bedoeld om je af te breken. Integendeel. Feedback is een 

terugkoppeling van wat anderen je wel of niet hebben horen of zien doen, en van het effect 

ervan. 

Uit waardevolle feedback leer je waar je sterke punten liggen en wat meer aandacht verdient. 



5

Moedig elkaar aan. Vertel het wanneer de ander vorderingen maakt, en geef hem of haar een 

schouderklopje. 

GEEF MENSEN EEN PLUIM 

EN ZE KRIJGEN VLEUGELS 

PHIL BOSMANS 

Denk eraan om ook jezelf een pluim te geven wanneer je vooruitgang boekt en je grenzen 

verlegt. 

Ik wens je heel veel moed, experimenteerlust, inzichten, leermomenten, prettige probeersels 

én onnoemelijk veel spreekplezier. 

Voel je dat laatste nu nog niet? Geen zorg, het komt wel. 

Veel succes! 

Frederik Imbo 

Noot: hij/zij 

Waar sta jij 

vandaag als 

In dit cursusboek heb ik omwille van het leesgemak gekozen 

om de mannelijke voornaamwoorden ‘hij’ en ‘hem’ te gebruiken 

telkens ik naar een persoon verwijs. Wat dat betreft volg 

ik de richtlijn van het ‘Team Taaladvies’ van de Vlaamse 

Overheid. Maar ik vind het belangrijk dat iedereen zich 

op een gelijkwaardige en respectvolle manier betrokken 

voelt. Daarom nodig ik je uit om de voornaamwoorden 

al dan niet te vervangen zodat ze matchen met jouw 

voorkeur. 


spreker?27 

Presenteren met impact

2 

Waar sta jij 

vandaag als 

spreker? 

Je wil een betere spreker worden? Gefeliciteerd! 

Je doel is duidelijk: leren om jouw boodschap met 

meer impact voor een groep te brengen. 

Een gedetailleerde wegbeschrijving helpt je om je doel 

te bereiken. Mits je het punt kent vanwaar je vertrekt. 

DOE DE 

DE EERSTE STAP NAAR GROEI 

IS KENNIS EN BEWUSTZIJN 

VAN DE HUIDIGE SITUATIE 

TEST 

Om te achterhalen hoever je vandaag staat, starten we met een test. De resultaten 

van deze test geven jouw specifieke uitdagingen en aandachtspunten weer op 

het vlak van mindset, voorbereiding en sprekersvaardigheden. 

In de volgende vijf situaties krijg je telkens drie uitspraken voorgelegd. 

Geef aan hoe jij zou reageren en omcirkel in welke mate elke uitspraak voor 

jou van toepassing is. 



9

Last minute 

invalbeurt 

Op vervroegd 

pensioen 

1 2 

Omwille van onvoorziene omstandigheden vraagt je leidinggevende tien 

minuten voor aanvang om de kwartaalcijfers in zijn plaats te presenteren op 

de directievergadering. 

Vermits jij de slideshow met de cijfers hebt voorbereid, ben je inhoudelijk 

relatief goed op de hoogte. Presenteren voor de bedrijfstop daarentegen 

bezorgt je klamme handen. Tijdens zo’n vergadering zit iedereen achter een 

tafel, met de laptop binnen handbereik. 

Vrijdag is het zover. Je begint aan je laatste werkdag voor je vervroegd 

pensioen. Je collega’s hebben aangedrongen op een afscheidsfeestje in het 

plaatselijke café. Ze hebben duidelijk te kennen gegeven dat ze van jou een 

speech verwachten. 

A 

Ik denk: De directieleden zullen me minder geloofwaardig vinden omdat ik 

geen leidinggevende ben. Als ze op hun laptop beginnen werken, zal ik me 

steeds onzekerder voelen en durf ik zeker niet vragen om aandachtig te zijn. 

Hoe sneller de presentatie achter de rug is, hoe liever ik het heb. 

A 

Ik hou er niet van om in het middelpunt van de belangstelling te staan. Het kan 

me niet schelen wat mijn collega’s willen. Ofwel hou ik mijn speech zeer kort. 

Ofwel speech ik helemaal niet. 

Herken je jezelf in deze uitspraak? 

helemaal niet eerder niet misschien eerder wel helemaal wel 


B 


De resterende tien minuten overloop ik mijn presentatie en definieer ik per slide 

de kernboodschap. Ik bekijk hoe ik de cijfers kan toelichten met verhelderende 

context, scherpe argumenten en pittige voorbeelden. Indien nodig pas ik de 

slides aan. 

B 

Op een bijzonder moment als dit wil ik een beklijvende speech geven voor mijn 

collega’s. Om mij voor te bereiden, verzamel ik zoveel mogelijk grappige en 

pakkende anekdotes uit mijn loopbaan. 



C 



Om meteen de aandacht te trekken, ga ik op een plek staan waar iedereen mij 

goed ziet. Ik vertel dat ik me onwennig voel om voor het eerst een presentatie 

te geven op een directievergadering. Met een knipoog zeg ik dat ze mijn cijfers 

hopelijk interessanter zullen vinden dan de mails op hun laptop of smartphone. 

Ik kijk de directieleden nadrukkelijk aan, laat een stilte vallen en wacht tot 

iedereen met volle aandacht luistert alvorens mijn presentatie te starten. 



C 

Het is vrijdagavond en in het café zijn, naast een tiental vaste klanten, vijfentwintig 

collega’s aanwezig. Enkele collega’s roepen dat ze een speech willen horen. 

Ik voel een aangename spanning opkomen en pak met een glimlach de 

microfoon vast. 

Ik haal herinneringen op en vertel enthousiast anekdotes met wisselend 

stemvolume en intonatie. Om de spanning op te bouwen, laat ik af en toe 

een stilte vallen. Ik zorg voor zoveel mogelijk interactie, bijvoorbeeld door de 

collega’s te vragen wie zich het sinterklaasfeestje nog herinnert waarop Jos 

door de kinderen werd herkend. 





11

3 

Rondetafel 

Jouw moment 

4 

Je bent uitgenodigd voor een rondetafel met de HR-manager in verband met 

de jaarlijkse teambuildingactiviteit. Elke dienst mag één vertegenwoordiger 

afvaardigen en jouw collega’s hebben jou naar voor geschoven. Vooraf werd 

gevraagd om per dienst alle voorstellen en ideeën te verzamelen. 

Je werkt als projectmanager bij een telecombedrijf. Onlangs was het 

datanetwerk zwaar verstoord. Tijdens een werkvergadering vraag je aan de 

marketingcollega’s om de getroffen gebruikers een korting te geven op hun 

volgende factuur. Dat is niet meer dan correct volgens jou. 

A 

Bij het ontvangen van de uitnodiging van de HR-manager denk ik: ‘Oh leuk, ik 

zal onze voorstellen met verve verdedigen zodat ons idee het haalt. Dit wordt 

fun!’ 

A 

Ik denk: Hoe pak ik de krokodillen hier rond de tafel best aan? Vooraleer ik mijn 

standpunt toelicht, luister ik eerst rustig naar hun argumenten en breng begrip 

op voor hun bezorgdheid om minder inkomsten binnen te krijgen. Zo vergroot 

ik de kans om hen warm te maken voor de korting. 





B 

Twee dagen voor de vergadering heb ik alle ideeën van mijn collega’s verzameld 

en een leuke presentatie voorbereid. Ik ben van plan om de activiteiten op 

een creatieve manier voor te stellen aan de hand van voorwerpen. Daarnet 

heb ik mijn presentatie nog even geoefend voor de collega’s van onze dienst. 

Overmorgen wil ik indruk maken. 



B 

Ik begin mijn presentatie met een verhaal : ‘Wie heeft er ooit al iets gekocht dat 

niet naar behoren werkte of meteen stuk was? Hoe voelde je je toen? Of hoe 

voel je je wanneer je een kamer met zeezicht boekt en de zee amper ziet?’ 

Via deze vragen wil ik de aanwezigen laten voelen wat onze klanten ervaren 

wanneer ze betalen voor een datanetwerk dat niet doet wat het belooft. Ik loop 

rond tijdens mijn presentatie en gebruik veel mimiek en gebaren. 



C 

Het is D-Day. Ook al ben ik inhoudelijk tot in de puntjes voorbereid, de zenuwen 

gieren door mijn lijf en ik krijg het benauwd. Ik voel me door iedereen bekeken 

en vermijd oogcontact met de collega’s van de andere diensten. 


C 

Terwijl ik aan het presenteren ben, merk ik dat er enkele collega’s aan het 

praten zijn. Dit ergert me. Even later onderbreekt een collega me diverse keren. 

Ik neem het persoonlijk en word onzeker. Ik negeer hun gepraat en denk: hoe 

sneller mijn presentatie achter de rug is, hoe beter. 






13

Omcirkel nu voor alle vragen de score die overeenkomt met jouw antwoorden. 

5 Powerpoint 

A 

B 

Je geeft een presentatie in het kader van het project ‘Duurzaamheid op het werk’. 

Je doel is om de aanwezigen aan te zetten tot een zuiniger energieverbruik en 

hen te motiveren om vaker de fiets of het openbaar vervoer te nemen. 

Ik maak een slideshow met zoveel mogelijk cijfers om aan te tonen dat we als 

bedrijf een slechte beurt maken. Meten is weten. Hoe meer info en grafieken, 

hoe gemakkelijker ik mijn collega’s zal kunnen overtuigen om hun gewoontes 

te veranderen. 



Ik gebruik zo weinig mogelijk slides en grafieken, en vertel zoveel mogelijk een 

verhaal. Daarbij laat ik sprekende beelden zien en kom met inspirerende quotes. 

Mijn doel is om de toehoorders zoveel mogelijk te laten voelen. 



1 

2 

3 

4 

5 

VRAAG NR 

helemaal 

niet 

eerder 

niet 

misschien 

eerder 

wel 

helemaal 

wel 

A 20 16 12 8 4 

B 4 8 12 16 20 

C 4 8 12 16 20 

A 20 16 12 8 4 

B 4 8 12 16 20 

C 4 8 12 16 20 

A 4 8 12 16 20 

B 4 8 12 16 20 

C 20 16 12 8 4 

A 4 8 12 16 20 

B 4 8 12 16 20 

C 20 16 12 8 4 

A 20 16 12 8 4 

B 4 8 12 16 20 

C 4 8 12 16 20 

C 

Ik kijk enkel naar mijn slides wanneer ik wil dat de toehoorders dat ook doen. 

Zodra ik mijn argumenten naar voor heb gebracht, draai ik me opnieuw naar 

het publiek, zoek oogcontact en vraag om een reactie. Ik wacht lang genoeg, 

totdat men bevestigend knikt. Ik verplaats me geregeld en gebruik de hele 

breedte van de zaal. Daardoor sta ik afwisselend links en rechts van het scherm. 



Tel per kleur alle scores op en je bekomt de totaalscore per domein: 

Mijn score op het vlak van 

MINDSET % 

VOORBEREIDING % 

SPREKERSVAARDIGHEDEN % 

Wil je weten hoe je globaal scoort als spreker? Deel je totale score door drie en je krijgt het 

percentage dat weergeeft in welke mate je presenteert met impact. 

MIJN GLOBALE SCORE ALS SPREKER % 

Herhaal deze test over enkele maanden. De kans is groot dat je scores aanzienlijk gestegen zijn. 



15

Een grondiger beeld! 

Ontdek per domein welk soort 

spreker je bent en waar je sterktes 

en aandachtspunten liggen. 

Mindset 

De professional 

Je bent een toptalent en straalt charisma uit. Je bent je bewust van je kwaliteiten en 

spreekt je toehoorders boeiend en inspirerend toe. Met je enthousiaste stemgebruik, 

oogcontact en ondersteunende gebaren trek je het publiek naar je toe. Fantastisch! 

Met zelfvertrouwen en inlevingsvermogen stem je de inhoud van je presentatie af op 

je publiek. Daarmee bereik je snel impact. Spreken voor een groep schrikt je niet af. 

Integendeel, je doet het met passie en dat werkt aanstekelijk op je toehoorders. 

Je bent op-en-top voorbereid en klaar voor de ontmoeting met je publiek. Je denkt 

grondig na over wie je toehoorders zijn en over hetgeen je zal vertellen. Je oefent je 

presentatie uitvoerig en stuurt bij waar nodig. En dat loont. 

De lesgever 

Mindset 

Als spreker kom je sympathiek en ontspannen over. Je bent niet van je stuk te brengen wanneer 

je voor een groep spreekt. Lovenswaardig met welk gemak jij op elk moment spreekt. 

Die ontspannen houding heeft echter een keerzijde. Je bent niet altijd goed voorbereid 

en speelt soms op routine waardoor je boodschap soms impact mist. Dat je de essentie 

uit het oog verliest of naar je woorden zoekt, kan je toehoorders irriteren. Maak werk van 

de voorbereiding en je wordt een betere spreker. 

Vaardigheden 

Voorbereiding 

Voorbereiding 

Vaardigheden 

Je legt gemakkelijk contact met je publiek en spreekt met impact. Dat is onder meer te 

danken aan de aandacht voor je toehoorders, en aan de manier waarop je de boodschap 

overbrengt. Door je spreektechnieken bij te schaven, stijg je naar een hoger niveau. 

Domein 

De 

angsthaas 

De 

wetenschapper 

De 

politicus 

De 

lesgever 

De 

professional 

De politicus 

Mindset -25% 25 tot 40% 

Voorbereiding 

-25% 25 tot 40% 

Vaardigheden 

-25% 25 tot 40% 

40 tot 

60% 

40 tot 

60% 

40 tot 

60% 

60 tot 

80% 

60 tot 

80% 

60 tot 

80% 

+80% 

+80% 

+80% 

Mindset 

Vaardigheden 

Voorbereiding 

Om zoveel mogelijk kiezers voor je idee te winnen, wil en zal je het publiek krachtig 

toespreken. Je stapt vrij zelfzeker het podium op, ook al voel je je misschien niet zo. 

De kans dat het publiek dit opmerkt, is klein. 

Je begint en eindigt je redevoering overtuigend. Alleen…je houdt (te) weinig rekening 

met je publiek. Jouw wil is wet. Je maakt geen verbinding met je toehoorders, daarvoor 

zit je ego in de weg. Om écht met impact te spreken, luister je best meer naar je publiek 

en minder naar je ego. 

Maak contact met je publiek en betrek je toehoorders bij je presentatie door interactie te 

creëren. Schenk meer aandacht aan technieken zoals oogcontact, stiltes en gebaren. 

Ook je voorbereiding is mossel noch vis. Je weet waarover je spreekt en toch blijft het 

publiek op zijn honger zitten. Je toehoorders willen een meer persoonlijke benadering. 

Ze willen voelen dat je je goed hebt voorbereid. 



17

De wetenschapper 

Je vertrouwt op je kennis en bent wellicht als een wervelwind 

door de voorbereiding gegaan. Met kennis alleen kom je 

er echter niet. Als wetenschapper moet je je boodschap 

aanpassen aan hun niveau om hen mee te krijgen. 

Heb je toch werk gemaakt van een degelijke voorbereiding, 

dan is de kans groot dat je krampachtig vasthoudt aan de 

inhoud van je presentatie en... 

Voorbereiding 

Vaardigheden 

... je publiek overdondert met irrelevante details. De gevolgen 

laten zich raden: je hebt weinig of geen interactie met je 

toehoorders en ze haken snel af. Het is niet ondenkbaar dat er 

aanwezigen in slaap vallen. Werk aan de winkel! 

Mindset 

Je houdt niet echt van spreken voor een groep. Als wetenschapper 

werk je liever achter de schermen. Toch is spreken 

voor een groep noodzakelijk om je kennis met anderen te 

delen. Wees je bewust van het feit dat het publiek betrokken 

en geïnspireerd wil worden in plaats van louter geïnformeerd. 

De angsthaas 

Klopt het dat je een gloeiende hekel hebt aan spreken voor 

een groep? 

Of breekt het angstzweet je al uit bij de gedachte? 

Mindset 

Voorbereiding 

Vaardigheden 

Je angst om te spreken voor een groep is zo groot dat je 

tijdens de voorbereiding enkel oog hebt voor cijfers en feiten. 

Het zou zelfs kunnen dat je helemaal geen voorbereiding 

maakt. Zo ga je zeker af. Herpak je en steek een tandje bij. 

Goed begonnen is immers half gewonnen. 

Jij hebt nood aan meer zelfvertrouwen! Zelfs de beste 

voorbereiding gaat verloren wanneer je niet durft spreken 

voor een groep. 

Kom uit je comfortzone en laat je zien en horen. 

Leer luider spreken, interactie en betrokkenheid opbouwen, 

ondersteunende gebaren maken en spannende stiltes 

gebruiken. Laat je tanden zien en denk vooral niet dat je 

overdrijft. 

Klaar voor 

je eerste 


presentatie?319 


Mindset 

Wat jou te doen staat, is stilstaan bij hoe je denkt en voelt. 

Zolang je gelooft dat spreken voor een groep niets voor jou is, 

blijft het moeilijk. Sta open voor nieuwe ervaringen en verleg 

je grenzen.

3 

Klaar voor 

je eerste 

presentatie? 

Last van koudwatervrees bij het lezen van deze vraag? 

De beste manier om die vrees te overwinnen is … in 

het water springen. En dat is precies wat je nu gaat 

doen. Want zo dadelijk geef je je eerste presentatie. 

Spannend! 



21

Opdracht 

Breng een presentatie van twee minuten. 

De volgende twee onderwerpen komen elk één minuut aan bod. 

Stel iemand van de 

groep voor aan de 

andere groepsleden. 

Vertel over een eigen zeer (on)prettige 

zintuiglijke ervaring of over iets dat je wel of 

niet graag ziet, hoort, ruikt, voelt of proeft. 

Hoe gaan we te werk? 

• Iedereen brengt zijn presentatie voor de groep. 

• Na elke presentatie noteer je feedback op een post-it: wat doet de spreker goed en wat kan 

beter. Wees zo concreet mogelijk. 

• Geef je post-it met feedback aan de spreker in kwestie. 

• Nadat de spreker de feedback van iedereen heeft ontvangen, start de volgende presentatie. 

Kleef hier alle post-its met feedback over jouw presentatie en lees hoe jij als 

spreker overkomt. 

Bijvoorbeeld: met blote voeten op het gras 

lopen, je voeten laten masseren, douchen 

met je lievelingszeep, met je handen door 

het haar van je kinderen gaan, je hond die 

een stinkende scheet laat, spruitjes eten, … 

Je brengt dus één presentatie waarin twee onderwerpen vervat zitten. Hoe je het aanpakt, 

kies je helemaal zelf. 

Wat is het doel? 

Breng je presentatie met de grootst mogelijke impact en zorg ervoor dat je boodschap blijft 

hangen bij de aanwezigen. 

Hoe bereid je je voor? 

• Vorm een duo met iemand die je niet of minder goed kent. 

• Neem een interview af en kom zoveel mogelijk te weten over de ander. 

WAAROP BEN 

JE TROTS ? 

Weinig inspiratie? 

Dit zijn enkele leuke invalshoeken: 

WAT MAAKT JE KWAAD? 

WELK COMPLIMENT 

PAST ECHT BIJ JOU? 

WAT MAAKT 

JE ZENUWACHTIG? 

WAT BOEIT JE? 

WAT ZIJN 

DE LEUKSTE 

EN DE MINDER 

LEUKE 

KANTEN VAN 

JE JOB? 

WAT ERVAAR JE ALS 

EEN GEMIS IN JE LEVEN? 

WAARMEE 

KUNNEN 

MENSEN 

JOU BLIJ 

MAKEN? 

HEB JE EEN 

GROTE DROOM? 

WAT WETEN 

WEINIGEN 

OVER JOU? 

• Na deze ontdekkingsronde krijg je vijf minuten om je presentatie voor te bereiden. 

Denk niet alleen aan wat je gaat vertellen. Schenk ook aandacht aan de manier waarop je 

dat zal doen. Breng je verhaal enthousiast en met impact. 



23

Hoe 

denk 

je? 

ALS ER TIEN MENSEN ZIJN 

DIE TEGEN JE ZEGGEN 

DAT JE EEN PAARD BENT 

MOET JE MISSCHIEN TOCH 

EEN ZADEL KOPEN 

Het mentale 

aspect van 

presenteren425 

24 Presenteren met impact Presenteren met impact

Wat jou 

tegenhoudt... 

-> 

4 

Het mentale 

aspect van 

presenteren 

4 A Bang bang bang 

BANG 

Er zijn meer volwassenen 

in het licht dan kinderen in het 

donker 

Kees van Kooten 

zit tussen 

je twee oren! 

We zijn allemaal wel voor iets bang. De ene heeft schrik 

van hoge gebouwen of om ernstig ziek te worden. 

De andere is panisch voor spinnen of muizen. 

Nog anderen zijn op hun hoede voor een terroristische 

aanslag. Perfectionisten zijn bang om fouten te maken 

en houden een strakke controle over hun werk, uitgaven, 

gewicht, dagindeling, etc. 

Veel van onze angsten zijn irrationeel. Hoe groot is de kans dat we door een 

spin aangevallen worden? Hoe groot is de kans om door de bliksem getroffen te 

worden of neer te storten met een vliegtuig? 

Hoe irrationeel deze gedachten ook mogen zijn, ze zijn er wel degelijk. 



27

MIJN LEVEN 

IS GEVULD GEWEEST 

MET PROBLEMEN 

WAARVAN DE MEESTE 

ZICH NOOIT HEBBEN 

VOORGEDAAN 

MARK TWAIN 

68 % 74 % 

Waarvoor ben jij bang? Voor het donker, voor bepaalde dieren, om ziek te worden, een dierbare 

te verliezen, afgewezen te worden, gepest te worden, beroofd te worden, eenzaam oud te 

worden, bedrogen te worden, …? 

Beschrijf hieronder waarvoor jij bang bent: 

..................................................................... 

..................................................................... 

..................................................................... 

..................................................................... 

..................................................................... 

..................................................................... 

..................................................................... 

..................................................................... 

..................................................................... 

..................................................................... 

..................................................................... 

Het National Institute of Mental Health vroeg aan 6,3 miljoen Amerikanen waarvoor ze bang 

waren. 68% van de ondervraagden verklaarde schrik te hebben om te sterven. 

Eén angst scoorde nog hoger. Kan je raden welke? Juist! Spreekangst. 

Maar liefst 74% van de ondervraagden gaf aan bang te zijn om voor een groep te spreken. 

Ze liggen bij manier van spreken nog liever in de doodskist dan het woord te moeten nemen 

tijdens een herdenkingsplechtigheid. 

De angst om te spreken voor een groep noemen we 'glossofobie'. 

De term verwijst naar de Griekse woorden ‘Glossa’ (taal, tong) 

en ‘Phobos’ (vrees, angst) 

Het is ongetwijfeld een hele geruststelling om te lezen dat je 

niet de enige bent met angst om voor een groep te spreken. 

Maar waar zijn we dan eigenlijk zo bang van? 

We zijn vooral bang om het niet gezegd te krijgen, fouten 

te maken en afgekeurd te worden. 

Met andere woorden: het is de angst om niet goed genoeg 

te zijn die ons parten speelt. En het is precies die angst die 

ervoor zorgt dat je een slechte presentatie geeft. Want 

hoe je over jezelf denkt, bepaalt het effect dat je bereikt. 

We noemen dit ‘selffulfilling prophecy’, een zichzelf 

waarmakende voorspelling. 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

Fobie 

% van VS-populatie die de fobie heeft 

Angst om voor publiek te 

spreken – Glossofobie 

Angst om te sterven – 

Necrofobie 

Angst voor spinnen – 

Arachnofobie 

Angst voor het donker – 

Achluofobie (of Scotofobie 

of Myctofobie) 

74 % 

68 % 

30.5 % 

11 % 

Hoogtevrees – Acrofobie 10 % 

Angst voor mensen of 

sociale situaties – Sociale 

fobie 

7.9 % 

Stel jezelf nu de vraag wat er zou gebeuren mocht je angst waarheid worden? Wat zou het 

gevolg zijn? Hoe erg is dat? En wat zou er nog erger zijn? Waarom maakt jou dat nog meer bang? 

Wanneer je lang genoeg doorgaat, groeit de angst. Tot er uiteindelijk twee soorten angst 

overblijven. Hoe verschillend we als mens ook zijn, in wezen zijn onze angsten te herleiden tot: 

• De angst om niet goed genoeg te zijn en daardoor te weinig liefde te krijgen. 

• De angst om te sterven. 

Wil je meer controle hebben over hoe je je voelt en wat je 

doet? Je leert het nu in het hoofdsstuk over de logische 

niveaus. 

7 Vliegangst – Aerofobie 6.5 % 

8 

9 

10 

Angst voor beperkte 

ruimtes – Claustrofobie 

Angst voor open plekken – 

Agorafobie 

Angst voor donder en 

bliksem – Brontofobie 

2.5 % 

2.2 % 

2 % 

Bron: National Institute of Mental Health 



29

4 B De logische niveaus 

WIE JE BENT 

JE OVERTUIGINGEN 

DE VAARDIGHEDEN 

DIE JE INZET 

WAT JE DOET 

DE GEDACHTE MANIFESTEERT ZICH IN HET WOORD 

HET WOORD MANIFESTEERT ZICH IN DE DAAD 

DE DAAD ONTWIKKELT ZICH TOT EEN GEWOONTE 

EN DE GEWOONTE VERHARDT ZICH TOT EEN KARAKTER 

SLA DUS ACHT OP DE GEDACHTE EN WAAR ZE U BRENGT 

EN LAAT HAAR VOORTKOMEN UIT LIEFDE 

ONTSTAAN UIT HET BEGAAN ZIJN MET ALLE WEZENS 

ZOALS DE SCHADUW HET LICHAAM VOLGT 

ZO WORDEN WIJ WAT WE DENKEN 

BOEDDHA 

HET EFFECT DAT JE BEREIKT 

Het model van de logische niveaus werd bedacht door de Britse 

bioloog, antropoloog en filosoof Gregory Bateson en verder 

uitgewerkt door NLP-expert Robert Dilts. 

Het model is bruikbaar om relaties en situaties te analyseren. Het bevestigt onder meer dat 

een ongewenst effect niet verdwijnt door de omgeving te veranderen. Na verloop van tijd 

toont hetzelfde patroon zich gewoon opnieuw in de andere context. 

De term ‘logische niveaus’ verwijst naar de logische en hiërarchische manier waarop niveaus 

zich tot elkaar verhouden. Een verandering op een hoger niveau heeft altijd gevolgen voor een 

lager niveau. Daarentegen, iets dat op een lager niveau wijzigt, zal niet noodzakelijk invloed 

heben op een hoger niveau. 

Vergelijk het met een regering met ministers en een premier aan het hoofd. Elke minister 

stuurt een ministerie aan dat verantwoordelijk is voor de onderliggende departementen. Zo 

gaat het verder tot helemaal onderaan bij de ambtenaar. Hij voert het werk uit, aangestuurd 

door alle hogere niveaus van de piramide. 

Eenzelfde logische en hiërarchische structuur zit ook in elk van ons. 



31

WIE JE BENT 

We starten bij de top van de piramide. Tijdens je leven neem je verschillende rollen op die je 

vervult binnen een bepaalde context en met de bijbehorende overtuigingen, vaardigheden 

en gedragingen. Elke rol maakt deel uit van je persoon. Zo ben je bijvoorbeeld een vader of 

moeder, een zoon of dochter, een collega, een weggebruiker, een klant, een sporter,… 

Binnen het kader van deze opleiding focussen we op je rol als spreker. 

Wie je als spreker bent, zegt weinig. Het is pas door het effect dat je bekomt dat anderen een 

concreet en duidelijk zicht krijgen op jou als spreker. 

We dalen daarom eerst af naar het onderste, meest concrete niveau van de piramide. 

WAT JE DOET 

Een effect bekom je niet zomaar. Zoals een glas niet zomaar valt. Iemand moet het eerst laten 

vallen of omstoten. Om een effect te bekomen, is een bepaald gedrag nodig. 

We stijgen een niveau in de piramide: jouw gedrag bepaalt welk effect je bekomt. 

Als spreker kom je zelfzeker of onzeker over omdat je je op een bepaalde manier gedraagt. 

Sta je bijvoorbeeld zenuwachtig weg en weer te trappelen, weet je met je handen geen blijf 

of kijk je het publiek niet aan, dan kom je onzeker over. 

Sta je daarentegen stevig stil, maak je ondersteunende gebaren en heb je oogcontact met de 

aanwezigen, dan kom je zelfverzekerd over. 

Hoe moet je je gedragen om als spreker het effect te bereiken dat je daarnet noteerde? 


Hoe je als spreker overkomt, bepaalt het effect dat je bereikt. Je publiek kan je bijvoorbeeld 

competent, ongeloofwaardig, duidelijk of verwarrend vinden. Of je als zelfzeker of onzeker, 

zenuwachtig of kalm, boeiend of saai, gedreven of mak, vlot of stuntelig, bescheiden of 

pretentieus bestempelen. 

Het effect dat je bekomt, is een combinatie van de diverse indrukken die de toehoorders van 

jou hebben. 

Wil je weten hoe jij overkomt? Lees dan nogmaals de feedback van de anderen na jouw 

eerste presentatie. 

Komt deze feedback overeen met het effect dat je beoogde of waarop je gehoopt had? 

Noteer hieronder welk effect je wil bereiken met je volgende presentatie: 

............................................................................ 

............................................................................ 

............................................................................ 

............................................................................ 

............................................................................ 

ALS JE JE STEEDS 

GEDRAAGT ALS EEN DEURMAT 

MOET JE NIET VERWONDERD ZIJN 

DAT IEDEREEN ZIJN VOETEN 

AAN JE AFVEEGT 

............................................................................ 

............................................................................ 

............................................................................ 

DE VAARDIGHEDEN DIE JE INZET 

Je gedrag bepaalt het effect dat je bekomt. 

Wat stuurt er je gedrag aan? Je vaardigheden. 

Dat brengt ons naar het midden van de piramide. 

OM STIL TE STAAN EN EEN STILTE TE LATEN VALLEN, MOET JE JE KUNNEN BEHEERSEN 

OM GROTE GEBAREN TE MAKEN, MOET JE LEF HEBBEN 

OM EEN GRAPJE TE MAKEN, MOET JE CREATIEF UIT DE HOEK DURVEN KOMEN 

OM LUID TE SPREKEN, MOET JE ENTHOUSIAST ZIJN 

OM JE TOEHOORDERS ÉCHT AAN TE KIJKEN, MOET JE OPRECHTE INTERESSE TONEN EN EMPATHIE VOELEN 

ALS JE BLIJFT DOEN WAT JE ALTIJD AL GEDAAN HEBT 

ZAL HET EFFECT STEEDS HETZELFDE BLIJVEN 

ALS JE EEN ANDER EFFECT WIL 

ZAL JE IETS ANDERS MOETEN DOEN 

JESSIE POTTER 



33

HOE DENK JE OVER JEZELF ALS SPREKER? 


Waarom gebruik je een bepaalde vaardigheid het ene moment wel en het andere moment 

niet? Hoe komt het bijvoorbeeld dat je probleemloos oogcontact en krachtige gebaren 

maakt bij je gezin aan de ontbijttafel terwijl je in het publiek niemand durft aan te kijken? 

Wel, dat komt omdat jouw gedachten in beide situaties grondig verschillen. Wellicht leeft 

bij jou de overtuiging dat je thuis helemaal jezelf mag zijn en ben je beducht om fouten te 

maken wanneer je voor een groep spreekt. 

Het is interessant om te bekijken met welke gedachten en overtuiging(en) je voor een groep 

staat. Geloof je in je eigen kunnen? Vertrouw je op je mogelijkheden? Of haal je jezelf eerder 

naar beneden door afkeurend over jezelf en het publiek te denken? 

BEPERKENDE OVERTUIGINGEN 

O nee, iedereen kijkt naar mij en beoordeelt mij. 

Hoe eng! 

Ik ben geen goede spreker. Dat zit gewoon niet 

in mij. 

Ik heb niets interessants te vertellen. 

Het publiek zal weer zien hoe zenuwachtig ik 

ben. 

BEKRACHTIGENDE OVERTUIGINGEN 

Iedereen kijkt naar mij. Dat is precies wat ik wil! 

Ik ben in staat om impact te creëren. Het lukt me. 

Ik heb een interessante boodschap te vertellen. 

Ik ben goed voorbereid en heb alle redenen om 

mij kalm en geconcentreerd te voelen. 

Niemand kan je 

een minderwaardigheidsgevoel geven 

zonder jouw instemming. 

ELEANOR ROOSEVELT 

Ik moet alles onder controle houden. Als ik één 

fout maak, is mijn presentatie om zeep. 

Wat moest ik alweer zeggen? Euuuh… Ik mag 

geen stiltes laten vallen want dan vinden ze mij 

dom. 

Niemand is perfect. De wereld zal niet vergaan 

als ik een foutje maak. 

Wat wou ik nu weer zeggen? Ik denk rustig na 

en laat een stilte, een ideale adempauze voor de 

aanwezigen. 

De manier waarop je denkt, bepaalt of je in je kracht staat dan wel of je beeft als een riet. 

