Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
+ Astrofotografie: de pracht van hemel & heelal<br />
DECEMBER <strong>2023</strong><br />
JANUARI 2024<br />
• MIDDEN IN DE NATUUR •<br />
3X HET<br />
HOGE NOORDEN<br />
Een Zweedse voettocht,<br />
Finse vogels en Noorse<br />
muskusossen<br />
Globetrotter<br />
De treklust van de<br />
drieteenstrandloper<br />
wandelen<br />
Over Kempische<br />
landgoederen<br />
& Tiengemeten<br />
Albino’s<br />
Onbedoeld wit<br />
De grote zaagbek<br />
in 5 hotspots<br />
Vos<br />
GELUK<br />
OP POOTJES<br />
LEZERS DELEN ONVERWACHTE NATUURONTMOETINGEN
Ontmoetingen<br />
“Mijn dag kon niet meer stuk!” Zo eindigde<br />
vriendin M haar enthousiaste relaas over een<br />
onverwachte ontmoeting met een paar reeën<br />
in de vroege ochtend. Het gebeurde op een<br />
regenachtige dag terwijl ze op weg was naar<br />
haar werk. Een dag die ze wat mopperend begon.<br />
Vanwege hun donkerbruine vacht dacht ze eerst<br />
dat het honden waren waarvoor ze plots op de<br />
rem moest. Maar na even kijken en het oogcontact<br />
kwam de herkenning. “En nadat ze hun weg<br />
vervolgden en het veld inliepen, zag ik ook hun<br />
witte kontjes.”<br />
Het idee voor een verhaal over ontmoetingen<br />
met dieren kwam echter door vriendin A. Want<br />
altijd als wij samen op stap zijn, gaat ze bij het<br />
zien van een aaibare kat of hond door de knieën<br />
en moet er even geaaid worden, terwijl ze straalt<br />
van oor tot oor en wat woorden wisselt met het<br />
beestje en/of het baasje. Geluk op pootjes noem<br />
ik dat.<br />
Gelukkig ben ik daarom ook met het verhaal<br />
van natuurfotograaf Niels Kooyman, over<br />
zijn project om muskusossen in Noorwegen te<br />
fotograferen. Op de redactie is bekend dat<br />
Niels hier al jarenlang mee bezig is en dit jaar<br />
wist collega Daniël hem over te halen om zijn<br />
ervaringen in een verhaal te gieten, voorzien van<br />
stoere en ontroerende foto’s die hij maakte in<br />
een ijskoud winterlandschap. Niels moest er<br />
wat voor over hebben (10 exp<strong>editie</strong>s), maar<br />
het resultaat mag er zijn!<br />
Laaf je aan de verhalen van lezers over hun<br />
dierbare ontmoetingen buiten in de natuur en<br />
ga zelf ook op pad, ook in de winter. Wie weet<br />
wat je treft. Een fijne decembermaand gewenst!<br />
84 Bijzondere waarnemingen <strong>2023</strong><br />
48 Muskusossen in Noorwegen<br />
Caroline Vogel,<br />
hoofdredacteur<br />
caroline.vogel@roularta.nl<br />
facebook.com/rootsmag<br />
twitter.com/rootsnl<br />
instagram.com/rootsnl<br />
nl.pinterest.com/rootsmagazinenl<br />
rootsmagazine.nl/podcast<br />
Kijk voor het laatste<br />
natuurnieuws, nog meer<br />
lezersfoto’s en wandelen<br />
fotografietips op<br />
rootsmagazine.nl.<br />
4 DECMBER•JANUARI<br />
138 De mooiste astrofoto’s
IN DE BAN VAN...<br />
bevers<br />
pag. <strong>12</strong>0<br />
Drieteenstrandloper <strong>12</strong>4<br />
Brabants winterland 16<br />
inhoud<br />
- December • Januari -<br />
BELEVEN & ONTDEKKEN<br />
06 Nu te zien, doen,<br />
wandelen en fotograferen<br />
27 Filmweekend Vlieland<br />
40 De grote zaagbek<br />
in 5 hotspots<br />
62 Wandelen in Zweeds<br />
Lapland<br />
84 Jaaroverzicht <strong>2023</strong><br />
152 Sterren kijken met<br />
Govert Schilling<br />
FLORA & FAUNA<br />
28 Geluk op pootjes<br />
36 <strong>Roots</strong> Winterquiz<br />
48 Muskusossen in<br />
Noorwegen<br />
58 Wat een vraag!<br />
92 Onbedoeld wit<br />
108 De kwestie: kerstbomen<br />
110 Help de egels<br />
<strong>12</strong>0 In de ban van bevers<br />
<strong>12</strong>4 Drieteenstrandlopers<br />
NAAR BUITEN<br />
16 Wandelen door Brabants<br />
winterland (+routekaart)<br />
104 Stiltewandeling in België<br />
132 Natuurommetje<br />
op Tiengemeten<br />
FOTOGRAFIE<br />
74 Fotosafari in Finland<br />
114 Lezersfoto’s:<br />
natuur als kunst<br />
138 De mooiste astrofoto’s<br />
COLUMNS<br />
15 Saskia struint<br />
46 De kleintjes van Krekels<br />
90 Beestenboel<br />
ELKE MAAND<br />
14 De leukste uitgaven<br />
