Wetenschap@OLVG 2024 #1 maart

Afbeelding 1: Relatief risico
Risico berekenen
dit niet vaststellen; bij patiënt-controle
onderzoek bepaal je immers zelf wat het
risico op de uitkomst in jouw populatie is
(als je evenveel patiënten als controles
includeert, is het risico 50%).
Odds ratio
Wat is het? Deze maat gaat uit van
odds. Terwijl dit in het Engels een veelgebruikte
term is (‘what are the odds?’),
is er geen goede Nederlandse vertaling
voor. Om de odds in onze studiepopulatie
te bepalen, wordt het aantal
deelnemers met complicaties afgezet
tegen het aantal deelnemers zonder
complicaties (Afbeelding 2). De odds in
de interventiegroep is dan ook 20 tegen
180, ofwel 0.11. De odds op complicaties
Afbeelding 2: Odds ratio
Odds berekenen
in de controlegroep is 40 tegen 160, ofwel
0.25. Om de odds ratio te berekenen
worden deze twee odds door elkaar
gedeeld: 0.11/0.25 = 0.44.
Hoe te interpreteren? De odds ratio
wordt geïnterpreteerd als de odds in
de interventiegroep ten opzichte van
de odds in de controlegroep: de odds
op complicaties voor deelnemers met
het beweegprogramma is 0.44 keer zo
groot als voor deelnemers met reguliere
zorg. Het is hierbij belangrijk dat je je
ervan bewust bent dat dit niet hetzelfde
is als de kans, waarover we spreken
bij relatief risico. Ook bij de odds ratio
geeft de waarde van 1 aan dat er geen
verschil is tussen de groepen (de odds
voor beide groepen is gelijk). Hoe verder
de odds ratio van 1 af zit, hoe sterker de
associatie is.
Wanneer te gebruiken? De odds ratio
wordt vooral gebruikt bij retrospectief
en patiënt-controle onderzoek, maar
kan je in principe altijd berekenen.
Daarnaast ken je de odds ratio misschien
ook als effectmaat vanuit een
logistisch regressiemodel. Wanneer onderzoekers
voor andere variabelen willen
corrigeren dan de interventie, wordt
zo’n regressiemodel vaak gebruikt en
worden ook odds ratio’s gerapporteerd.
Tot slot
Het is belangrijk om je ervan bewust te
zijn dat de odds ratio in het algemeen
een overschatting geeft van het relatief
risico. In het voorbeeld zie je ook dat de
odds ratio verder van 1 af ligt dan het
relatief risico. De odds ratio geeft alleen
een goede benadering van het relatief
risico wanneer de uitkomst zeldzaam is.
De deler (het aantal deelnemers onder
de streep in afbeelding 1 en 2) is vrijwel
gelijk wanneer de uitkomst zeldzaam is,
waardoor beide maten vergelijkbaar zijn.
Meer weten?
De meeste epidemiologie en/of biostatistiek
boeken geven uitleg over deze
risicomaten, bijvoorbeeld Twisk – Inleiding
in de toegepaste biostatistiek (beschikbaar
in OLVG). Heb je vragen? Mail
ons dan op wetenschap@olvg.nl.
WETENSCHAP@OLVG • 19