WIE JE BENT 


DE VAARDIGHEDEN 

DIE JE INZET 

WAT JE DOET 


Negatieve, pessimistische en angstige gedachten beperken je en leiden tot weinig of geen 

impact. Optimistische en vertrouwensvolle gedachten bekrachtigen en leiden tot een 

positief effect. Logisch toch? 

Ik heb een lelijke stem. 

In vergelijking met andere sprekers ben ik niets 

waard. 

Het publiek kijkt me kritisch en afkeurend aan. 

Ze willen me zien afgaan. 

Ik moet gewoon informatie geven, meer niet. Al 

die show hoeft niet voor mij. 

De toehoorders werken gewoon verder op 

hun laptop. Ze zijn niet geïnteresseerd in mijn 

presentatie. Daar kan ik niets aan doen. 

Mijn kennis van het Engels is ondermaats. Als ik 

niet op een woord kan komen, ben ik mijn draad 

kwijt en ziet iedereen hoe incompetent ik ben. 

Ik laat mijn stem horen. Hoe meer ik varieer qua 

intonatie, volume en spreeksnelheid, hoe groter 

mijn impact. 

Ik ben de moeite waard om naar te luisteren. 

De toehoorders denken na over wat ik zeg. Ze 

hebben het goed voor met mij. 

Hoe interessanter ik mijn verhaal zelf vind en 

hoe expressiever ik het breng, des te groter zal 

mijn impact zijn. 

Werkt er iemand op zijn laptop? Ik neem het niet 

persoonlijk en vraag om aandacht. Ik kan deze 

situatie wel de baas. 

Mijn kennis van het Engels volstaat ruimschoots 

om mij vlot uit te drukken. Kom ik even niet op 

een woord, dan vraag ik het publiek om hulp. 



35

Noteer hieronder de beperkende en bekrachtigende overtuigingen 

en gedachten die je bij jezelf het meest herkent. Wat geloof je over 

jezelf als spreker en welke gedachten heb je over het publiek? 

Wees concreet en schrijf het op precies zoals je het in gedachten hebt. 

BEPERKENDE OVERTUIGINGEN 

..................................... ..................................... 

..................................... ..................................... 

..................................... ..................................... 

..................................... ..................................... 

..................................... ..................................... 

..................................... ..................................... 

Dit effect is het resultaat van de manier waarop je denkt: 

ONZEKERHEID 

SLAP, ZWAK 

SAAI 

WEINIG IMPACT 

Hoe meer beperkende overtuigingen 

en gedachten je toelaat, hoe zwakker 

je overkomt en hoe kleiner de impact 

op je toehoorders. 

ALS JE DENKT DAT JE HET NIET KUNT 

HEB JE OOK GELIJK 

‹— —› 

‹— —› 

‹— —› 

‹— —› 

‹— —› 

HENRY FORD 

BEKRACHTIGENDE OVERTUIGINGEN 

ZELFZEKER 

KRACHTIG 

ENTHOUSIAST 

VEEL IMPACT 

Hoe meer bekrachtigende 

overtuigingen er bij jou leven, hoe 

groter je zelfvertrouwen en de 

impact waarmee je spreekt. 

ALS JE DENKT DAT JE HET KUNT 

KUN JE HET 

4 C Hoe je geprogrammeerd bent 

Als je angst, onzekerheid of paniek ervaart, dan koppelt jouw 

brein deze gevoelens aan de plaats of de omstandigheid waar(in) 

ze ontstonden. Telkens wanneer je in een gelijkaardige situatie 

terechtkomt, wordt de opgeslagen emotie weer automatisch 

opgeroepen. 

Het spreekbeurttrauma 

Misschien herken je de volgende situatie of heb je een 

gelijkaardig voorval meegemaakt: 

In de lagere school krijg je de opdracht om een spreekbeurt te 

geven. Van achter je schoolbank voel je je veilig, terwijl je luistert 

naar de juf en rustig observeert wat er in de klas gebeurt. 

Dat perspectief verandert ineens helemaal wanneer je vooraan 

in de klas staat: alles ziet er letterlijk anders uit, iedereen kijkt je 

aan en jij staat oog in oog met je klasgenoten en de juf. Hoe eng! 

Misschien doet de juf er nog een schepje bovenop met een 

vernietigende opmerking over je slome houding. En ze snauwt 

je toe: “Komaan! Begin er aan!!!” 

Wellicht heb je de starende blikken van je klasgenoten als 

beangstigend ervaren en maakte de commentaar van de 

leerkracht je nog meer onzeker. Deze gebeurtenis maakte een 

dermate diepe indruk op je dat je op dat moment de conclusie 

trok: ‘spreken voor een groep is onveilig.’ 

Krik-krak, je bent geprogrammeerd! En dus de volgende keer dat je het woord moet nemen 

voor een groep, komt dezelfde programmatie automatisch weer in je op. En dat ben je sinds 

het pijnlijke voorval in de lagere school blijven geloven. 

Dat trauma is ontstaan omdat je je toen als kind weerloos, verloren, verward en onveilig voelde 

en er op dat moment niemand was om je te steunen en je vertrouwen te schenken. 

Maar intussen ben je volwassen en beschik je wél over voldoende weerbaarheid en veerkracht 

om je ontdoen van jouw programmering. 

AL HET WATER IN DE ZEE KAN EEN SCHIP NIET DOEN ZINKEN, 

TENZIJ HET WATER BINNEN KRIJGT. 

ALLE NEGATIVITEIT UIT JOUW OMGEVING KAN JE NIET RAKEN, 

TENZIJ JE HET TOELAAT. 



37

4 D Hoe jouw onzekerheid 

ombuigen in zelfvertrouwen? 

Je hebt je presentatie tot in de puntjes voorbereid en een paar keer 

geoefend. Het moment breekt aan om voor het publiek te gaan 

staan. Alle ogen zijn op jou gericht. De zenuwen gieren door je keel 

en plots voel je je erg onzeker. Wat als ik mijn tekst vergeet? Wat als 

het publiek niet geïnteresseerd is? 

Hoe krijg je je zenuwen op zo’n moment onder controle en slaag je 

er in om je onzekerheid om te buigen in zelfvertrouwen? 

Visualiseer jezelf als een impactvolle spreker 

Zie jezelf in gedachten staan op de plek waar je zal spreken, met een aandachtig publiek dat 

enthousiast reageert. Zie de toehoorders aan je lippen hangen, glimlachen en geïnteresseerd 

knikken. Visualiseer hoe je op een uitnodigende manier oogcontact maakt, met het publiek 

in interactie gaat en spanning opbouwt door krachtige stiltes te laten. Doe de visualisatie 

gedurende enkele dagen. 

Neem een voorbeeld aan zwemkampioen Fred Deburghgraeve die een gouden medaille 

behaalde op de Olympische Spelen van Atlanta in 1996. In de halve finale zette hij een nieuw 

wereldrecord neer op de 100 meter schoolslag. Na de wedstrijd vertelde hij daarover het 

volgende: 

TOP 

TIP 

1 

Kies bewust voor positieve gedachten 

Stel dat een vriendin je vertelt dat 

ze Spaans wil leren maar daarvoor 

eerst het Nederlands moet afleren. 

Wellicht zou je de wenkbrauwen 

fronsen. Een andere taal leer je 

immers gewoon aan zonder eerst 

je moedertaal af te leren. 

Hetzelfde geldt voor je gedachten. 

Negatieve gedachten moet je niet 

afleren of bestrijden. Je moet 

gewoon begrijpen dat ze jou 

boycotten. 

Je denkt bijvoorbeeld dat het je niet zal lukken. Erken dat deze beperkende gedachte zich 

manifesteert. Neem er vervolgens afstand van door ze als volgt te herformuleren: Ik ben mij 

ervan bewust dat ik mij onzeker voel wanneer ik denk dat het me niet gaat lukken. Vervolgens 

kies je voor andere, meer bekrachtigende gedachten. 

Herlees daarom nogmaals op pagina 32 jouw antwoorden op de vraag welk effect je wil 

bereiken en kies op pagina 35 heel bewust voor bekrachtigende overtuigingen waarmee je 

het effect bereikt dat je voor ogen hebt. 

Het doet er zelfs niet toe of hetgeen je denkt waar of onwaar is. Het enige dat telt is of die 

gedachte je helpt en ondersteunt om je doel te bereiken. Het is immers zinloos om een 

gedachte te kiezen die je dwarsboomt of je van je doel weghoudt. Op restaurant kies je toch 

ook geen gerecht dat je niet lust? 

Zoals je ’s ochtends je kleerkast open doet en er de kleren uitkiest die passen bij het weer, zo 

kan je ook je elke dag opnieuw jouw mentale kleerkast open doen en de gedachten kiezen die 

je het best wapenen voor de dag die je te wachten staat. 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

KIES BEWUST VOOR BEKRACHTIGENDE GEDACHTEN 

DIE JE ZELFVERTROUWEN GEVEN 

Ik heb iets 

interessants 

te vertellen. 

Ik ben 

de moeite 

waard. 

Na de presentatie 

zal ik trots zijn 

op mezelf. 

Wat er ook gebeurt, 

ik kan dit aan. 

In mijn kopje had ik dat wereldrecord al gebroken. 

Ik moest het alleen nog overdoen in het water. 

Fred Deburghgraeve 

Herhaal die gedachten als een mantra om je zelfzeker te voelen 

en kracht uit te stralen wanneer je voor een groep spreekt. 



39

Denk dat je de dirigent van een orkest bent 

Toegegeven,het is een gigantisch cliché, maar de metafoor klopt als een bus: jij bent de dirigent. 

Jij hebt de leiding! Jij en niemand anders bepaalt wanneer het muziekstuk begint. Dat gebeurt 

pas als iedereen er volledig klaar voor is. In de eerste plaats jij zelf, als je partituur (je slideshow, 

je spiekbriefje,… ) en je dirigeerstokje (jouw afstandsklikker, enkele attributen,…) klaar liggen. 

Dan check je of je muzikanten (jouw toehoorders) klaar zijn om er aan te beginnen. Je kijkt hen 

uitnodigend aan en wacht tot ze hun muziekinstrument in gereedheidheid hebben gebraht 

en klaar zijn om hun eerste noot te spelen (als het publiek volledig stil is en jou geïnteresseerd 

aankijkt.) 

Jij bepaalt het tempo, het volume. Jij kiest waar je sneller wil gaan en waar je suspens wil 

brengen met betekenisvolle stiltes. Besef je het? Dat jij en niemand anders de leiding heeft? 

Er gebeurt niets zonder dat jij dat wil, want jij hebt het dirigeerstokje in handen. Niet uit 

machtswellust maar omdat je er in harmonie met elkaar een topmoment van te maken. Jij 

geeft aan wanneer je interactie wil en wanneer niet. Jij kiest wie je aankijkt en hoe lang. 

En daar knelt meteen het evolutionaire schoentje. Want voor de meeste mensen is het verre 

van evident om zich in controle te voelen wanneer al die ogen op hen gericht zijn. Dat komt 

door de menselijke ervaring in de oertijd, die nog steeds niet is uitgewist uit ons brein. 

IN PLAATS VAN TE DENKEN… 

Het publiek beoordeelt mij met hun blik of 

ik wel goed genoeg ben. 

Iedereen kijkt naar mij. Hun blik jaagt mij 

op. Ik ben niet veilig want waar ik ook kijk, 

iedereen staart mij aan. 

Zij hebben de macht. Zij oefenen controle 

uit over mij. 

Oh nee! Alle aanwezigen kijken naar mij. 

Stop daarmee. Ze willen mij uit evenwicht 

brengen. Ze willen mij verslinden. 

DENK JE NU: 

Ik beoordeel het publiek met mijn blik of zij 

wel goed genoeg opletten. 

Ik kijk naar iedereen. Ik neem de tijd om 

zolang naar iemand te kijken als het voor 

mij comfortabel voelt. Ik verbreek het 

oogcontact wanneer ik dat wil en kies naar 

wie ik vervolgens kijk. 

Ik heb de macht. Ik heb de controle over 

het publiek. 

Oh ja! Ik wil graag dat alle aanwezigen naar 

mij kijken en kijk daarom ook zelf naar hen. 

Ik wil hen lokken. Ik wil hen nieuwsgierig 

maken. 

Oogcontact is gevaarlijk en voelt onveilig. 

Oogcontact brengt verbinding tot stand 

en verbinding leidt tot veiligheid. 

Ik ben afhankelijk van hoe het publiek met 

mij omgaat. 

Het publiek is afhankelijk van hoe ik met 

hen omga. 

Het publiek bepaalt de situatie. Ik moet me 

als spreker aan hen passen. 

Ik bepaal de situatie. Het publiek past zich 

aan mij aan. 

Een mens die in de prehistorie door vele ogen werd aangekeken voelde zich meestal ronduit 

bedreigd. Deze vele ogen waren immers vaak de ogen van roofdieren of vijandige stammen die 

het op ons gemunt hadden. En hoewel de maatschappij is geëvolueerd en deze bloeddorstige 

wezens niet meer in onze omgeving te vinden zijn, laat staan daadwerkelijk aanwezig zijn 

wanneer we een presentatie geven, wordt een situatie waarin vele ogen op je gericht zijn, 

door het oude brein vaak als een gevaarlijke situatie geïnterpreteerd. 

Deze angst kan verdwijnen als je – met het nieuwe brein – inziet dat de ogen van de toehoorders 

niet toebehoren aan vijanden of roofdieren die op de loer liggen om je te verscheuren, maar 

aan mensen die gekomen zijn om iets van jou te leren. 

Je zelfzekerheid zal toenemen in de mate dat je er in slaagt de druk, de dreiging en de controle 

die je van het publiek ervaart naar jou toe weet om te draaien. 

TOP 

TIP 

2 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

DENK: ‘TIJDENS MIJN PRESENTATIE BEN IK DE BAAS’ 

Wees ervan overtuigd dat jij tijdens de volledige duur van de presentatie de baas bent. 

Bovendien verwacht het publiek dat jij als spreker de leiding neemt hen mee mee op sleeptouw 

neemt. 

Jij beslist wanneer je spreekt en wanneer niet, omdat het publiek niet voldoende stil of 

aandachtig is om jouw boodschap te kunnen ontvangen. Jij hebt de touwtjes in handen. Je 

zal charismatischer en met meer impact spreken. 



41

Vergelijk jezelf niet met anderen 

Wil je binnen de minuut frustratie voelen? 

Vergelijk jezelf dan met de beste spreker die 

je kent en bedenk hoeveel charismatischer, 

grappiger en vlotter hij spreekt. 

4 E 21 EXTRA TIPS 

Wat gebeurt er wanneer een chihuahua zich 

vergelijkt met ... een Argentijnse dog? 

Juist ja, de chihuahua zal zich zwaar 

gefrustreerd en ontmoedigd voelen. 

Trap niet in dezelfde val en vergelijk jezelf 

niet met anderen. 

IK VERGELIJK 

MEZELF MET... 

DE IDEALE 

DE REËLE 

TOP 

TIP 

3 

ANDER ZELF ANDER ZELF 

TOTALE 

DEMOTIVATIE 

Voor een 

TIP 

TOP 

FRUSTRATIE 

presentatie 

MINDERWAARDIGHEID 

OF PRETENTIE 

VERGELIJK JEZELF NIET MET ANDEREN 

MOTIVATIE 

Jezelf vergelijken met een (ideale) ander of met je ideale zelf is niet constructief en remt je 

eerder af. 

Kijk daarentegen naar de progressie die je maakt binnen het kader van je eigen mogelijkheden. 

Het zal je motiveren om verder te groeien. 

OM VOL VERTROUWEN 

VOOR EEN GROEP 

TE SPREKEN 

Iedereen is anders. Wat voor de ene persoon werkt, werkt 

misschien minder voor jou. Probeer de volgende tips uit en 

voel aan welke tip jou best ligt. 



43

1 

Maak contact met je publiek (zie ‘Verbinding’ 

op pagina 89) en neem voor de start van 

je presentatie de tijd om met de aanwezigen 

oogcontact te zoeken en een praatje te slaan. Het 

maakt je rustiger en sterkt je zelfvertrouwen. 

2 

Ontbreekt het je aan zelfvertrouwen? 

Doe alsof. Zoals je weet, heeft je geest 

invloed op hoe je je voelt. Een zelfzekere 

spreker neemt een krachtige houding aan en 

heeft het gevoel van controle over de situatie. 

THE MIND IS CHANGING 

WHEN THE BODY IS MOVING 

WILLIAM SHAKESPEARE 

Warm jezelf vooraf mentaal op door je zo 

groot mogelijk te maken. Trek je schouders 

naar achter en strek gedurende twee minuten 

je armen zo ver mogelijk boven je uit. Doe dat 

bij voorkeur op een plek waar niemand je 

ziet : in het toilet, achter je bureau of in de 

coulissen. 

Door een krachtige houding aan te nemen, 

werken je hersenen actiever en gaat je 

zelfvertrouwen erop vooruit. Doe dus alsof je 

je zelfzeker voelt en ga door totdat je het ook 

echt bént. 

3 

Richt je aandacht op je ademhaling. 

Leg je hand ter hoogte van je navel en 

voel de beweging van je ademhaling. Adem 

rustig in en tel tot vijf. Adem langzaam uit 

in vijf tellen. Herhaal dit enkele keren. Door 

de focus bij je ademhaling te leggen, hou je 

saboterende gedachten buiten. 

4 

Glimlach. Zelfs als je je gestresseerd of somber 

voelt. Echt, het werkt. Test het maar: trek je 

mondhoeken omhoog en hou dit minstens een halve 

minuut vol. Wedden dat je je prettiger voelt? Wanneer 

je lacht, maken je hersenen serotonine – ook wel het 

gelukshormoon genoemd - aan. In deze situatie lach 

je niet omdat je je gelukkig voelt. Je voelt je gelukkig 

omdat je lacht. 

WANNEER JE NAAR IEMAND GLIMLACHT 

GEEF JE DIE PERSOON ALTIJD 

EEN BEETJE VAKANTIE 

5 

Gebruik maken van een spiekbriefje is niet 

strafbaar. Hou een steekkaart bij de hand als 

geheugensteuntje. Schrijf enkel de kernwoorden op, 

geen volledige zinnen. Zo voorkom je dat je tijdens de 

presentatie de tekst afleest. 

6 Drink een goed glas wijn. Alcohol ontspant. Drink nog een glas wijn. Dat volstaat. 

7 

19 

Je kan niet tegelijk ontspannen en angstig zijn. Ontspan 

8 door vlak voor de presentatie iets helemaal anders te 

20 

doen: een boek lezen, naar je favoriete muziek luisteren, 

zingen, dansen, tv kijken, een babbeltje slaan met een 

collega,… 

10 

9 

Oefen vlak voor de 

eigenlijke presentatie 

nog even met een collega. 

Vraag uitdrukkelijk om je 

aan te moedigen en vooral 

positieve feedback te geven. 

Breng de presentatie met twee. 

Je ondersteunt elkaar en bent niet de hele 

tijd zelf aan het woord. 

11 

Zeg aan je toehoorders dat je je zenuwachtig 

voelt en leg uit waarom. Het publiek zal je 

openheid zeker waarderen. 

12 

Voorzie een houvast tijdens je presentatie: 

een pen om vast te houden (niet om mee 

knipperen!), een tafel om tegen te leunen of een 

kruk om op te zitten. 

13 

Zing vooraf jouw meest angstaanjagende 

gedachten op de melodie van ‘Lang zal 

hij leven’. Door deze gedachten op deze bekende 

melodie te zingen, smelten ze als sneeuw voor de 

zon en krijg je er een dosis vrolijkheid bovenop. 

14 

15 

Zoek een buddy en vraag een collega om 

tijdens je presentatie aanwezig te zijn en je 

stilzwijgend aan te moedigen met een knikje, een 

glimlach, een knipoog of een duim. Een spandoek is 

er misschien net over. 

16 

Beeld je in dat iedereen in het publiek naakt 

is en jij als enige kleren draagt. 

Geef zoveel mogelijk presentaties. Het 

is de beste manier om de impact van je 

presentatie stelselmatig te vergroten. 

17 

Gezonde zenuwachtigheid houdt je scherp en 

alert. Het is dus positief om je gezond nerveus 

te voelen voor een presentatie. 

18 

Bedenk dat jij de expert bent en de presentatie 

geeft aan een publiek dat meestal minder 

goed op de hoogte is. Vergeet je iets te vertellen? Dat 

is geen ramp. 

MOED IS NIET DE AFWEZIGHEID VAN ANGST 

MAAR HET BESLUIT DAT ER IETS 

BELANGRIJKER IS DAN ANGST 

AMBROSE REDMOON 

Wat is het ergste dat je tijdens je presentatie 

kan overkomen? Het publiek dat boe roept? 

Dat je begint te stotteren of flauwvalt? Hoe groot is die 

kans? En stel dat het toch zou gebeuren, hoe erg is dat 

dan in de context van je hele leven? 

Bedenk dat je toehoorders het goed met je 

menen. Stel je voor dat ze familie zijn: maak 

in gedachten van CFO Pascal oom Pascal en van de 

teamleader HR je nicht Simonne. 

21 

Loop je tijdens de presentatie even vast? Blijf 

kalm en haal rustig adem. Denk een ogenblik 

na over hetgeen je wou vertellen en begin opnieuw. 

Wat voor jou een eeuwigheid lijkt te duren, is in 

werkelijkheid een korte onderbreking voor het publiek. 

Soms ligt het probleem dieper ... 

en komt de onzekerheid voort uit een nare 

gebeurtenis uit het verleden. Misschien durf je niet 

meer voor een groep spreken omdat je destijds 

bent uitgelachen tijdens een spreekbeurt op 

school. Of omdat je van een ouder of een baas een 

vernederende opmerking kreeg toen je niet uit je 

woorden geraakte. 

Je kan dit probleem verzachten of verhelpen tijdens 

een persoonlijke coaching. 

Met technieken van traumaverwerking en 

ankertechnieken van positieve ervaringen helpen 

we je om de beperkende overtuiging om te buigen 

naar een bekrachtigende overtuiging. 

Contacteer ons gerust voor meer informatie. 

 

44 Presenteren met impact Presenteren met impact 

45

PROPER 

PREPARATION 

PREVENTS 

POOR 

PERFORMANCE 

CHARLIE BATCH 

Hoe bereid jij 

je presentatie 

voor? 

547 


5 

Hoe bereid jij 


voor? 

Een degelijke voorbereiding vormt het fundament van 

een succesvolle presentatie. Zoals een bouwheer over 

een gedetailleerd bouwplan moet beschikken, heb je 

als spreker een goede voorbereiding op papier nodig. 

Wie zich vergeet 

voor te bereiden 

bereidt zich voor om 

vergeten te worden! 

GA NAAR 

DE GEVANGENIS 

? 

Ga direct naar de gevangenis. 

Ga niet langs 'start'. 

Je ontvangt geen €200,- omdat 

je een SLECHTE SPREKER bent. 

"Of ik mijn presentatie voorbereid? 

Jazeker, ik maak slides." 

Veel sprekers starten de voorbereiding van hun 

presentatie met het maken van een slideshow. Fout! 

Het maken van een slideshow – als je die al nodig hebt – 

komt pas helemaal op het einde van de voorbereiding. 



49

Wil je een alert publiek dat aandachtig luistert? Maak dan werk van de voorbereiding 

van je presentatie! 

Een goede voorbereiding brengt niet alleen meer rust en zelfvertrouwen bij jou. Het 

zorgt er bovendien voor dat je vooraf bepaalt welke boodschap écht moet blijven 

hangen en hoe je deze boodschap krachtig overbrengt naar je publiek. 

5 A Binnen welk kader 

geef ik de presentatie? 

Zorg ervoor dat je het antwoord hebt op de volgende vragen: 

A 

Binnen 

welk kader 

geef ik 

de presentatie? 

B 

Wat zijn 

de praktische 

omstandigheden? 

Wat is de reden van 

de bijeenkomst? 

Wat is de reden van de bijeenkomst? 

Gaat het over een maandelijkse 

bijeenkomst, een managementmeeting, 

een informele lunch, een kick-off, 

een uitstap met de afdeling, een 

netwerkevent, een receptie, …? 

Wat wil de organisator 

bereiken met jouw 

presentatie? 

Verwacht men dat de spreker het 

publiek informeert, onderwijst, 

motiveert, overtuigt of entertaint? 

C 

Wie zijn 

mijn toehoorders? 

D 

Welk doel 

wil ik bereiken? Wat is de essentie 

E 

van mijn bOOdschap? 

Binnen 

welk kader 

geef ik 

de presentatie? 

Welke (onuitgesproken) regels gelden er in de 

F 

G 

Hoeveel spreektijd 

heb ik ter beschikking? Hoe maak ik 

krachtige slides? 

H 

Heb je 


voldoende 

gerepeteerd? 

onderneming of op de locatie in kwestie? 

• Is de sfeer formeel, feestelijk, amicaal, gespannen, stijf? 

• Waarop moet je letten? Wat is gebruikelijk en wat is ongepast? 

• Wat is de dresscode? 



51

5 B Wat zijn de praktische 

omstandigheden? 

- Test het scherm en de projector. Ga achteraan in de zaal zitten en check of alles 

goed leesbaar is. Blijft het onderste gedeelte van het scherm zichtbaar wanneer 

de zaal vol zit? 

- Hoe regel je de belichting? Op welke plek(ken) ben je goed zichtbaar? 

- Gebruik een draadloze pointer om vooruit of achteruit te gaan in je presentatie. 

- Spelen filmpjes makkelijk af en klinken ze voldoende luid? Check of de 

internetverbinding werkt. Nog beter is om filmpjes vooraf te downloaden en in 

je slideshow te integreren. Zo starten ze onmiddellijk schermvullend en met een 

simpele klik. 

- Bedenk vooraf een oplossing voor mogelijke technische problemen. 

- Zitten de aanwezigen neer of staan ze recht? Ziet iedereen jou goed staan? 

- Hoe voelt de temperatuur in de zaal? Een te hoge temperatuur maakt loom, een te 

lage temperatuur maakt nerveus. Zorg dat je de temperatuur zelf kan aanpassen. 

- Hou een glas water binnen handbereik. 

Maak een checklist van hetgeen je tijdens je presentatie nodig hebt en regel de praktische 

zaken zoveel mogelijk vooraf. 

Kom de dag zelf goed op tijd en overloop de checklist vlak voor je presentatie nog even. 

Inspecteer de zaal, installeer je, projecteer de slideshow, verken het podium of de plaats waar 

je presenteert en test de microfoon. Relax. Het komt goed. 

Nu dit achter de rug is, kan je alvast even kennismaken met enkele aanwezigen. Grijp het 

gesprek aan om meer te weten te komen over hun achtergrond en standpunt. 

Ga vooraf de locatie bekijken of vraag foto's op wanneer je niet ter 

plaatse kan gaan. Overloop onderstaande aandachtspunten en zet 

de situatie zoveel mogelijk naar je hand. 

• In welke ruimte ga je spreken? 

- Een auditorium? Een feestzaal? Een vergaderzaal? 

- Sta je op een podium? 

- Is er ruimte om je te verplaatsen? 

• Hoe zit het met de techniek? 

- Is er geluidsversterking voorzien? Test de microfoon vooraf en zoek uit hoe je hem 

aan en uit zet. 

- Heb je een flipchart nodig? Zijn er stiften en schrijven ze goed? 

- Hoe sluit je je laptop aan en hoe projecteer je de presentatie? 

IL FAUT RECULER POUR MIEUX SAUTER 

JACQUES STERNBERG 

EEN STAP TERUG 

BRENGT JE SOMS VERDER 

DAN TIEN STAPPEN VOORWAARTS 



53

5 C Wie zijn mijn toehoorders? 

Wie maakt deel uit van je publiek? 

HOEVEEL AANWEZIGEN 

ZIJN ER? 

WELK BEROEP 

OEFENEN ZE UIT? 

WELK 

OPLEIDINGSNIVEAU 

HEBBEN ZE GENOTEN? 

VANWAAR IS HET 

PUBLIEK AFKOMSTIG? 

WELK TAAL SPREKEN ZE? 

HOE GOED BEGRIJPEN ZE 

DE TAAL DIE JIJ ZAL 

SPREKEN? 

ZITTEN ER MEER 

MANNEN OF MEER 

VROUWEN IN DE ZAAL? 

ZIJN DE PARTNERS 

UITGENODIGD? 

TOT WELKE 

LEEFTIJDSCATEGORIE 

BEHOREN DE 

AANWEZIGEN? 

KENNEN ZE ELKAAR 

ONDERLING? 

Om de meest succesvolle tactiek te bepalen, proberen voetballers 

zicht te krijgen op de speelstijl van hun rechtstreekse tegenstander 

in de volgende match. 

Pak het als spreker op dezelfde manier aan. 

TOP 

TIP 

4 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

Doe vooraf research 

Spreek voor je presentatie enkele aanwezigen aan. Stel vragen en luister. 

Of zoek via Google naar informatie over je publiek en bekijk de profielen op LinkedIn, Instagram 

of Facebook. Het levert nuttige informatie op om tijdens je presentatie te gebruiken. 

Hoe beter je de toehoorders kan inschatten, hoe gemakkelijker om je presentatie op hun maat 

te brengen. 

Zit er een marathonloper in het publiek? Vergelijk het traject dat je wil afleggen met een 

marathon. Is er een golfer onder de aanwezigen? Leg de drie stappen van je ontwerp uit als 

driving, chipping en putting. De golfer voelt zich aangesproken en begrijpt meteen wat je 

bedoelt. 

DE WETENDE WEET NIET DAT DE NIET-WETENDE IETS NIET WEET 

EN DE NIET-WETENDE WEET NIET DAT HIJ IETS NIET WEET 

WAARVAN DE WETENDE VERWACHT DAT HIJ HET WEL WEET 



55

Over welke voorkennis beschikt je publiek? 

Zijn er experts aanwezig of spreek je voor leken? 

• Schat het kennisniveau van de aanwezigen zo correct mogelijk in. Een te hoog of te 

laag inhoudelijk niveau werkt frustrerend. Vraag de organisator om je hierover vooraf te 

informeren of peil bij het begin van je presentatie zelf naar het kennisniveau met enkele 

speelse vragen. 

• In de meeste gevallen ligt jouw kennisniveau als spreker hoger dan dat van je toehoorders. 

Leg de boodschap daarom uit in verstaanbare taal. 

• Geef het bredere kader en de mogelijke voorgeschiedenis mee om te vermijden dat je 

publiek het in Keulen hoort donderen. 

5 D Welk doel wil ik bereiken? 

Begin de voorbereiding van je presentatie met de volgende vragen: 

• Waarom is je presentatie nodig? 

• Waarom zou men naar je presentatie luisteren? 

• Waarom is jouw standpunt nuttig, nodig, vernieuwend,…? 

• De aanwezigen verwachten dat je hun expertise respecteert. Het spreekt voor zich dat een 

publiek van experten een presentatie met gedetailleerde informatie en vakjargon verkiest 

boven een te eenvoudige uiteenzetting. 

MAAK ALLES ZO EENVOUDIG MOGELIJK 

MAAR NIET NOG EENVOUDIGER. 

ALBERT EINSTEIN 

Voor iemand die niet weet 

welke koers hij wil varen 

is geen enkele wind gunstig 

Seneca 

Met welke verwachtingen komt het publiek? 

• Wat willen ze van jou horen? Hoe beknopt of uitgebreid moet je presentatie zijn? Verwacht 

de directie een bondige update van de cijfers of eerder een uitvoerige presentatie? 

• Komt het publiek vrijwillig of niet? 

• Welke onderwerpen kwamen voor jou aan bod en wat volgt na jouw presentatie? 

• Hoe denken de toehoorders over je onderwerp? 

• Wat zijn hun belangrijkste bekommernissen? 

• Wat ligt gevoelig bij je publiek? 

• Wat is hun leerstijl? Zijn het denkers, doeners of voelers? 

• Is hun comfortzone groot of klein? 

• Hoe geef je hen het gevoel dat zij beter worden van jouw presentatie? 

Welk effect beoog je met je presentatie? Wil je de aanwezigen overtuigen van een bepaald 

gedachtegoed? Wil je hen informeren over een nieuwe dienstverlening of nieuwe regels 

toelichten? Wil je hen aanzetten tot nadenken? Of hen op een probleem wijzen? Een product 

verkopen? Investeerders overtuigen? 

Kortom: wil je inspireren, informeren, uitleggen, choqueren, overtuigen, entertainen, …? 

Om als spreker een gids te zijn voor je publiek, moet je een doel voor ogen hebben. 

A JOURNEY OF A THOUSAND MILES 

BEGINS WITH A FIRST STEP 

LAO TZU 

BRON: TAO TE CHING 



57

5 E Wat is de essentie 

van mijn boodschap? 

GA NAAR 

DE GEVANGENIS 

? 





Trop is teveel 

Je zet graag in de verf hoeveel je over je onderwerp weet 

en bent bang om onvolledig te zijn. 

Om zeker niets over het hoofd te zien, stop je je 

presentatie boordevol bijkomstige details en overbodige 

slides. Het publiek verliest zich in de details en ziet door 

de bomen het bos niet meer. 

