rce 1 2013

TIJDSCHRIFT VAN DE RIJKSDIENST VOOR HET CULTUREEL ERFGOED 1 2013
uit 1890 Om
hun
blauwwitt e
licht meer op
de kleur van
gloeilampen
te laten
lijken, is rond
de leds een
gebogen
koperdraad
aangebracht
hoofdtrappenhuis zijn eenvoudige plafonnières aangebracht, die
zich voegen naar de stijl van het gebouw.
Voor het herstel van de negentiende-eeuwse armaturen is gedegen
vooroverleg gepleegd, mede op basis van een bouwhistorisch rapport.
Na uitvoerig onderzoek zijn de armaturen uit elkaar gehaald,
gereinigd, hersteld en voorzien van nieuwe bedrading. De armaturen
zijn gerestaureerd door metaalrestauratie-atelier Vera Bakker.
Dit atelier heeft ook vijf armaturen gereconstrueerd uit op zolder
gevonden fragmenten. Zij hebben weer een plek gekregen in het
gebouw.
Deze ledlamp heeft het uiterlijk van de
gloeilamp uit de late negentiende eeuw
Kooldraadlamp
Voor de armaturen is een speciale ledlamp ontwikkeld, door Ramselaar
Light Solutions. Deze lamp heeft het uiterlijk van de gloeilamp
uit de late negentiende eeuw, de kooldraadlamp. Hij bestaat uit
een mondgeblazen bol van helder glas en een messing fi tt ing.
Voor het bepalen van de vorm van de lampen en de lichtsterkte is
onderzoek gedaan in het Nederlands Elektriciteitsmuseum in
Hoenderloo. Dat beschikt nog over originele negentiende-eeuwse
kooldraadlampen.
De lamp is voorzien van twee langwerpige leds, die ruggelings
tegen elkaar geplaatst zijn. Daarmee lijken zij op de langwerpige
gloeispiralen uit de kooldraadlamp. Om het blauwwitt e licht van
de leds wat meer op de kleur van gloeilampen te laten lijken, is
naar een idee van Rob van Beek van de Rijksgebouwendienst rond
de leds een gebogen koperdraad aangebracht. Daarnaast zorgt de
refl ectie van het licht op de koperdraad voor een gespreidere
verlichting.
Verantwoord alternatief
De lampen werken op een externe voeding van 24 volt. Er is alles
aan gedaan de voeding in de fi tt ing aan te brengen, maar de
huidige techniek laat dat nog niet toe. Doordat het heldere lampen
zijn, kon de voeding ook niet aangebracht worden in de lamp zelf,
zoals bij de matt e zogenaamde retrofi t-lampen. De leds worden
slechts op tien procent van hun volle vermogen belast. Daarom
zullen de lampen zeker de door de fabrikant aangegeven 50.000
branduren meegaan. Met hun geringe stroomverbruik van 1,13
watt voldoen ze aan de door het NIOD gestelde duurzaamheidseis.
Het is te hopen dat de technische ontwikkeling het op korte termijn
mogelijk maakt om alle techniek in de lampen zelf te plaatsen.
Daardoor wordt het veel eenvoudiger om deze lampen in historische
armaturen aan te brengen.
Het initiatief van de Rijksgebouwendienst om te komen tot deze
duurzame verlichting verdient alle lof. De oorspronkelijke
uitstraling van negentiende-eeuwse armaturen voor elektrisch
licht is behouden. De ontwikkelde ledlamp is in alle opzichten een
verantwoord alternatief voor de verdwijnende gloeilamp en zal zijn
weg naar andere monumenten zeker vinden. Voor de Rijksdienst
voor het Cultureel Erfgoed heeft het initiatief kennis opgeleverd,
die in zijn rol als adviseur op het gebied van duurzaam erfgoed te
pas komt.
Taco Hermans is senior onderzoeker instandhoudingstechnologie bij de
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, t.hermans@cultureelerfgoed.nl.
29