van <strong>Roots</strong><br />
70 Helende kracht<br />
73 Post<br />
102 Volg <strong>Roots</strong> online!<br />
103 De Groene Pagina<br />
137 Scheurkalender of<br />
agenda 2024 bij een<br />
abonnement op <strong>Roots</strong><br />
148 <strong>Roots</strong> recenseert<br />
154 Colofon & lezersservice<br />
155 Volgende maand<br />
TEST JE<br />
NATUURKENNIS<br />
PAG. 36<br />
WINTERQUIZ<br />
Onbedoeld wit 92<br />
COVERONDERWERPEN - COVERFOTO NICK GARBUTT/NPL<br />
WWW. MAGAZINE.NL 5
nu te zien<br />
TEKST PAUL BÖHRE<br />
kijktip<br />
In de winter zijn eekhoornnesten<br />
in loofbomen goed zichtbaar<br />
door de doorzichtige boomkroon.<br />
Eekhoorns zijn nu vooral in<br />
de ochtend actief.<br />
op vrijersvoeten<br />
Het is nu de beste tijd om naar eekhoorns te zoeken. Ze<br />
hebben vanwege de steeds korter wordende dagen maar een<br />
paar uur de tijd om de voedselvoorraden terug te vinden die<br />
ze in de herfst hebben aangelegd. Bovendien begint nu de<br />
paartijd. Mannetjes gaan op zoek naar vrouwtjes en proberen<br />
met ze te paren. Er wordt dan zelfs even ‘gehokt’ in een van<br />
de vele boomnesten die ze hebben gemaakt. De rest van het<br />
jaar leven beide geslachten weer gescheiden van elkaar.<br />
TIMO JANSEN<br />
6 DECEMBER•JANUARI
Fotogenieke boomschors<br />
Als je deze maand door een park of bos loopt, let dan eens extra op de verschillende soorten<br />
boomschors. Elke boomsoort heeft zijn eigen bast.<br />
Plataan<br />
De plataan heeft een kenmerkende<br />
schors door zijn karakteristieke eigenschap<br />
van schilfervorming: de schors van<br />
de plataan bladdert geleidelijk af in kleine<br />
stukjes en vormt een mooi geheel door<br />
verschillende kleuren ‘lapjes’ op de stam.<br />
Bij warm weer laat hij meer schilfers los.<br />
Beuk<br />
De schors van een beuk is grijs tot grijsgroen<br />
gekleurd, vrij glad en maar een<br />
paar millimeter dik. Daarom zijn beuken<br />
gevoelig voor zonnebrand. De laag onder<br />
de schors bevat veel water en kan daardoor<br />
in vol zonlicht oververhit raken.<br />
Jutezakken helpen dat te voorkomen.<br />
Acacia<br />
Deze boom heeft een bruingrijze, sterk<br />
en diep gegroefde schors met sterk vertakte,<br />
verticaal lopende ribbels. Onder<br />
de ruwe, zwarte schors zit erg hard, fijn<br />
generfd en dicht hout dat goed bestand<br />
is tegen insecten.<br />
Ruwe berk<br />
De witte schors laat om de twee jaar<br />
in perkamentachtige lagen los, die door<br />
bruinachtige dwars strepen verbonden<br />
zijn. Op oudere stammen maakt deze<br />
witte schors plaats voor een gescheurde,<br />
groengrijze, uiteindelijk zwart wordende<br />
schors.<br />
Grove den<br />
De jonge schors aan de top van de boom<br />
is glad en grijsgeel van kleur. Op oudere<br />
leeftijd vormt de grove den een ruwe,<br />
plaatvormige, fotogenieke schors.<br />
De plaatjes van de schors zijn vrij klein.<br />
In de grove stroken zijn ze aan de bovenkant<br />
opvallend oranjebruin gekleurd.<br />
Volop leven in en<br />
onder de schors<br />
Wanneer in de schors scheuren en kieren<br />
ontstaan, maken tal van insectensoorten<br />
daar gretig gebruik van. Sommige maken<br />
gangen in het hout en hopen er volledig<br />
verborgen te kunnen leven. Vandaar dat<br />
spechten, boomklevers en boomkruipers<br />
doorlopend in de weer zijn om de kieren<br />
en spleten te inspecteren, op zoek naar al<br />
deze insecten.<br />
Meer soorten schors (inclusief de soorten hierboven) staan vermeld op de herkenningskaart Boomschors, van Jasper de Ruiter.<br />
Te bestellen via shop.jasperderuiter.com/collections/herkenningskaarten.<br />
ILLUSTRATIES JASPER DE RUITER<br />
WWW. MAGAZINE.NL 7
<strong>Roots</strong>wandeling<br />
met routekaart<br />
over KEMPISCHE<br />
LANDGOEDEREN<br />
Brabants winterland<br />
In het zuiden van Noord-Brabant vind je vijf Kempische landgoederen, samen<br />
goed voor ruim veertig vierkante kilometer aaneengesloten natuur. <strong>Roots</strong><br />
verkent te voet de landgoederen Wellenseind en De Utrecht.<br />