Tijdens een presentatie kan je doorgaans minder informatie doorgeven dan via een geschreven 

tekst. De kunst van een presentatie met impact is de kunst van de essentie. Less is more. Schrap 

in je tekst totdat de essentie overblijft. 

De kernboodschap bevat de feitelijke, rationele inhoud. De argumenten, verklaringen en 

motiveringen voeg je op een later moment toe. 

Om de kernboodschap als een tweet te kunnen formuleren, moet je eerst de kernboodschap 

definiëren. Door de boodschap kernachtig te omschrijven, maak je het gemakkelijker voor het 

publiek om je verhaal te begrijpen en te verwerken. 

Je kernboodschap moet aanspreken. Dat je het vandaag zal hebben over ‘het verhogen van de 

betrokkenheid van medewerkers’ is een droge boodschap met weinig impact. 

Anders geformuleerd, spreekt de boodschap meer aan: 

SERVICE 

Home 

8:20 AM 

Tweet 

TOP 

TIP 

5 

Herinner jij je de spreker die tonnen informatie op je losliet, de ene grafiek na de andere door 

je strot ramde en je overdonderde met massa’s ideeën, standpunten en details? 

De kans is klein. Sprekers die teveel willen vertellen, maken een slechte beurt. 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

DE KANS IS KLEIN 

DAT JE EEN GROTE IMPACT HEBT 

ALS JE VEEL WOORDEN GEBRUIKT 

OM WEINIG TE VERTELLEN 

Formuleer jouw kernboodschap als een tweet 

van maximaal 280 tekens 

Stel jezelf de vraag welke boodschap je publiek moet onthouden. Vat deze kerngedachte 

samen in een krachtige zin die tegelijk bondig én volledig is. 

Caroline De Meyer 

Als we het stijgend aantal 

arbeidsongevallen in de 

productieafdeling willen doen 

dalen, moeten we dringend 

investeren in sensibilisering, 

opleiding en het toepassen 

van het vier-ogen-principe. 

Tegen eind volgend jaar willen 

we het aantal ongevallen met 

25% verminderen. 

11 



59

Opdracht 

Wat is de kernboodschap van jouw presentatie? 

Schaaf en vijl tot de boodschap in maximum 280 tekens past. 

Noteer je tweet hieronder. 

IF YOU CAN’T 

EXPLAIN IT SIMPLY 

YOU DON’T UNDERSTAND 

IT WELL ENOUGH 

SERVICE 

Home 

8:20 AM 

Tweet 

Speeddate met de directie 

Steeds vaker vraagt het management om enkel de kernboodschap naar voor te brengen. In veel 

gevallen moet je de slides vooraf bezorgen en is men dus reeds op de hoogte van de essentie. 

Je presentatie dient dan om je boodschap kort toe te lichten en eventuele bijkomende vragen 

te beantwoorden. 

Een dergelijke situatie laat weinig ruimte om verhalen te vertellen en beperkt je creatieve 

mogelijkheden. Als spreker moet je je aanpassen aan deze realiteit. 

! 

Euuuh… Wat heb je ons nu eigenlijk verteld? 

Als je merkt dat jouw toehoorders vaak de essentie van je verhaal niet vatten, heb je extra 

oefening nodig. Presenteer voor jouw gezinsleden of vrienden en check of jouw boodschap 

kristalhelder was. 

280 

De kernboodschap is als het ware de kapstok waaraan al jouw subideeën vasthangen. 

Je kernboodschap stofferen met de juiste argumenten, redeneringen, voorbeelden, data, 

beelden en uitleg is voor later. Eerst heb je nog ander voorbereidend werk te doen. 

• Bepaal welk verhaal je hen wil vertellen 

(de inhoud van een meeting die je hebt 

bijgewoond, een ervaring met een collega, 

een nieuw project op het werk,…) en vat de 

kern van je boodschap samen in maximaal 

280 tekens. 

• Vertel je verhaal en vraag na afloop om de 

essentie te herhalen. 

• Vergelijk dit met jouw kernboodschap. 

• Komt het overeen? Doe een vreugdedansje. 

Zoniet, ga 3 km hardlopen. 



61

5 F Hoeveel spreektijd heb ik 

ter beschikking? 

GA NAAR 

DE GEVANGENIS 

? 





Je presentatie loopt uit 

Krijg je dertig minuten om je presentatie te brengen? Kom 

dan niet aanzetten met een PowerPointpresentatie van 

veertig slides. Na dertig minuten ben je amper halverwege 

en kan je niet anders dan je presentatie snel af te haspelen. 

Teveel informatie willen brengen, werkt tegen je. Bepaal 

vooraf goed welke informatie absoluut noodzakelijk is en 

welke informatie bijkomstig of zelfs overbodig is. 

EEN GOEDE PRESENTATIE IS ALS EEN MINIROK 

KORT GENOEG OM IEDERS AANDACHT TE TREKKEN 

MAAR LANG GENOEG OM ALLES TE KUNNEN BEVATTEN 

WINSTON CHURCHILL 

Het gebeurt regelmatig dat je op het moment zelf verneemt dat je minder tijd ter beschikking 

krijgt. Stel je flexibel op en geef tegelijkertijd aan hoe je je daarbij voelt. Wijs erop dat je niet 

alle informatie en nuances zal kunnen meegeven. 

Lang geleden kwam in mijn dorp een predikant preken over de zorgelijke positie van 

de zwarte bevolking. Zijn preek ontroerde mij zo erg dat ik tijdens de collecte het 

dubbele wou geven in plaats van de gebruikelijke halve dollar. De man ging pakkend 

en overtuigend verder en ik nam mij voor om twee, drie, vier, nee vijf dollar te geven. 

Toen er tenslotte tranen over mijn wangen rolden, besloot ik om mijn chequeboek te 

nemen en een aanzienlijk bedrag te doneren. 

De predikant ging verder maar … langzamerhand begon zijn verhaal mij te vervelen. 

Ik liet mijn chequeboek zitten en besloot vijf dollar te geven. De man wist van geen 

ophouden en ik bedacht dat een dollar wel zou volstaan. En terwijl hij maar verder 

preekte, besloot ik om uiteindelijk een halve dollar te geven, precies zoals ik mij had 

voorgenomen. 

Mark Twain 

Bron: Mark Twain speaks... again, Don Mc Neill 

De meeste sprekers onderschatten het element tijd. Het vergt discipline om binnen de 

gegeven tijd te blijven. Meestal kom je tijd tekort. Zorg er dus voor dat je kernboodschap 

tijdig aan bod komt. 

Goede afspraken maken goede vrienden. Hou je daarom aan de afgesproken tijd. Een 

presentatie die (sterk) uitloopt, stuurt de rest van het programma in de war en dat maakt de 

aanwezigen onrustig. 

Informeer vooraf hoeveel tijd je ter beschikking hebt en hoe strak de planning is. Check of de 

eventuele vragenronde meegerekend is. 

Door je presentatie vooraf te oefenen, weet je perfect hoelang je aan het woord bent. Ken 

jezelf. Heb je de neiging om gemakkelijk uit te weiden? Zorg dan dat je presentatie niet meer 

dan 75% van de vooropgestelde tijd in beslag neemt. 



63

5 G Hoe maak ik krachtige slides? 

Uit onderzoek van de Universiteit van Delft blijkt dat een publiek zich het meest ergert aan: 

1. 

Bewegende 

beeldelementen genre 

animatie-effecten 

2. 

A A Bleep 

Een slechte opmaak 

en storende 

kleurcombinaties 

3. 

Klick 

Irritante geluidjes 

4. 

5. 

TITEL 

ABC 

Een diavoorstelling 

die te nadrukkelijk 

de aandacht opeist 

Een spreker 

die niet kan omgaan 

met de slideshow 

Heb je wel een slideshow nodig? 

Een PowerPointpresentatie kan je helaas vaak vergelijken met een slechte schooltoneelvoorstelling: 

lawaaierig, traag en langdradig. Een typische PowerPointpresentatie komt meestal 

saai en onduidelijk over, en laat de aanwezigen op hun honger zitten. 

PowerPoint (of andere slideware) is een marteling voor de spreker en een geseling voor het 

publiek. 

PEOPLE WHO KNOW 

WHAT THEY’RE 

TALKING ABOUT 

DON’T NEED 

POWERPOINT 

STEVE JOBS 

USING POWERPOINT IS LIKE HAVING 

A LOADED KALASJNIKOV ON THE TABLE 

YOU CAN DO VERY BAD THINGS WITH IT 

PETER NORVIG 

Het gebruiksgemak van PowerPoint zou wel eens je grootste vijand kunnen zijn. Vaak is een 

slideshow een onsamenhangend allegaartje van algemene titels, clip-art en puntsgewijze 

opsommingen in een onderwerp/subonderwerp-weergave. 

Geen presentatie zonder slides. Presenteren met slides lijkt even onafscheidelijk als kerstavond 

en kalkoen. 

Toch is PowerPoint niet zaligmakend. Het is een prima beeldend hulpmiddel om de kernboodschap 

van je presentatie gestructureerd te ondersteunen en je boodschappen te visualiseren. 

Powerpoint is geen verhaal op zich. Voor het verhaal moet jij als spreker zorgen. 



65

Als spreker moet je in staat zijn om je verhaal te vertellen zonder slides. Stel dat je computer 

crasht net voor de start van je presentatie, zie jij jezelf dan presenteren zonder slideshow? 

Ja? Proficiat! Je bent een echte spreker en weet perfect wat je wil vertellen. 

Neen? Oei! Je bent eerder een saaie gids die de slides van commentaar voorziet. 

Visuele ondersteuning - zoals bijvoorbeeld slides - leidt de aandacht af van een goede 

verhaalstructuur. Hou de focus op het verhaal dat je vertelt en voorkom dat de aandacht van 

je publiek zich verlegt naar nutteloze grafieken en flitsende effecten. 

Slides maken vraagt veel tijd en levert vaak een lamentabel resultaat op. Het loont de moeite 

om een alternatief, bijvoorbeeld een flipchart of een whiteboard, te overwegen. 

In tegenstelling tot slides, waar alle info tegelijkertijd zichtbaar is, zien de aanwezigen de 

informatie stapsgewijs verschijnen wanneer je een flipchart of een whiteboard gebruikt. Je 

bouwt je verhaal stap voor stap op en de toehoorders blijven bij de les. Bovendien hecht het 

publiek meer waarde aan een boodschap die je zelf neerschrijft. 

ENKELE TIPS 

om te presenteren met een flipchart 

• ZWARTE EN BLAUWE 

STIFTEN 

• SCHRIJVEN DE STIFTEN 

GOED? 

• GEBRUIK ZWARTE EN BLAUWE STIFTEN 

VOOR EEN GOEDE LEESBAARHEID. MET DE 

ANDERE KLEUREN LEG JE KLEMTONEN. 

• CHECK VOORAF OF DE STIFTEN GOED 

SCHRIJVEN OP PAPIER OF WHITEBOARD. HEB 

JE PER VERGISSING MET EEN PERMANENTE 

STIFT OP HET WHITEBOARD GESCHREVEN? 

GEEN NOOD, JE LOST DIT OP DOOR MET 

EEN STIFT VOOR WHITEBOARD OVER DE 

LETTERS TE GAAN. DAARNA KAN JE 

ALLES WEER MAKKELIJK UITWISSEN. 

• GA OP DE PLEK STAAN WAAR ZOVEEL 

MOGELIJK TOEHOORDERS KUNNEN 

MEEVOLGEN TERWIJL JE SCHRIJFT. 

• SCHRIJF DUIDELIJK EN VOLDOENDE 

GROOT. 

• SCHRIJF FOUTLOOS. 

• BLIJFT DE TEKST 

ZICHTBAAR TERWIJL 

JE SCHRIJFT? 

• SCHRIJF DUIDELIJK EN 

GROOT 

• VERMIJT SCHRIJFAUTEN 

Varieer zoveel mogelijk tijdens je presentatie: poneer een stelling zonder slides, ga in 

discussie met je toehoorders, schrijf iets neer, geef een voorwerp door, toon een grafiek 

op een slide, geef de aanwezigen een opdracht, demonstreer iets, toon een verrassend 

filmpje, … 



67

Hoe maak je 

een krachtige 

slide? 

De losse puzzelstukken hiernaast vormen per 

twee horizontaal een tip. Noteer hieronder welke 

twee puzzelstukken bij elkaar passen. De juiste 

combinaties lees je op de volgende pagina. 

NR. 

HOORT BIJ 

NR. 

& 

& 

& 

& 

& 

& 

& 

& 

& 

& 

& 

& 

& 

& 

& 

& 

11. is om ze 

schermvullend te 

tonen zonder dat 

er ‘blokjes’ 

verschĳnen. 

Dat oogt echt 

amateuristisch. 

19. Pas de 10-20-30 

regel van Guy Kawasaki 

toe. Gebruik niet meer 

dan 10 slides 

7. aan de ogen en 

maken het publiek 

misselĳk. Hou 

het strak en 

streef naar 

uniformiteit. 

15. ruis en leidt af. 

Toon je graag het 

bedrĳfslogo, hou 

het dan bĳ één 

keer beeldvullend. 

5. Kies voor 

kwalitatieve foto’s 

waarvan de resolutie 

voldoende hoog 

17. Laat afgezaagde 

overgangen en 

vliegende, tollende, 

flitsende of knipperende 

effecten achterwege. 

Ze doen pĳn 

25. Vermĳd de 

klassieke inleidende 

slide met de titel van je 

presentatie, het 

onderwerp en de 

datum. 

1. Kleef geen foto in 

een slide. Een beeld 

werkt het best wanneer 

het de volledige slide 

vult. 

3. Less is more. Plaats 

geen volzinnen op je 

slide tenzĳ je een 

definitie of een quote 

weergeeft. Kies liever 

voor 

27. Herhaal 

het bedrĳfslogo, de 

paginanummering en 

de datum niet op elke 

slide. Dat zorgt voor 

26. lichte kleuren 

op een witte 

achtergrond. 

32. Kleef de foto op de 

slide, sleep hem naar 

linksboven en trek open 

tot rechtsonder. Zorg dat 

de foto het scherm vult 

en je geen rand meer 

ziet. 

21. Zorg dat je 

tekst voldoende 

contrasteert met de 

achtergrond. Vermĳd 

dus bĳvoorbeeld 

8. Leave the bullets 

where they belong: 

2. in a gun. Gebruik 

liever beelden en 

foto’s. Wil je toch 

bullets, laat de 

woorden dan 1 

voor 1 verschĳnen. 

4. voor een presentatie 

van 20 minuten en een 

lettergrootte van 

minimaal 30pt. 

23. VERMĲD EEN 

VOLLEDIGE TEKST IN 

KAPITALEN. 

14. Hou je slide 

eenvoudig en sober. 

Laat alles weg wat 

overbodig en nutteloos 

is: kaders rond 

12. Creëer de slides in 

de taal die je als 

spreker gebruikt. 

Als de toehoorders 

10. (of de Z-toets bĳ 

een Nederlandse 

instelling) voor een 

zwart scherm en op 

de W-toets voor een 

wit scherm. 

30. Wil je dat je 

toehoorders hun 

aandacht even niet 

op een slide richten, 

druk dan op de 

B-toets 

28. Je kan tekst op 

een foto plaatsen. 

Zet indien nodig 

13. Dat komt 

agressief over. 

6. Er mag echt niets op 

de slide staan 

18. en niet louter 

om de logica van je 

stelling te bewĳzen. 

16. Maak slides om 

hetgeen je vertelt 

emotioneel te 

staven 

20. Gebruik liever een 

sprekende foto, een 

straffe titel, een 

inspirerende quote 

of jouw pittig 

omschreven kernboodschap. 

29. zelf moeten 

vertalen, hebben ze 

weinig aandacht voor 

hetgeen je zegt en 

dat vermindert je 

impact. 

31. beelden die als 

sleutelwoorden 

fungeren en je boodschap 

ondersteunen. 

Schrap overbodige 

teksten, grafieken, etc. 

22. dat je als spreker 

niet woordelĳk 

uitspreekt. Wat je kan 

vertellen, hoef je niet 

nogmaals op een slide 

te zetten. 

24. een transparant 

kader over de foto 

om het contrast te 

verhogen en de 

leesbaarheid te 

vergroten. 

9. teksten, extra lĳnen 

en kleurvakken, 

kopen voetteksten, 

animaties, weinig 

zeggende foto’s, 

icoontjes, etc. 

68 Presenteren met impact Presenteren met impact 

69

NR. & NR. 

19 & 4 

23 & 13 

19. Pas de 10-20-30 

regel van Guy Kawasaki 

toe. Gebruik niet meer 

dan 10 slides 

4. voor een presentatie 

van 20 minuten en een 

lettergrootte van 

minimaal 30pt. 

23. VERMĲD EEN 

VOLLEDIGE TEKST IN 

KAPITALEN. 

13. Dat komt 

agressief over. 

GA NAAR 

Vermijd clichébeelden 

6 & 22 

8 & 2 

21 & 26 

5 & 11 

17 & 7 

16 & 18 

25 & 20 

6. Er mag echt niets op 

de slide staan 

21. Zorg dat je 

tekst voldoende 

contrasteert met de 

achtergrond. Vermĳd 

dus bĳvoorbeeld 

22. dat je als spreker 

niet woordelĳk 

uitspreekt. Wat je kan 

vertellen, hoef je niet 

nogmaals op een slide 

te zetten. 

26. lichte kleuren 

op een witte 

achtergrond. 

8. Leave the bullets 

where they belong: 

5. Kies voor 

kwalitatieve foto’s 

waarvan de resolutie 

voldoende hoog 

2. in a gun. Gebruik 

liever beelden en 

foto’s. Wil je toch 

bullets, laat de 

woorden dan 1 

voor 1 verschĳnen. 

11. is om ze 

schermvullend te 

tonen zonder dat 

er ‘blokjes’ 

verschĳnen. 

Dat oogt echt 

amateuristisch. 

DE GEVANGENIS 

? 





Spreek je over het milieu? Laat clichébeelden zoals twee 

handen die de aardbol dragen achterwege en zoek naar 

creatieve, verrassende beelden. 

1 & 32 

12 & 29 

30 & 10 

3 & 31 

28 & 24 

27 & 15 

14 & 9 

17. Laat afgezaagde 

overgangen, en 

vliegende, tollende, 

flitsende of knipperende 

effecten achterwege. 

Ze doen pĳn 

25. Vermĳd de 

klassieke inleidende 

slide met de titel van je 

presentatie, het 

onderwerp en de 

datum. 

12. Creëer de slides in 

de taal die je als 

spreker gebruikt. 

Als de toehoorders 

3. Less is more. Plaats 

geen volzinnen op je 

slide tenzĳ je een 

definitie of een quote 

weergeeft. Kies liever 

voor 

7. aan de ogen en 

maken het publiek 

misselĳk. Hou 

het strak en 

streef naar 

uniformiteit. 

20. Gebruik liever een 

sprekende foto, een 

straffe titel, een 

inspirerende quote 

of jouw pittig 

omschreven kernboodschap. 

29. zelf moeten 

vertalen, hebben ze 

weinig aandacht voor 

hetgeen je zegt en 

dat vermindert je 

impact. 

31. beelden die als 

sleutelwoorden 

fungeren en je boodschap 

ondersteunen. 

Schrap overbodige 

teksten, grafieken, etc. 

16. Maak slides om 

hetgeen je vertelt 

emotioneel te 

staven 

1. Kleef geen foto in 

een slide. Een beeld 

werkt het best wanneer 

het de volledige slide 

vult. 

30. Wil je dat je 

toehoorders hun 

aandacht even niet 

op een slide richten, 

druk dan op de 

B-toets 

28. Je kan tekst op 

een foto plaatsen. 

Zet indien nodig 

18. en niet louter 

om de logica van je 

stelling te bewĳzen. 

32. Kleef de foto op de 

slide, sleep hem naar 

linksboven en trek open 

tot rechtsonder. Zorg dat 

de foto het scherm vult 

en je geen rand meer 

ziet. 

10. (of de Z-toets bĳ 

een Nederlandse 

instelling) voor een 

zwart scherm en op 

de W-toets voor een 

wit scherm. 

24. een transparant 

kader over de foto 

om het contrast te 

verhogen en de 

leesbaarheid te 

vergroten. 

TOP 

TIP 

6 

Bang om niet volledig genoeg te zijn? 

Is een presentatie voor jou nooit volledig genoeg? Ben je bang dat de aanwezigen te weinig 

informatie krijgen en op hun honger blijven zitten? Maak dan twee versies van je slideshow. 

• In de eerste versie verwerk je alle uitleg, achtergrondinformatie en tabellen – kortom alles 

waarvan jij denkt dat het betekenisvol is. Deze uitgebreide slideshow kan je nasturen 

als een soort naslagwerk. Mijn ervaring is dat niemand dit leest maar doe gerust als dit 

gebruikelijk is binnen je bedrijf. 

• Maak een tweede lightversie voor je eigenlijke presentatie. Schrappen, schrappen, 

schrappen is de boodschap. Verwijder alle overbodige uitleg, titels, grafieken, … tot de 

essentie overblijft. Zorg dat de vorm de inhoud ondersteunt en dat het geheel aantrekkelijk 

en fris oogt. 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

Zet enkel op je slide wat je ook woord voor 

woord uitspreekt 

Om te vermijden dat het publiek jou het ene hoort zeggen en tegelijk iets anders leest op de 

slide, moet je de volledige tekst die op je slide staat ook letter voor letter uitspreken. 

Alles wat je niet woordelijk uitspreekt zoals een overbodige uitleg, een datum, ‘vertrouwelijk’, 

een titel of een logo hoort niet op je slide te staan. 

27. Herhaal 

het bedrĳfslogo, de 

paginanummering en 

de datum niet op elke 

slide. Dat zorgt voor 

15. ruis en leidt af. 

Toon je graag het 

bedrĳfslogo, hou 

het dan bĳ één 

keer beeldvullend. 

14. Hou je slide 

eenvoudig en sober. 

Laat alles weg wat 

overbodig en nutteloos 

is: kaders rond 

9. teksten, extra lĳnen 

en kleurvakken, 

kopen voetteksten, 

animaties, weinig 

zeggende foto’s, 

icoontjes, etc. 



71

5 H Heb je je presentatie voldoende 

gerepeteerd? 

In het eerste tv-interview van Steve Jobs midden de jaren zeventig – de video is te vinden 

op Youtube – is te zien dat de man bloednerveus is en naar het toilet vraagt omdat hij zich 

misselijk voelt. 

Tijdens zijn eerste presentaties, waaronder ook de lancering van de Macintosh in 1984, kwam 

Jobs eerder stijf over. Hij klampte zich vast aan het spreekgestoelte en las zijn tekst af. 

Met de jaren veranderde zijn spreekstijl en de manier waarop hij presenteerde. 

Het was een publiek geheim dat Steve Jobs lang oefende voor elke presentatie. En dat loonde 

want hij wordt beschouwd als een van de meest charismatische zakelijke leiders. Dat zijn 

presentaties zo natuurlijk overkwamen, is te danken aan het vele oefenen. 

Ken je het kader en het publiek? 

Heb je de kernboodschap gedefinieerd en weet je hoeveel tijd je ter beschikking hebt? 

Heb je de juiste vorm gekozen om je publiek met impact toe te spreken? 

Kortom: staat je verhaal op punt en ben je klaar om te presenteren? 

Ja? 

Zeker? 

Nee, natuurlijk niet! Je hebt immers enkel de inhoudelijke voorbereiding achter de rug. Nu is 

het tijd om te repeteren. 

Zoals een acteur zijn tekst van buiten moet kennen tegen de repetities, raad ik je aan om je 

presentatie enkele keren door te nemen vooraleer je begint te oefenen. 

Steve Jobs en de 10.000-uurregel 

Het is een bekende theorie dat je 10.000 uren oefening nodig 

hebt om een bepaalde vaardigheid, zoals het bespelen van een 

muziekinstrument, onder de knie te krijgen. Dat geldt ook voor 

spreken voor een groep. 

Veel sprekers verschuilen zich achter het excuus dat ze niet in de 

wieg gelegd zijn om te spreken voor een publiek en dus nooit 

een charismatische Steve Jobs zullen worden. 

Wat ze vaak niet weten, is dat Steve Jobs geen natuurtalent was 

maar een topspreker werd door veel te oefenen. 

TOP 

TIP 

7 

De volgorde van je slideshow en je tekst uit het hoofd kennen 

• Leer eerst in grote lijnen de opbouw van je presentatie van buiten. 

• Studeer dan in detail de volgorde in en hetgeen er één voor één op het scherm verschijnt. 

• Schrijf je begin- en slotwoord en je kernboodschappen uit. Het begin- en slotwoord kan 

een oneliner zijn of een snedige zin waarmee je indruk maakt. Leer de tekst voor deze twee 

cruciale momenten woordelijk uit het hoofd. 

• Voor de rest van je tekst is het voldoende om de essentie en de volgorde te kennen. 

Een steekkaart is een prima hulpmiddel bij het studeren. Noteer beknopt de punten die je 

tijdens de presentatie wil aankaarten. Om te vermijden dat je ze afleest, noteer je beter geen 

volzinnen. Behalve voor de belangrijkste boodschappen. Die schrijf je wel volledig uit. 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

Neem je tekst op en herbeluister hem 

Hoe vaker je een tekst hoort of herhaalt, hoe gemakkelijker je hem memoriseert. Focus je pas 

op de presentatietechnieken wanneer je het verhaal van A tot Z kent. 

OVER STIEREN PRATEN IS IETS ANDERS 

DAN IN DE ARENA STAAN 

Oefen voor een publiek en vraag om feedback 

Oef. Het meest saaie gedeelte is achter de 

rug. Nu je de tekst kent, kunnen we van 

start gaan met de repetities. Het Franse 

‘répéter’ betekent ‘herhalen’. Zodra je iets 

vaak genoeg herhaalt, wordt het een 

automatisme. 

Repeteer dus zo vaak mogelijk, totdat 

je de tekst even vloeiend uitspreekt als 

het alfabet. Op dat moment ben je in 

staat om gevat te reageren wanneer iets 

onverwachts zou gebeuren tijdens de 

presentatie. 



73

Hoe meer de repetitie de eigenlijke presentatie 

benadert, hoe beter. Oefen dus staand en 

luidop in plaats van zittend en binnensmonds 

mompelend. Doe alsof je de presentatie echt 

geeft en breek de repetitie niet af of herbegin 

niet. Hou ook de klok in het oog en voorzie tijd 

om in interactie te gaan met het publiek. Vraag 

je teamgenoten, je supervisor of misschien je 

partner om de repetitie bij te wonen en nadien 

openhartige en eerlijke feedback te geven. 

Is er niemand beschikbaar om je repetitie te volgen? Knip de gezichten uit die je achteraan dit 

cursusboek vindt. Zet enkele stoelen in de kamer, hang de gezichten erover en je publiek zit 

klaar. 

TOP 

TIP 

8 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

Film je presentatie en herbekijk de opname 

Je eigen presentatie herbekijken kan best confronterend zijn. Je zal verbaasd zijn over wat 

je opmerkt: stopwoorden, veel euh’s, afwezigheid van stiltes, een wiebelende houding, 

friemelende handen, geen oogcontact met je publiek, enz. 

Tijd om je presentatietechnieken te verbeteren! 

Hoe blijft je 

boodschap 


écht hangen? 

Presenteren 

675 

met impact

6 

Hoe blijft je 

boodschap 

écht hangen? 

6 A Presenteren is 

communiceren 

Wees geen postbode 

Ik zie heel wat sprekers die zich eerder als een postbode gedragen en hun 

presentatie koel en kil in de brievenbus van de toehoorders droppen. 

Voel je weinig of geen passie voor het onderwerp waarover je spreekt? Neem 

je liever geen standpunt in? Stuur dan een mail met informatie in plaats van de 

kostbare tijd van je publiek in beslag te nemen. 

Je hebt passie nodig om een inspirerende en verfrissende presentatie te geven, 

het vuur aan te wakkeren bij je toehoorders en jouw kennis als een ware meester 

met hen te delen. 

Wanneer je iets vertelt waarvan jouw hart sneller klopt, komen je verhalen, 

je beelden en je presentatiestijl tot leven. Op dat moment inspireer je de 

aanwezigen én geef je de presentatie van je leven. 



77

1 

VAN INFORMATIE NAAR COMMUNICATIE 

INTERACTIE 

& DUIDING 

INFORMATIE 

Informatie 

Informeren is eenrichtingsverkeer: je licht mensen in over iets en gaat ervan uit dat ze jou 

meteen begrijpen. Helaas is dat laatste lang niet altijd het geval. Wie informeert, houdt immers 

geen rekening met het kennisniveau van de toehoorders en vraagt niet of ze de boodschap 

begrepen hebben. 

Het is niet omdat jij een boodschap uitzendt dat de anderen die ook ontvangen. Het gebeurt 

geregeld dat de spreker al informatie deelt terwijl het publiek nog niet klaar is om te luisteren. 

De informatie die je geeft mag maximaal één derde van de totale duur van jouw 

presenatie in beslag nemen. De overige twee derden van de tijd besteed je aan 

interactie en duiding. Je publiek heeft voldoende tijd nodig om alles te laten 

doorsijpelen en te onthouden. 

Maak gebruik van de voordelen van 

gesproken communicatie om de 

impact van je presentatie te verhogen. 

Leg inhoudelijke accenten door zaken 

te benadrukken, confronteer de 

aanwezigen, speel in op wat er gebeurt, 

geef voorbeelden, laat je publiek 

lachen, etc. 

Breng je boodschap voldoende 

duidelijk. Wil je weten of de aanwezigen 

ze begrepen hebben? Vraag het hen! 

Je krijgt geen tweede 

kans om een eerste 

indruk te maken. 

OSCAR WILDE 

Je speelt als spreker in op de behoeften van je toehoorders door hen enerzijds iets nieuws te 

leren en anderzijds emotioneel te prikkelen. 

De linkerzijde van onze hersenen is gericht op logica, feiten en harde cijfers. De rechterzijde 

daarentegen bepaalt ons humeur en is gevoelig voor emotionele en muzikale prikkels. 

Breng je presentatie op een manier die beide hersenhelften aanspreekt. Communiceer in 

plaats van te informeren. 

TOP 

TIP 

9 

Communicatie 

Communiceren daarentegen is tweerichtingsverkeer tussen de zender en de ontvanger. Check 

als spreker eerst of je toehoorders klaar zijn om je boodschap te ontvangen. Toets ook af of 

je publiek je boodschap begrijpt zoals jij ze bedoelt. Betrek de aanwezigen maximaal en zorg 

voor interactie. 

INFORMATIE 

Zeg niet: 

De vernieuwde versie 4.2.01 van het onlinesysteem maakt het voortaan mogelijk dat twee 

of meer gebruikers een document tegelijkertijd gebruiken. De module X.Y.Z zorgt elke vijf 

seconden voor een automatische synchronisatie van alle wijzigingen. De back-ups worden 

weggeschreven naar de centrale G-schijf. 

COMMUNICATIE 

Zeg wel: 

Wist je dat je voortaan wijzigingen in een document kan aanbrengen terwijl iemand anders 

tegelijkertijd aan hetzelfde document werkt? Zo werk je efficiënter samen en speel je korter 

op de bal. Doordat alle wijzigingen om de vijf seconden automatisch gesynchroniseerd 

worden, mag je er zeker van zijn dat er niets verloren gaat. Geef toe, handig hé! 

Informatie is onpersoonlijk. Communicatie daarentegen is op maat van je publiek. Door termen 

te gebruiken die aansluiten bij de leefwereld van de aanwezigen, vergroot je de betrokkenheid. 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

Communiceer in plaats van te informeren 

Wil je dat je boodschap echt blijft hangen? Communiceer in plaats 

van te informeren! 

Een spreker die communiceert, verplaatst zich in het standpunt van 

de toehoorder die zich afvraagt ‘Wat Heb Ik Daar Aan?’. 

Speel in op de leefwereld van je publiek. Betrek de aanwezigen, daag 

hen uit en maak hen nieuwsgierig. 

WHIDA 

Wat 

Heb 

Ik 

Daar 

Aan? 



79

Neem je de tijd om contact te maken met de aanwezigen en te vragen hoe het met hen 

gaat? Door als spreker nieuwsgierig te zijn naar je publiek, vergroot de kans dat je publiek 

nieuwsgierig is naar jouw boodschap. 

Pols bij de toehoorders of ze begrijpen wat je vertelt. Hoe denken ze over hetgeen je brengt en 

wat voelen ze erbij? Vraag het en toets af wat ze van je presentatie onthouden. 

Een goede communicator vertaalt zijn boodschap naar de taal die de aanwezigen begrijpen. 

Zo hebben ze er echt iets aan. 

Ga er als spreker niet zomaar vanuit dat de aanwezigen je verhaal begrijpen zoals jij het 

bedoelt. Zij zijn evenzeer met zichzelf bezig. Ze vangen iets op en interpreteren het, laten 

dingen weg, voegen er zaken aan toe en vertalen wat overblijft naar hun leefwereld. 

Tussen hetgeen jij zegt en hetgeen het publiek begrijpt, gaapt een groot gat. Het gebeurt zelfs 

dat je toehoorders iets helemaal anders begrijpen dan hetgeen jij als spreker bedoelt. 

! 

