2024 03 28 Music for Empty Spaces - Heather Pinkham

Toelichting
Jeff Hamburg
Jeff Hamburg is gekoppeld aan Thorwald
Jørgensen, bespeler van de theremin, een
van de vroegste elektronische instrumenten.
Het vangt elektrische lading van handen
op met antennes. De verschillen die daarin
ontstaan wanneer de afstand van de handen
tot de antennes verandert, worden omgezet
in veranderingen in toonhoogte en volume.
‘Het instrument roept een bijzondere,
onthechte sfeer op’, zegt Hamburg. ‘De
klank van de theremin is akoestisch heel
eenvoudig. Het instrument wordt wel
vergeleken met een viool of een hoge stem,
maar het klinkt toch heel anders, alsof het
niet van deze wereld is. Daarom wordt het
vaak gebruikt in sciencefiction films.’
‘Deze compositie is in zekere zin een
vervolg op Spirits in G, dat ik voor pianiste
Jacqueline Smit geschreven heb. Uit de
piano klinken bij dit stuk boventonen die als
geesten mee resoneren met de gespeelde
melodie. Met behulp van een loopstation
laat ik Thorwald Jørgensen een grondtoon
vastleggen. Daaroverheen speelt hij tonen
uit de bijbehorende boventoonreeks. Het
stuk Afterlife gaat stapsgewijs in de richting
van die onstoffelijke buitenwereld.’
Max Frimout
De muziek van Max Frimout is doorgaans
elektronisch, maar Muziek voor Contrabas
Blokfluit schreef hij voor een akoestisch
instrument. Wel heeft hij voor het schrijven
digitale middelen gebruikt. ‘Ik heb een
aantal jaren geleden samengewerkt met
een Koreaanse fluitist’, vertelt hij. ‘Ik ben
die opnamen gaan terugluisteren. Ik heb
ze opgeknipt, van plaats veranderd, de
tonaliteit veranderd en het register omlaag
geplaatst. Ik wilde dat Susanna Borsch het
op een contrabasblokfluit zou spelen. Ik
houd van de diepe klank van dat instrument.
Mijn bewerkingen hebben geresulteerd
in een grafische vertaling. Die heb ik naar
Susanna Borsch gestuurd. Ik wilde haar het
klinkend resultaat niet letterlijk voorleggen,
juist om haar vrijheid te bieden. Toch is ze
dicht bij mijn synthetische versie gebleven.
De lage noten vergen veel energie om te
blazen. In het begin maak ik het Susanna
nog gemakkelijk, maar gaandeweg wordt de
muziek steeds luider, en dus lastiger om te
spelen. Ze moet tot het uiterste gaan.’
Frimout heeft het thema benaderd vanuit
het begrip entropie, een natuurkundig
equivalent van de dood. ‘Ik was op zoek naar
een klank die uit elkaar valt, desintegreert.
Dat is niet echt gelukt, maar het heeft wel
tot dit stuk geleid.’
Daan Manneke
Ook Epitaaf, het stuk van Daan Manneke,
wordt gespeeld op een instrument in het
lage register. Suzanne van Berkum gaat het
uitvoeren op fagot, een instrument waar
Manneke van houdt. Tot op heden had hij er
nog geen solostuk voor geschreven. Epitaaf
(grafmonument) bestaat uit drie delen,
Attacca!, Lachrimae en Lontano. ‘Het eerste
deel is energiek’, zegt Manneke. ‘Er mag
geen tijd verloren gaan. Het tweede deel
is een klaagzang in reactie op de urgentie
van het eerste deel. Het bestaat uit een
5