Een moderne variant van een Brabantse<br />
boerderij, met de naam Voor Anker, verwelkomt<br />
de bezoeker bij landgoed Wellenseind.<br />
Het landgoed werd rond 1915 gesticht door de<br />
rijke textielfamilie Van Puijenbroek, die in 1865<br />
de bv Textielfabrieken H. van Puijenbroek<br />
oprichtte. Nog altijd is de familie actief in de<br />
textielindustrie, maar ze bezit ook een grote<br />
investerings maatschappij en is onder meer<br />
grootaandeelhouder van het Belgische uitgeefconcern<br />
Mediahuis. Het landgoed zelf is sinds<br />
2000 in bezit van de familie Zeeman, die het<br />
voor het eerst openbaar toegankelijk maakte.<br />
Reusel en Raamsloop<br />
Een eeuw geleden waren de Kempen nog een<br />
woest en onontgonnen gebied dat voornamelijk<br />
bestond uit heide, vennen en moerassen. Alleen<br />
de gronden langs de beken waren<br />
in cultuur gebracht. Verwacht daarbij<br />
geen grootschalig intensief landbouwkundig<br />
gebruik, maar juist<br />
kleinschalige en bloemrijke<br />
hooilandjes. Het landgoed werd<br />
gesticht rond de beken de Reusel<br />
en de Raamsloop. Het gebied<br />
ging op de schop voor de jacht<br />
en de houtproductie, waarbij<br />
de familie Van Puijenbroek ook<br />
bijzondere soorten aanplantte, zoals<br />
TEKST EN FOTO’S BOB LUIJKS<br />
de nu stokoude zilver esdoorns, mammoetboom,<br />
sparren en coniferen. Grote delen van<br />
de heide verdwenen en maakten plaats voor<br />
bos. Plekken die daarvoor te nat waren, werden<br />
voorzien van talrijke slootjes om het water af te<br />
voeren. De vrijkomende grond wierp men op<br />
dijkjes, waarop dan alsnog aanplant mogelijk<br />
was, het zogenoemde rabattensysteem.<br />
Koning Winter<br />
Ondanks al deze slootjes is het nog steeds<br />
erg nat op het landgoed. Dat komt door het<br />
immer opborrelende grondwater waaraan<br />
het landgoed zijn naam ontleent. Een ‘wel’ is<br />
immers een bron. Sinds de overname door de<br />
familie Zeeman staat op Wellenseind de natuur<br />
centraal. Stuwtjes proberen het water nu juist<br />
langer in het gebied vast te houden, al is dat<br />
vandaag allemaal bevroren.<br />
Koning Winter zwaait al enkele dagen de<br />
scepter over het landschap. Alles is sprookjesachtig<br />
berijpt. Een buizerd staart roerloos voor<br />
zich uit vanaf een weidepaal, een torenvalk<br />
doet hetzelfde, maar dan vanaf een boompje<br />
midden in hetzelfde weiland. In de luwte van<br />
een rododendron scharrelt een roodborst.<br />
1 De natuur lijkt hier eindeloos. 2 Bladeren,<br />
onder meer van tamme kastanje, voorzien van<br />
een laagje rijp.<br />
><br />
16 DECEMBER•JANUARI
1<br />
2<br />
WWW. MAGAZINE.NL 17
Roodborst<br />
Wilde gagel<br />
Wat is er heerlijker dan een<br />
verfrissende winterwandeling?<br />
20 DECEMBER•JANUARI
D’n Flaestoren is ook vanaf<br />
de grond een fraai gezicht.<br />
WWW. MAGAZINE.NL 21
28 DECEMBER•JANUARI
Geluk op pootjes<br />
Een wilde kat in het gras, een zeehond op het strand of een wolf die je pad kruist<br />
in het bos. Onder de noemer ‘geluk op pootjes’ ging <strong>Roots</strong> op zoek naar bijzondere<br />
ontmoetingen van lezers met een zoogdier in Nederland of België. Hier delen we<br />
de mooiste verhalen en beelden.<br />
SAMENSTELLING DANIËL MULDER<br />
‘Ze ging zelfs<br />
voor me zitten als<br />
een hondje’<br />
VOS, ZWANENWATER<br />
Margreet Frowijn-Druijven, Schagen<br />
“Ik heb in mijn leven heel veel mooie ontmoetingen met<br />
zoogdieren gehad: van een eland met twee jongen in<br />
Zweden tot muskusossen die ons pad versperden in<br />
Dovrefjell in Noorwegen. Maar mijn meest bijzondere<br />
ontmoeting met een zoogdier was gewoon in het<br />
Zwanenwater in Nederland.<br />
Hoewel er in het Zwanenwater bij Callantsoog diverse<br />
vossen wonen en je hun keutels regelmatig vindt, is een<br />
ontmoeting met een vos een zeldzaamheid. Wanneer je<br />
er een ziet, dan is hij vaak zo ver weg dat je er geen redelijke<br />
foto van kunt maken. De grootste kans die je hebt<br />