Kijk aandachtig naar het woord ‘communicatie’. Er staat ‘UNI’: communicatie is een unie tussen 

jou als spreker en je toehoorders. 

Let ook op de volgorde van de letters: er staat U eN Ik, niet Ik eN U - dat zou commINUcatie 

opleveren. 

‘UNI’ betekent dat Ik mij als spreker in de eerste plaats op U als toehoorder moet richten en 

rekening houden met wie U bent, met wat er in U leeft, met wat U denkt of voelt en wat U 

nodig heeft om te kunnen begrijpen wat Ik bedoel. 

CommUNIceren vergroot je impact aanzienlijk. 

Kan jij raden 

welk liedje 

ik bedoel? 

• Bent U wel beschikbaar om naar mij te luisteren? Misschien bent U nog in gesprek met de 

persoon naast U? Of bent U zich nog aan het installeren? Vooraleer Ik begin te spreken, heb 

Ik Uw aandacht nodig om zeker te zijn dat U alles hoort wat Ik zeg. 

• Hoe zit het met Uw energieniveau? Wat heeft U nu nodig? Door het benoemen van Uw 

behoefte(n), creëer Ik als spreker goodwill. 

• Hoe kan Ik mijn verhaal aanpassen aan Uw leefwereld? Welke voorbeelden waarin U zich 

herkent, kan Ik U geven? 

A B 

• Vorm een duo en spreek af wie A is en wie B 

• A denkt aan een bekend liedje dat B zeker kent 

• A tikt de melodie van het liedje duidelijk hoorbaar op de tafel 

• B moet het liedje raden 

Wanneer Ik mij aan U aanpas, vergoot de kans dat U mij begrijpt zoals Ik het bedoel. 

Doe Ik dat niet en ben Ik enkel bezig met mijn verhaal zonder aandacht voor U, dan is 

commINUcatie het resultaat. 

Wees je bewust dat je spreekt voor een groep, niet voor jezelf. 

Wedden dat B het liedje niet raadt! 

De melodie klinkt zo duidelijk in het hoofd van A dat die zich maar moeilijk kan voorstellen dat 

B het niet zou raden. Van zelfoverschatting gesproken… 

B hoort alleen maar getik en kan de melodie onmogelijk herkennen op basis van een fractie 

van de informatie. 

De betekenis van je communicatie is datgene 

wat je publiek begrijpt, niet datgene wat jij als 

spreker bedoelt. 

Als spreker ben je soms teveel met jezelf bezig. Het is de aard van 

de mens om zichzelf op de eerste plaats te zetten. Naar wie ga 

je eerst op zoek op een foto van een groep waarvan je zelf deel 

uitmaakt? Juist, naar jezelf. 

I said SIT 

not SHIT 

Conclusie 

Presenteer jouw boodschap op maat van je publiek en denk niet dat het voor de 

aanwezigen duidelijk is omdat het voor jou duidelijk is. 

Merk je dat de aanwezigen de essentie van je verhaal missen? Oefen dan thuis extra! 



81

Al te vaak hoor ik sprekers klagen dat hun boodschap niet werd begrepen of verkeerd 

geïnterpreteerd. Ze argumenteren dat ze het nochtans zeer duidelijk hebben uitgelegd. 

Hiermee leggen ze de schuld bij de andere: de toehoorders zijn ongeïnteresseerd, ze hebben 

niet goed geluisterd, ze tonen geen respect, ze doen geen moeite, etc. 

Jezelf in de slachtofferrol wentelen, helpt je niet verder. Stel jezelf daarentegen de vraag: hoe 

pak ik het aan om de volle aandacht van de toehoorders te krijgen en ze te boeien? 

Vonden de aanwezigen je uiteenzetting langdradig en saai? Helaas pindakaas, ze hebben 

gelijk! 

Begrijpt het publiek je verhaal niet? Je hebt gecommINUceerd in plaats van gecommUNIceerd. 

Neem de reactie van je publiek niet persoonlijk. Verplaats je in het standpunt van de ander en 

bekijk wat je anders had kunnen aanpakken binnen het kader van je mogelijkheden. 

De weg naar groei ligt open wanneer je zelf de verantwoordelijkheid neemt om je presentatie 

met impact over te brengen naar je publiek. 

2 

HET BELANG VAN VERBALE COMMUNICATIE, 

LICHAAMSTAAL EN PARAVERBALE COMMUNICATIE 

HET LEVEN IS KORT 

LACH NU JE NOG 

TANDEN HEBT 

JE BENT NIET VERANTWOORDELIJK 

VOOR HET GEZICHT DAT JE KREEG 

BOB DELBECQUE 

MAAR WEL VOOR 

DE SMOEL DIE JE TREKT 

Niet alleen wat je zegt is belangrijk. Ook de manier waarop je het zegt, is van tel. 

Hoe interessant je boodschap ook is, het publiek begrijpt ze pas ten volle wanneer je ze op de 

juiste manier overbrengt. Je woorden vormen de basis. Met de manier waarop je ze overbrengt, 

maak je het verschil. 

Deze drie parameters bepalen je communicatie: 

het 

verbale: 

WAT je zegt 

het 

paraverbale: 

je articulatie, 

intonatie, volume, 

spreeksnelheid 

en stilte 

de 

lichaamstaal: 

je houding, 

gebaren, 

oogcontact 

en mimiek 



83

Professor Albert Mehrabian van de Universiteit van Los Angeles in Californië (UCLA) onderzocht 

in 1967 hoe lichaamstaal de geloofwaardigheid van de communicatie beïnvloedt. 

Zijn onderzoek spitste zich toe op de context om emotioneel geladen boodschappen over te 

brengen. Hij stelde vast dat de betekenis van de communicatie (datgene wat de ontvanger van 

jouw boodschap begrijpt) slechts voor 7% wordt bepaald door wat men zegt en de woorden 

die men gebruikt. De manier waarop men iets zegt (klemtonen, stemvolume, ritme, stiltes, …) 

bepaalt 38% van het resultaat. De lichaamstaal tenslotte is verantwoordelijk voor 55% van de 

boodschap. 

Mehrabians onderzoek kwam tot stand in situaties waarin het woord en de lichaamshouding 

inconsistent waren: de gesproken woorden stemden niet overeen met de intonatie of de 

lichaamstaal van de zender. In deze dubbelzinnige situatie waren de ontvangers eerder 

geneigd om geloof te hechten aan de lichaamshouding dan aan de uitgesproken woorden. 

Je woorden vormen de basis 

Wil dat zeggen dat de woorden die we uitspreken niet belangrijk zijn? 

Natuurlijk zijn ze dat wel! 

Deze studie toont aan dat wanneer je enkel aandacht geeft aan wat je zegt en geen oogcontact 

maakt, stiltes laat vallen en gebaren gebruikt, je toehoorders wellicht amper 7% van je 

boodschap meekrijgen. 

Je woorden vormen de basis. Door ze te ondersteunen met de juiste lichaamstaal en paraverbale 

communicatie spreek je met impact voor een groep. 

Denk terug aan de leerkracht van wie je het meeste leerde. Gaf die op een enthousiaste manier 

les of eerder als een zoutpilaar? Ongetwijfeld was het een leerkracht die de leerstof overbracht 

op een begeesterende manier en met een uitgesproken lichaamstaal. 

6 B Technieken om je impact 

als spreker te vergroten 

Laten we een vergelijking maken tussen een presentatie voor een groep en voetbal. 

Elke voetbalmatch begint met een degelijke voorbereiding: de trainer analyseert de 

tegenstander en legt de opstelling en de tactiek vast. Vervolgens bespreekt hij de veldbezetting 

en de looplijnen met de ploeg. Vooraleer ze 

het veld opgaan, pept de trainer zijn spelers 

een laatste keer op om ze op scherp te 

zetten. 

Voetballen op hoog niveau is niet alleen 

een kwestie van talent en mentaliteit, 

het vraagt vooral veel training. Wie een 

topper als Haaland, De Bruyne of Mbappé 

wil worden, zal uren, dagen, jaren keihard 

moeten oefenen op balvaardigheid, de 

perfecte voorzet, op doel schieten, kracht 

en snelheid, uithouding, etc. 

Ook spreken voor een groep vraagt meer 

dan enkel talent. Wil je als spreker scoren, 

dan moet je het oefenterrein op om je, met 

vallen en opstaan, te bekwamen in diverse 

technieken. 

Hoe komt het dat we slechts voor 7% naar de inhoud van een boodschap luisteren? Dat heeft 

te maken met het natuurlijke instinct van de mens. Bij de eerste mensen was het stemgeluid 

amper ontwikkeld. Zij kwamen niet verder dan het uitstoten van klanken en waren dus 

aangewezen op lichaamstaal. 

Dat heeft ertoe geleid dat lichaamstaal diep in onze hersenen geworteld zit als primair 

communicatiemiddel. 

PRESENTEREN 

MET SLIDES 

verbinding 

presenteren met slides 

je verplaatsen 

spreeksnelheid 

subtekst 

interactie 

verrassingseffect 

oogcontact 

houding 

stilte 

volume & intonatie 

gebaren 

lastige situaties 



85

AN EASY WAY TO FIND YOUR OWN STYLE 

IS TO EXAGGERATE YOURSELF A BIT 

AND THEN FIND A BALANCE 

JOHAN LINDEBERG 

Tijdens de training stretchen voetballers hun 

spieren. Dat doen ze niet alleen om op te warmen. 

Het stretchen houdt hun spieren soepel en rekbaar zodat ze tijdens de match een tandje 

kunnen bijsteken wanneer dat nodig blijkt. 

Ik nodig je uit om hetzelfde te doen en te stretchen door te overdrijven tijdens het oefenen 

van de diverse technieken. Ik voorspel dat: 

1. Je je ongemakkelijk, misschien zelfs belachelijk zal voelen en denkt dat je enorm 

aan het overdrijven bent. 

2. Je testpubliek het allerminst overdreven vindt. 

Wat voor jou overdreven lijkt, is dat helemaal niet voor je publiek. Verlaat je comfortzone en 

overdrijf: maak alles veel groter, luider en expressiever. 

Van comfortzone naar leerzone 

EEN SCHIP IS VEILIG IN DE HAVEN 

MAAR DAT IS NIET WAAR SCHEPEN VOOR GEBOUWD ZIJN 

WILLIAM SHEDD 

Tijdens deze opleiding loop je ongetwijfeld tegen je grenzen aan. Of raak je gefrustreerd 

omdat je nu nog niet kan wat je eigenlijk al onder de knie zou willen hebben. 

Bekijk het positief: wanneer je tegen je grens aanloopt, verlaat je de comfortzone en stap je 

de leerzone binnen. Je kan enkel leren door uit je comfortzone te komen, hoe onwennig dat 

ook voelt. 

Het aanleren van nieuwe vaardigheden vergt aanpassing, geduld en doorzetting. Wie volhardt, 

breidt zijn comfortzone uit en groeit als mens. 

JE ZULT NIMMER NIEUWE OCEANEN ONTDEKKEN 

ALS JE NIET DE MOED HEBT 

OM DE KUST UIT HET OOG TE VERLIEZEN 

Reken erop dat je alle hoeken van de leerzone zal zien. Maar wees gerust, de trainer heeft 

ervaring en waakt erover dat je in de leerzone blijft en niet in de paniekzone belandt. Vertrouw 

op de aanpak van de trainer om je doorheen het proces te gidsen. 

De leerzone is the place to be. Leren spreken voor een groep is een proces van vallen en 

opstaan. En vallen kan pijn doen. Vanop de grond moet je opnieuw overeind krabbelen en 

bekijken hoe je het de volgende keer beter aanpakt. Richt je op de vooruitgang die je boekt, 

niet op hetgeen nog niet lukt. 

NIET OMDAT HET ZO MOEILIJK IS 

WAGEN WIJ HET NIET 

MAAR OMDAT WIJ HET NIET WAGEN 

IS HET ZO MOEILIJK 

SENECA 

Hou het hoofd boven water 

Verwacht niet dat je alle technieken tegelijkertijd kan verbeteren. Ik raad je aan om tijdens het 

oefenen op één techniek tegelijk te focussen. Zo hou je het hoofd boven water en voorkom je 

frustratie. 

leerzone 

comfortzone 

paniekzone 

groei & 

ontwikkeling 

stilstand 

=achteruitgang 

vastlopen, 

vertrouwen 

verliezen 



87

1 

BOUW VERBINDING OP MET JE PUBLIEK 

ZONDER VERBINDING KAN JE 

NIET SURFEN OP HET INTERNET. 

LOGISCH TOCH? 

WAAROM VERGETEN WE DAN VAAK 

OM EERST VERBINDING TE MAKEN 

WANNEER WE MET DE ANDER 

WILLEN COMMUNICEREN? 

FREDERIK IMBO 

Je publiek heeft amper één minuut nodig om 

onbewust in te schatten of het de moeite is om naar 

jou te luisteren. Aan jou om meteen een positieve 

indruk te maken en aandacht te schenken aan je 

toehoorders. 

Zoals je ondertussen weet, bereik je met 

commUNIceren veel meer dan met informeren. 

Door de aanwezigen te betrekken, blijft de inhoud 

van je presentatie beter hangen. 

Om de aanwezigen tot interactie aan te zetten, 

moet je eerst hun vertrouwen winnen. Het eerste 

wat je als spreker te doen staat, is verbinding 

opbouwen met je publiek. Dat doe je door contact 

te maken en vertrouwen teweeg te brengen. 

Op het moment dat je verbinding hebt met de 

aanwezigen zijn ze klaar om aandachtig naar jou 

te luisteren. Op dat moment ben jij ook klaar om 

hen toe te spreken. 

Het opbouwen van verbinding wordt in het Latijn 

‘captatio benevolentiae’ genoemd, het welwillend 

stemmen van het publiek. Een bekend voorbeeld 

is priester Daens die in de gelijknamige film zijn 

toehoorders meermaals aanspreekt met ‘Broeders’ 

en ‘Vrienden’. 

Een ander voorbeeld is dat van Barack Obama 



89

die in maart 2014 een toespraak gaf in het Paleis voor Schone 

Kunsten in Brussel. Hij opende met de woorden: ‘Good evening. 

Goede avond. Bonsoir. Guten abend’. Door het publiek aan 

te spreken in de drie officiële landstalen won hij meteen de 

aandacht. 

De president werd aangekondigd door Laura Hemmati. Deze 

dame, een bewonderaarster van Obama, leidde een project 

dat jonge vrouwen stimuleert om leiderschap op te nemen. Na zijn begroeting in de drie 

talen zei Obama: ‘Dank je Laura voor jouw opmerkelijke inleiding’. Vervolgens vertelde hij dat 

Laura hem aanmoedigde om niet zenuwachtig te zijn net voor hij het podium op kwam. Door 

dit echt gebeurde verhaal met charme en humor te vertellen, had de president de hele zaal 

onmiddellijk op zijn hand. 

Door op een elegante manier de aandacht te trekken, stem je de aanwezigen gunstig. Bruskeer 

of forceer vooral niet. Dat heeft het omgekeerde effect. 

Er zijn vijf aandachtspunten om als spreker écht verbinding te maken met je publiek. Ongeacht 

of je zittend spreekt tijdens een vergadering met slechts enkele aanwezigen of rechtopstaand 

voor een bomvolle aula. 

Dit zijn de aandachtspunten in willekeurige volgorde: 

Vraag aandacht zoals een dirigent 

Laat je blik over de volledige zaal gaan en kijk de aanwezigen aan met je hele lichaam. Toon 

duidelijk dat je hen aankijkt en contact wil maken. Zo voelen ze dat je met hen begaan bent. 

Denk aan de dirigent die aandacht vraagt en pas begint te dirigeren op het moment dat hij 

van alle muzikanten de volle aandacht krijgt. 

Speel in op wat er gebeurt 

Voel wat er leeft bij je toehoorders, speel 

erop in en bouw interactie op. Wees 

aandachtig voor wat er zich in de zaal 

afspeelt en benoem het voor het volledige 

publiek. Doe het op een uitnodigende en 

verbindende manier, niet belerend. 

• Om de aandacht van een rumoerig 

publiek te trekken, kan je op een vriendelijke manier net iets luider spreken. Test bijvoorbeeld 

het volume van je microfoon en zeg iets korts zoals Goeiemorgen/Goede middag/Goede 

avond/Mag ik jullie aandacht alsjeblief?/Ja, oké?... 

Herhaal dit tot het stil is en je voelt dat iedereen (opnieuw) klaar is om zijn aandacht op jou 

te richten. 

• Benoem wat je ziet wanneer er aanwezigen nog een plaats zoeken of een kop koffie 

inschenken. 

Bijvoorbeeld: Zit iedereen op een goede plek, met een leuke buurman of -vrouw naast 

zich? Nog een lekkere kop koffie Bert om goed wakker te zijn? Laten jullie Bert vlot door 

zodat hij geen koffie morst?’ 

• Noem de naam van enkele aanwezigen op een uitnodigende manier. Doe dat in willekeurige 

volgorde en loop het rijtje niet af, dat is te voorspelbaar. 

• Geef iemand een complimentje en nodig hem of haar uit om te reageren. Bijvoorbeeld: 

Anne, je hebt een leuke trui aan met 1975 op. Is dat jouw geboortejaar? 

• Trek een gesprek tussen twee aanwezigen open naar de hele groep. Bijvoorbeeld: Marijke 

zegt dat er op de ring een ongeval gebeurd is. Wie heeft daarvan hinder ondervonden? 

• Verwijs naar een vorige spreker. Bijvoorbeeld: Vonden jullie het verhaal van Bruno ook zo 

boeiend? 

• Zit je publiek in een U-opstelling? Ga letterlijk dichter staan, stap in de U en pik in op wat er 

gebeurt. Stap pas achteruit op het moment dat je de aandacht van iedereen hebt. 

• Speel in op de actualiteit: 

• De micro-actualiteit: wat er hier en nu in deze ruimte gebeurt. 

Bijvoorbeeld: 

- Hoe energiek voelen jullie zich? Welk cijfer tussen 0 (klinisch dood) en 10 

(hyperenergiek) zou je jezelf geven? 

- Nog twee uurtjes geduld en het is weekend. Hebben jullie leuke plannen? 

WEES HIER EN NU AANWEZIG. 

WEES LATER ERGENS ANDERS. 

IS DAT ZO MOEILIJK? 

DAVID BADER 

• De macro-actualiteit: wat er buiten deze ruimte gebeurt. 

Bijvoorbeeld: 

- Terwijl de EU-ministers zich in Brussel over de vluchtelingencrisis buigen, zullen wij 

ook leiderschap nodig hebben om… 

- Vandaag is het precies ... jaar geleden dat … gebeurde. Wisten jullie dat? 



91

Bouw spanning op met een lange stilte 

Zoals je weet, staat ‘UNI’ in het woord commUNIcatie 

voor ‘U eN Ik’. Door interactie op te bouwen met de 

aanwezigen schenk je aandacht aan het aspect ‘U’. 

Voel je dat je ze voldoende aandacht hebt gegeven, 

draai dan de rollen om en laat merken dat je wenst dat 

zij nu naar jou luisteren. 

Laat een lange stilte vallen om in de verf te zetten dat 

je écht aandacht wil vooraleer je begint te spreken. De 

stilte – het aspect ‘eN’ uit commUNIcatie – vormt als 

het ware de transitzone tussen de aandacht voor U als 

toehoorder en de aandacht voor wat Ik als spreker wil 

vertellen. 

Durf overdrijven - ook al heb je zelf het gevoel dat de stilte oneindig duurt - en hou de stilte 

aan tot je voelt en merkt dat het publiek erop reageert. 

Heb je na een lange stilte de aandacht van de aanwezigen te pakken, dan is het moment 

aangebroken om de leiding te nemen. Tijd voor het aspect ‘Ik’ van ‘U eN Ik’. 

Zet het publiek meteen op scherp door bijvoorbeeld krachtig in je handen te klappen of 

enthousiast ‘JA!’ uit te spreken. Door een standpunt te poneren of het onderwerp van je 

presentatie op een speelse manier in te leiden, maak je iedereen nieuwsgierig. Wees authentiek 

en vertel enkel wat je echt meent. 

Haal een anekdote aan die verband houdt 

met de inhoud van je presentatie. Laat een 

voorwerp zien. Begin met een pakkende quote 

of een inspirerend citaat. Of schrijf ostentatief 

één woord of cijfer neer. 

Dit alles heeft maar één doel: een krachtige 

indruk maken vanaf de start van je presentatie. 

Spreek voldoende luid en duidelijk, en bouw 

de spanning op. Neem de leiding en hou in 

gedachten dat jij tijdens je presentatie de baas 

bent en jij de regels bepaalt. 

STILTE IS ER OM VAN TE GENIETEN 

NIET OM ZE TE VULLEN 

Een stilte laten vallen, werkt enkel wanneer je het publiek nadrukkelijk aankijkt. Op die manier 

laat je voelen dat je iets in petto hebt. 

Glimlach en lok een reactie uit. Kijk je toehoorders uitnodigend aan en vraag met je blik of ze 

klaar zijn om naar jou te luisteren. Trek je wenkbrauwen omhoog, sper je ogen open, maak een 

uitnodigend gebaar met je handen en knik om hen aan te moedigen om te reageren. 

Start je eigenlijke presentatie 

Denk: 'Ik wil iedereen echt mee hebben’ 

Ondertussen weet je 

dat het mentale aspect 

een belangrijke rol 

speelt wanneer je voor 

een groep spreekt. Kijk 

de aanwezigen aan, 

speel in op de situatie, 

laat een lange stilte en 

neem de leiding terwijl 

je in stilte tegen jezelf 

zegt: 

Doe of zeg iets waardoor de 

toehoorders meteen nieuwsgierig 

worden om naar jou te luisteren. 

ZIJN JULLIE 

ER KLAAR VOOR? 

IK HEB ER ZIN IN! 

IK START PAS/GA PAS 

VERDER WANNEER WE 

ÉCHT CONTACT HEBBEN. 

IK WIL JULLIE 

VOLLEDIGE AANDACHT. 

IK DRING AAN TOT IK 

REACTIE KRIJG. 

IK BEN BENIEUWD OF 

JULLIE BENIEUWD ZIJN. 

IK BRENG MIJN 

PRESENTATIE VOOR JULLIE, 

NIET VOOR MEZELF. 

IK WIL DAT 

MIJN BOOD- 

SCHAP IMPACT 

HEEFT OP 

JULLIE. 



93

Verbinding maken met je publiek is geen trucje of doen alsof. Verbinding maken is de 

aanwezigen bij je verhaal betrekken, hen laten zien dat je bereid bent om met hen rekening te 

houden, hen aankijken en oprechte interesse tonen. 

Enthousiasme veinzen is uit den boze. Je publiek doorprikt fake enthousiasme, vertrouwt je 

niet meer en haakt af. 

2 

MAAK OOGCONTACT 

Howard Thurston 

… was een van de meest succesvolle goochelaars uit de 

Amerikaanse geschiedenis. Veertig jaar lang reisde hij 

de wereld rond en bracht zijn publiek in vervoering met 

illusies. Meer dan zestig miljoen mensen zagen de man 

aan het werk. 

Als reden voor zijn succes noemde hij zijn oprechte 

belangstelling voor zijn publiek. Hij verklapte dat veel 

van zijn collega’s aan hun voorstelling begonnen met de 

gedachte dat ze die domme uilskuikens eens flink voor de 

gek zouden houden. 

De benadering van Thurston was helemaal anders. 

Telkens hij het toneel opwandelde, herhaalde hij bij 

zichzelf hoe dankbaar hij was om voor de aanwezigen te 

mogen goochelen. Voor elke voorstelling realiseerde hij zich dat hij dankzij zijn publiek 

een prettig leven leidde. Telkens weer gaf hij het beste van zichzelf en liet hij zijn publiek 

genieten van een mooie voorstelling. 

Deze man hield van zijn publiek en het publiek hield van hem. 

Het is een universeel verlangen van de mens om door anderen gezien te worden. Als spreker 

krijg je de uitgelezen kans om deze behoefte van je publiek te vervullen door oogcontact te 

maken. 

Toegegeven, zeggen dat 

je naar het publiek moet 

kijken, is een open deur 

intrappen. Het lijkt logisch. 

Toch zie ik veel sprekers 

die, zoals een vuurtoren, 

hun blik over het publiek 

laten glijden. Bij oogcontact 

ligt het accent echter op 

‘contact’ en niet zozeer op 

‘oog’. Je weet wel: je kan 

‘kijken’ of ‘kijken KIJKEN’! 

Laat zien dat je kijkt 

Wil je iemand uit het publiek echt het gevoel geven dat hij gezien wordt, dat hij voor jou van 

belang is en dat je hem of haar wil betrekken? Richt dan je hele lichaam naar de persoon in 

kwestie, laat zien dat je hem aankijkt en dat hij jouw volle aandacht heeft. 



95

• Gebruik je hele lichaam om te tonen dat je een bepaalde persoon aanspreekt. Spreek 

gedurende enkele seconden alleen met die ene persoon, blijf staan en richt je hele lichaam 

naar hem of haar. Gebruik je mimiek, je benen, heupen, schouders, armen, nek en handen. 

Buig je bovenlichaam in de richting van de persoon die je aankijkt. Steun daarbij op je 

standbeen – je linkse been als je naar links kijkt, je rechtse been als je naar rechts kijkt. Het 

andere been hou je gestrekt terwijl de punt van je voet de grond raakt. 

Om oogcontact te maken met een andere persoon die aan de andere kant van de zaal zit, 

verleg je je gewicht naar het andere been. Door opvallend van positie te veranderen, voelt 

de persoon in kwestie zich belangrijk en gewaardeerd. 

• Versterk oogcontact door het te ondersteunen met een gebaar. Varieer zoveel mogelijk: 

Wijs met je 

linkerhand naar 

links. Of met je 

rechterhand naar 

rechts. 

Wijs met je 

linkerhand naar 

rechts. Of met je 

rechterhand naar 

links. 

• Zie je vanuit je positie een deel van het publiek niet of minder goed? Blijf staan, ook al gaat 

het tegen je gevoel in. Buig naar rechts of naar links, of rek je uit om deze aanwezigen toch 

in het zicht te krijgen. Door dat te doen, krijgt de persoon die je aankijkt het gevoel dat hij 

belangrijk is en dat je extra moeite doet. 

Toon met beide 

handen naar wie 

je kijkt. 

Zit de persoon 

dicht bij jou? Buig 

je lichaam en je 

hoofd wat voorover 

zodat het op een 

onderonsje lijkt. 

Toon zonder 

handen naar wie 

je kijkt. 

Zit de persoon ver(der) 

van je? Maak jezelf 

groter, sta op je tenen 

en kijk de persoon aan 

met je kin naar boven 

gericht. 

Kijk lang genoeg 

• Hou het oogcontact aan tot wanneer er écht contact is. 

Hoelang? Minstens enkele seconden. De tijd die je nodig 

hebt om een glas water in te schenken is een goede maatstaf. 

Als spreker heb je snel het gevoel dat je overdrijft. Leer daarom 

aanvoelen wanneer je écht contact hebt met iemand. 

• Je kan het aankijken van een toehoorder vergelijken met 

een bord dat je draaiende houdt op een stok. Eenmaal het 

op gang is, draait het bord een tijdje vanzelf. Je moet er 

pas opnieuw een draai aan geven wanneer het dreigt stil te 

vallen. Op deze manier kan je veel borden tegelijk draaiende 

houden. 

Oogcontact werkt op eenzelfde manier. Wanneer je een 

aanwezige met volle aandacht en ostentatief aankijkt, voelt 

die zich nog een hele tijd betrokken zonder dat er verder 

oogcontact nodig is. 

MANNEN ZIJN ZO GEMAAKT 

DAT ZIJ EEN ZINNIG ARGUMENT KUNNEN WEERSTAAN 

MAAR TOCH BEZWIJKEN VOOR EEN BLIK 

HONORÉ DE BALZAC 



97

Lok een reactie uit 

Om een reactie uit te lokken bij je toehoorders heb je een intense, overtuigende en krachtige 

blik nodig. 

! 

Oefen 

in de 

supermarkt 

TOP 

TIP 

10 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

Lok met oogcontact een reactie uit 

Oogcontact gaat om contact met je ogen. Laat je blik dus boekdelen spreken en dring aan 

op een reactie van je toehoorder. Dat kan een ja-knik zijn of een glimlach, een frons, een 

verandering van houding,… 

Krijg je geen teken van leven? Je bent zijn aandacht kwijtgespeeld. 

Maak oogcontact met een medewerk(st)er in de supermarkt en kijk de persoon 

in kwestie uitnodigend aan terwijl je hem of haar goedemorgen wenst of je 

klantenkaart afgeeft. Tracht een reactie uit te lokken. 

WEES OP JE HOEDE VOOR MENSEN DIE NOOIT LACHEN 

HET ZIJN GEEN SERIEUZE MENSEN 

ALPHONSE ALLAIS 

Verleg duidelijk je blik 

Hoe lok je een reactie uit? 

• Knik of trek je wenkbrauwen omhoog tijdens 

het oogcontact. 

• Dring aan tot er een reactie komt. Komt die 

er niet, zoek dan opnieuw en explicieter 

oogcontact door bijvoorbeeld een 

ondersteunend handgebaar te maken in 

de richting van de persoon in kwestie. 

• Merk je dat de toehoorder geen oogcontact 

wenst of wegkijkt? Forceer niets en zoek 

oogcontact met iemand anders. 

• Om oogcontact te maken met een andere toehoorder verbreek je eerst krachtdadig het 

oogcontact met de ene persoon. Blijf tijdens de wissel nergens hangen met je blik en kijk 

de andere toehoorder onmiddellijk in de ogen. 

• Verleg je blik van de ene naar de andere persoon zonder voorspelbaar te worden. Kies niet 

voor de buurman of -vrouw maar voor iemand aan de andere kant van de zaal. Zo hou je 

het publiek alert en blijf je dat zelf ook. 



99

TOP 

TIP 

11 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

Verdeel een grote zaal in denkbeeldige zones 

Hoe maak je oogcontact met een bomvolle zaal? Verdeel de zaal dan in vier of meer 

denkbeeldige zones. Maak oogcontact met een willekeurig iemand in bijvoorbeeld zone A. 

Vervolgens kijk je naar bijvoorbeeld zone D en pikt daar opnieuw een toehoorder uit waar 

je oogcontact mee maakt. Zo ga je voortdurend van de ene zone naar de andere zodat je 

na verloop van tijd zoveel mogelijk verschillende aanwezigen een paar seconden exclusief 

aandacht hebt gegeven. Het voordeel van deze techniek is dat iedereen die in dezelfde zone 

zit, zich aangesproken en gezien voelt. 

! 

Tijd voor nieuwe vrienden 

Denk aan een artiest in een grote concertzaal. Hij wuift naar iemand helemaal achteraan in de 

zaal. Zo lijkt het althans. Want de man is verblind door de spots en kan niemand herkennen. 

Toch gelooft iedereen in die bepaalde zone dat de aandacht speciaal op hem of haar is gericht. 

Meesterschap! 

Maak kennis met je nieuwe vrienden. Vanaf nu luisteren zij altijd naar jou wanneer je de 

spreektechnieken oefent en je collega’s of huisgenoten niet beschikbaar zijn. 

Knip de gezichten op de bladzijden achteraan in dit boek uit en bevestig ze op de rugleuning 

van een stoel. Verdeel de stoelen over de ruimte en je nieuwe vrienden zitten klaar om naar 

jouw presentatie te luisteren. 

Kies telkens één tip uit om mee aan de slag te gaan 

Om je volledig te concentreren op de spreektechniek in kwestie en niet te hoeven nadenken 

over wat je gaat zeggen, vervang je de inhoud van je presentatie door bijvoorbeeld de letters 

van het alfabet, de maanden van het jaar, de getallen van 1 tot 50, etc. 

Zodra je het maken van oogcontact vrij goed onder de knie hebt, oefen je opnieuw met je 

eigen presentatie. 

Staand of zittend? 

Je kan alle tips toepassen terwijl je staand 

voor een groep spreekt of al zittend het 

woord neemt. Ook wanneer je zit, moet je de 

aanwezigen duidelijk maken dat je oogcontact 

wil. Plaats je ellebogen op de tafel en richt je 

lichaam naar een toehoorder door op je linkerof 

rechterbil te steunen. Overdrijf tijdens het 

oefenen. Kan je een hand onder je ene bil 

schuiven? Dan pas ben je goed bezig! 

Gebruik ook je handen om oogcontact te ondersteunen wanneer je zittend voor een groep 

spreekt. Durf een kant te kiezen, zelfs als je daarvoor even met je rug naar een deel van het 

publiek zit. Denk aan de man of vrouw links en rechts van je. Ook zij horen erbij. 



101

MET SLIDES 

3 

PRESENTEER MET SLIDES 

GA NAAR 

DE GEVANGENIS 

? 





Presenteren met slides is iets anders 

dan een pingpongwedstrijd volgen 

Heel wat sprekers kijken nerveus van het scherm 

naar het publiek en vice versa, alsof ze een 

pingpongmatch volgen. Of de aanwezigen horen 

de spreker iets anders zeggen dan hetgeen ze op 

de slide lezen. Herkenbaar? 

