Economie-samenvatting-eindexamen

loodje; arbeiders worden werkloos en verpauperen. Crises kunnen alleen maar opgelost
worden door opheffing van de tegenstelling tussen loonarbeid en kapitaal.
Het marxisme had zijn grootste invloed na de WO I. Prijzen werden niet langer door
marktmechanisme bepaald en er was geen privé-bezit van productiemiddelen.
De oorsprong van Keynes ligt in de jaren dertig van de twintigste eeuw (grote depressie).
Keynes ontwikkelde de conjunctuurtheorie. Om de conjunctuur in evenwicht te houden
moet de overheid maatregelen nemen. Na de WO II werd het keynesiaanse denken
populair. Gesteund door ideeën van Keynes nam overheidsbemoeienis toe. Het stelsel van
sociale zekerheid werd sterk uitgebreid. In het fiscaal beleid werd nivellering belangrijk.
De maatschappij die op die manier ontstond wordt getypeerd als de verzorgingsstaat. De
verzorgingsstaat is een politiek systeem waarbij de overheid zorg draagt voor het collectieve
welzijn van haar onderdanen.
Eind jaren zeventig wordt de roep om de rol van de overheid terug te dringen weer luider. De
vrijemarkteconomen nemen de plaats van keynesianen in. De nieuwe klassieken pleiten
voor een afslanking van de verzorgingsstaat; ze willen de collectieve lastendruk verminderen
en daarmee de structuur van de economie versterken.
Door het klassieke denken neemt het aantal privatiseringen toe. Dit is volgens de klassieken
nodig: door concurrentie zal er een efficiëntere bedrijfsvoering. Dit leidt tot lagere kosten,
hogere winst en optimale allocatie (productiefactoren optimaal benut). Concurrentie
stimuleert innovatie.
Ook werden deregulering (het vereenvoudigen en beperken van de voorschiften waaraan
burgers, bedrijven en lagere overheden zich aan moeten houden) en decentralisatie (taken
van Rijk overgedragen aan lagere overheden, omdat ze beter kunnen inspelen op lokale
behoeften en omstandigheden).
Hoofdstuk 2
Inkomsten van overheid heten de collectieve lasten. Deze worden uitgegeven door de
collectieve sector (collectieve uitgaven) ten behoeve van collectieve voorzieningen (als
onderwijs, infrastructuur etc.)
De collectieve sector bestaat uit 2 sectoren; de overheid en de sociaalverzekeringssector.
Een veel gebruikte indeling van de collectieve uitgaven is de indeling naar economische
categorieën. Deze indeling geeft een beeld van de bestemming van het geld naar
overheidsbestedingen en overdachten.
De overheidsbestedingen bestaan uit overheidsconsumptie en overheidsinvesteringen. De
overheidsconsumptie bestaat uit personele overheidsconsumptie (ambtenarensalarissen) en
materiële overheidsconsumpties (pennen etc). Hierbij is er een tegenprestatie (er wordt
‘geproduceerd’). Bij overdachten van de collectieve sector ontbreekt een tegenprestatie.
Het betreft hier overdrachten van inkomens (uitkeringsgerechtigden) en vermogen (subsidies
aan bedrijven).
In de begin van de jaren tachtig ging het wat slechter. In de sociale zekerheid werd een
volumebeleid gevoerd: een beleid waarbij het aantal mensen met een uitkering wordt
teruggedrongen.
24