rce 1 2013

TIJDSCHRIFT VAN DE RIJKSDIENST VOOR HET CULTUREEL ERFGOED 1 2013
Melkemmers, inrijdeuren, akkers tot aan de horizon,
kop-hals-romp, middeleeuwse woonstallen en een
dorsende knecht in tegenlicht. Een nieuw boek biedt een
brede blik op historische boerderijen. JUDITH TOEBAST
De boerderij op deze foto staat aan de
rivier de Vlist in het dorp Vlist, in Zuid-
Holland. Ze is gebouwd in 1660, volgens
het jaartal boven de voordeur. Het
gebouw is van het type zoals dat in het Hollands-
Utrechtse veenweidegebied voorkomt, compleet
gericht op de productie van melk en andere zuivel.
Door de uitbouw van het woongedeelte aan de
rechterkant werden de kelder en de opkamer vergroot.
Die stonden ten dienste van de zuivelproductie.
Rechtsonder valt de kelder te herkennen
aan het kleine venster vlak boven de grond. Een
boerderij waarvan het voorhuis naar één kant is uitgebouwd
wordt een krukhuisboerderij genoemd,
naar de vorm van een deurkruk.
Deze boerderij heeft na al die eeuwen nog steeds
een agrarische functie. Dat is te zien aan de moderne
bebouwing er omheen. Veel andere historische
boerderijen verliezen hun functie tegenwoordig,
bijvoorbeeld door gebrek aan opvolging in het
bedrijf, en krijgen een andere bestemming. Dit heeft
gevolgen voor de boerderijen zelf, en ook voor het
omringende landschap. Ook in de stal gaat gewoond
worden, de tractor wordt verruild voor een auto en
het vee verdwijnt uit de wei. De laatste decennia
verandert het platt eland in hoog tempo. Reden
voor de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed om
de oude boerderijen eens naast het moderne
platt elandsleven te zett en.
Uitgangspunt was Het boerderijenboek, dat in 2003 is
verschenen. Dat kleine boekje is omgewerkt naar
een groot exemplaar. Het grote boerderijenboek biedt
een blik op de enorme variëteit aan boerderijen in
Nederland. Zowel boerderijen in agrarisch gebruik
als herbestemde boerderijen komen aan bod. De
blik is ruim. Verschillende specialisten van de Rijksdienst
hebben geschreven over onder meer archeologische
sporen van nog oudere boerderijen, hoe
boerenbedrijven de aard van het landschap bepalen,
gebruiksvoorwerpen op de boerderij, het werk van
de boer en de boerin, boerenmeubels en het boerenleven
op schilderijen. Deze multidisciplinaire aanpak
heeft van de grote versie een beduidend rijker boek
gemaakt. Het grote boerderijenboek verschijnt later
deze maand.
Judith Toebast is specialist landelijke
bouwkunst bij de Rijksdienst voor
het Cultureel Erfgoed, j.toebast@
cultureelerfgoed.nl.
Half januari verschijnt ‘Het grote
boerderijenboek’, W Books, Zwolle,
384 pag., gebonden, € 49,95,
ISBN 978 90 400 0758 3.
Een boerderij uit 1660 in Vlist
Specialisten schrijven boek over boerenleven
Brede
blik op
boerderijen
27