PowerPoint is geen leesles 

Het publiek komt niet om je een PowerPointpresentatie 

slide per slide te horen aflezen. Het publiek wil je zien 

spreken. 

KANS VERKEKEN! 

Onze hersenen kunnen tot op een zeker niveau multitasken. 

Zo kan je lopen en praten tegelijk. Als het echter op concentratie aankomt, 

is multitasken een mythe. Ons brein is niet gemaakt om tijdens een presentatie 

geconcentreerd te luisteren naar wat de spreker zegt en tegelijk te lezen wat er op de slide 

staat. 

? 

TOP 

TIP 

12 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

Kijk zoals 

de weerman 

Wanneer zij willen dat we naar de 

weerkaart kijken, maken ze een kwartdraai en 

gebruiken ze hun handen om onze blik naar de 

weerkaart te leiden. 

Om onze blik van de weerkaart weg te halen, 

draaien ze zich opnieuw naar de kijker. 

Pak het op dezelfde manier aan. 

• Wil je dat de aanwezigen naar het scherm kijken? Kijk dan zelf ook naar het scherm. 

Sta naar het publiek gericht om de slide in te leiden en draai je pas naar het scherm op het 

moment dat de slide in kwestie zichtbaar is. Hou je blik op het scherm zolang je wil dat de 

toehoorders hetzelfde doen. 

• Eerder kreeg je het advies om enkel de kernwoorden op een slide te zetten. 

Gebruik je toch een volzin zoals bijvoorbeeld een quote of de missie en waarden van je 

bedrijf? Lees de zin dan letterlijk en luidop voor samen met je publiek. 

• Soms wil je aanvullende informatie delen bij een slide. Dat doe je door je naar het publiek 

te wenden, verder van het scherm te gaan staan en van de ene kant van de zaal naar de 

andere kant te stappen. 

Je kan deze tip ook toepassen wanneer je toehoorders naar het scherm blijven kijken terwijl 

je wil dat ze naar jou kijken. 

Bovenstaande tips zijn bruikbaar om met je publiek een slide met tekst of cijfergegevens te 

overlopen. Staat er een foto of een tekening op de slide, dan is het niet nodig om zelf naar de 

slide te kijken. Een foto of een tekening dient als achtergrond of om een bepaald gevoel op te 

wekken. 

Oefening 

De weerman achterna 

Kies uit je presentatie drie slides waarvan je 

publiek de tekst zeker moet lezen. 

Bepaal vooraf het moment waarop men naar 

je slide moet kijken. Dat is immers het moment 

om de slide te laten verschijnen en zelf 

nadrukkelijk naar het scherm te kijken. 

Wil je dat het publiek nadien weer naar jou 

kijkt? Draai je dan ostentatief om. 

Bron: VRT 

Competitiebeesten kunnen er een 

wedstrijdje van maken. Chronometreer 

hoe lang een spreker in 

de juiste richting kijkt. De tijd stopt 

zodra de spreker zonder reden naar 

het scherm kijkt, of de blik te vroeg 

of te laat naar het publiek richt. De 

spreker die de hoogste tijd zonder 

fouten neerzet, wint. 



103

TOP 

TIP 

13 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

Gebruik een afstandsbediening 

Om je vrij te kunnen bewegen, is een afstandsbediening 

voor de slides een absolute must. 

Foute boel! Je komt hopeloos te laat met je argument. De aanwezigen hebben je slide allang 

gelezen. De inhoud hebben ze echter niet gevat omdat ze aan het lezen waren terwijl jij aan 

het praten was. 

Hoe moet het dan wel? Jij bent de ‘master’, de slideshow is de ‘slave’. 

Jij houdt de regie in handen en de slides volgen jou. Niet omgekeerd. 

Met jou als ‘master’ en de slideshow als ‘slave’ concentreren de aanwezigen zich op één ding 

tegelijk en capteren ze jouw boodschap ten volle. 

TOP 

TIP 

14 

De ‘wireless presenter’ - een handig apparaatje met USB-aansluiting - geeft je alle 

bewegingsvrijheid tijdens het bedienen van de slides. 

Met de laserpointer die in het toestel geïntegreerd zit, wijs je zaken aan of zet je de slide op 

zwart om de aandacht van het scherm weg te halen. 

• Je bedient de slides ongemerkt, zonder de afstandsbediening naar je computer, scherm of 

beamer te richten. 

• Staat het pijltje van de muis in beeld? Sleep de muis uit beeld, het pijltje leidt de aandacht af. 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

Laat de tekst van je slide klik per klik verschijnen 

Telkens wanneer je klikt, verschijnt er iets nieuws. Op deze manier hou je de controle 

over hetgeen de aanwezigen op het scherm te lezen krijgen. 

TOP 

TIP 

16 

‘De markt is in het laatste jaar veel minder gegroeid dan we hadden verwacht. Kijk maar mee op 

deze grafiek… Je ziet dat er (klik) in het eerste kwartaal…’ 

De ‘master-slave’-techniek is een gouden tip, op voorwaarde dat je de volgorde van de slides 

uit het hoofd kent of een steekkaart als geheugensteuntje gebruikt. Je kan ook gebruik maken 

van de weergavemodus ‘presentator’ op je computerscherm: het publiek ziet de gewone 

slideshow op het scherm en jij hebt zicht op de volgorde van de slides. 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

Blijf uit het licht 

van de beamer 

Beschouw de zone tussen de beamer en het scherm 

als een no-gozone. 

Het licht van de beamer belemmert het zicht op 

de slide en overbelicht je gezicht. Voorzie minstens 

anderhalve meter tussen de beamer en het publiek. 

TOP 

TIP 

15 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

Kondig zelf de volgende slide aan 

Laat de volgende slide of bullet pas zien op het moment dat je uitspreekt wat er verschijnt. 

Om dat vlot en gedecideerd te doen, is het belangrijk om de volgorde van de slides uit 

het hoofd te kennen. 

Schenk aandacht aan de plaats waar je staat wanneer je voor een groep spreekt. 

Bij belangrijke mededelingen sta je centraal voor je publiek. Wissel af en ga geregeld eens links 

of rechts staan. Loop zeker niet door het licht van de beamer. 

Regel de verlichting zodanig dat het publiek jou goed ziet staan en er zo weinig mogelijk licht 

op het scherm valt. 

Licht uit 

Licht aan 

Het merendeel van de sprekers ontdekt samen met het publiek wat er op de volgende slide 

staat. 

‘Euh… (klik). O ja… Zoals je op deze slide kunt zien, is de markt minder sterk gegroeid dan we 

hadden gedacht.’ 

2m 1,5m 



105

4 

NEEM EEN KRACHTIGE HOUDING AAN 

Sta in de houding die voor jou comfortabel voelt 

Neem een houding aan waarbij je je comfortabel voelt: steunend op één of beide benen, 

leunend op de tafel of tegen een muur. Handen in de zij, op je rug, in je zakken, het kan allemaal. 

Blijf vooral lekker jezelf. Neem een spontane houding aan en sta of zit op de manier die voor 

jou het meest comfortabel aanvoelt. 

Goed nieuws: 

er bestaan geen 

foute houdingen 

Wat boeken over lichaamstaal 

ook mogen beweren, geen enkele 

houding is a priori slecht. Sommige 

communicatiespecialisten adviseren om 

de armen niet te kruisen. Volgens hen 

neem je daarmee een gesloten houding 

aan die je afschermt van het publiek. Ik 

heb er echter het volste vertrouwen in dat 

gekruiste armen in combinatie met intens 

oogcontact en een oprechte glimlach bij 

het publiek eerder overkomen als je ‘op je 

gemak voelen’. 

Slecht nieuws: 

niet elke houding 

is even goed 

Denk eraan: de betekenis van je 

communicatie is niet wat jij als 

zender bedoelt maar wat het 

publiek als ontvanger begrijpt. 

Sta je bijvoorbeeld met gekruiste 

benen voor een groep, dan zie je er 

eerder een gestrafte kleuter uit dan 

een straffe spreker. 

Verwarrend? Helemaal niet! Ga 

staan of zitten zoals het voor jou 

prettig voelt. Zo kom je het meest 

natuurlijk en spontaan over. 



107

TOP 

TIP 

17 

Voel je je wat onzeker? Volgende tips helpen je. 

Voor een 

TIP 

TOP 

Plooi je armen 

presentatie 

Met geplooide armen kom je zelfzeker(der) over en straal je meer rust en leiderschap uit. Kijk 

maar naar de nieuwslezers en politici. 

Plooi je armen in een hoek van negentig graden – ook wel de presidentshouding genoemd – 

om krachtig en vol zelfvertrouwen over te komen wanneer je voor een groep spreekt. Vanuit 

die houding maak je gemakkelijk ondersteunende handgebaren. 

Een houvast nodig? Hou met de ene hand je andere hand vast, neem een pen of een steekkaart 

in de hand, of zet je handen in je zij. 

TOP 

TIP 

18 

Voor een 

! 

Heb je een hekel 

aan gefotografeerd worden? 

Weet je je geen houding te geven voor een foto en sta je er 

vaak onnozel, truttig of slungelig bij? 

Pas de laatste tip toe en plooi je armen, zet ze in je zij of hou 

ze vast. Je merkt het verschil onmiddellijk. 

TIP 

TOP 

presentatie 

Sta stil en schuifel niet ... 

Sta stil wanneer je ter plaatse blijft staan en 

schuifel niet heen en weer. 

Dat kost energie, leidt je publiek af en 

verzwakt je boodschap. 

GA NAAR 

DE GEVANGENIS 

? 





Friemelen en knipperen 

Veel sprekers kunnen het 

niet laten om tijdens een 

presentatie met een balpen 

te knipperen, aan kleding 

te friemelen of in de 

handen te wrijven. 

Rusteloos gedrag geeft 

een gespannen indruk, 

leidt de aandacht af van 

je boodschap en maakt je 

publiek bloednerveus. 

Hoe leer je rusteloos 

gedrag af? 

Laat je filmen terwijl je een 

presentatie geeft. Herbekijk 

de opname en noteer 

welk nerveus gedrag jij eropna 

houdt. 

Door jezelf in actie te zien, 

zie je hoe je overkomt bij 

het publiek. De volgende 

keer dat je een presentatie 

geeft, let je er op om dit 

niet meer te doen. 

Heb je het moeilijk om stil te staan? Stel je 

voor dat je voeten vastgeklikt zitten in ski’s. 

Of oefen met glazen rond je voeten. Mag het 

wat spannender? Vul de glazen met water. 

Wedden dat je het snel leert! 

GA NAAR 

DE GEVANGENIS 

? 





Weg met het spreekgestoelte! 

Ik ben geen voorstander 

van een spreekgestoelte 

of lessenaar. 

Het mag je als spreker dan 

autoriteit en een gevoel 

van controle en veiligheid 

geven – dat is de reden 

dat politici er dol op zijn -, 

voor het publiek lijkt het 

alsof je achter een muur 

staat en iets te verbergen hebt. 

Ga liever vooraan in het midden op het podium 

staan met het scherm achter je. Dat is dé plek 

om met impact te spreken voor een groep. 



109

5 

VERPLAATS JEZELF 

HOEZO? IK KREEG TOCH NET HET 

ADVIES OM STIL TE STAAN? 

DAT KLOPT 

WANT STILSTAAN BRENGT RUST 

MAAR RUST… ROEST 

Het wordt saai voor het publiek wanneer je minutenlang op dezelfde plek staat. Je maakt het 

boeiend(er) door af en toe van plaats te veranderen. Doe het echter met mate en huppel niet 

voortdurend van de ene plek naar de andere plek in de hoop een dynamische indruk te maken. 

IN DER BESCHRÄNKUNG ZEIGT SICH DER MEISTER 

IN DE BEPERKING TOONT ZICH DE MEESTER 

JOHANN WOLFGANG VON GOETHE 

TOP 

TIP 

19 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

VERANDER VAN PLAATS VANUIT EEN BEWEEG-REDEN 

Verplaats jezelf resoluut om de toehoorders te laten zien dat je iets wil toelichten, van 

onderwerp wil veranderen of omdat een emotie je daartoe aanzet. 

OK? IS IEDEREEN KLAAR? 

Je hebt net 

verbinding 

met het publiek 

gemaakt. 

Je voelt je 

ondeugend 

en verplaatst 

je snel. 

IK HEB GISTEREN 

IETS HEEL 

SPANNENDS 

MEEGEMAAKT. 

 

ZIEZO HET 

LASTIGSTE 

ONDERWERP IS 

AFGEHANDELD 

Je voelt enthousiasme 

en wrijft je in de handen 

terwijl je van plaats 

verandert. 

LATEN WE AAN 

HET VOLGENDE 

ONDERWERP 

BEGINNEN 

 



111

Je poneert 

een stelling. 

VOORTAAN 

WERKEN WE 

MET B 

IN PLAATS VAN 

MET A 

Varieer in snelheid 

Je geeft 

verduidelijking 

terwijl je 

je rustig 

verplaatst. 

LAAT ME 

UITLEGGEN 

WAT DAT 

CONCREET 

BETEKENT 

 

Verandering van spijs doet eten. Verplaats je telkens met een andere snelheid. 

• Om een idee of een standpunt te beklemtonen, beweeg je snel en kordaat van punt A 

naar punt B. Schiet als het ware als een pijl uit een boog. Zo kom je vastberaden over en 

begrijpen je toehoorders dat je krachtig argumenteert. 

• Wil je duidelijk maken dat je aan het nadenken bent en van het publiek hetzelfde verwacht? 

Verplaats je zonder iemand aan te kijken. 

Gebruik de volledige ruimte 

Gebruik de volledige breedte en diepte van 

de ruimte of het podium om je te verplaatsen. 

Zitten de toehoorders in een U- of een 

theateropstelling? Ga gerust zover naar links 

en rechts tot je uit het algemene gezichtsveld 

verdwijnt. 

Mensen zijn van nature nieuwsgierig en willen 

weten wat er gebeurt. Het publiek volgt je 

met aandacht wanneer je je verplaatst. 

De meeste sprekers starten hun presentatie 

vooraan in het midden van het podium. 

Waarom? Wellicht kopiëren ze gewoon 

anderen. Spring uit de band en begin je 

presentatie eens links of rechts op het podium. 

Zo val je op en heb je meteen de aandacht van 

iedereen. 

Je activeert de toehoorders door van plaats 

te veranderen. 

• 'Towards' of 'Away from'? 

Aan elke boodschap die je geeft, hangt een gevoel vast dat in een bepaalde richting gaat. De 

richting van het onderliggende gevoel druk je uit door de bijbehorende beweging te maken: 

‘towards’ of ‘away from’. 

GA NAAR 

Wake-upcall nodig? 

Towards 

Je voelt de neiging om ergens naartoe te 

bewegen. Beweeg je lichaam naar voor 

en zet een stap voorwaarts, zoals in deze 

voorbeelden: 

• (enthousiast, blij, gedreven) 

‘Ik geloof erin en wil jullie ook warm 

maken voor deze nieuwe aanpak.' 

• (verbaasd, ongelovig, speels) 

‘Wat zeg jij nu?’ 

• (vastberaden, geïrriteerd, motiverend) 

‘Ik verwacht engagement van jullie.’ 

Merk je dat een toehoorder achteruit deinst 

wanneer je hem of haar nadert? Mogelijk 

ben je iets té enthousiast geweest. 

Away from 

Je voelt de neiging om meer afstand te 

nemen. Beweeg je lichaam naar achter 

en zet een stap achteruit, zoals in deze 

voorbeelden: 

• (zenuwachtig, weigerachtig) 

‘Ik ben het daar niet mee eens.’ 

• (ontgoocheld, angstig, beschaamd) 

‘Als we zo verder gaan, eindigt het slecht.’ 

• (alert, afwachtend, bedachtzaam,…) 

‘Laten we niet te hard van stapel lopen.’ 

DE GEVANGENIS 

? 





Merk je dat de blik van je toehoorders je niet (meer) volgt 

wanneer je je verplaatst? Je bent hun aandacht kwijt en de 

kans is groot dat ze je presentatie oersaai vinden. 

Tijd om in te grijpen en de betrokkenheid te 

verhogen door een prikkelende vraag te stellen of een 

verrassingseffect te gebruiken. 



113

6 

LAAT EEN STILTE 

TOP 

TIP 

20 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

Laat een stilte voor en na iets belangrijks 

WAARVOOR DIENT HET GENEESMIDDEL ‘IMODIUM’? 

Door een stilte 

te laten vallen 

VOOR iets 

belangrijks, bouw 

je de spanning 

op en maak je 

de toehoorders 

nieuwsgierig voor 

wat komt. 

(STILTE) 

JE ZULT 

MAAR EEN 

EENDAGS- 

VLIEG ZIJN… 

(STILTE) 

(STILTE) 

… EN 

JE DAG 

NIET 

HEBBEN 

(STILTE) 

Door een stilte te laten 

NA iets belangrijks, krijgt 

het publiek de tijd om 

jouw verhaal te laten 

doorsijpelen en het 

cognitief en emotioneel 

te verwerken. 

Een stilte zet de aandacht 

van je toehoorders 

op scherp, doet de 

betrokkenheid stijgen en 

geeft (meer) impact aan 

je boodschap. 

a 

bla bla 

bla 

B bla 

bla 

bla 

blabla 

bla 

bla 

bla 

bla 

bla 

bla 

blabla 

bla 

bla 

bla 

bla 

bla 

bla 

bla 

bla 

blah 

Een spreker spreekt gemiddeld 130 woorden per minuut 

uit. Snelle jongens vuren 160 woorden per minuut af op 

hun publiek. Met 11 woorden per seconde - dat is ruim 

vijf keer sneller dan het gemiddelde - mag Fran Capo 

zich de snelst sprekende vrouw ter wereld noemen. Erg 

verstaanbaar is dat niet meer, het lijkt eerder op verbale 

diarree. 

Het virus lijkt heel besmettelijk te zijn, want veel sprekers lijden eraan. Het gevolg van de niet 

te stoppen woordenvloed laat zich raden: het publiek haakt af. 

Een spreker die zich inspant om zoveel mogelijk te vertellen tijdens zijn presentatie, mist 

impact. Het publiek voelt zich overdonderd en vergeet de boodschap. 

Er bestaat echter een wondermiddel 

tegen verbale diarree: een stilte. 

Stilte verscherpt de aandacht van de 

aanwezigen en brengt rust. 

Heb je de neiging om door te ratelen? 

Schrap één vierde van je boodschap 

en las stiltes in. 

I HAVE OFTEN REGRETTED MY SPEECH 

NEVER MY SILENCE 

XENOCRATES 

Kijk het publiek indringend aan 

Een stilte werkt enkel wanneer je nadrukkelijk oogcontact 

maakt met je publiek. Wanneer je wegkijkt, krijgen de 

aanwezigen de indruk dat je aan het nadenken bent of een 

rustpauze neemt. Een stilte zonder oogcontact wordt als 

een time-out ervaren en nodigt uit om de aandacht te laten 

verslappen. 

Dit betekent evenwel niet dat je constant spanning moet 

opbouwen. Af en toe een pauze inlassen en je publiek even 

rust gunnen, is een aanrader. 

Gebruik je handen 

Zoals handgebaren het effect van oogcontact versterken, 

doen ze dat ook bij een stilte. Laat zien dat je niet onderbroken 

wil worden wanneer je een stilte laat vallen. Gebeurt het 

toch, doe dan meteen teken met je handpalmen naar onder 

gericht dat je nog niet klaar bent. Hou je handpalmen naar 

boven gericht wanneer je klaar bent en het publiek uitnodigt 

om te reageren. 

Zolang je handgebaren maakt tijdens een stilte, bouw je 

spanning op of hou je ze aan. Je zal merken dat het publiek dan ook vaak de adem inhoudt. 

De ontspanning komt er pas op het moment dat je geen handgebaar meer maakt. 

Door te spelen met spanning en ontspanning bekom je meer dynamiek. Het is een van de 

krachtigste technieken om je impact te vergroten wanneer je voor een groep spreekt. 



115

Oefening 

3 

Hold your horses! 

Vorm duo’s. Spreek onderling af wie persoon A is en wie B. 

Beschrijf aan B de indeling 

van jouw woning en de 

inrichting per kamer. 

Om de spanning op te 

bouwen en de beschrijving 

goed te laten doorsijpelen, 

laat je op het juiste moment 

stiltes vallen. 

Als B je onderbreekt, 

gebruik je handgebaren 

om duidelijk te maken dat 

je nog niet klaar bent en 

niet onderbroken wenst te 

worden. 

Wissel na drie minuten van rol. 

Hou de stilte lang genoeg aan 

Hoe belangrijker hetgeen je zal zeggen of net gezegd hebt, hoe langer de stilte moet duren. 

Wacht tot wanneer de stilte haar maximale spanning bereikt vooraleer je verdergaat met je 

verhaal. 

Hoelang moet de stilte duren? Moeilijk te zeggen. Leer het hoogtepunt van een spanning 

aanvoelen en realiseer je dat jij als spreker de duur van de stilte anders inschat dan je publiek. 

Terwijl je toehoorders zich amper bewust zijn dat er een stilte valt, duurt ze voor jou al (te) 

lang. 

Lok een reactie uit 

Door een reactie uit te lokken 

kom je te weten of een stilte lang 

genoeg heeft geduurd. Net zoals 

bij het zoeken naar oogcontact 

zullen de aanwezigen je op een of 

andere manier – meestal via hun 

lichaamstaal- laten merken dat ze 

mee zijn. 

Onderbreek A 

tijdens de stiltes. 

Oefening 

WEET JE IN WELKE SITUATIE JE AUTOMATISCH 

EEN STILTE LAAT VALLEN EN OP REACTIE WACHT? 

(LANGE STILTE ) 

(WEDDEN DAT JE NU IN GEDACHTEN HET HOOFD SCHUDT?) 

WANNEER JE AAN IEMAND UITLEGT HOE HIJ VAN PUNT A NAAR PUNT B RIJDT. 

TIJDENS JE UITLEG DEEL JE DE ROUTE IN STUKKEN OP 

EN LAAT JE TUSSENDOOR STILTES VALLEN. 

Waar woon je? 

• Leg aan een groep van minstens vier 

toehoorders de weg uit naar jouw 

thuisadres. 

• Laat stiltes voor en na elk belangrijk deel 

van de wegbeschrijving en leer aanvoelen 

hoelang de stilte moet duren. 

• Als spreker ga je pas verder met je uitleg 

wanneer er minstens drie handen in de 

lucht gaan. 

De toehoorders steken hun hand 

in de lucht wanneer de stilte lang 

genoeg heeft geduurd en ze het 

vervolg willen horen. 

DE MENSELIJKE STEM ZIT ERGENS TUSSEN DE SPRAKELOOSHEID 

VAN DE DIEREN EN DE STILTE VAN DE GODEN IN 

MICHEL TOURNIER 

Denk en voel 

Net zoals bij het maken van verbinding met je publiek, werkt een stilte ook enkel wanneer je 

het juiste denkt en voelt. Als spreker moet je in de eerste plaats zelf doordrongen zijn van het 

feit dat je iets heel belangrijks te zeggen hebt of net gezegd hebt. 



117

(STILTE) 

ALS JE SOMMIGE 

BADGASTEN BEKIJKT… 

(STILTE) 

BEGRIJP JE 

WAAROM 

DE ZEE ZICH 

TWEE KEER 

PER DAG 

TERUGTREKT 

(STILTE) 

Tijdens de stilte VOOR je iets belangrijks gaat zeggen, 

kan je dit denken en voelen: 

• ‘Luister, ik heb iets heel belangrijks te zeggen.’ 

• ‘Wil je weten wat er nu komt?’ 

• ‘Pas op hé!’ 

• ‘Heb ik jouw aandacht?’ 

Tijdens de stilte NADAT je iets belangrijks hebt gezegd, 

kan je deze zinnen denken en voelen: 

• ‘Straf hé!’ 

• ‘Begrijp je mij?’ 

• ‘Denk hier maar eens goed over na.’ 

• ‘Daar sta je van te kijken hé!’ 

Wat je denkt tijdens een stilte, is jouw subtekst. Hierover 

kom je meer te weten op pagina 127. 

Denk je tijdens een stilte niets en zwijg je gewoon, dan 

lijkt het alsof je op de bus staat te wachten. 

Zeg eens 

euuuh! 

Oefening 

3 pers 

Het is aan weinigen gegeven om een verhaal 

te vertellen zonder euuuh’s. 

Wanneer je voor een groep spreekt, is je 

onderbewuste zo plichtsbewust dat het 

liever ‘euuuh’ zegt dan helemaal niets. 

Enerverend voor wie naar je luistert. 

Weet je het even niet meer of moet je naar 

je woorden zoeken? Laat dan liever een 

stilte vallen. 

ALLES WAT JE KRIJGT 

ZONDER HET VERDIEND 

TE HEBBEN, 

BEDERFT DE GEEST. 

MAHATMA GANDHI 

Een puber hecht meer waarde aan 

bezittingen waarvoor hij zelf hard 

gewerkt en gespaard heeft. 

Het werkt op dezelfde manier 

met je publiek. Geef niet zomaar 

alles cadeau. Laat de aanwezigen 

moeite doen en de stilte trotseren. 

Ze zullen nadien met meer 

appreciatie en nieuwsgierigheid 

naar jou luisteren. 

1 Vorm groepjes van drie. 

2 Geef beurtelings een presentatie. 

3 De oudste van de drie begint. 

4 Start de stopwatch zodra je 

presentatie begint. 

5 De toehoorders roepen Stop! zodra 

ze je euuuh horen zeggen. Op dat 

moment zet je de klok stil. 

6 Wie als eerste Stop! roept, komt als 

volgende aan de beurt. 

7 Wie als eerste een volle minuut 

spreekt zonder euuuh, wint het spel. 



119

HET IS EEN 

STATISTISCH FEIT DAT 

100% 

VAN DE BALLEN 

DIE JE NIET TRAPT 

NOOIT 

IN HET DOEL KOMEN 

WAYNE GRETZSKY 

Een diamant 

is een steen 

die een kans 

heeft gekregen 

Jef Staes 

Haatdragend zijn 

is als vergif innemen 

en denken dat je vijanden 

ervan zullen sterven 

Nelson Mandela 

There is 

no ‘i’ in 

TEAM 

Homoseksualiteit 

vindt men terug in 

soorten leven op aarde 

Homofobie 

slechts bij 

Wie is er dan onnatuurlijk? 

VOOR IEMAND 

DIE NIET WEET 

WELKE KOERS 

HIJ WIL VAREN 

IS GEEN ENKELE 

WIND GUNSTIG 

L’AR N 

AG 

LAGE 

LU 

HET IS 

EVEN ONZINNIG 

VERLANGENS 

TE WILLEN VOLDOEN 

MET BEZIT 

ALS VUUR 

TE WILLEN 

BLUSSEN MET 

STRO 

OUD CHINEES 

SPREEKWOORD 

Leer een citaat dat jou aanspreekt uit het hoofd en zoek uit waar 

je krachtige stiltes kan inlassen. 

Zodra iedereen hier mee klaar is, krijg je 5 minuten tijd om zoveel 

Als je elke dag 

leeft alsof het 

je laatste is, 

zul je op een dag 

1 

ongetwijfeld 

gelijk krijgen. 

mogelijk punten te verdienen. Afhankelijk van welke tocht je kiest 

te maken, verdien je een bepaald aantal punten per persoon 

tegen wie je je citaat hebt gebracht met krachtige stiltes. 

• Wandeling op het strand 

Loop kriskras door de zaal en breng je citaat met gepaste 

stiltes telkens wanneer je iemand kruist. 

• VROUWEN Hiking GEVEN op de HUN Mont FOUTEN Ventoux 

SNELLER 

TOE Verlaat DAN MANNEN, de zaal DAAROM en ga LIJKT op zoek HET naar voorbijgangers Steve Jobs in het 

gebouw ALSOF ZE of ER op MEER de HEBBEN. straat. Vertel hen dat je oefent om te 

spreken Gina voor Lollobrigida een groep en vraag om feedback te geven nadat 

je het citaat met gepaste stiltes hebt gebracht. 

punt per 

toehoorder 

3 

punten per 

toehoorder 

Mensen zijn niet lui. 

Ze missen hoogstens 

doelen die hen 

inspireren. 

Anthony Robins 

HET IS VERSTANDIGER 

EEN KAARS 

AAN TE STEKEN 

DAN TE KLAGEN 

OVER DE DUISTERNIS 

LAO-TSE 

Doe alles met zoveel ernst 

alsof het voortbestaan 

van het universum 

ervan afhangt 

en glimlach tegelijk 

omdat je denkt dat wat je doet 

ook maar enig verschil zou 

uitmaken 

Boeddhistische wijsheid 

In mijn kopje had ik dat 

wereldrecord al gebroken. 

Ik moest het alleen nog 

overdoen in het water. 

Fred Deburghgraeve 

Vision 

without action 

is a daydream. 

Action 

without vision 

is a nightmare. 

Japans spreekwoord 

als de zon 

zou zeggen: 

“Wat heb ik eraan?“? 

dan zou het 

dikwijls 

donker zijn. 

• Beklimming van de Mount Everest 

Doe hetzelfde als bij de vorige versie maar kondig niet aan 

dat je een citaat zal brengen. Stap op iemand af, kijk hem 

of haar indringend aan, laat een stilte, gebruik je handen om 

aan te kondigen dat je iets gaat zeggen en breng je citaat. 

Laat na je citaat nog een lange stilte. Leg dan pas uit dat je 

aan het oefenen bent en vraag om feedback. 

Alleen in het 

woordenboek 

komt ‘succes’ 

eerder dan 

‘werk’. 

Zo verdien je bijvoorbeeld in één klap 75 punten als je er in slaagt 

om je citaat te presenteren voor een groep van 15 mensen 

zonder vooraf aan te kondigen dat je deze oefening moet doen 

(beklimming van de Mount Everest). Of 45 punten als je vooraf 

~ Onbekend ~ 

wél aangeeft dat je een citaat wil brengen in het ~ kader Onbekend van ~ deze 

training (Hiking op de Mont Ventoux). Veel succes! 

5 

punten per 

toehoorder 

Er zijn meer 

volwassenen 

BANG 

in het licht 

dan kinderen 

in het 

donker 

Kees van Kooten 

DE 3 BASISVOORWAARDEN 

VOOR GELUK ZIJN: 

IETS HEBBEN OM TE DOEN 

IETS HEBBEN OM VAN TE HOUDEN 

EN IETS HEBBEN OM OP TE HOPEN 

JOSEPH ADDISON 

WHEN I WAS 5 YEARS OLD, 

MY MOTHER ALWAYS TOLD 

ME THAT HAPPINESS WAS 

THE KEY TO LIFE. 

WHEN I WENT TO SCHOOL, 

THEY ASKED ME WHAT I 

WANTED TO BE WHEN I 

GREW UP. I WROTE DOWN 

‘HAPPY’. THEY TOLD ME I 

DIDN’T UNDERSTAND THE 

ASSIGNMENT. 

AND I TOLD THEM THEY 

DIDN’T UNDERSTAND LIFE. 

JOHN LENNON 

Life isn’t about waiting 

for the storm to pass ... 

It’s about learning 

to dance in the rain. 

Vivian Green 

Success 

is the ability 

to go from 

failure to failure 

without losing your 

enthusiasm. 

Sir Winston Churchill 

When 

we understand the needs 

that motivate our own 

and others behavior 

we have no 

enemies 

Marshall B. Rosenberg 

PROBEER 

ALTIJD IEMANDS 

KWETSBARE PLEK 

TE ONTDEKKEN 

DAN WEET JE 

WAAR JE HEM 

NIET RAKEN MOET 

CEES BUDDINGH 

Choisir 

c’est perdre 

un peu. 

Ne pas choisir 

c’est perdre 

tout. 

NEVER 

PUT YOUR 

PEN 

IN COMPANIES INK 

Those who danced 

were thought to be 

quite insane 

by those who could 

not hear the music 

John Milton 

J’AI DÉCIDÉ D’ÊTRE 

HEUREUX 

C’EST EXCELLENT 

POUR LA 

SANTÉ 

VOLTAIRE 

Un arbre qui tombe 

fait plus de bruit 

qu’une forêt qui pousse. 

Soyez convaincu que 

les bonnes nouvelles 

sont bien plus 

nombreuses que 

les mauvaises. 

Abbé Pierre

TOP 

TIP 

21 

7 

BRENG AFWISSELING IN JE STEMVOLUME EN 

INTONATIE 

Stemvolume en intonatie enerzijds en spreeksnelheid anderzijds zijn omgekeerd evenredig 

aan elkaar. 

Voor een 

Iets belangrijks 

te zeggen? 

Spreek dan 

TIP 

TOP 

presentatie 

luider hoger trager 

Iets minder belangrijk 

te zeggen? 

Spreek dan 

zachter 

lager 

sneller 

Oefening 

Denk je dat ik doof ben? 

Ja, effectief! 

Denk voor deze oefening maar eens dat de andere doof is. 

A knijpt de oren 

dicht. 

B vertelt een feitelijk gegeven 

tegen A. Bijvoorbeeld de naam 

van zijn ouders. 

B spreekt de mededeling 

voldoende luid en traag uit 

zodat A het hoort. 