om een vos te zien, is als er sneeuw ligt. Vossen vallen<br />
dan eerder op.<br />
In 20<strong>12</strong> liep er rond de werkschuur een jonge vos die<br />
belangstelling toonde voor mensen. Inmiddels waren er<br />
meerdere meldingen binnengekomen en als vrijwillig<br />
boswachter, ik kwam hier een paar keer per week, baalde<br />
ik er toch wel van dat ik haar nog steeds niet had gezien.<br />
Op een mooie herfstdag had ik echter geluk en kwam ik<br />
haar tegen. Omdat ik altijd mijn camera bij mij heb, kon<br />
ik een prachtige fotoreportage maken. Ze ging zelfs<br />
voor me zitten als een hondje. Na een kwartiertje liep<br />
ze weg, poepte nog even onder een struik en verdween<br />
even later tussen de struiken. Ik ben haar daarna nooit<br />
meer tegengekomen. Een maand later werd er een<br />
jonge vos dood naast de weg gevonden.”<br />
MARGREET FROWIJN-DRUIJVEN<br />
WWW. MAGAZINE.NL 29
Geluk op pootjes<br />
MIRANDA BROUWER<br />
HERMELIJN, ZOUWEBOEZEM<br />
Karen Davidse, Middelburg<br />
“Op een bewolkte dag, eind mei, besloot ik naar een klein natuurgebied<br />
in Zuid-Holland te gaan, waar ik vroeger regelmatig kwam,<br />
maar na mijn verhuizing slechts een paar keer per jaar. Ik ging erheen<br />
om vogels te kijken, maar plotseling zag ik op een pad iets wegrennen,<br />
een wezel of hermelijn, dacht ik. Helaas, te laat om een foto te maken.<br />
Toen ik daar nog half in shock stond, kwam het diertje opeens weer<br />
terugrennen. Snel een paar foto’s gemaakt en besloten door te lopen<br />
om hem of haar niet verder te storen.<br />
Aan het einde van het bewuste pad (waar hij/zij heen en weer rende)<br />
ben ik gaan zitten om mijn brood op te eten. Ook was ik in afwachting<br />
van het eventuele vervolg. Zou hij/zij nog een keer verschijnen?<br />
Plotseling kwam het diertje weer aanrennen met iets in haar bek.<br />
Toen ze dichterbij kwam, zag ik dat het geen prooi was, maar een<br />
jong. Weer geprobeerd foto’s te maken, wat nog niet meeviel, want<br />
ze kwam erg snel naar mij toe gerend. Op circa 15 tot 20 meter<br />
afstand sprong ze de berm in.<br />
Na 10 minuten rende ze weer terug. Dit herhaalde zich nog tweemaal.<br />
Nu kwamen er meer mensen aan en ben ik naar huis gegaan. Waarschijnlijk<br />
had ze eerder al een of twee jongen verplaatst, het totaal<br />
schat ik op vier of vijf jongen. Ik ben me ervan bewust dat ik dit niet<br />
snel opnieuw zal zien. Ik heb er erg van genoten.”<br />
WOLF, KROON-<br />
DOMEIN HET LOO<br />
Miranda Brouwer, Epe<br />
“Ik woon in wolvengebied op de<br />
Noord-Veluwe en ben zeker twee<br />
tot drie keer per week in het bos<br />
om natuur gelukjes te ontdekken.<br />
De wolf had ik echter nog nooit<br />
gezien. Wel zag ik geregeld sporen<br />
en verse poep, maar de wolf zelf…<br />
Tot de ochtend van 28 augustus.<br />
Op een prachtig bospad stopte<br />
ik met mijn fiets omdat ik verse<br />
sporen van de wolf zag. Plotseling<br />
kwam vanuit de varens naast het<br />
pad een wolf tevoorschijn. Hij<br />
schrok van mij, ik van hem. Snel<br />
verdween hij aan de andere kant<br />
van het pad weer in het bos terwijl<br />
er nog drie wolven achteraan<br />
kwamen. Ik stond als vastgenageld<br />
op het bospad. De grootte, de kleur,<br />
de beweging, ik zal dat nooit vergeten.<br />
Dit was puur natuurgeluk.”<br />
‘Het diertje kwam<br />
aanrennen met iets<br />
in haar bek’<br />
KARIN DAVIDSE<br />
34 DECEMBER•JANUARI
‘Uit de mist<br />
doemden twee<br />
koplampen op’<br />
REE, OISTERWIJKSE VENNEN<br />
Alex van den Akker, Rosmalen<br />
“Deze foto had ik vooraf niet gepland, daarom is<br />
hij juist zo mooi en is het voor mij een ‘deer’baar<br />
moment. Ik hou van mistige zonsopkomsten en<br />
de avond voordat ik deze foto maakte werd er mist<br />
voorspeld. Toen ik aankwam bij mijn geplande<br />
locatie – de Oisterwijkse Vennen – kreeg ik volop<br />
adrenaline, het was zo’n mooie ochtend. Na een<br />
bevredigende fotoshoot ging ik met veel voldoening<br />
op weg naar naar huis om de foto’s snel op mijn<br />
computer te uploaden.<br />
