Economie-samenvatting-eindexamen

- Conjuncturele werkloosheid: werkloosheid die ontstaat doordat de effectieve vraag
lager is dan de productiecapaciteit (bezettingsgraad ligt onder de 100%,
laagconjunctuur). Er zijn dus wel arbeidsplaatsen voor de werklozen, maar die worden
pas weer benut als de bestedingen (en dus de productie) stijgen. De overheid kan de
EV verhogen via het anticyclische begrotingsbeleid: overheidsbestedingen verhogen
en/of belastingen verlagen.
- Kwantitatieve structurele werkloosheid: werkloosheid die ontstaat doordat de
beroepsbevolking groter is dan het aantal arbeidsplaatsen (er is dus een gebrek aan
kapitaalgoederen waarmee de nieuwe arbeiders zouden moeten werken). Pas als de
bedrijven uit gaan breiden (investeringen) komen er arbeidsplaatsen bij en daalt de
structurele werkloosheid.
- Arbeidsplaatsen verdwijnen vaak als gevolg van te hoge loonkosten (diepteinvesteringen,
verhuizing naar lagelonenland) of een verslechterde
concurrentiepositie (bedrijf gaat failliet). Om dit alles te voorkomen is “loonmatiging”
het toverwoord. Ook hier kan de overheid aan bijdragen door “de wig” te verkleinen,
waardoor de arbeidskosten voor de werkgever kunnen dalen.
- Seizoen werkloosheid: werkloosheid vanwege wisseling seizoenen (in NL is in de zomer
meer werk).
- Kwalitatieve structurele werkloosheid: werkloosheid vanwege verschil in eisen die de
werkgever stelt en kwalificaties die de werknemer heeft (verkeerde opleiding, te ver
weg).
- Frictie werkloosheid: werkloosheid die ontstaat doordat het zoekproces naar een
(nieuwe) baan altijd even duurt.
Globalisering
Hoofdstuk 1
Inflatie is pas te bestrijden als de oorzaken ervan bekend zijn. Er kunnen drie oorzaken zijn:
- Bestedingsinflatie (vraagkant)
De bestedingen zijn groter dan de productiecapaciteit: er is overbesteding. De prijzen
stijgen, omdat vraag groter is dan aanbod. De prijs stijgt.
- Kosteninflatie (aanbodkant)
Oorzaken van kosteninflatie zijn:
└ Loonstijging op arbeidsmarkt
Stijging loonkosten relatief groter dan stijging arbeidsproductiviteit.
Doorberekenen of kleinere winstmarge. Bij doorberekenen stijgt de
verkoopprijs. Dit kan leiden tot een loon-prijsspiraal.
└ Rentestijging op vermogensmarkt
Meer kosten over vreemd vermogen (rente). Dit wordt in kostprijs opgenomen,
en zit dus ook in de verkoopprijs.
└ Stijging overheidstarieven
De overheid stelt tarieven vast die invloed hebben op prijsniveau. Dit kan
direct door bijvoorbeeld ecotaks of btw, maar kan ook indirect door sociale
premies en belasting op lonen. Hierdoor verhoogt wig, wat kan leiden tot
stijging van loonkosten. Deze worden weer doorberekend in verkoopprijs.
└ Stijging invoerprijzen
Prijzen in buitenland stijgen, dus ook de importprijs. Importproducten worden
duurder. Dit heet geïmporteerde (kosten)inflatie.
15