2 

pers 

Ga tegenover elkaar 

staan op één meter 

afstand van elkaar 

A haalt de vingers 

uit de oren en 

herhaalt de 

mededeling van B. 

Enkele tips: 

Door als spreker bepaalde 

zaken te benadrukken, komt het 

publiek te weten wat belangrijk 

is om te onthouden. 

Durf overdrijven 

met variatie in 

stemvolume en 

intonatie. 

Heb je de natuurlijke 

verhouding tussen 

stemvolume en 

intonatie enerzijds 

en spreeksnelheid 

anderzijds onder de 

knie? Speel ermee en 

zoek tegenstellingen 

op om de aandacht 

te trekken. Zo kan je 

bijvoorbeeld heel hoog en stil spreken 

wanneer je belangrijke informatie 

uitspreekt. Of net heel snel wanneer een 

bepaalde emotie je daartoe aanzet. 

Laat je stem natuurlijk klinken en 

vermijd geforceerde of kinderlijke 

toontjes. 

Vraag of je voor iedereen 

goed verstaanbaar bent 

en gebruik indien nodig 

een microfoon. 

Wissel af in toonhoogte en 

eindig niet elke zin in de 

hoogte. 

Spreek met 

een levendige, 

enthousiaste stem. 

Markeer in je notities 

de woorden waarop 

je de klemtoon wil 

leggen. 

Stretch je eigen toon 

en stemvolume met 

het radionieuws. Luister 

aandachtig naar 

wat er wordt gezegd, op welke 

toonhoogte en met welke klemtonen 

en zeg het vervolgens op 

exact dezelfde manier na. 

Wat kan je allemaal meedelen? 

Mijn ouders heten… 

Mijn geboortedatum is… 

Mijn adres is… 

Mijn telefoonnummer is… 

Mijn nummerplaat is… 

Mijn buren heten… 

• Het is de bedoeling dat A de boodschap letterlijk 

kan herhalen. 

• Herneem de oefening tot wanneer A de 

mededeling foutloos herhaalt. 

• Als A de mededeling letterlijk kan herhalen, 

zet B een stap achteruit en doet een nieuwe 

mededeling terwijl A de oren dichtstopt. 

• De bedoeling is om de ruimte tussen jou en je 

toehoorder te vergroten. 

• Wie van de twee na een minuut oefenen het 

verst staat, wint het spel. 

De naam en familienaam van mijn partner zijn… 

Mijn kinderen heten… 

Mijn broers en zussen heten… 

Mijn laatste vakantiebestemming was… 



123

Oefening 

8 

KIES DE GEPASTE SPREEKSNELHEID 

Maak groepjes van twee of drie personen. 

Spreek beurtelings over een van volgende onderwerpen: 

je favoriete sporten 

2 

pers 

je lievelingsmuziek 

of 

3 

pers 

Veel sprekers vinden van zichzelf dat ze te snel spreken. Het probleem is echter niet dat je te 

snel spreekt. Het probleem is dat je voortdurend snel spreekt. 

Hoe moet het dan wel? Laat je spreektempo afhangen van het belang van hetgeen je vertelt. 

Varieer qua spreeksnelheid en las regelmatig een stilte in. 

HET LEVEN IS VEEL TE KORT OM HAAST TE HEBBEN 

OSCAR WILDE 

je familieleden 

je beste vrienden 

de landen die je al bezocht 

de kamers in je huis 

TOP 

TIP 

22 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

Maak een 

opsomming en geef 

bij elk afzonderlijk 

punt wat extra 

uitleg. 

De inhoud is niet van 

tel, het doel is enkel 

om zoveel mogelijk 

te variëren qua 

stemvolume, intonatie en 

spreeksnelheid. 

Een voorbeeld 

Hoe groter het woord, hoe belangrijker het is en hoe luider, trager en hoger je het uitspreekt. 

Hoe kleiner het woord, hoe minder belangrijk het is en hoe stiller, sneller en lager je het uitspreekt. 

Ik zal jullie iets vertellen over twee sporten die ik beoefen: 

Maak de opsomming erg 

belangrijk door opmerkelijk 

luider, hoger en trager te 

spreken. De uitleg bij elk punt 

maak je van ondergeschikt 

belang door opvallend stiller, 

lager en sneller te spreken. 

De eerste sport is voetbal. Twee elftallen spelen op een grasveld tegen 

elkaar. Het is de bedoeling om de tegenstander te verslaan door zoveel mogelijk ballen in het 

doel te schieten of te koppen. Bij een goal doen spelers en supporters vaak een vreugdedansje. 

Voetballers laten zich bij het minste vallen of schreeuwen het uit van de pijn alsof ze aan het 

sterven zijn. 

Spreek hoorbaar 

trager wanneer je iets 

belangrijks zegt 

• Zet de rem op je spreeksnelheid. 

Alsof je met dichtgeknepen 

remmen een helling naar beneden 

fietst. 

• Gebruik je lichaamstaal en 

accentueer de belangrijke woorden 

met rustige gebaren. 

Spreek hoorbaar sneller 

wanneer je iets minder 

belangrijks zegt 

• Laat aan je tempo horen dat 

hetgeen je uitspreekt bijkomstige, 

aanvullende of reeds gekende 

informatie is waar je letterlijk snel 

doorheen gaat. 

• Een draaiend handgebaar 

ondersteunt je snelle spreektempo. 

De tweede sport is ook een balsport: tennis. Het is een 

individuele sport met een net tussen de spelers. Er is het enkelspel waarbij twee tennissers 

het tegen elkaar opnemen. Bij het dubbelspel spelen telkens twee spelers tegen elkaar. Tennis 

wordt gespeeld op gras, hardcourt en gravel. 

Verander in één tel en duidelijk hoorbaar van spreeksnelheid 

Wil je met impact spreken voor een groep? Varieer qua spreeksnelheid. Hoe groter het verschil, 

hoe groter het effect op het publiek. Laat een stilte vallen om de overgang te maken. 



125

Oefening 9 KRUID JE BOODSCHAP MET SUBTEKST 

Zin in een vluggertje? 

Lees onderstaande tekst luidop en varieer zoveel mogelijk qua spreektempo. Hou het 

spannend en levendig door duidelijk hoorbaar te vertragen en te versnellen, en stiltes in te 

lassen. 

In groep 

Oefen in groepjes van twee 

of drie en lees elk om beurt 

drie zinnen. Zweep met jouw 

performance de anderen op 

om nog straffer te doen dan jij. 

Individueel 

Oefen je individueel? Neem je 

oefening op en herbeluister 

ze. Analyseer waar je kan 

bijschaven en doe het 

volgende keer beter. 

GA NAAR 

DE GEVANGENIS 

? 





Gebruik jij Botox? 

Bij sommige sprekers lijkt het alsof ze een Botoxbehandeling 

hebben gekregen. 

Wil je enthousiaste toehoorders? Gebruik veel mimiek. 

Wil je het publiek overtuigen van jouw standpunt? Laat je 

standpunt duidelijk zien, horen en voelen. Wees eerlijk en 

authentiek, zo kom je geloofwaardig over. 

Desiderata 

Wees kalm te midden van de haast en het lawaai en bedenk welke vrede er in de stilte 

kan heersen. Sta op goede voet met alle mensen, zonder jezelf geweld aan te doen. Zeg 

je waarheid rustig en duidelijk, en luister naar anderen want ook zij vertellen hun verhaal. 

Mijd luidruchtige en agressieve mensen, ze belasten de geest. Wanneer je je met anderen 

vergelijkt, zou je ijdel of verbitterd kunnen raken want er zullen altijd kleinere en grotere 

mensen zijn. Geniet zowel van wat je hebt bereikt als van je plannen. Kijk met belangstelling 

naar je eigen werk. Hoe nederig het ook is, het is een werkelijk bezit in het veranderlijke 

fortuin van de tijd. Betracht voorzichtigheid bij het zakendoen, want de wereld is vol bedrog. 

Laat je echter niet verblinden door de bestaande deugd: veel mensen streven hoge idealen 

na en overal is het leven vol heldendom. Wees jezelf. Veins vooral geen genegenheid. Wees 

evenmin cynisch over de liefde, want bij alle dorheid en ontevredenheid is zij eeuwig als het 

gras. 

Volg de loop der jaren met gratie, verlang niet naar een tijd die achter je ligt. Kweek 

mentale kracht om stand te houden bij onverwachte tegenslagen. Beschadig jezelf niet met 

spookbeelden. Vele angsten worden uit vermoeidheid en eenzaamheid geboren. Leg jezelf 

een gezonde discipline op en wees daarbij lief voor jezelf. Je bent een kind van het heelal, 

niet minder dan de bomen en de sterren. Je hebt het recht hier te zijn, en ook al is het je 

misschien niet duidelijk, toch ontvouwt het heelal zich zoals het zich ontvouwt. En zo is het 

goed. Heb daarom vrede met God, hoe je ook denkt dat Hij moge zijn. En wat je werk en 

aspiraties ook mogen zijn: hou vrede met je ziel in de lawaaierige verwarring van het leven. 

Met al zijn klatergoud, somberheid en vervlogen dromen is dit nog steeds een prachtige 

wereld. Wees waarachtig. Streef naar geluk. 

Bron: Uit een tekst gevonden in de oude St.-Pauluskerk te Batimore, gedateerd 1692 

Je tekst omvat de woorden die je daadwerkelijk uitspreekt. 

Je subtekst is de extra betekenis die je aan deze woorden toekent, 

de dubbele bodem. Het is je standpunt, wat je denkt en voelt over 

hetgeen je zegt. 

Door je subtekst met de aanwezigen te delen, geef je je gevoel en/of 

intentie te kennen. 

• Voel je verwondering of afschuw? Ervaar je frustratie, ondeugendheid of bezorgdheid? 

Laat het horen en zien. 

• Breng je subtekst met pit. Het maakt je boodschap rijker voor je toehoorders. Bepaal de 

sfeer en dompel je publiek erin onder. Zoals een lachband de kijkers van een komische 

serie aanzet tot lachen of vioolmuziek de ontroering versterkt in een romantische film. 

• Pas je stemvolume en intonatie aan in functie van je subtekst. Bouw spanning op door 

stiltes te laten vallen. Beweeg anders, laat je mimiek spreken, praat sneller of trager en 

gebruik ondersteunende gebaren. 

• Een subtekst geeft schwung aan je mededeling. Zelfs achter de meest feitelijke mededeling 

schuilt een bepaalde beleving, gedachte of emotie. Leg ze bloot en toon ze aan je publiek. 



127

• Subtekst is een zin op zich met een onderwerp, werkwoord en bijvoeglijk naamwoord en in 

de directe rede geformuleerd. 

• Met een duidelijk contrast tussen hetgeen je zegt en hoe je het zegt, maak je het extra 

spannend voor je publiek. Je zegt bijvoorbeeld dat de samenwerking met X van een leien 

dakje loopt. Door tegelijkertijd je wenkbrauwen te fronsen en je hoofd scheef te houden, 

geef je te kennen dat je het tegenovergestelde denkt van hetgeen je net gezegd hebt. Zo 

maak je de aanwezigen nieuwsgierig naar wat er aan de hand is en zet je hun aandacht op 

scherp voor het vervolg van je toespraak. 

• Mogelijke subteksten: 

Enkele van de subteksten op de vorige pagina kunnen ook van toepassing zijn op iets wat jij 

in je presentatie vertelt. Noteer hieronder enkele zinnen uit je presentatie met hun mogelijke 

subteksten. Formuleer de subtekst in de directe rede. 

Oefening 

1. Vorm een groepje van drie. 

2. Spreek om beurt een zin uit. 

3. Aan de anderen om je subtekst te raden. 

3 

pers 

Spreek je tekst luidop uit en oefen de verschillende subteksten. Maak daarbij gebruik van je 

lichaamstaal, mimiek en stiltes. Speel met ritme en breng variatie aan in je stemvolume en 

intonatie. 

HIEROVER BEN IK 

TELEURGESTELD, 

ONTEVREDEN, 

GEÏRRITEERD … 

WAT NU KOMT IS 

HEEL BELANGRIJK 

EN IK WIL DAT JULLIE 

AANDACHTIG LUISTEREN 

EN ONTHOUDEN 

WAT IK ZEG 

IK BEN HEEL 

ONGEDULDIG EN KAN 

NAUWELIJKS WACHTEN 

OM DIT AAN JULLIE 

MEE TE DELEN 

IK VOEL ME HIER ONZEKER, 

KWETSBAAR, HULPELOOS BIJ 

IK ZIE JULLIE GRAAG 

HIER BEN IK HEEL SERIEUS 

EN FORMEEL OVER 

HIER HEB IK NIETS 

MEE TE MAKEN 

DENK HIER 

EVEN OVER NA 

DIT MAAKT ME 

KNETTERGEK! 

IK VERMELD DIT 

LOUTER ALS 

ACHTERGROND- 

INFORMATIE 

WANT JULLIE ZIJN 

HIERVAN IN PRINCIPE 

OP DE HOOGTE 

DIT VIND 

IK LASTIG, 

INGEWIKKELD, 

VERVELEND … 

IK BEN BLIJ 

EN VROLIJK 

OVER DEZE 

GEDACHTE 

IK HEB EEN BINNENPRETJE 

IK WIL JULLIE 

HIERMEE UITDAGEN 

EN CHOQUEREN 

De zin die je daadwerkelijk 

uitspreekt 

‘De cijfers van het afgelopen kwartaal 

waren ondermaats.’ 

De subtekst – wat je erbij denkt en 

voelt 

• Dat is verdorie aan jullie te wijten! 

• Hoe kan dat toch? We hebben zo ons 

best gedaan. 

• Ik vrees dat de directie hiermee niet zal 

kunnen lachen. 

• 

• 

• 

IK WACHT EVEN 

TOT HET STIL IS 

• 

• 

• 

• 

• 



129

10 

MAAK OVERTUIGENDE GEBAREN 

Zorg ervoor dat je lichaamstaal doeltreffend is. Weet je nog: tijdens jouw presentatie ben jij 

de baas van het universum. Enkele tips. 

Gebaren versterken je boodschap, zetten je woorden kracht bij of maken je verhaal 

begrijpelijker. Het is de kunst om de juiste en overtuigende gebaren te gebruiken. 

GA NAAR 

DE GEVANGENIS 

? 





Wees geen accordeonspeler, bankier, of 

pastoor 

Het effect van onze lichaamstaal is groot. Met een 

sprekende lichaamstaal verhoog je de impact van je 

toespraak aanzienlijk. Met een afleidende of zelfs storende 

lichaamstaal daarentegen, ga je de mist in. Vermijd alvast 

de lichaamstaal van deze types: 

TOP 

TIP 

23 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

Maak je gebaar groot, 

precies en ostentatief 

Maak een gebaar zoals een scheidsrechter dat 

doet in een kolkend voetbalstadion. Hij laat met 

een groot gebaar zien dat een speler buitenspel 

loopt, wijst met een precies gebaar een speler 

terecht of trekt zeer ostentatief een gele kaart. 

Zijn boodschap is overduidelijk voor de spelers 

én voor de supporters in de tribune. 

Laat je inspireren door die vastberaden scheidsrechter 

en ondersteun je boodschap met duidelijke 

en ostentatieve gebaren. Gebruik daarbij je 

volledige lichaam, niet enkel je handen. 

PRECIES 

groot 

ostentatief 

TOP 

TIP 

24 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

Maak je gebaar af en hou het lang genoeg aan 

• De accordeonspeler: slaat de handen de hele tijd open en dicht. 

• De bankier: speelt met kleingeld in zijn broekzak. 

• De pervert: krabt stiekem aan zijn kruis of frunnikt aan haar beha. 

• De opticien: zet de bril voortdurend op en af. 

• De pastoor: staat met gevouwen handen te bidden tot er zich een mirakel voltrekt. 

• De kleermaker: kan het niet laten om te friemelen aan een stropdas, ceintuur of sjaaltje. 

• De hygiënefreak: wast voortdurend de handen. 

Ook al ondersteunt je gebaar slechts één aspect van je verhaal, hou het aan zolang je spreekt 

over de gedachte waarvan het aspect deel uitmaakt. 

Door een gebaar aan te houden, beperk je het aantal gebaren en kom je rustiger en 

krachtdadiger over. Kies een gebaar dat past bij jouw stijl en persoonlijkheid, en maak het 

enkel wanneer je iets in de verf wil zetten. 

Op de volgende pagina zie je een voorbeeld van welke gebaren je kan maken om een bepaalde 

boodschap te ondersteunen. 



131

De woorden die je uitspreekt 

Heb je er ooit bij stilgestaan 

Het gebaar dat je erbij maakt 

Reik met je handpalmen naar een 

toehoorder. 

De hond van Pavlov 

Je conditioneert het publiek door je boodschap te structureren met gebaren of door een 

bepaald begrip op een specifieke plek neer te zetten via plaatsankers. Net zoals Pavlov dat 

deed met zijn hond. 

1 2 3 4 

Ding 

Ding 

Ding 

Ding 

Ding 

Ding 

dat de spectaculaire toename van 

het gebruik van antibiotica grote 

gevolgen heeft? 

Steek beide handen langzaam in 

de lucht. Bij het woord ‘antibiotica’ 

zijn ze helemaal boven. 

Dat steeds meer bacteriën 

Hou dit gebaar aan. 

Telkens wanneer de hond te eten kreeg en kwijlde, liet Pavlov een bel rinkelen. In het begin 

kwijlde de hond enkel wanneer hij eten kreeg. Na verloop van tijd was de hond geconditioneerd 

en kwijlde hij wanneer de bel rinkelde, zonder dat hij eten kreeg. 

resistent worden, 

Laat je handen zakken en duw één 

handpalm krachtig naar voren tot 

je armen gestrekt zijn. 

Ga Pavlov achterna 

Herhaal een gebaar enkele keren op exact dezelfde manier en op exact dezelfde plek. Het 

publiek herinnert zich welk begrip aan die bepaalde plek of aan dat bepaalde gebaar is 

gekoppeld en heeft meteen door waarover je het hebt. 

Er bestaan drie types van gebaren die je door elkaar mag gebruiken. Elk type gebaar dient een 

ander doel: ondersteunen, visualiseren of structureren. 

1 

Ondersteunende gebaren 

baart me zorgen. Ik vrees dat 

bepaalde patiënten in de toekomst 

niet meer te genezen zijn. 

Hou beide handen voor je borst, 

met de handpalmen schuin naar 

beneden. 

A. Een gebaar dat je oogcontact ondersteunt 

Door in de richting te wijzen van de persoon die je aankijkt, 

versterk je het contact en de relatie met je publiek. 

Het goede nieuws is dat we 

vandaag een campagne lanceren 

en dokters motiveren om minder 

antibiotica voor te schrijven. 

Steek je twee duimen in de lucht. 

Gebruik afwisselend één of twee handen. Het 

kan ook zonder handen, met een hoofdknik. 



133

• Handpalmen naar boven of beneden? 

2 

Visualiserende gebaren 

Hou je handpalmen naar boven om de 

aanwezigen tot betrokkenheid aan te sporen. 

Open handpalmen tonen dat je openstaat voor 

hun inbreng. 

• Naar je lichaam toe, van je lichaam weg 

Door je hand van je lichaam weg te bewegen, 

demonstreer je dat jij de leiding hebt. Het is 

een gebaar dat autoriteit demonstreert: je 

vraagt het publiek om gehoor te geven aan 

wat jij hen vraagt. 

Wil je laten zien dat jij de leiding neemt of dat je 

geen tegenspraak wenst? Hou je handpalmen 

dan naar beneden. Wees je bewust dat dit 

gebaar eerder afstand schept. 

Door je hand naar je lichaam toe te bewegen, 

toon je dat je wil samenwerken met de 

aanwezigen. Je haalt hun inbreng als het 

ware naar je toe. 

• Wissel af tussen open en gesloten handpalmen, een vinger, een vuist, … 

B. Een gebaar dat je intonatie en klemtonen ondersteunt 

Visualiserende gebaren beelden uit wat je zegt. Ze helpen een complex gegeven begrijpelijk(er) 

maken. Visualiserende gebaren prikkelen de verbeelding en laten het begrip waarover je 

spreekt ook echt zien. 


Ik heb de cijfers van het 

eerste kwartaal bekeken 


Hou je rechterhand voor je 

alsof het een verslag is en 

laat het publiek getuige zijn 

van het moment waarop jij 

het verslag las. 

De belangrijkheid van een woord ondersteun je door met je stem een klemtoon te leggen. 

Daarbovenop kan je de betekenis versterken met een ondersteunend gebaar. Maak het gebaar 

met je hele lijf, niet enkel met je hand. 

en werd daar heel blij van. 

Hou het gebaar met je 

rechterhand aan. Leg 

tegelijk je linkerhand op je 

borst en glimlach. 

Hou één of twee handen in de lucht om iets 

belangrijks te beklemtonen. Rek je gerust wat 

uit. 

Hou één of beide handen lager om iets minder 

belangrijks aan te geven. Ga gerust wat door de 

knieën of trek je schouders naar beneden. 

Je zal merken dat je vanzelf luider en hoger spreekt wanneer je beide handen in de lucht 

steekt. We noemen dit een scharniertechniek: door aandacht te besteden aan één techniek, 

behaal je meteen ook resultaat op een tweede techniek. 



135

Je kan ook uitbeelden wat je denkt en voelt bij wat je zegt. In dat geval ondersteunt jouw gebaar 

je subtekst. Gebruik je fantasie en leef je in. Hoe expressiever je gebaar, hoe groter het effect. 

Bijvoorbeeld: Akkoord, als we alle klantgegevens uit de twee oude databases naar het nieuwe 

systeem manueel moeten overzetten, zal dat veel extra werk met zich meebrengen. Maar 

eenmaal dat achter de rug is, zal alles overzichtelijker zijn en zal het werk efficiënter verlopen. 


Akkoord, 


Knik ‘ja’ en laat je handpalmen zien. 

3 

Structurerende gebaren 

Met deze gebaren leg je de structuur van je boodschap bloot. Structurerende gebaren maak 

je bijvoorbeeld bij een opsomming of een grafiek. 

• In het kwadrant links onderaan …, in het kwadrant rechts bovenaan daarentegen … 

• Bij het begin … aan het einde van het jaar … 

• Ten eerste, ten tweede, ten derde … 

• Mijn leidinggevende is … en ikzelf ben verantwoordelijk voor … 

• Enerzijds … anderzijds … 

als we alle klantgegevens uit de twee 

oude databases 

Strek je twee armen voor je uit en 

hou de handpalmen naar beneden 

gericht. 

TOP 

TIP 

25 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

Gebruik beide handen 

Wil je op hetzelfde moment verschillende begrippen met gebaren ondersteunen? Gebruik dan 

bijvoorbeeld je rechterhand voor gebaar A. Hou dat gebaar aan en voeg er met je linkerhand 

gebaar B aan toe. 

naar het nieuwe systeem manueel 

moeten overzetten, 

Buig door je knieën, neem als het 

ware de twee databases links en 

rechts vast en breng ze naar je borst. 

Je twee handpalmen wijzen naar 

elkaar alsof ze het nieuwe systeem 

vasthouden. 

Enkele voorbeelden: 

• De tweede grote uitdaging is om onze vaste 

kosten met 15% te laten dalen. 

1. Toon met je rechterhand het cijfer twee. 

2. Duw je linkse handpalm naar beneden tot op 

heuphoogte. 

zal dit veel extra werk met zich 

meebrengen. 

Maar eenmaal dat achter de rug is, 

zal alles overzichtelijker zijn 

en zal het werk efficiënter verlopen. 

Frons en breng beide handen samen 

met je vingers in klauwstand. 

Lach breed en hou je handen ter 

hoogte van je schouders met de 

handpalmen naar je publiek gericht. 

Hou beide handpalmen naar 

beneden en vorm cirkels door beide 

handen rond elkaar te draaien. 

• Daarvoor zullen onze afdelingen Blue en White 

meer met elkaar moeten samenwerken. 

1. Toon met je rechterhand ‘Blue’. 

2. Voeg er met je linkerkant ‘White’ aan toe. 

3. Breng tenslotte beide handen samen. 

• In januari werkten deze twee nauwelijks samen. 

Tegen het eind van het jaar willen we daar een 

spectaculaire verandering zien. 

1. Richt je rechterwijsvinger naar beneden om 

januari te visualiseren. 

2. Steek je linkerwijsvinger in de lucht om 

december aan te geven. 

Valt het je op dat de gebaren die je maakt en de 

gebaren in dit boek elkaars spiegelbeeld zijn? 



137

TOP 

TIP 

26 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

Maak je gebaren in spiegelbeeld 

In het Westen lezen we van links naar rechts. Gebruik je als spreker gebaren in de voor jou 

logische richting van links naar rechts, dan zien je toehoorders het omgekeerde. Verwarring 

verzekerd! 

Pas daarom het principe van commUNIcatie toe en stem je gebaar af op je publiek. Start alle 

opsommingen en weergaves in de tijd rechts en eindig links. De aanwezigen zien de gebaren 

in spiegelbeeld, in de logische richting van links naar rechts. 

Oefening 

3 pers 

Bijvoorbeeld: Op maandag willen we … om op vrijdag te kunnen … 


Op maandag willen we… 


Wijs met je hand naar een 

punt rechts van je. 

Jullie gaan onder elkaar een gebarenbattle houden. Het gaat vooral over de kwaliteit van de gebaren, 

niet zozeer over de tekst. Dus geen zorg als je zaken omdraait of een term verkeerd benoemt. 

De grootste persoon is 

als eerste de scheidsrechter 

en kiest een 

willekeurige zin uit de 

onderstaande lijst. 

De twee anderen krijgen een minuut de tijd om deze 

zin in te oefenen met passende gebaren. Na een 

minuut geeft de scheidsrechter een teken en brengen 

de twee sprekers elk om beurt de zin met de gebaren 

die ze ingeoefend hebben. 

om op vrijdag te kunnen… 

Verplaats diezelfde hand 

naar een punt links van je. 

De scheidsrechter duidt aan wiens gebaren hij het beste vond. De winnaar wordt de nieuwe scheidsrechter. Hij 

kiest een nieuwe zin waarmee de twee spelers aan de slag gaan tijdens het volgend partijtje. 

Herhaal dit tot wanneer alle zinnen aan bod zijn gekomen. Wie het meest aantal keer scheidsrechter is geweest, 

is de eindwinnaar! 

1. Onze klant zal onze BCC-procedure pas volgen 

wanneer we zelf het goede voorbeeld geven en alle 

kredietaanvragen via het Business Credit Center laten 

verlopen. 

6. Werkt het apparaat niet? We raden je aan om het uit te 

schakelen en contact op te nemen met de klantendienst. 

Wanneer je de herstelling zelf uitvoert, vervalt de 

garantie. 

In Spanje... 

Hou je twee handen 

rechtsonder je. 

2. Om tijd vrij te maken voor commerciële klantencontacten 

laten we de operationele vragen beter door een andere 

dienst beantwoorden. 

7. Een goede marketingcampagne is gemaakt voor 

mensen en speelt in op emoties en specifieke behoeften 

zoals zekerheid, vernieuwing en schoonheid. 

In Finland daarentegen... 

Hou beiden handen links 

boven je. 

3. De financiering van de school is afhankelijk van de 

inschrijvingsgelden. Het is dus belangrijk dat jullie 

nauwgezet opvolgen of iedereen correct betaalt. 

4. Niettegenstaande onze bewoners het recht hebben om 

hun eigen leven in handen te nemen, weten ze omwille 

van hun verstandelijke beperking niet altijd wat de beste 

oplossing is. 

8. Dankzij Smart Signalisatie zien klanten meteen welke 

producten voorradig zijn. Bovendien kunnen ze de 

producten rangschikken volgens prijs, QF-waarde en 

verbruik. 

9. Klanten die het programma ‘express 20’ kiezen op ons 

nieuwe toestel krijgen een foutmelding te zien. Sinds 

de lancering tien dagen geleden kwamen er reeds acht 

klachten binnen. 

5. Er is een verschil tussen juridisch gelijk hebben en 

juridisch gelijk krijgen. Beide partijen moeten zich 

neerleggen bij het vonnis dat door de rechter is 

uitgesproken. 

10. Van onze HR-partner verwachten we niet alleen 

advies bij het aanwerven van nieuwe medewerkers. 

We verwachten eveneens dat hij supportert voor alle 

deelnemers van de gebarenbattle. 



139

11 

GA IN INTERACTIE MET JE PUBLIEK 

LEG HET MIJ UIT 

EN IK VERGEET HET 

LAAT HET ME ZIEN 

EN IK ONTHOU HET MISSCHIEN 

BETREK ME ERBIJ 

EN IK BEGRIJP HET 

CÉLESTIN FREINET 

Hoe blijft je boodschap hangen bij je toehoorders? Door de onmiskenbare voordelen van 

mondelinge communicatie maximaal uit te spelen: betrek je publiek, lok een reactie uit of 

vraag om feedback. 

Door voldoende interactie in te bouwen, blijven je toehoorders bij de les. 

Hoe meer zichtbare reacties ze geven, hoe meer betrokken ze zich voelen en hoe groter hun 

aandacht. Staren de aanwezigen je onbeweeglijk aan en blijft hun mimiek onveranderd? Dan 

zijn ze mogelijk aan het indommelen. Tijd om het als spreker anders aan te pakken! 

TOP 

TIP 

27 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

Betrek je toehoorders door hen vragen 

te stellen en te laten reageren 

Hou je publiek alert en nieuwsgierig. Kietel je toehoorders mentaal om met jou mee te denken. 

Geef hen opdrachten en stel hen vragen. Door in interactie te gaan met de aanwezigen blijft 

je boodschap beter hangen. 



141

Betrek je publiek 

Je kan je publiek op veel verschillende manieren 

betrekken. We zetten ze hier even op 

een rijtje: van een manier die weinig moeite 

en durf van het publiek kost tot een grotere 

drempel en inspanning. 

1 

MAAK 

OOGCONTACT & 

VRAAG OM BEVESTIGING 

Maak oogcontact en laat een stilte 

vallen. Kijk iemand indringend 

aan en knik bevestigend terwijl 

je iets meedeelt. Zo stimuleer 

je de ander om ook bevestigend 

te knikken. Lukt het niet 

onmiddellijk? Dring aan en knik 

overtuigend totdat de persoon in 

kwestie reageert. Blijft de reactie 

achterwege, vraag dan Ja? OK? 

2 

SPREEK IEMAND AAN 

MET DE VOORNAAM 

Spreek diegene tot wie je het 

woord richt aan met de voornaam. 

• Wel Annelies... 

• Pieter, het is zo dat... 

• Ik vertel jou dit Marc omdat... 

Ken je iemands naam niet? Vraag 

die dan. Tracht zoveel mogelijk 

namen te onthouden, zodat je hen 

later in je presentatie nog opnieuw 

kan aanspreken. 

3 

LAAT DE TOEHOORDERS 

HUN HAND OPSTEKEN 

Stel een vraag aan het publiek en 

steek tegelijk ook jouw hand in de 

lucht. 

• Wie is blij met deze verbetering? 

• Wie heeft dit ooit meegemaakt? 

• Wie ondervindt hiervan last? 

4 

STEL 

EEN 

RETORISCHE VRAAG 

Stel de toehoorders een vraag en 

geef zelf het antwoord. 

• Wil je weten hoe dat komt? Dat 

komt door ... 

• Waarom laten wij het zover komen 

alvorens in actie te schieten? 

Omdat we … 

• Is dat een goed resultaat? Nee, 

niet echt. Spelen er verzachtende 

omstandigheden mee? Jazeker. 

• Nu, wat zijn hiervan de kenmerken? 

Wel, ... 

• Wat is de conclusie? De conclusie 

is dat ... 

5 

STEL 

EEN 

GESLOTEN VRAAG 

Stel iemand een gesloten vraag die 

enkel met ja of neen kan worden 

beantwoord. 

• Merk je het verschil tussen deze 

twee resultaten? 

• Zal ik jou een trucje leren? 

• Zie je hiervan het voordeel in? 

• Denk je dat dit gaat werken? 

Soms moet je de toehoorders een 

beetje helpen door met jouw toon 

en lichaamstaal aan te geven wat 

het gewenste antwoord is. 

6 

STEL EEN 

OPEN VRAAG 

Stel een open vraag aan het voltallige 

publiek of aan één persoon. Richt 

je je tot één toehoorder, spreek hem 

of haar dan eerst aan en kondig aan 

dat je een vraag gaat stellen. Het 

stellen van een open vraag verhoogt 

het meest de betrokkenheid van 

het publiek omdat ze op die manier 

echt het gevoel krijgen dat ze een 

waardevolle bijdrage leveren aan 

jouw presentatie. 

• Wat vind je van deze evolutie? 

• Welk gevoel heb je daarbij? 

• Waarom denk je dat onze klanten 

zo reageren? 

• Wat kunnen we hieraan doen? 

• Waarom is dit zo belangrijk? 

• Hoe zou jij dat aanpakken? 

• Wat heb je daarvoor nodig? 

• Met welk werkpunt ga je aan de 

slag? 

AANTAL X GEBRUIKT AANTAL X GEBRUIKT AANTAL X GEBRUIKT 

AANTAL X GEBRUIKT AANTAL X GEBRUIKT AANTAL X GEBRUIKT 

3. VRAGEN OM DE HAND OP TE STEKEN 4. RETORISCHE VRAGEN 

Nu is het aan jou! 