Maar vervolgens zag ik een mooi herfstlaantje, dat<br />
ik nog even wilde fotograferen. Ik pakte mijn statief<br />
en camera met een 80-200 mm-objectief. Toen zag<br />
ik ineens iets oversteken in de verte. Eerst dacht ik<br />
dat het een hond was, maar het waren reeën. En<br />
juist op dat moment doemden er ook twee koplampen<br />
op uit de mist. Dit zorgde voor een spannende<br />
én mooie ontmoeting: twee reebruine ogen en twee<br />
felle koplampen keken mij aan. Gelukkig zag de ree<br />
het gevaar naderen en stak ze veilig de weg over.<br />
Van deze heerlijke en onverwachte ochtend geniet<br />
ik nog lang na.”<br />
ALEX VAN DEN AKKER
TEST JE<br />
NATUURKENNIS<br />
WINTERQUIZ<br />
Doe mee<br />
en win<br />
prachtige<br />
prijzen<br />
De dagen zijn kort en grijs, de temperatuur laag:<br />
ideaal weer om lekker binnen te blijven en je met een warme drank in<br />
de knuisten te storten op de grote <strong>Roots</strong> Winterquiz. Test je natuurkennis,<br />
stuur je antwoorden in en maak kans op fraaie prijzen!<br />
SAMENSTELLING PAUL BÖHRE<br />
GETTY IMAGES<br />
1 Waar verblijft een hermelijn graag in de winter?<br />
A In een garage B In een oud konijnenhol C In een verlaten eksternest D In een oud spechtennest<br />
36 DECEMBER•JANUARI
PAUL BÖHRE<br />
2<br />
<br />
Welk dier<br />
maakt<br />
dit<br />
knaagspoor?<br />
A Wisent<br />
B Schotse hooglander<br />
C Bever<br />
D Muskusrat<br />
GEERT-JAN ROEBERS<br />
3 Wat voor berk is dit?<br />
A Papierberk B Ruwe berk<br />
C Scherpe berk D Zachte berk<br />
4 Welke nachtvlinder<br />
overwintert graag in kelders?<br />
A Gamma-uil B Roesje C Rood weeskind D Huismoeder<br />
JASPER DE RUITER<br />
5 Bij welke hertensoort hebben<br />
beide<br />
<br />
geslachten een gewei?<br />
GETTY IMAGES<br />
A Edelhert<br />
C Ree<br />
B Rendier<br />
D Damhert<br />
GETTY IMAGES<br />
6<br />
De enige<br />
groenblijvende<br />
inheemse<br />
loofboom in de<br />
winter is de:<br />
A Eik<br />
B Beuk<br />
C Maretak<br />
D Hulst<br />
WWW. MAGAZINE.NL 37
5<br />
hotspots<br />
GROTE ZAAGBEK<br />
In de herfst trekt de grote zaagbek het land<br />
binnen en strijkt dan graag neer op de meren.<br />
Maar liefst een kwart van de populatie uit<br />
Noordwest-Europa is dan hier te vinden.<br />
TEKST MONIQUE VAN KLAVEREN<br />
40 DECEMBER•JANUARI
ANDRÉ GILDEN/NIS<br />
1<br />
1 Roegwold<br />
2 Marker Wadden<br />
3 Kraaijenbergse Plassen<br />
4 Goeree-Overflakkee<br />
5 Grensmaas<br />
4<br />
2<br />
3<br />
5<br />
WWW. MAGAZINE.NL 41
HET HOGe noorden 1<br />
• n o o r w e g e n •<br />
48 DECEMBER•JANUARI
IJzige<br />
ontmoeting<br />
- MUSKUSOSSEN IN NOORWEGEN -<br />
Er is een plek in Noorwegen waar een dier rondloopt<br />
dat rechtstreeks uit de ijstijd stamt: de muskus os.<br />
In de loop van vele jaren leerde fotograaf Niels Kooyman<br />
deze charismatische dieren van dichtbij kennen.<br />
Het resultaat is een prachtig winterportret.<br />
TEKST EN FOTO’S NIELS KOOYMAN<br />
WWW. MAGAZINE.NL 49
?<br />
ONDER REDACTIE VAN PAUL BÖHRE<br />
De experts van <strong>Roots</strong><br />
beantwoorden elke maand<br />
de meest intrigerende<br />
natuurvragen.<br />
roots-experts<br />
PAUL BÖHRE<br />
Via de jeugdbond voor natuurstudie<br />
en IVN belandde Paul als<br />
vaste redacteur bij <strong>Roots</strong>. Hij is<br />
gek op vogels, maar heeft ook een meer dan<br />
gemiddelde belangstelling voor schelpen<br />
en insecten.<br />
ROY KLEUKERS<br />
Roy is bioloog en liefhebber van<br />
de wereld van kleine dieren. Hij is<br />
het hoofd van EIS Kenniscentrum<br />
Insecten, een team van insectenkenners, ieder<br />
met zijn of haar eigen specialisme.<br />
WIL LEURS<br />
Als hydrobiologisch analist bij het<br />
waterschap is Wil gespecialiseerd<br />
in zoetwateralgen en kranswieren<br />
en waterplanten. Hij is bovendien validator bij<br />
Waarneming.nl.<br />
JAN MEIJVOGEL<br />
Al vijftig jaar lang is Jan gefascineerd<br />
door paddenstoelen.<br />
Daarnaast is hij ook een groot<br />
fan van orchideeën.<br />
AALDRIK POT<br />