Het spel van 

de interactie? 

• Vorm een drietal en geef elk 

om beurt een presentatie van 

drie minuten. 

• Het doel is om tijdens je 

presentatie zoveel mogelijk 

interactie teweeg te brengen. 

• Gebruik elk van bovenstaande 

tips minstens een keer. 

• Wie het snelst alle beschreven 

vormen van interactie toepast, 

wint het spel. 

3 pers 

Stap 1 

Overloop je presentatie en noteer 

hiernaast enkele mogelijke vragen 

voor je publiek. 

Stap 2 

Bij elke vorm van interactie die je 

toepast, zetten je teamgenoten een 

streepje in het voorziene vakje. 

Stop de tijd wanneer er in elk vakje 

een streepje staat. 

Diegene die als eerste alle vormen 

van interactie heeft gebruikt, wint 

het spel. Succes! 

HOE WEET JE OF JE DE JUISTE 

VRAGEN STELT? 

Vraag je het volgende af: 

• Wat is het doel van mijn vraag? 

• Welke meerwaarde levert het 

antwoord op? 

• Voelt mijn publiek zich voldoende 

veilig om de vraag te 

beantwoorden? Of hoe kan ik 

ervoor zorgen dat mijn publiek 

zich veilig genoeg voelt om de 

vraag te beantwoorden? 

Stel een vraag aan het publiek 

en wacht het antwoord af. Maak 

een uitnodigend gebaar, laat een 

stilte vallen en maak oogcontact 

met de betrokken persoon. 

5. GESLOTEN VRAGEN 6. OPEN VRAGEN 


Nog enkele extra tips om interactie op te bouwen: 

12 

PAK LASTIGE SITUATIES CONSTRUCTIEF AAN 

Geef je publiek een praktische opdracht. 

• Wie houdt de tijd in de gaten en verwittigt me 

als er twintig minuten voorbij zijn? 

• Ik heb een secretaris nodig om een en ander op 

te schrijven. Wie voelt zich geroepen? 

• Wil jij dit aan iedereen uitdelen? 

Plak vooraf een briefje onder ieders stoel 

Kleef onder elke stoel een post-it met een kernwoord, 

een vraag of een stelling. Vraag de aanwezigen om voor 

te lezen wat er op hun briefje staat. Maak gebruik van 

de sfeer die ontstaat om nog meer interactie te creëren. 

Vraag iedereen om een cijfer of een woord 

• Als ik je vraag om in een cijfer van 0 tot 10 uit te 

drukken hoe interessant je dit onderdeel vond, 

welk cijfer geef je dan? 

• Vat in één woord samen hoe je deze presentatie 

hebt ervaren. Welk idee is blijven hangen of welk 

gevoel hou je er aan over? 

Laat je publiek samenwerken in een duo 

of in kleine groepjes 

• Vraag om onderling van gedachten te wisselen 

over een bepaald idee of voorstel. 

• Laat elk groepje drie vragen opstellen over het 

onderwerp van de afgelopen presentatie en 

de vragen voorleggen aan de andere groepjes. 

Met deze eenvoudige quiz breng je een leuke 

competitie teweeg. 

Speel een korte quiz 

Vraag het publiek om recht te staan en de hand in 

de lucht te steken om te antwoorden: de linkerhand 

omhoog voor antwoord A, de rechterhand voor 

antwoord B. Wie juist antwoordt, blijft staan. Wie een 

fout antwoord geeft, gaat zitten. Voorzie een kleine 

attentie voor de winnaar. 

Q&A 

Na je presentatie kan je tijd maken voor ‘Questions 

& Answers’. Pas volgende tips toe wanneer je vragen 

krijgt: 

• Luister aandachtig naar de vraag en durf om 

verduidelijking vragen. 

• Herhaal of vat de vraag samen zodat ze voor 

iedereen verstaanbaar is. 

• Maak duidelijk het onderscheid tussen een vraag 

en een mening. 

• Wees eerlijk wanneer je het antwoord op een vraag 

niet kent. 

• Vraag na je antwoord: ‘Heb ik hiermee jouw vraag 

voldoende beantwoord?’ 

Stel dat je net voor je presentatie te horen krijgt dat je spreektijd gehalveerd wordt tot 

twintig minuten. Of dat je computer plots blokkeert, je de beamer niet aan de praat krijgt, de 

aanwezigen gezellig doorwerken op hun laptop, een stoorzender in het publiek voortdurend 

vervelende opmerkingen maakt, etc. 

Je voelt het, dit wordt een lastige situatie. Damn. Waar is de nooduitgang? 

Wat ervaar jij als een lastige situatie? 

Kleef hieronder drie post-its met daarop de drie meest vervelende situaties die jou als spreker 

uit je lood slaan. Geef aan waarom dat zo is, zoals je op de post-its hieronder leest. Ken aan elke 

situatie ook een cijfer toe. Hoe lastiger de situatie, hoe hoger het cijfer. 

Dit zijn enkele voorbeelden: 

LASTIGE SITUATIE 1 8,5/10 LASTIGE SITUATIE 2 9/10 LASTIGE SITUATIE 3 

De deelnemers zitten voortdurend 

te kletsen. Ik heb de indruk dat ze 

niet geïnteresseerd zijn in hetgeen ik 

Een aanwezige houdt er een andere 

mening op na. Hij gaat in discussie en 

valt mij persoonlijk aan. 

vertel. 

Ik wil weten of dat effectief zo is 

en wens de aandacht van iedereen. 

Het brengt me uit evenwicht. Ik wil 

controle krijgen over de situatie en 

tegelijk de persoon in kwestie te 

vriend houden. 

Een toehoorder tokkelt op haar 

smartphone en loopt voortdurend in 

en uit de zaal. 

Ik wil de aandacht van iedereen. 

Ga nu aan de slag met de situatie die jij als het meest lastig ervaart. 

Boots de situatie zo realistisch mogelijk na met de hulp van de andere groepsleden. 

Lees eerst alle tips voor je het rollenspel start. 

7/10 



145

Hoe pak je moeilijke en vervelende situaties aan? 

1 

Neem het niet persoonlijk 

Op welke manier een toehoorder ook uit de hoek komt, neem het nooit persoonlijk. 

Als iemand op zijn smartphone zit te scrollen terwijl je een presentatie geeft, dan is het absoluut 

niet leuk. Maar neem het vooral niet persoonlijk. De ander doet dat niet met opzet om jou te 

kwetsen. Het heeft zelfs niets met jou te maken, maar met de behoeftes van de ander. De 

ander heeft op dat moment gewoon een andere behoefte dan te luisteren naar jouw verhaal. 

Hij is afgeleid door een dringende mail die pas is binnen gekomen, of het verhaal interesseert 

hem gewoon minder. Eerlijk, ben jij zelf altijd 100% aandachtig bij andere presentaties? Nee 

hè. 

Meestal heeft de stoorzender geen kwaad opzet met wat hij doet. De ander is op dat moment 

gewoon enkel met zichzelf bezig en beseft wellicht niet hoe vervelend dat voor jou is. Hoe 

minder je de ander zijn gedrag persoonlijk neemt, hoe constructiever en verbindender jouw 

reactie zal zijn naar de ander. 

En wat met stoorzenders die jouw verhaal constant 

onderbreken? Hoe gek het ook klinkt, de meeste 

stoorzenders willen helemaal niet storen. Het zijn ijverige 

mieren die erkenning zoeken voor hun kennis en ervaring. 

Door extra details aan te reiken, willen ze de spreker 

gewoon een beetje helpen. Ook hier weer moet je het dus 

niet persoonlijk nemen door opnieuw stil te staan bij de 

behoefte die zij voor zichzelf trachten te vervullen. 

Hoe brutaal, onbeleefd of weinig respectvol je het gedrag ook ervaart, zijn gedrag is niet meer 

dan het zoeken naar de vervulling van een bepaalde behoefte. 

Vaak is dat de behoefte aan aandacht. De stoorzender reageert zich af en projecteert zijn 

frustraties op zijn omgeving, zonder rekening te houden met jou als spreker of met de andere 

aanwezigen. Hoewel het niet aangenaam is, heeft het niets met jou te maken. 

HATELIJK GEDRAG IS ZELDEN 

ALLEEN MAAR WAT HET LIJKT 

WIE ONS PIJN DOET 

VOELT ZICH ZELF GEKWETST 

DE JUISTE REACTIE DAAROP IS DAN 

OOK NOOIT CYNISME OF AGRESSIE 

MAAR – OP DIE SCHAARSE MOMENTEN 

DAT WE HET KUNNEN OPBRENGEN – 

ALLEEN MAAR LIEFDE 

ALAIN DE BOTTON 

De stoorzender schudt misschien ostentatief nee omdat hij boos is en wil gehoord, gezien 

en begrepen worden. Misschien fronst hij, niet omdat hij het niet met je eens is, maar omdat 

hij verward is en duidelijkheid wil. Of is hij ongeduldig en wil hij dat het sneller vooruitgaat. 

Misschien is hij afgeleid en op zoek naar meer betrokkenheid? Of is hij gewoon aan een pauze 

toe. 

Benader de ander op eenzelfde positieve manier als de rest van het publiek. Laat zien dat je 

het goed meent met hem. 

2 

Stel vragen en ontdek wat er de ander dwars zit 

Maak van een stoorzender een bondgenoot: stel 

vragen en geef de toehoorder de kans om zich 

te uiten. Onderbreek hem niet maar laat hem 

uitspreken. 

Merk je dat er emoties loskomen? Laat hem die 

uiten. Ga in dialoog met aanwezigen die zich 

boos, geschrokken of verdrietig voelen. Herhaal 

in je eigen woorden de opmerking/vraag van de 

betrokkene en check of je hem juist begrepen 

hebt. 

Of wees het publiek voor en benoem zelf hun 

mogelijke zorgen, ontevredenheid of weerstand. 

Spreek je bijvoorbeeld op een bijeenkomst met 

verplichte aanwezigheid, zeg dan bijvoorbeeld: 

‘Goeiemorgen allemaal. Is het ook een ‘goeie’ 

morgen? Hoe voelt het voor jullie om hier te 

zijn? Ik heb begrepen dat jullie aanwezigheid 

verplicht is. Hoe is dat voor jullie?’ 

Pak emoties pro-actief aan. Benoem ze voordat de aanwezigen ze kunnen uiten. 

• Ik heb het idee dat je het niet ziet zitten. Hoe komt dat? 

• Wat maakt jou zo boos? 

• Ben je het beu dat we steeds nieuwe dingen van jou vragen? 

Alleen al door de aanwezigen te laten voelen dat je begaan bent met wat ze voelen, neem je 

al een deel van hun weerstand weg. 

Forceer het publiek vooral niet om zich goed te moeten voelen. Dat werkt averechts. Maar 

maak zaken bespreekbaar en geef hen de kans om zich te uiten. Stel vragen om te begrijpen 

waarom iemand boos, geschrokken of verdrietig is. 

Het maakt je geloofwaardigheid alleen maar sterker. Negeer de emotie niet, anders blijft die 

zoals een etterbuil sluimeren tot die ineens openspat in je eigen gezicht. 

PAS ALS JE LUISTERT OM TE BEGRIJPEN 

IN PLAATS VAN LUISTERT OM TE REAGEREN 

ONTSTAAT ER ECHT CONTACT 



147

Let op voor te snelle conclusies of verkeerde interpretaties 

Iemand roept: ‘Dat klopt toch niet!’ Of iemand protesteert: ‘Dat zal nooit werken.’ Dan heb je al 

gauw de neiging om meteen in de verdediging te schieten. Terwijl je eigenlijk niet goed weet 

wat de ander precies bedoelt. 

Hoe kan je beter reageren? Stel een vraag, luister naar het antwoord en reageer dan pas. 

‘WAT klopt er niet?’ en ‘WAT gaat er nooit werken?’ en ‘WAAROM denk je dat?’ Stel vragen en 

luister tot de ander volledig is uitgesproken. Dat heeft twee voordelen: de ander voelt zich 

gehoord en jij krijgt meer informatie waardoor je veel beter kan reageren. 

3 

Geef de ander empathie 

Iedereen die zich boos, teleurgesteld, onrustig of verveeld voelt, heeft nood aan erkenning en 

wil graag begrepen worden. Geef de ander daarom empathie. Want zolang de ander zich niet 

door jou voldoende erkend voelt, is hij niet meer bereid om verder naar jouw presentatie te 

luisteren. 

VRIENDELIJKHEID IS EEN TAAL 

DIE DE DOVEN KUNNEN HOREN 

EN DE BLINDEN KUNNEN ZIEN 

MARK TWAIN 

• Benoem wat je denkt dat de ander voelt 

Moet je een mededeling doen waarvan je vermoed dat er felle reacties zullen volgen? Leid dan 

vooraf de negatieve emoties zelf in. 

Net voor je een gevoelig onderwerp aanbrengt, bereid je het publiek best voor. Zeg dan dat je 

je bewust bent dat dit voor hen echt niet prettig is. 

Bijvoorbeeld: 

Beste collega’s, ik kom jullie slecht nieuws brengen. Vandaag beslissen we dat we een 

project opdoeken waarin we al 50.000 euro hebben geïnvesteerd. Dat is ongetwijfeld heel 

frustrerend voor jullie en ervaren jullie ongetwijfeld als een nederlaag. Misschien voelen 

jullie zich wel boos omwille van al de geleverde inspanningen. Ik wil graag naar jullie 

luisteren. Vertel eens. 

• Schat de opmerking van de stoorzender naar waarde 

Bijvoorbeeld: 

• Dat is een zeer pertinente opmerking die je geeft. 

• Ik hoor je bezorgdheid/frustratie/ontgoocheling. 

• Wat je zegt, is juist: er staat een fout op de slide. Heel alert van jou. 

• Inderdaad, je hebt onmiddellijk begrepen dat zich daar een probleem zou kunnen stellen. 

• Benoem wat je denkt dat er leeft in de groep: 

Bijvoorbeeld: 

• Ik heb met jullie te doen dat jullie op zulke slechte stoelen zitten / dat het hier zo koud/ 

warm is / dat jullie al zoveel informatie op jullie bord hebben gekregen / dat er jullie alweer 

iets extra wordt gevraagd /… 

• Het is wellicht best spannend voor jullie om hier te zitten. Ik kan me indenken dat sommigen 

zich heel oncomfortabel voelen bij het nieuws dat jullie zopas gekregen hebben. Dat moet 

absoluut niet fijn zijn voor jullie. 

Nog een paar voorbeelden: 

• Zucht je omdat je het niet eens bent met mij? 

• Ben je onrustig/verveeld/ontstemd/moe /…? 

• Vind je het oneerlijk dat we deze beslissing nu hebben genomen? 

• Ik heb de indruk dat je mijn voorstel niet ziet zitten. Klopt dat? 

• Zou je willen dat ik meer rekening hou met jouw standpunt? 

Uiteraard bestaat het risico dat de stoorzender zich door deze aandacht nog meer laat horen. 

Geef op dat moment te kennen dat je de andere aanwezigen ook de kans wil bieden om iets 

te zeggen en vraag met een knipoog om minder tussenbeide te komen. 

Reageer op dezelfde manier wanneer er andere types stoorzenders zoals de betweter, de 

babbelaar, de vitter en de flauwe plezante in de zaal zitten. Geef hen aandacht en erkenning 

en vraag met een knipoog om zich minder te laten horen. 

Gebruik daarvoor de volgende tip. 



149

4 

Vertel hoe je je voelt en wat je zou willen 

Zit het gedrag van een stoorzender je dwars en wil je verbinding met de persoon in kwestie? 

Dat betekent dat je er alles aan wil doen om door de ander begrepen te worden. En dus niet dat 

je tracht de ander zich schuldig te laten voelen of hem te straffen voor hoe hij zich gedraagt. 

Heel wat sprekers zijn bang om te vertellen wat ze voelen. Nochtans, door je kwetsbaar op 

te stellen en te beschrijven wat er in je leeft of waaraan je behoefte hebt, vergroot de kans 

om begrepen te worden. Eenmaal er verbinding is, is de ander ook meer bereid om mee te 

werken. Probeer het, je zal merken dat het werkt! 


1. Ik zie dat jullie met elkaar aan het praten zijn. Ik word daar 

zenuwachtig van omdat ik graag de volle aandacht wil. 

2. Ik vind het wat lastig als je blijft herhalen dat je mijn voorstel 

onnozel vindt. Ik heb naar je bekommernis geluisterd, maar 

merk nu dat ik de kans niet krijg om mijn standpunt te vertellen. 

3. Ik zie sommigen onder jullie op jullie smartphone of computer 

tokkelen zijn. Op die manier kan ik mijn boodschap echt niet 

brengen. Mag ik een beetje respect vragen? 

4. De vragen die je mij stelt vallen eigenlijk buiten de onderwerp 

van mijn presentatie vallen. Ik ben bezorgd dat ik op die manier 

niet binnen mijn tijd blijf. 

5. Oei, ik merk dat de ik deze slide nog niet geupdated is en 

verkeerde cijfers bevat. Beetje genant. Sorry. 

Als de toehoorder ‘nee’ antwoordt, vraag dan waarom dat zo is en ga op zoek naar een oplossing 

waar hij zich wel in kan vinden. 

6 

Gebruik de ‘of/of-techniek’ als niets werkt 

Het kan gebeuren dat het toepassen van de eerste vijf tips geen impact hebben en de 

stoorzender gewoon verder blijft doen. Als je het gedrag van de ander echt beu bent, gebruik 

dan de OF/OF-techniek. 

Bijvoorbeeld: 

SORRY, ZO KAN IK ECHT NIET 

VERDER PRESENTEREN. ONDANKS 

MIJN INSPANNINGEN OM JE MEE 

TE KRIJGEN, MERK IK DAT JE 

OPMERKINGEN BLIJFT MAKEN/- 

BLIJFT ONDERBREKEN/BLIJFT 

BABBELEN/OP JE SMARTPHONE 

BLIJFT TOKKELEN/STEEDS WEER 

BINNEN EN BUITEN LOOPT/… 

? 

OFWEL 

STOP JE DAAR MEE 

EN DAN KAN JE MIJN 

PRESENTATIE BLIJVEN 

VOLGEN 

OFWEL 

DOE JE VERDER EN 

DAN HEB IK LIEVER 

DAT JE DE ZAAL 

VERLAAT. 

WAT KIES JE? 

5 

Zoek een oplossing en zorg voor een akkoord 

Blijf je niet focussen op het probleem, maar zoek een oplossing. 

Zo vermijd je dat de sfeer negatief wordt en vooral dat je verder kan met je verhaal. 

Nadat je verteld hebt hoe je je voelt en wat je graag zou willen, stel je een oplossing voor en 

vraag je of de ander zich daarin kan vinden. Dat doe je de ander een verzoek te doen waar de 

ander makkelijk met ‘ja’ of ‘nee’ kan op antwoorden. 

Als vervolg op de vorige voorbeelden, kan je volgende verzoeken doen: 

Bijvoorbeeld: 

1. Kunnen jullie stoppen met praten en willen jullie nog 15 

minuten aandachtig luisteren tot ik klaar ben met mijn uitleg? 

2. Zie je het zitten om even je eigen idee los te laten en mij de 

kans te geven om mijn mening te geven? 

3. Kunnen we afspreken dat iedereen zijn toestel weg legt tot 

we hier klaar zijn? 

4. Is het ok voor je om na de presentatie bij mij te komen? Dan 

maak ik tijd om je vragen te beantwoorden. Ok? 

5. Hebben jullie twee minuten geduld zodat ik de recentere 

versie kan openen? 

TOP 

TIP 

28 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

BENOEM WAT ER GEBEURT EN ZOEK EEN OPLOSSING 

• Als je het antwoord op een vraag uit het publiek schuldig blijft, 

geef dat dan gewoon toe. Tracht jou er niet uit te lullen, maar 

zoek een oplossing. Misschien zit er een expert in de zaal die 

het antwoord wel kent. Of je stelt voor om het antwoord op te 

zoeken na je presentatie. 

• Hetzelfde doe je bij een technisch probleem. Begin niet in stilte 

te ijsberen, maar benoem wat er gebeurt zodat het publiek weet 

wat er aan de hand is. Denk luidop terwijl je een oplossing zoekt. 



151

13 

CREËER EEN VERRASSINGSEFFECT 

Het is niet voldoende om je toehoorders een lange waslijst van feiten voor te schotelen. 

Mensen zijn emotionele wezens. Je moet ze iets laten voelen. Emoties, zowel positieve als 

negatieve, hebben een aantal voordelen wanneer je ze goed gebruikt in een presentatie. 

Als je een emotionele reactie bij je publiek weet op te roepen, dan zal het de informatie als 

levendiger ervaren. Emoties verscherpen de aandacht, ze zorgen ervoor dat mensen zich 

betrokken voelen en stimuleren het geheugen, waardoor je boodschap langer blijft hangen. 

TOP 

TIP 

29 

EEN MENS KAN ZICH GEMIDDELD SLECHTS 7 MINUTEN CONCENTREREN 

GEEF HET PUBLIEK DUS OP EEN TIJD EEN SNOEPJE 

Wist je dat we slechts zeven minuten lang geconcentreerd blijven en informatie opnemen? 

Volgens neurowetenschapper Gregory Berns zijn onze hersenen niet meer dan een lui stukje vlees. 

Je houdt het publiek bij de les door ze te entertainen en af en toe verrassend uit de hoek te komen. 

We hebben 7 snoepjes voor jou in petto waarmee je jouw publiek naar hartelust kan verwennen. 

1 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

Maak je publiek nieuwsgierig met een 

verrassingseffect 

Breng hen aan het lachen, speel in op de actualiteit, laat een voorwerp zien, toon foto’s, vertel 

een verhaal, gebruik een quote, ... 

Een verrassingseffect maakt de aanwezigen nieuwsgierig. Het zet hun ogen en oren wijd 

open. Een nieuwsgierig publiek popelt om jouw verhaal te horen en luistert aandachtig. 

LOGICA BRENGT ONS VAN A NAAR B 

VERBEELDING BRENGT ONS OVERAL 


Laat je publiek emoties ervaren 

Breng je toehoorders aan het lachen 

LACHEN IS ALS EEN LUIER VERVERSEN 

HET LOST NIETS DEFINITIEFS OP 

MAAR HET MAAKT DE ZAKEN VOOR 

EEN TIJDJE DRAAGLIJKER 

Krijg mensen aan het lachen en ze worden blij. Wanneer je lacht, komt er serotonine vrij in de 

hersenen. Serotonine wordt ook wel het gelukshormoon genoemd. 

Bovendien werkt lachen aanstekelijk. Breng moeilijke boodschappen met humor en je merkt 

het effect onmiddellijk. 

WANNEER IEMAND BIJ MIJ THUIS AANBELT 

TREK IK MIJN JAS AAN VOOR IK DE DEUR OPENDOE. 

BIJ MINDER LEUK GEZELSCHAP ZEG IK: ‘SORRY, IK GA NET WEG.’ 

BIJ AANGENAAM GEZELSCHAP ZEG IK: ‘WAT LEUK, IK KOM NET THUIS.’ 

Humor ontstaat door vanuit een onverwachte hoek of een verrassend perspectief naar de 

dingen te kijken. Tover een glimlach op het gezicht van je toehoorders door een persoonlijke 

anekdote of een leuk verhaal te vertellen. 

Heb je moeite om zelf grappig te zijn of voel je je ongemakkelijk om de plezanterik uit te 

hangen, gebruik dan een grappige video of cartoon. 

LET OP! 

WAAROM WILLEN TURKSE JONGENS EEN SNOR HEBBEN? 

ZE WILLEN OP HUN MOEDER LIJKEN 

MENSEN VERGETEN WAT JE HEBT GEZEGD 

MENSEN VERGETEN WAT JE HEBT GEDAAN 

MAAR MENSEN ZULLEN NOOIT VERGETEN WAT JE HEN HEBT LATEN VOELEN 

MAYA ANGELOU 

Tegenwoordig ligt humor erg gevoelig. Mensen voelen zich steeds sneller persoonlijk 

aangevallen of gestigmatiseerd. Overweeg dus of iets waar jij kan om lachen ook grappig is 

voor iedereen in jouw publiek. You’re better safe than sorry. Kies voor positieve humor en laat 

kleinerende humor zoals in bovenstaande foute grap links liggen. 



153

Maak de aanwezigen nieuwsgierig 

In plaats van meteen een lawine van 

woorden op je toehoorders af te vuren, 

maak je je publiek nieuwsgierig door 

met een stilte spanning op te bouwen en 

slechts één enkel woord of getal mee te 

delen. Wil je het nog meer gewicht geven? 

Schrijf het op de flipchart maar geef verder 

nog niets prijs te geven over de inhoud. 

Laat vervolgens opnieuw een lange stilte. 

Als je in de loop van je presentatie dat 

woord of getal een aantal keer herhaalt, 

wordt het publiek steeds nieuwsgieriger 

om te weten wat de clou is. 

Door hun geduld op de proef te stellen, zullen ze veel gretiger luisteren naar wat er komt. 

Of zoals Gandhi zei ‘Alles wat je krijgt zonder het te verdienen, bederft de geest.’ 

• Laat de aanwezigen actie ondernemen. Bijvoorbeeld: 

- Vraag iedereen om van plaats te veranderen. 

- Laat hen een raadsel oplossen. 

- Nodig hen uit om per twee een stelling met elkaar te bespreken. 

- Vraag een vrijwilliger voor een rollenspel, een korte oefening of een demonstratie. 

Oefening 

Op welke manier zou jij de aanwezigen emoties kunnen laten beleven tijdens jouw 

presentatie? 

Brainstorm even met jezelf en wissel daarna in groepjes van drie uit wat je gevonden 

hebt. 

.................................................................... 

In 2007 introduceerde Steve Jobs, medeoprichter van Apple, de 

iPhone met een verrassingseffect. 

Hij vertelde zijn publiek dat Apple drie nieuwe producten 

zou lanceren: een iPod met breedbeeld en touchscreen; een 

revolutionaire mobiele telefoon en een baanbrekend toestel met 

internetverbinding. Jobs somde nogmaals de drie producten op en 

lichtte stapsgewijs een tip van de sluier op. Finaal kondigde hij aan 

dat Apple geen drie verschillende toestellen lanceerde maar wel een 

3-in-1 apparaat: de iPhone. 

Er steeg gelach, gejuich en luid applaus op uit het publiek. 

Hoe meer je je toehoorders op het puntje van hun stoel krijgt, hoe groter de impact van jouw 

boodschap. Enkele voorbeelden: 

• Begin je presentatie helemaal aan de andere kant of zelfs achteraan in de zaal. 

• Zet je toehoorders bewust op het verkeerde been 

- door iets onwaar te vertellen of een fout in een slide te stoppen en de fout recht 

te zetten op de volgende slide. Bijvoorbeeld: 

‘Op de vorige slide stond een grove fout die jullie zomaar aannemen!’ 

- door hen boos aan te kijken en te zeggen: 

‘Jullie klantgerichtheid is ondermaats. Het is schandalig hoe jullie klanten 

behandelen. Zijn jullie niet beschaamd?’ 

Vervolgens stap je een halve meter opzij, wijst naar de plek waar je daarnet stond 

en zegt: 

‘Dat is een mail die een ontevreden klant ons vorige week gestuurd heeft.’ 

Het publiek dacht even dat het rechtstreeks door jou werd aangevallen en is 

enigszins opgelucht als het ontdekt dat je eigenlijk een klant citeerde. 

2 

.................................................................... 

.................................................................... 

.................................................................... 

Bedenk een metafoor 

Een metafoor is een vorm van figuurlijk 

taalgebruik op basis van een vergelijking. Je 

vergelijkt een bepaald aspect (feit, voorval, 

gedachte) uit je presentatie met iets anders in 

een totaal verschillende context. 

Een metafoor kan je gebruiken als hefboom 

om de toehoorder een bepaald inzicht te 

verschaffen. 

Één van de bekendste voorbeelden is de 

metafoor van de ijsberg. Wat je ziet is slechts 

een klein deeltje van wat er daadwerkelijk 

is. Iedereen begrijpt meteen wat je bedoelt. 

De ijsberg kan je gebruiken als metafoor 

voor verborgen zaken die je niet kent bij een 

bedrijfsovername, een productieproces of van 

een onbekend aspect van een medewerker of 

afdeling. Toegegeven, het is een cliché. Maar ze 

zijn wel waar en doeltreffend. Beter een goed 

en duidelijk cliché dan een flauw verzinsel. 



155

Voorbeelden van metaforen 

Een metafoor is een geweldig instrument om toehoorders te laten nadenken en hen op een 

andere manier naar de wereld te laten kijken. Je kan er het publiek mee nieuwsgierig maken, 

gerust stellen of net confronteren of wakker schudden. 

Een goede gekozen metafoor verheldert razendsnel iets wat abstract of ingewikkeld is. Ze heeft 

meer slagkracht dan twintig argumenten omdat ze inspeelt op gevoelens en behoeften van 

mensen. Daardoor maakt ze de weg vrij om de luisteraars te overtuigen dat een verandering 

noodzakelijk is. 

In mijn TEDx talk ‘How not to take things personally?’, deel ik mijn ervaringen als 

voetbalscheidsrechter en reik ik de toehoorders twee manieren aan om zaken 

niet meer persoonlijk te nemen. Daarvoor gebruikte ik als metafoor van de twee 

zijden van het muntstuk dat ik opgooi bij de toss voor de wedstrijd: ‘kop’ of ‘munt’. 

Tips bij het gebruik van een metafoor: 

Een bepaald dier met specifieke karaktereigenschappen 

als metafoor nemen 

voor gewenst of ongewenst gedrag. 

Bijvoorbeeld: zwanen zijn trouwe dieren. 

Eenmaal ze hun partner gekozen 

hebben, blijven ze voor de rest van hun 

leven samen als metafoor voor het 

partnership met een bepaalde klant of 

leverancier. 

De vier seizoenen die de natuur 

doormaakt met elk hun specifieke 

kenmerken: ontluikend nieuw leven van 

de lente, bloei en pracht van de zomer, 

oogst en het het vallen van het blad 

van de herfst en het stilvallen en in rust 

gaan van de winter als metafoor voor 

bepaalde cyclus in een bedrijfscontext. 

! 

Onze motivatie is soms nogal laag. Ze 

lijkt soms op een zwak telefoonsignaal: 

het komt en gaat bijna willekeurig. 

Maar zo hoeft het niet te zijn. Net 

zoals we het telefoonsignaal kunnen 

versterken door dichter bij een antenne 

te komen, moeten we dingen 

opzoeken die ons energie geven en ons 

waardegevoel versterken. Door op zoek 

te gaan naar inspiratiebronnen, wordt 

ons enthousiasme opnieuw aangewakkerd 

en stijgt onze motivatie. 

De aanpak van de coronacrisis als 

metafoor voor hoe er met een intern 

probleem in de organisatie wordt 

omgegaan. 

Je vraagt de toehoorders om beide 

armen voor zich uit te strekken en op 

jouw teken één keer in hun handen te 

klappen en vervolgens hun handen 

te vouwen. Vraag hen welke duim 

bovenaan ligt: de linker of de rechter 

duim? Vraag hen dat opnieuw te 

doen en vast te stellen dat opnieuw 

de zelfde duim bovenaan ligt. Vraag 

hen nu om er dit keer voor te zorgen 

dat de andere duim bovenaan ligt. Bij 

wie lukt dat? En hoe heb je dat voor 

elkaar gekregen? Door er bewust over 

na te denken. Dit is een metafoor om 

aan te tonen dat verandering enkel 

gebeurt als je het bewust doet. 

Zoals roken voorspellend is voor het 

krijgen van kanker, is het stellen van 

gedrag X binnen onze organisatie 

voorspellend voor … 

Gebruik de metafoor consequent 

doorheen je hele presentatie en en hou ze 

levendig door er genoeg naar te verwijzen. 

Jouw metafoor is het geraamte waar je 

alles aan op hangt. 

Stel het publiek een prikkelende vraag 

die hen doet nadenken. Bijvoorbeeld: 

‘Als je één ding in je leven zou kunnen 

veranderen, wat zou dat dan zijn?’ 

Kies geen metaforen die te ver af staan van 

de leefwereld van de aanwezigen. Ken je 

publiek. Denk vooraf goed na of ze jouw 

metafoor niet onnozel of vergezocht zullen 

vinden en zorg ervoor dat ze voldoende 

affiniteit voelen met jouw metafoor. 

Zorg ervoor dat de fantasie van de 

toehoorder geprikkeld wordt en ze zich 

zoveel mogelijk in jouw metafoor kunnen 

inleven. 

Een ballon die met lucht gevuld is, kan 

je niet onder water blijven houden. De 

ballon floept telkens weer naar boven. 

Hetzelfde geldt voor emoties. Je kan ze 

niet wegduwen of verdringen. Ze lossen 

pas op als er ruimte voor gemaakt 

wordt. 

Zelfs in een kamer waar het al 

jarenlang duister is, duurt het licht 

aansteken minder dan één seconde. 

Dit als metafoor voor de mindset dat 

enkel positiviteit de remedie is tegen 

negativiteit. 

Als je iemand met de vinger wijst, 

is er één vinger die naar de ander 

wijst, maar tegelijk ook drie vingers 

die naar jezelf wijzen. Als metafoor 

om zelf meer verantwoordelijkheid 

te nemen voor je eigen aandeel 

in plaats van steeds de ander te 

beschuldigen. 

Denk aan contrasten. Stel binnen jouw 

metafoor een obstakel en een probleem 

vast en serveer een oplossing en een 

overwinning. 

Maak jouw metafoor belangrijk. Wat valt er 

te winnen of te verliezen? 

Koppel terug wat dit voor de toehoorder 

concreet betekent. Vertaal aspecten 

uit jouw metafoor naar de persoonlijke 

situatie van de toehoorder. 

Zorg voor een conclusie: wat kunnen we 

hier van leren? 

Een treinrit vergelijken met een 

werkproces en beseffen dat je niet 

meteen mag opgeven. Als de trein 

door een tunnel rijdt en het wordt 

donker, dan gooi je je toch ook niet 

meteen je kaartje weg of spring je 

er toch ook niet af? Nee, je blijft zitten 

en vertrouwt op de machinist. 

Een baby komt er pas na negen maanden. 

Het verwekken, ontwikkelen en 

geboren worden heeft zijn tijd nodig 

die je niet kan versnellen. ‘Je krijgt dus 

geen baby in één maand tijd door 

negen vrouwen zwanger te maken’ als 

metafoor voor geduldig moeten zijn en 

de tijd zijn werk laten doen. 

Een kop water uit de oceaan nemen 

en zeggen dat er geen walvissen in 

de oceaan zitten als metafoor voor 

diepgaand onderzoek zonder te 

snel conclusies te maken. 



157

Oefening 

Welke metafoor zou jij in jouw presentatie kunnen verwerken? 

Met welk voorwerp, welke gebeurtenis of verhaal wat kan je het onderwerp van jouw 

presentatie vergelijken? 


hebt. 

.................................................................... 

Maak cijfers tastbaar 

Help als spreker jouw publiek om jouw cijfers te onthouden door ze zo visueel mogelijk te 

maken. Gebruik taartdiagrammen en grafieken, maar wees gerust ook wat creatiever. 

120.000 km 

Onze vrachtwagens rijden 

samen elke dag 120.000 km 

3X 

3 keer de omtrek van de aarde. 

.................................................................... 

.................................................................... 

.................................................................... 

1 hectare 

De oppervlakte is 1 hectare. 

3 

Laat beelden spreken 

Een beeld zegt meer dan honderd woorden. Dat weet iedereen. En toch… Wat staat er op veel 

slides? Soms wel meer dan honderd woorden. 

8000 liter water 

1 jeansbroek 

Voor de productie 

van één jeansbroek is een waterverbruik 

van 8 m³ liter water vereist. 

Er zijn tal van websites waar je volledig gratis super coole beelden vindt. 

• unsplash.com 

• pexels.com 

Onderzoek heeft aangetoond dat wanneer je informatie hoort of woorden op een slide leest, 

zul je drie dagen later gemiddeld nog ongeveer 10% van die informatie weten. Wanneer je 

echter een beeld toevoegt, dan zal dat percentage aanzienlijk stijgen, naar ongeveer 65 %. 

Beelden in een presentatie blijven dus zes keer beter hangen dan geschreven of gesproken 

tekst. 

Wil je dat je publiek je boodschap beter onthoudt? Laat dan beelden spreken en stel jezelf de 

vraag: ‘welke informatie die momenteel in woorden op een slide staat, kan ik vervangen door 

een beeld of een foto?’ 

Of… als je voor je beelden wil betalen: 

• gettyimages.com 

• shutterstock.com 

Oefening 

Welke teksten uit jouw presentatie zou jij kunnen vervangen door krachtige beelden? 

Zoek online enkele treffende foto’s of afbeeldingen. 


hebt. 



159

4 Vertel een verhaal 

het enorm veel moeite om dit te onthouden. Vertelt de ander jou hoe je op je bestemming 

komt d.m.v. het oproepen van beelden, dan lukt dat wel. Een beschrijving als: ‘Wanneer je 

rechtdoor gaat, passeer je links een bloemenwinkel. Op een bepaald moment kom je rechts 

aan een gezellige koffiebar, het ruikt er altijd heerlijk. Meteen daarna sla je rechts af. En zodra je 

even later het grasveld passeert met schommels en een trampoline, sla je linksaf, …’ onthoud 

je veel gemakkelijker. 

‘Op 15 januari 2009 steeg in New York een een 

Airbus A320-214 op. Echter, daarbij vloog het 

door een zwerm vogels waardoor beide motoren 

uitvielen en het vliegtuig een noodlanding 

moest doen. De luchtverkeersleiding opperde 

om een glijvlucht naar de dichtst bij gelegen 

luchthaven te maken, maar de piloot 

concludeerde dat geen enkel vliegveld veilig 

te bereiken was. Ongeveer zes minuten na de 

start landde het vliegtuig op gecontroleerde 

wijze op de Hudson rivier. 

Onmiddellijk voer een aantal veerboten 

naar het vliegtuig om de passagiers aan boord te nemen. Alle passagiers 

hadden het vliegtuig kunnen verlaten en stonden op de vleugels of waren in reddingsbootjes 

geklommen. De gezagvoerder controleerde het vliegtuig twee keer van achter naar voren 

voordat ook hij, als laatste, het vliegtuig verliet.‘ 

Stel, je begint je presentatie met het vertellen van bovenstaand verhaal. Dan heb je toch 

meteen je publiek mee? Hoe komt dat? Omdat je een verhaal vertelt. 

Storytelling is niets meer of minder dan mensen een situatie voorschotelen waar ze onmiddellijk 

innerlijke beelden en een gevoel bij krijgen. Wanneer je enkel opsomt waar je het over gaat 

hebben, lukt dat niet. Want hoe denk je dat het publiek zou reageren als je je presentatie zou 

beginnen met: 

‘Ik wil het vandaag met jullie hebben over ‘oplossingsgerichtheid’ en ‘het nemen van 

verantwoordelijkheid’. Ik ga jullie uitleggen waarom dat zo belangrijk is en wat ik wat dat 

betreft van jullie verwacht.’ 

Deze woorden roepen geen enkel beeld bij je op. Het verhaal van het vliegtuig dat een 

noodlanding maakt, doet dat wel. Je voelt vanalles en zit er midden in. Je bent je er waarschijnlijk 

niet zo van bewust als je naar iemand luistert die een verhaal vertelt, maar op je onbewuste 

innerlijke beeldscherm speelt zich dan als het ware een film af. 

Door het veelvuldig gebruik van PowerPoint raken veel sprekers de natuurlijke aanleg voor 

het vertellen van verhalen kwijt. En dat is jammer, want verhalen worden daardoor veel 

beter onthouden dan feiten. Of beter; verhalen helpen de toehoorder om de feiten beter te 

onthouden. Hoe komt dat? 

Stories are facts with a soul. 

Opsommingen van feiten, droge materie, kille cijfers, of een regelrecht promotiepraatje 

zijn veel moeilijker om te onthouden, simpelweg omdat het geen film op het innerlijke 

beeldscherm van jouw publiek tovert. 

Je kunt het vergelijken met iemand de weg vragen. Als je enkel informatie krijgt als: eerste weg 

rechts, derde weg links, dan weer tweede weg rechts, vierde links en aan het einde linksaf, kost 

Storytelling verbindt logica en emoties. 

De logica onderbouwt de geloofwaardigheid van het verhaal en daarmee ook de feitelijke 

waarde. Via de emoties identificeren mensen zich en binden ze zich emotioneel met jou 

als spreker. Verhalen maken concepten en ideeën echt tastbaar en blijven bij. Ze verbinden 

mensen. 

Verwerk daarom zoveel mogelijk anekdotes in je presentatie. Ze illustreren, verhelderen en 

inspireren omdat ze emoties oproepen. Storytelling is het ultieme middel om mensen te 

overtuigen. 

Want mensen kopen geen product of dienst, maar emotie. 

Zo koop je geen TV maar kijkplezier, geen brandblusser, maar veiligheid, geen apparaat maar 

gemak. Vertaal jouw onderwerp daarom naar gevoel. 

De beste volgorde daarbij is: pijn, inzicht, plezier. Starten met pijn heeft impact omdat mensen 

daar het meest gevoelig voor zijn. Dit stamt uit de oertijd. Door negatieve emoties beter te 

registreren dan positieve had je meer kans om te overleven. 

Twee monniken lopen langs de oever van een rivier. Daar treffen ze een oudere vrouw 

die door de rivier naar de overkant wil, maar het lukt haar niet op eigen kracht. Ze ziet de 

monniken aankomen en vraagt: ‘Kunnen jullie mij helpen de rivier over te steken?’ De ene 

monnik antwoordt: ‘Nee, dat kunnen wij niet. Zoals je weet, is het ongepast als monniken 

en vrouwen elkaar aanraken.’ De andere monnik zegt niets, stapt op de vrouw af en bukt 

zich zodat hij de vrouw op zijn rug kan dragen. Hij loopt door het water naar de overkant 

en zet haar daar af. 

De monniken lopen verder. De eerste monnik zwijgt en staart naar de grond. De ander kijkt 

ontspannen om zich heen, onbezorgd en vrij van gedachten. Na een uur wandelen houdt 

de eerste monnik het niet meer uit en valt woedend uit: ‘Je kent toch de regel dat monniken 

geen fysiek contact mogen hebben met vrouwen!’ Waarom droeg je die vrouw dan naar 

de overkant?!’ De andere monnik antwoordt: ‘Ik heb haar 

ruim een uur geleden afgezet aan de overkant. Jij 

draagt haar nog steeds op je schouders.’ 



161

‘Een tijd geleden ging ik alleen voor een week op 

vakantie naar Lanzarote. Omdat vakantie voor mij 

meteen begint in de luchthaven, kocht ik mij een 

pakje van die heerlijke Madeleine-koekjes. Ken je 

die? Verrukkelijk!’ 

Ik ga zitten, begin in mijn boek te lezen en steek een 

Madeleine-koekje in mijn mond. Amper een paar 

seconden later pakt een onbekende man die naast 

me zit in de wachtruimte ook een Madeleineke… 

uit mijn pakje! Ik dacht; wow, die durft! Ik was 

gechockeerd. Zonder te vragen pakt hij één van mijn 

Madeleinekes. Maar wacht. Het wordt nog straffer! 

Even later neem ik weer een Madeleineke en wat raad 

je; ook die man neemt opnieuw een Madeleineke 

uit mijn pakje. Zonder verpinken. Alsof het de 

normaalste zaak is. 

Maar daarna zat er nog maar één koekje meer in het zakje en ik dacht; nu ben ik eens benieuwd. 

Hij zal toch nooit het lef hebben om het laatste koekje te pakken? En ja hoor! Ineens pakt die 

man het allerlaatste Madeleineke, kraakt het in twee en geeft mij een stuk met een smile op 

zijn gezicht en zegt: ‘Alsjeblieft! Eerlijk verdeeld, elk de helft!’ Hij staat recht en vertrekt. Ik was 

verbijsterd. Hoe onbeleefd! 

Daarna werd ik boos om mezelf en nam ik het mezelf kwalijk dat ik nog maar eens niet voor 

mezelf was opgekomen en mijn mond had open gedaan. 

Dan realiseer ik me ineens dat het tijd is om naar de gate te gaan, sla mijn boek dicht en stop 

het in mijn rugzak en daar zie ik ineens… mijn pak Madeleinekes zitten. Die man had niet MIJN 

koekjes opgegeten. Ik had de ZIJNE opgegeten.

5 

Speel in op de actualiteit 

Oefening 

Pak je smartphone en zoek een actuele gebeurtenis waarbij je een originele link met 

een onderdeel van jouw presentatie tracht te vinden. 


hebt. 

Leg een link tussen jouw boodschap en iets uit de actualiteit; wat gebeurde er gisteren, 

vandaag of morgen? Je kan zowel micro- als macro-events nemen. Micro: wat is er aan de 

hand hier in het bedrijf of in jouw persoonlijke leven? Macro: wat gebeurt er in de rest van de 

wereld? Om inspiratie op te doen, kan je een willekeurige nieuwssite openen en op zoektocht 

gaan naar een mogelijke link met jouw presentatie. 

Of vis uit welke bekende persoon X jaren geleden geboren of overleden is, iets heeft 

uitgevonden, of iets bijzonders heeft gepresteerd. 

Je kan op Wikipedia de datum ingeven waarop je presentatie zal plaatsvinden. Dan krijg je 

een waslijst van gebeurtenissen die in het verleden op die datum hebben plaats gevonden. 

Daaruit kies je vervolgens die gebeurtenis uit die volgens jou de beste link heeft met jouw 

boodschap. 

Bijvoorbeeld: 

Vandaag, op 30 januari 1882, dus X aantal jaar geleden werd Franklin Roosevelt geboren. Hij werd 

de 32ste president van de V.S. en de enige die ooit vier keer verkozen werd. Er was iets bijzonders 

aan die man zijn gezondheid. Kunnen julie raden wat? (laat de toehoorders raden). Hij zat in een 

rolstoel, ten gevolge van… polio. Hij was erg beschaamd dat hij in een rolstoel zat. Er mochten 

zelfs geen foto’s van hem gemaakt worden in zijn rolstoel. Gelukkig is dit vandaag de dag helamaal 

anders. Iedereen met een beperking is bij ons meer dan welkom. Waaronder Tessa die bij ons op 

de IT-afdeling werkt. Ze heeft hard gewerkt aan de integratie van het orderpikkingsplatform in het 

facturatiesysteem. Dat kom ik jullie vandaag voorstellen. 

Heeft iemand een idee de hoeveelste dag van het jaar het vandaag is? Het is vandaag precies 

de 100ste dag van het jaar, een goed moment om eens te kijken waar we vandaag staan. 

Wat was voor jullie persoonlijk tot nu toe de prettigste gebeurtenis in de eerste 100 dagen 

van dit jaar? En professioneel? Wat hebben we met zijn allen dit jaar al gepresteerd? Waar 

zitten we op schema en waar lopen we achter? In mijn presentatie van vandaag maak ik met 

jullie graag de balans op van onze eerste honderd dagen van dit jaar. 

6 

.................................................................... 

.................................................................... 

.................................................................... 

.................................................................... 

Breng een voorwerp mee 

Denk aan de tijd toen je een spreekbeurt gaf op school en 

een voorwerp of een dier moest meebrengen dat te maken 

had met jouw hobby. Of weet je nog hoe je op het puntje van 

je stoel zat toen jouw klasgenoot aan zijn spreekbeurt begon 

over zijn huisdier? Hoe nieuwsgierig je was naar wat hij onder 

dat laken over die enorme kooi had verstopt? 

Op een technologieconferentie in 2009 maakte Bill Gates een 

statement inzake malaria. 

Op het podium opende hij een glazen bokaal met de woorden: 

‘Malaria wordt verspreid door muggen. Ik heb er enkele 

meegebracht en laat ze even rondvliegen. Er is immers geen 

goede reden waarom alleen de bewoners van arme landen 

een risico op besmetting moeten lopen.’ 

Zijn woorden sloegen in als een bom. Onmiddellijk verzekerde 

hij de aanwezigen dat de muggen niet besmet waren. Door 

een schokkend, indrukwekkend en verrassend moment te 

creëren, maakte hij een krachtig statement. Zijn boodschap 

blijft tot op vandaag bij. 

Het is vandaag 25 augustus. X jaar geleden, op 25 augustus 2006 kwam het laatste massageproduceerde 

filmrolletje van Europa komt in de Fuji-fabriek in Tilburg van de lopende 

band. Die filmrolletjes werden vervangen door digitale fotografie. Ook wij moeten mee met 

onze tijd en inspelen op moderne technieken. Als we blijven vasthouden aan de gekende 

methodes, gewoon omdat dat makkelijk is, dan moeten we op een dag misschien ook onze 

deuren sluiten, net als de Fuji-fabriek? Willen julie dat? Nee hè. Daarom wil ik jullie vandaag 

overtuigen om in te zetten op … 

Treedt in de voetsporen van Bill Gates en kom bij het begin of ergens tussendoor op de 

proppen met een voorwerp dat niemand in jouw presentatie verwacht. 

Elk voorwerp is geschikt 

Nu denk je misschien: ‘Ja, maar ik moet wel eerst een origineel voorwerp vinden.’ 

Dat is juist. En toch ook weer niet… Want eigenlijk lukt het met om het even welk voorwerp 

om een verrassende link te vinden met jouw presentatie. 



165

Tijdens deze opleiding zag in de trainingszaal toevallig een elektrische verdeeldoos op 

de grond liggen. Ik vroeg de deelnemers om die stekkerdoos ergens in hun presentatie te 

verwerken. 

Ze moesten dus een creatieve link verzinnen tussen de inhoud die ze wilden overbrengen en 

de verdeeldoos. 

‘Tot vandaag werkten 

de afdelingen W, X, Y 

en Z elk afzonderlijk. 

Vanaf vandaag 

pluggen ze in in één 

grotere afdeling die 

als één nieuwe divisie 

zal bestaan.’ 

‘De sfeer hier op de 

werksfeer is verzuurd. 

Zelfs al zijn er vier 

stekkers aangesloten 

op de vier stopcontacten 

van deze stekkerdoos, 

werken 

ze niet als de rode 

knop op ‘off’ staat.’ 

‘We hebben vier openstaande 

vacatures. Voor de 

functies van office medewerker, 

projectmanager, 

sales support en controller. 

Alles ligt klaar om hen te 

laten inpluggen bij ons. Dus 

als jullie geschikte mensen 

kennen, laat het ons weten!’ 

‘Wie denkt dat ik deze 

stekkerdoos kan gebruiken 

als ik op reis ga naar 

Amerika? Nee! Daar heb 

ik een omvormer voor 

nodig. Wel, ook wij 

moeten zorgen dat onze 

diensten aangepast zijn 

aan ons doelpubliek.’ 

7 

Gebruik een citaat 

Soms blijken de meest onderbouwde argumenten 

nog onvoldoende om je publiek te overtuigen. 

Dan kan een krachtig citaat een hefboom zijn die 

veel in beweging zet. 

Een citaat geeft een inspirerende les of wijsheid 

beknopt weer en zet je toehoorders aan het 

denken. 

Bijvoorbeeld: ‘Goeiemiddag. Ik heb gemerkt dat er de laatste tijd heel wat wrevel en onrust 

is op onze afdeling. (stilte) De sfeer is verziekt, er wordt geroddeld en ik merk dat collega’s 

elkaar steeds minder helpen. Sommige mensen gunnen hun collega’s zelfs het licht in de 

ogen niet meer. Maar… (langere stilte) Haatdragend zijn is net als vergif innemen en denken 

dat je vijanden ervan zullen sterven. (lange stilte) Want het voornaamste slachtoffer van al 

die negativiteit is de persoon zelf die klaagt en overdraagzaam is. Ik maak me echt zorgen 

over de sfeer en daarom wil ik tijdens deze presentatie hebben over hoe we onderlinge 

verstandhouding kunnen verbeteren.’ 

Kies een citaat dat perfect aansluit bij de context van je boodschap en bij de toehoorders een 

rationele ‘klik’ en een emotionele omslag teweeg brengt. en dat afgestemd is op de context 

en bij jou past. 

De deelnemers slaagden er allemaal in om een originele link te vinden tussen deze stekkerdoos 

en hun presentatie. Een verband waar ze misschien nooit zouden opgekomen zijn als ik hen 

die verdeeldoos niet had gegeven. Je kunt dus om het even welk voorwerp kiezen en een link 

zoeken met jouw boodschap. Een interessante uitdaging. 


Als je de toehoorders wilt motiveren om te stoppen met klagen en zelf meer actie te 

ondernemen en op die manier hun eigen welzijn en geluk te vergroten: 

Oefening 

Welk voorwerp zou jouw presentatie een verrrassende meerwaarde kunnen bieden? 


hebt. 

.................................................................... 

.................................................................... 

.................................................................... 

.................................................................... 



167

Als je de aanwezigen wil laten stil confronteren met het feit dat hun kritiek naast de kwestie 

is of wanneer je vindt dat er op een niet relevante manier beoordeeld wordt: 

EEN VIS DIE JE BEOORDEELT OP ZIJN VAARDIGHEID 

OM IN BOMEN TE KLIMMEN ZAL ZICH ZIJN HELE 

VERDERE LEVEN EEN MISLUKKELING VOELEN. 


Als je de toehoorders wil inspireren om zorgzaam met elkaar om te gaan en hen wil 

oproepen om meer mededogen en empathie te demonstreren: 

PEOPLE DON’T CARE 

HOW MUCH YOU KNOW 

UNTIL THEY KNOW 

HOW MUCH YOU CARE 

JOHN C. MAXWELL 

Eenmaal je een passend citaat gevonden hebt, denk dan goed na over hoe je het citaat precies 

gaat gebruiken tijdens je presentatie. 

• Bouw voldoende spanning op door voldoende stiltes te gebruiken voor, tijdens en na jouw 

citaat. 

• Maak je eerst je punt en geef je dan je citaat of begin je met het citaat om pas daarna 

verduidelijking te geven? 

• Visualiseer je quote door de tekst op of naast een sprekende foto te laten verschijnen. 

Tot slot7 

Oefening 

Zoek een citaat dat een krachtige hefboom is om je punt te maken. 

Zoek op een trefwoord op volgende sites: 

www.citaten.net 

of 

https://www.brainyquote.com/ 

Bereid dit individueel voor gedurende 3 minuten en wissel daarna in groepjes van drie 

uit wat je gevonden hebt. 



169

7 

Tot slot 

De valkuil van het 

perfectionisme 

Nu je diverse nieuwe vaardigheden en technieken hebt geleerd, ligt de valkuil 

van het perfectionisme open. 

Wil je vooruitgang boeken? Oefen dan niet alle technieken tegelijk. Concentreer 

je daarentegen op enkele technieken en schaaf ze één voor één bij. 

Wees mild voor jezelf en leer op je eigen tempo. Maak fouten en wees trots op de 

vorderingen die je maakt. 

I WAS BORN TO MAKE MISTAKES 

NOT TO FAKE PERFECTION 

AUBREY DRAKE GRAHAM 

Alles wat je nu kan, was ooit 

onnatuurlijk 

Nieuwe vaardigheden aanleren vraagt tijd 

en volle aandacht. Tijdens de leerfase voelt 

de nieuwe vaardigheid onnatuurlijk aan. 

Dat gevoel verdwijnt zodra je de techniek 

onder de knie hebt. 



171

Bij elk leerproces ga je door vier fasen: 

“Ik heb nog 

nooit achter 

het stuur 

gezeten. 

Geen idee 

hoe het werkt.” 

Onbewust 

onbekwaam 

Mijn eerste 

rijles: 

"Verdorie! 

Ik val 

voortdurend 

stil!" 

Bewust 

onbekwaam 

Mijn 5de rijles: 

"Zalig! Ik slaag 

erin om vlot te 

vertrekken!" 

Bewust 

bekwaam 

"Vandaag 

ben ik 

met mijn 

ogen dicht 

naar hier 

gereden." 

Onbewust 

bekwaam 

Stap 3 

Leg voor elke techniek een concreet en meetbaar doel vast. 

Bijvoorbeeld: vandaag wil ik dat tien personen mij met een bevestigende knik 

laten blijken dat ze zich aangekeken en aangesproken voelen. 

Tien mogelijke concrete doelen: 

1. Ik maak verbinding met mijn publiek voor ik met mijn presentatie van start ga. 

2. Ik sta minstens één minuut stil zonder te wiebelen of ter plaatse te trappelen. 

3. Ik laat drie opvallende stiltes en zorg dat iedereen aandachtig naar mij kijkt. 

4. Ik krijg in de loop van mijn presentatie een ja-knik als reactie van minstens 

vier aanwezigen uit een andere zone van de zaal. 

5. Ik gebruik een verrassingseffect dat echt opvalt. 

6. Ik kies vooraf een belangrijke zin en spreek die tijdens mijn presentatie luider, 

hoger en trager uit. Van minstens één aanwezige wil ik een duidelijke reactie 

zien. 

7. Ik gebruik de volledige ruimte en wissel minstens drie keer opvallend van 

plaats. 

8. Ik kondig minstens drie keer een slide aan, klik en kijk op het juiste moment 

naar de slide. 

9. Ik oefen vooraf drie gebaren die ik tijdens mijn presentatie groot, precies en 

ostentatief maak. 

10. Ik stel minstens drie gemakkelijke open vragen. 

Gun jezelf de tijd om door deze vier fasen van het leerproces te gaan. Maak je geen zorgen dat 

het in het begin onnatuurlijk oogt of overdreven aanvoelt. Zet door en het komt goed! 

Stap 4 

Geef je presentatie met extra aandacht voor je doel. 

OOK WIE OP HET JUISTE SPOOR ZIT 

EN DAAR GEWOON BLIJFT ZITTEN 

WORDT OMVER GEREDEN 

Stap 5 

Geef jezelf na de presentatie eerst feedback over de techniek die je als doel koos. 

Evalueer daarna pas de andere technieken. 

Dit cursusboek en deze opleiding zijn nutteloos geweest… 

…wanneer je het hierbij laat. 

Wat jou nu te doen staat, is zoveel mogelijk oefenen om de nieuwe technieken aan te leren en 

je eigen presentatiestijl verder te verfijnen. 

Hoe meer je oefent, hoe meer impact je bereikt. 

Met dit stappenplan boek je snel resultaat: 

Stappenplan 

Stap 1 

Definieer WAT je gaat vertellen en maak werk van de inhoudelijke voorbereiding. 

Zorg dat je de presentatie beheerst vooraleer je de focus legt op HOE je gaat 

presenteren. 

PADEN ONTSTAAN 

DOOR ER OP TE GAAN 

ZHUANG ZI 

Je bandbreedte wordt groter 

Hoe meer je oefent, hoe beter je als spreker wordt. Hoe vlotter het loopt, hoe groter je 

brandbreedte en hoe meer technieken je tegelijkertijd correct toepast. 

Als spreker moet je veel ballen tegelijk in de hoogte houden: de inhoud van je presentatie, 

je toehoorders, verbinding opbouwen, je eigen emoties, het metaperspectief (de tijd, het 

grotere geheel, ..), oogcontact maken, stiltes inlassen, een verrassingseffect integreren, etc. 

Stap 2 

Bepaal vooraf welke techniek je wil verfijnen en oefen enkel op deze ene techniek. 

Oefening baart kunst. Hoe meer je oefent, hoe gemakkelijker je het volledige plaatje ziet en 

bijstuurt waar nodig. Leg de lat telkens een centimeter hoger. Na verloop van tijd overstijg je 

jezelf. 



173

DE WOESTIJN LIGT VOL MET ZAADJES 

LAAT HET EEN DAG REGENEN EN DE WOESTIJN STAAT VOL MET BLOEMEN 

! 

Doe het aan de koffiemachine, 

in de file of aan de kassa 

TOP 

TIP 

30 

Film je eigen presentatie 

Wil je het leerproces verdiepen? Film jezelf 

tijdens een echte presentatie of een oefensessie 

en bestudeer het resultaat. In het begin is het 

misschien even wennen. Toch loont het de 

moeite om door te zetten. Merk op wat je goed 

aanpakt, definieer wat voor verbetering vatbaar 

is en leer uit je fouten. Gebruik het stappenplan 

om je presentatiestijl verder bij te schaven. 

Voor een 

TIP 

TOP 

presentatie 

10 minuten per week x 6 maanden = 4 uur 

= grote vooruitgang 

Maak gedurende zes maanden tien minuten per week vrij om te oefenen. Ik garandeer je dat 

je na deze oefenperiode met veel meer impact spreekt. 

Van de tien minuten gebruik je twee minuten om alles klaar te zetten en op te ruimen, vier 

minuten om te spreken en vier minuten om je opname te bekijken en jezelf feedback te geven. 

Ben je bereid om 10 minuten per week te investeren om als spreker zichtbaar vooruitgang te 

boeken? 

De keuze is aan jou! 

Oefen voor een groep of in alledaagse situaties 

De auto is de ideale plaats om te oefenen op luider spreken. Herhaal letterlijk 

wat de nieuwslezer zegt. Zet de radio steeds luider en laat je eigen stemvolume 

volgen. 

Maak verbinding 

wanneer je met de 

collega’s aan de 

koffiemachine staat. 

Zoek echt oogcontact aan de 

kassa van de supermarkt, op een 

receptie, op de straat of in de trein. 

Elke dag biedt kansen om te oefenen. Grijp ze! 

LIVE AS IF YOU WERE TO DIE TOMORROW 

LEARN AS IF YOU WERE TO LIVE FOREVER 

MAHATMA GANDHI 



175

Je krijgt levenslang! 

Ik geef je levenslang de tijd om je presentatiestijl verder te verfijnen en nieuwe 

spreekvaardigheden aan te leren. 

Bekijk video’s op het sprekersplatform TED en laat je inspireren door topsprekers. 

Ik wens van harte dat ook jij een zelfverzekerde spreker wordt met een publiek dat aan je 

lippen hangt. 

Krijg je na de presentatie een warm applaus? Je hebt het verdiend! Neem het dankbaar in 

ontvangst en loop of kijk niet weg. 

Ik wens je veel succes en onnoemelijk veel plezier met al je toekomstige presentaties! 

Opvolgsessie(s) 

voor gevorderden8 

Frederik Imbo 



177

8 

Opvolgsessie(s) 

voor 

gevorderden 

Als deelnemer van een opvolgsessie heb je de basisopleiding 

en hopelijk ook heel wat oefening achter de 

rug. Normaal gezien ben je nu klaar voor de volgende 

stap. 

We overlopen kort de voornaamste aandachtspunten en technieken uit de 

basisopleiding en nodigen je uit om ervaringen uit te wisselen met de andere 

deelnemers. 

Zoals je weet is over stieren praten iets anders dan in de arena staan. Ik ben dus 

erg benieuwd om te zien welke vooruitgang je gemaakt hebt. 

Bereid een presentatie voor en selecteer enkele spreektechnieken waaraan je 

extra aandacht wil besteden. 

JE KUNT BETER EEN NACHTJE SLAPEN 

OVER WAT JE VAN PLAN BENT 

DAN WAKKER LIGGEN OVER WAT JE GEDAAN HEBT 

JACOBUS PLOOIJ 



179

Jouw opdracht 

Haal alles uit de kast om tijdens je presentatie de vier onderstaande effecten te 

bereiken. Maak maximaal gebruik van de vele tips en technieken die in dit cursusboek 

aan bod komen. Na je presentatie krijg je feedback van de andere groepsleden. 

1. Helderheid 2. Enthousiasme 

• Hoe duidelijk was het verhaal van de spreker? 

• Kan je zijn boodschap gemakkelijk navertellen? 

• Hoe enthousiast maakte de spreker gebruik van 

zijn stem, gebaren en houding? 

Notities 

3. Betrokkenheid van het publiek 4. Spanning en ontspanning 

• Heeft de spreker jou persoonlijk aangesproken? 

• Voelde je contact? 

• Heeft de spreker jou vragen gesteld? 

• Zat je op het puntje van je stoel? 

• Liet de spreker stiltes vallen? 

• Heeft de spreker jou vaak verrast? 

Wie vertrouwd is met Insights Discovery merkt ongetwijfeld op dat elk aandachtspunt gelinkt is aan één van de vier 

kleuren van dit model. 

Noteer hieronder de quotering die jij aan de andere groepsleden geeft: 

Wie 

beoordeel 

je? 

1. Hoe helder 

was de 

boodschap? 

2. Hoe 

enthousiast 

kwam de 

spreker over? 

3. Hoe betrokken 

voelde je je? 

4. Hoeveel 

spanning 

bouwde de 

spreker op? 

Totaalscore 

op 40 x 2,5 

1 /10 /10 /10 /10 /100 

2 /10 /10 /10 /10 /100 

3 /10 /10 /10 /10 /100 

4 /10 /10 /10 /10 /100 

5 /10 /10 /10 /10 /100 

6 /10 /10 /10 /10 /100 

Noteer hieronder de quotering die jij van de andere groepsleden krijgt: 

Door wie werd 

je beoordeeld? 

1. Hoe helder 

was de 

boodschap? 

2. Hoe 

enthousiast 

kwam je over? 

3. Hoe betrokken 

voelden de 

aanwezigen 

zich? 

4. Hoeveel 

spanning 

bouwde je op? 

Totaalscore 

op 40 x 2,5 

1 /10 /10 /10 /10 /100 

2 /10 /10 /10 /10 /100 

3 /10 /10 /10 /10 /100 

4 /10 /10 /10 /10 /100 

5 /10 /10 /10 /10 /100 

6 /10 /10 /10 /10 /100 

Je gemiddelde 

score per effect 

/10 /10 /10 /10 /100 


181


Sophia

Peter 

Jasmine

Ben 

Nicole

David 

Nathalie

Paul


is een uitgave van: 

V.u. Frederik Imbo, 

p/a Imboorling bv 

Regenboog 5 

9090 Melle 

www.imboorling.be 

info@imboorling.be 

Auteur: Frederik Imbo 

Vormgeving: Wim Winten

Cursusboek Presenteren met Impact NL

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?