Diersporenspecialist Aaldrik is<br />
co-auteur van Het prentenboek,<br />
een uitgebreid naslagwerk over<br />
voetafdrukken van allerlei dieren.<br />
GEERT-JAN ROEBERS<br />
Als bioloog en weetjesspecialist<br />
belandde Geert-Jan in de natuureducatie<br />
en -schrijverij. Planten<br />
hebben een speciaal plekje in zijn groene hart.<br />
KARS VELING<br />
Kars is bioloog en projectleider bij<br />
De Vlinderstichting. Hij weet alles<br />
over vlinders, rupsen en libellen.<br />
MILAN ENGELS<br />
Waarom staat het gewei<br />
van dit hert zo rechtop?<br />
Milan Engels<br />
Het is een edelhert. Dit gewei heet, als ik het goed heb<br />
onthouden van mijn grofwildcursus, een steil gewei. Het is een<br />
van de vier vaker voorkomende geweivormen. In de zomer groeit<br />
het gewei verder uit en komen er eventueel nog zijtakken aan.<br />
Het kan ook zijn dat het een tweede kops (tweede gewei) hert is<br />
en dat hij alleen een gaffelkroon (met twee enden) ontwikkelt.<br />
AALDRIK POT<br />
58 DECEMBER•JANUARI
?<br />
ook een vraag?<br />
Stuur je vraag naar <strong>Roots</strong>: info@rootsmagazine.nl of Postbus 22693,<br />
1100 DD Amsterdam. We proberen op alle vragen antwoord te geven,<br />
maar garanderen doen we dat niet.<br />
Wat voor soort wesp<br />
zat er op mijn plant?<br />
Aartje de Man<br />
Helaas wordt deze ‘fout’ vaak gemaakt<br />
en die fout kost heel wat ‘onschuldige’<br />
zweefvliegen het leven. Want dit is<br />
geen wesp, maar de witte halvemaanzweefvlieg.<br />
Zijn uiterlijk beschermt hem<br />
tegen dieren die vliegen eten, maar het<br />
kost hem soms ook juist het leven omdat<br />
hij vaak wordt doodgemept door de<br />
mens. En dat terwijl hij volstrekt ongevaarlijk<br />
is: hij heeft geen angel en kan<br />
absoluut niet steken.<br />
PAUL BÖHRE<br />
AARTJE DE MAN<br />
herkennen, ze zitten met de achter lijven<br />
aan elkaar ‘vastgeplakt’.<br />
KARS VELING<br />
RIENEKE DE BOER<br />
Dit is dus een regenwulp. Andere<br />
herkenningspunten zijn de korte poten<br />
en de snavel is vaak donker, zoals hier.<br />
Ook de vrij donkere oogstreep is een<br />
goed kenmerk dat past op regenwulp.<br />
PAUL BÖHRE<br />
In onze tuin hing tussen<br />
twee wespspinwebben<br />
een zakje. Wat is het?<br />
Sandra Krol<br />
SANDRA KROL<br />
Fotografeerde ik bij<br />
Ameland een wulp<br />
of een regenwulp?<br />
Jan-Willem van den Hudding<br />
Wat zijn deze koolwitjes<br />
aan het doen?<br />
Rieneke Boer<br />
Deze twee klein geaderde witjes zijn aan<br />
het paren. De voortplantingsorganen van<br />
een vlinder bevinden zich in het achterlijf.<br />
Parende vlinders kun je dan ook makke lijk<br />
Bij de wulp is de snavel pas aan het einde<br />
krom, bij de regenwulp vanaf het begin.<br />
JAN-WILLEM VAN DEN HUDDING<br />
Dat is de cocon<br />
die wespspinnen<br />
maken met daarin<br />
eitjes. De ei cocon<br />
wordt in augustus<br />
gemaakt. Het is een<br />
soort urntje van weefsel<br />
van 2 cm hoog, soms nog groter, met<br />
een kraagvormige rand dat in de vegetatie<br />
in de buurt van het web wordt<br />
opgehangen. De eieren, meestal enkele<br />
honderden, overwinteren op die manier<br />
en in het voorjaar komen de jonge<br />
dieren tevoorschijn.<br />
ROY KLEUKERS<br />
><br />
SANDRA KROL<br />
WWW. MAGAZINE.NL 59
HET HOGe noorden 2<br />
• z w e de n •<br />
- WANDELEN IN ZWEEDS LAPLAND -<br />
Het noordelijke<br />
Koningspad<br />
119 km in 7 dagen • 5.264 hoogtemeters • moeilijkheidsgraad: gemiddeld<br />
62 DECEMBER•JANUARI
ELA DZIMITKO<br />
Een A-framehut en zwaarbeladen hikers.<br />
Voor wie houdt van wandelen of graag droomt van<br />
wandelen is er nu Wanderlust Scandinavië, een boek vol prachtige<br />
wandelroutes. <strong>Roots</strong> selecteerde het noordelijke Koningspad<br />
door Zweeds Lapland, inclusief praktische tips.<br />
TEKST GESTALTEN, CAM HONAN FOTO’S CODY DUNCAN E.A.<br />
WWW. MAGAZINE.NL 63
HET HOGe noorden 3<br />
• fin l a n d •<br />
GRIJSKOPSPECHT.<br />
74 DECEMBER•JANUARI
- FOTOSAFARI IN FINLAND -<br />
Een winters<br />
vogelsprookje<br />
Als winnaar van de Grote <strong>Roots</strong> Natuurfotowedstrijd 2022<br />
won natuurfotograaf Maurice Smeets niet alleen eeuwige<br />
roem, maar ook een fotoreis van BirdingBreaks. Met vier<br />
andere fotografen en een gids trok hij een week door het<br />
magische winterse landschap van Noord-Finland, op zoek<br />
naar bijzondere vogelsoorten.<br />
TEKST ANNE BONTHUIS FOTO’S MAURICE SMEETS<br />
Met deze foto won<br />
Maurice Smeets<br />
de fotowedstrijd.<br />
WWW. MAGAZINE.NL 75
BRUINKOPMEES.<br />
78 DECEMBER•JANUARI
fotosafari in Finland<br />
TAIGAGAAI.<br />
LAPLANDUIL<br />
WWW. MAGAZINE.NL 79
WAYNE HUTCHINSON/FLPA/MINDEN<br />
WIT<br />
MAAR NIET KLEURLOOS<br />
BLONDE STRIJDER<br />
Bij edelhertmannen speelt uiterlijk vertoon een belangrijke rol.<br />
Hun imposante gewei zit in het dagelijks leven vooral in de weg<br />
en de aanmaak ervan kost een hoop energie, maar het is een<br />
onmisbaar attribuut in de onderlinge strijd om de dames. Daarbij<br />
is vachtkleur veel minder een issue. De goedgebouwde hoogblonde<br />
heer op de foto maakt waarschijnlijk een goede kans.<br />
92 DECEMBER•JANUARI
onbedoeld wit<br />
Bij ijsberen, zwanen en witjes is wit de norm,<br />
maar de lichtgekleurde exemplaren op deze pagina’s<br />
zijn uitzonderingen binnen hun soort. De figuurlijke<br />
– en misschien wel letterlijke – witte raven.<br />
TEKST GEERT-JAN ROEBERS<br />
Een wit uitzonderingsgeval<br />
wordt vaak ten onrechte<br />
voor albino versleten. Die<br />
kwalificatie past namelijk maar een<br />
deel van de gevallen. Er bestaan allerlei<br />
afwijkingen veroorzaakt door<br />
gebrek aan pigment. Die hebben<br />
elk een andere verschijningsvorm,<br />
maar zijn lastig te rubriceren.<br />
De kleurstof waar het in de meeste<br />
gevallen om draait is melanine, een<br />
scala van chemische verbindingen<br />
verantwoordelijk voor zwart, grijs<br />
en allerlei tinten bruin in huid,<br />
haren, veren en ogen. Melanine<br />
wordt gevormd in pigmentcellen<br />
en er kan weleens wat mee misgaan.<br />
Ontbreekt het ook in het<br />
netvlies, dan is er sprake van albinisme.<br />
Dat resulteert niet alleen in<br />
een rode pupil, maar ook in een<br />
sterk verminderd gezichtsvermogen.<br />
Albino’s die het van hun ogen<br />
moeten hebben, bereiken in de natuur<br />
zelden de volwassen leeftijd.<br />
Een stuk vaker dan albinisme komt<br />
leucisme voor. Deze afwijking is<br />
van toepassing op de meeste foto’s<br />
bij dit artikel. Vaak is zo’n dier net<br />
als een albino geheel wit, maar<br />
heeft het donkere ogen die goed<br />
functioneren. De lichte kleur van<br />
vacht, vel of verenkleed is zowel<br />
voor een jager als prooi nadelig,<br />
maar leucisten weten zich toch<br />
vaak te redden. En ze leveren<br />
opmerkelijke plaatjes op, zoals<br />
je ziet.<br />
WWW. MAGAZINE.NL 93
onbedoeld wit<br />
ALBERT LLEAL/MINDEN<br />
BLEKE RATELAAR<br />
Net als andere gifslangen zet een ratelslang zijn tanden liever in een prooi dan in<br />
een belager. Dieren die te groot zijn voor zijn keelgat, paarden of mensen bijvoorbeeld,<br />
gaat hij uit de weg. Zijn goede camouflage werkt daarbij in zijn nadeel, want<br />
daardoor loopt hij het risico per ongeluk vertrapt te worden. Naderen er harde<br />
hoeven of lompe laarzen, dan maakt de slang zijn aanwezigheid daarom kenbaar<br />
met geratel. Dat zal bij dit bleke exemplaar minder snel nodig zijn. Hij heeft bij<br />
gebrek aan schutkleur wel meer moeite om ongemerkt een prooi te benaderen.<br />
FLIP NICKLIN/MINDEN<br />
MOBY’S NAZAAT<br />
De beroemdste walvis is Moby Dick: de reusachtige<br />
witte potvis uit de roman van Herman Melville.<br />
Een potvis heeft gewoonlijk een donkergrijze huid,<br />
maar een enkele keer wordt een wit exemplaar<br />
geboren. Dat kan zich doorgaans goed redden.<br />
Potvissen jagen op grote diepte op pijlinktvissen en<br />
in de donkere diepzee maakt huidskleur weinig uit.<br />
Wil je een filmpje van een witte bultrugwalvis zien?<br />
Kijk op rootsmagazine.nl/video.<br />
94 DECEMBER•JANUARI
FLETSE<br />
KOLIBRIE<br />
Er zijn meer dan 350 soorten<br />
kolibries en deze koperrugamazilia<br />
is er één van. Sommige soorten<br />
hebben witte accenten. Zo heeft<br />
de koperrugamazilia een witte kin.<br />
Maar het exemplaar op de foto heeft<br />
een compleet wit verenkleed. Dat<br />
maakt hem lastig te herkennen voor<br />
vogelaars en waarschijnlijk minder<br />
aantrekkelijk voor soortgenoten.<br />
Nectar vinden zal geen probleem<br />
zijn, maar het is niet gezegd dat deze<br />
kolibrie aan een partner zal komen.<br />
KEVIN ELSBY/FLPA/MINDEN<br />
IN DE KIJKER<br />
Voor een tapir is in het regenwoud genoeg eten te vinden.<br />
Deze jonge albino zal daarbij nauwelijks last hebben van zijn verminderde<br />
gezichtsvermogen: hij moet het vooral van zijn neus<br />
hebben. Met zijn opvallende verschijning loopt hij natuurlijk wel<br />
meer in de kijker bij jaguars en stropers. Om die te ontlopen<br />
vertrouwt hij vooral op zijn gehoor. Maar het blijft toch onzeker<br />
of deze hagelwitte laaglandtapir de volwassen leeftijd zal halen.<br />
LUCIANO CANDISANI/MINDEN<br />
WWW. MAGAZINE.NL 95
Als je drieteenstrandlopers in groepjes over het strand ziet dribbelen,<br />
bespringt je niet meteen de gedachte dat je naar een serieuze wereldreiziger<br />
kijkt. Natuurfotograaf Edwin Giesbers bracht de veelvliegers in beeld en<br />
sprak onderzoeker Jeroen Reneerkens, die zich al vele jaren bezighoudt<br />
met deze wonderbaarlijke strandloper.<br />
TEKST EN FOTO’S EDWIN GIESBERS<br />
<strong>12</strong>4 DECEMBER•JANUARI
- DRIETEENSTRANDLOPERS -<br />
Kilometer<br />
vreters<br />
WWW. MAGAZINE.NL <strong>12</strong>5
Het natte middengedeelte van Tiengemeten,<br />
de ‘kom’.<br />
132 DECEMBER•JANUARI
MET<br />
ROUTE-<br />
KAART<br />
natuur<br />
ommetje<br />
- TIENGEMETEN -<br />
Ruig<br />
natuureiland<br />
Tiengemeten is een Zuid-Hollands eilandje in het Haringvliet.<br />
Het ligt onder de noord-zuidroute van duizenden trekvogels<br />
die hier bij bosjes landen om even op te laden. Je ziet ze<br />
tijdens dit 6 kilomer lange natuurommetje.<br />
TEKST EN FOTO’S NANDA RAAPHORST<br />
><br />
WWW. MAGAZINE.NL 133
xxxxx Xxxxxxxxxx<br />
- DE PRACHT EN PRAAL VAN HET HEELAL -<br />
Schitterende<br />
shots<br />
Al vijftien jaar organiseert het Royal Koninklijk Greenwich<br />
Observatorium in Londen de wedstrijd Astronomy Photographer of<br />
the Year. <strong>Roots</strong> toont adembenemende foto’s van winnaars en<br />
genomineerden, van amateurs en professionals.<br />
NICHOLAS ROEMMELT/2020 ASTRONOMY PHOTOGRAPHER OF THE YEAR<br />
138 DECEMBER•JANUARI
xxxxx Xxxxxxxxxx<br />
groene dame<br />
De Duitse natuurfotograaf<br />
Nicholas Roemmelt reist graag<br />
naar Noorwegen, met name om<br />
het noorderlicht voor zijn lens te<br />
krijgen. Hoewel Roemmelt de<br />
prachtige aurora borealis al een<br />
paar keer vastlegde, verscheen<br />
‘de dame in het groen’ nooit.<br />
Daarmee verwijst de fotograaf<br />
naar de gedaante van een vrouw<br />
die zich openbaart in het poollicht.<br />
Tijdens een trip naar de Lofoten<br />
dook ze echter wel op. De jury van<br />
de astronomiewedstrijd kende<br />
Roemmelt voor deze fraaie foto<br />
goud toe in de categorie Aurora’s.<br />
WWW. MAGAZINE.NL 139
Van alles wat<br />
Deze foto van de beroemde IJslandse<br />
berg Vestrahorn maakte Lorenzo<br />
Ranieri Tenti ’s nachts, tijdens een<br />
spectaculaire noorderlichtshow. Op de<br />
foto gebeurt van alles, met een verbluffend<br />
resultaat: “Ik fotografeerde vanaf<br />
een zwart strand, waarvan de ribbels<br />
door de opkomende maan goud kleurig<br />
oplichten, terwijl de aurora borealis het<br />
beijsde zand prachtig groen kleurt. Ik<br />
heb de foto samengesteld uit afbeeldingen<br />
van het strand, de berg en de hemel<br />
boven de berg.” Al dat werk leverde<br />
de Italiaan een plekje op de shortlist op.<br />
142 DECEMBER•JANUARI
xxxxx Xxxxxxxxxx<br />
LORENZO RANIERI TENTI/APOTY<strong>2023</strong><br />
WWW. MAGAZINE.NL 143
Change language